Mga Batan-on Nangutana . . .

Sa Unsang Paagi Maatubang Ko ang Kaminyoon Pag-usab sa Akong Ginikanan?

Ang balay nagdasok sa mga tawo ug puno sa mga dayandayan sa kasal. Dihay pagbayloayg pahalipay sa mga paryente. Ang duha ka anak sa miaging kaminyoon sa pangasaw-onon nagdula ug nagdagandagan diha sa pundok sa mga tawo. Apan nag-inusara sa layo mao si Shane, ang 14-anyos nga anak nga lalaki sa pamanhonon.

“Sa adlawng gipakaslan ni Papa si Rita mao ang labing mangil-ad nga adlaw sa akong kinabuhi,” mipahayag sa ulahi si Shane. “Naguol kaayo ako niini. Akong masabtan nga gusto usab ni Papa nga malipay ako, sama sa uban. Apan wala ako malipay. Nasuko ako. Nasuko kang Papa sa iyang pagbudhi kang Mama. Nasuko kang Mama sa pag-eskuyla sa abogasiya ug gibiyaan kami. Nasuko sa duha ka bata, mga anak ni Rita, nga mopuyo sa among balay. . . . Apan labaw sa tanan, nasuko ako kang Rita . . . Nasilag ako kaniya. Ug sanglit nagtuo ako nga daotan ang pagdumot, nasuko usab ako sa akong kaugalingon.”

KON membro ka sa pamilyang may tapik nga ginikanan, hayan nasayod ka nga ang pagminyo pag-usab sa ginikanan makakutaw sa emosyon. Human miasoy sa ibabaw diha sa iyang librong Stepfamilies​—New Patterns in Harmony, si Linda Craven midugang: “Apan bisag ang tanan sa bag-ong pamilyang may tapik nga ginikanan magtinguha nga mahimong malipayon, adunay mga problemang motungha nga dili madahom.” Apan, ang pagkasayod kon unsang mga pagbatia ang laoman, kon nganong may pagbati nga ingon niini, ug kon unsay buhaton sa pagsagubang kanila sagad moresulta, sa ulahi, ug usa ka malipayon, malig-ong pamilyang may tapik nga ginikanan.

Ubang Masakit nga Pagbati

Ang pagminyo pag-usab makapukan sa paglaom nga magkauli ang imong ginikanan pag-usab. Mohatag kinig dulot nga kasakit. Tingali bation kag pagkawalay kasegurohan, giluiban, ug pangabubho. Dugang pa, lain ug bation ang ubang mga batan-on nga magkauban ug puyo sa “mga estranghero” nga kaatbang ug sekso. Ilabina sa tin-edyer, nga nagsugod sa pagsulod “sa pagpamuswak sa pagkabatan-on,” kining panagkasuod makapukaw sa sekso.​—1 Corinto 7:36.

Ang pagminyo pag-usab human gilayon sa kamatayon sa usa ka ginikanan makadugang sa natugawng pagbati sa batan-on. “Naglagot kaayo ako sa kamatayon sa akong inahan,” miingon ang 16-anyos nga si Missy. “Nagpalayo ako sa mga tawong suod kanako. . . . Sa akong hunahuna gisapawan sa pangasaw-onon sa akong amahan ang dapit sa akong inahan busa daotan kaayo ang akong buot kaniya. Hapit madaot ang among panaghigala niadto.”

Tungod sa pagkamaunongon alang sa imong kaugalingong ginikanan, tingali sa magkasuod kanimo ang tapik nga ginikanan, mas lain ang imong bation. Pananglitan, usa ka gabii gisultihan sa 13-anyos nga si Aaron ang iyang inaina nga bisag nagkasinabot sila, may panahong mangandoy siya nga maayo pa untag wala siya magminyo sa iyang amahan. Miingon ang iyang inaina nga nakasabot siya, ug nakabaton silag mainiton ug matinud-anong pagsultihanay. Sa gihalokan ni Aaron ang iyang inaina agig pangatahoran sa dili pa matulog, si Aaron miingon: “Gimahal ko ikaw, Veryl, bisag may panahong mangandoy akong mamatay ka.” Nangatawa silang duha ning nagkasumpaking butang. Apan, normal kini nga panagbangi sa emosyon nga maoy sagubangon sa kadaghanang mga humabdos. Sa pagkatinuod, ang 1983 nga pagtuon nga gipatik diha sa Family Relations nga niini nalangkit ang 103 ka bata mitaho nga ang “mga isyu bahin sa nabahing pagkamaunongon” mas nakahatag kapit-osan kay sa ubang mga problema.

“Makapabulag Ako Kanila”

Kon nagminyo pag-usab ang imong ginikanan, tingali naghunahuna ka sa pagbungkag sa bag-ong gihiusa. Apan hinumdomi, nga ang imong kaugalingong ginikanan ug ang tapik nga ginikanan nagbinayloay ug panaad atubangan sa Diyos. Si Jesu-Kristo namulong bahin sa minyong mga magtiayon: “Dili sila duha, kondili usa ka unod. Tungod niini kinahanglang dili bulagon sa tawo [o bata] ang gihiusa sa Diyos.” (Mateo 19:6) Bisag imong mabungkag ang kaminyoon pag-usab, dili kini makapauli sa imong tinuod nga mga ginikanan.

Ang pagsulay sa pagpabulag sa duha ka tawong nagminahalay sa usag usa ug gihiusa sa kaminyoon makahatag lamag kasakit sa tanan, sumala sa nakita sa 15-anyos nga si Gerri. “Nakaangay ako sa sinugdan sa asawa [ni Papa], apan sa midagan ang panahon nawala ang akong gana kaniya,” miingon siya. Usa ka gabii “dakong away” ang nahitabo kang Gerri ug sa iyang inaina, kinsa misulti sa iyang bana kon kinsay iyang pilion siya ba o ang iyang anak nga babaye. Dayon nakig-estorya siyag dugay kang Gerri. “Siya miingon nga iyang gimahal ang iyang asawa ug dili siya gustong mawala siya sa iyang kinabuhi, nga iya akong kanunayng mahalon, usab, bisan ug unsa pay mahitabo,” miingon si Gerri. “Nasayod ako sa iyang gipasabot​—nga kinahanglang mobalhin ako. Naguol ako ug wala makatingog.”

Tungod niini mibalhin si Gerri ngadto sa iyang kaugalingong inahan​—nga minyo na usab. Apan karon determinado siya sa pagpahiangay uban sa iyang amaama. Ang Proverbio 11:​29 nagpasidaan: “Siya nga mohatag kasamok sa iyang pamilya magapanunod sa hangin.” (New International Version) Kining tawhana modangat lang hinoon nga mawad-ag komportableng balay, oo, walay mabatonan gawas sa hangin. Tinuod, tingalig lantawon sa bata nga ang tapik nga ginikanan mao ang hinungdan sa kasamok, apan kinahanglang lantawon sa usa ang mga butang sa realistikong paagi.

Ang Gugma Makatabang Kanimo sa Pagsagubang

Ang may prinsipyong gugma nga gibatbat sa Bibliya maoy labaw pa kay sa usa lamang ka emosyon; kini maoy kapahayagan sa pagkadili-mahakugon. Diha sa 1 Corinto 13:​4-8 ang Bibliya nagpakita kanato kon sa unsang paagi nagalihok kining gugmaha.

—Ang gugma “dili mangita sa iyang kaugalingong kaayohan.” Nalisdan si Eric sa pagpahiangay sa iyang amaama, apan naningkamot siya tungod kay, sumala pa niya: “Nakita ko nga daghang maayong butang ang iyang nahimo alang sa akong inahan.” Hinungdanon ang ‘pagpangita dili sa atong kaugalingong kaayohan, kondili sa kaayohan sa ubang tawo.’ (1 Corinto 10:​24) Dili ba kaha mahitabo nga human nga mag-inusara sa hataas nga panahon, ang imong kaugalingong inahan tingali magtinguha nga may laing hamtong nga kasaligan sa pagtabang kaniya sa pagdisiplina ug sa paghimog mga desisyon?

Hinungdanon usab ang pag-ugmad ug “pagbati alang sa isigkatawo” nga ipakita alang sa imong tapik nga ginikanan. (1 Pedro 3:8) Si Sharon, nga karon 27-anyos na, nagpanumdom ug balik sa dihang nagminyo pag-usab ang iyang inahan. “Nasayod ako nga mibati ang akong amaama nga daw tagagawas. Apan, misugod ako sa pagpalandong nga may mga pagbati usab siya. Anaa siya kanunay kon may suliran kami. Nasayod ako nga dili siya komportable uban sa lima ka bata, busa misulay ako sa pagbutang sa akong kaugalingon diha sa iyang dapit. Nagtinguha siya nga kahinangpan sama kanamo.

—“Ang gugma dili abughoan.” Sagad dili gusto ang mga batan-on nga adunay makigbahin sa gugma sa ilang kaugalingong ginikanan, ingon nga daw daghan ra ang nakig-ambit sa gugma. Apan mahimong mapasangkad ang gugma. “Ang among kasingkasing gipasangkad,” misulat si apostol Pablo. Tingali ang uban niadtong iyang gisulatan nabugnaw kaniya. Apan si Pablo miingon: “Kamo wala kakulangi ug dapit dinhi sa among mga kasingkasing, apan kamo mao ang nakulangan ug dapit sa inyong malulot nga pagbati.” “Gipasangkad” ni Pablo ang iyang gugma sa paglakip kanilang tanan. Sila ang nagkinahanglan sa pagsanong niini nga pagbati ug sa “pagpasangkad” sa ilang kaugalingong gugma.​—2 Corinto 6:​11-13.

Ang imong kaugalingong ginikanan makapasangkad sa ilang gugma sa paglakip sa bag-ong kapikas ug sa gihapon makapadayon sa pagmahal kanimo. Apan andam ka ba sa pagbukas sa imong kasingkasing sa paglakip sa tapik nga ginikanan? Kining gugmaha wala magpasabot nga dili ka maunongon sa imong namatayng ginikanan. Dili gayod makapuli ang imong tapik nga ginikanan sa usa nga adunay espesyal nga dapit sa diha sa imong kasingkasing. Apan kon imong ipasangkad ang imong gugma sa paglakip sa pagpakitag pagmahal sa imong tapik nga ginikanan, imong gibuksan ang higayon alang sa tugob nga panagbayloay sa gugma.​—2 Corinto 12:15.

—Ang gugma “dili mogawing dili maligdong.” Sumala sa gitaho, ang mahilayng seksuwal nga relasyon mahitabo sa mga membro sa 25 porsiento sa pamilyang may tapik nga ginikanan. Dili lang kay sala kini batok sa Diyos kondili nagabudhi kini sa pagsalig ug pagmahal sa pamilya. (1 Corinto 6:​9, 10, 18) Hinungdanon usab ang “pagpatay” sa seksuwal nga mga pagbati. Naminyo pag-usab ang inahan ni David sa 15 anyos pa siya. Sanglit tulo sa iyang tapik nga mga igsoong babaye mga tin-edyer usab, siya miingon: “Kinahanglang blangkohon nimo ang imong hunahuna bahin sa seksuwal nga mga pagbati.” Siempre, magtinguha ka usab sa pagbantay pag-ayo sa paagi sa imong pamiste o paggawi diha sa balay aron dili makapukawg seksuwal nga mga pangibog sa uban.​—Colosas 3:5.

—Ang gugma “nagaantos sa tanang butang. . . . Kini maghatag kanatog kalig-on sa pag-agwanta sa tanang butang.” (hubad ni Charles B. Williams) Usahay daw walay butang nga makapawala sa masakit nga pagbati. Si Marla miadmiter: “Gibati ko nga daw wala akoy dapit diha sa balay. Akong gisultihan pa gani ang akong mama nga maayo pa untag wala na lang ako matawo. Apan ang paglayas sa balay dili makasulbad sa suliran. (Gihimo ko kini sa makadaghang higayon.) Wala makatabang ang pagkarebelyoso. Ang labing maayong buhaton mao ang pag-antos.” Sa ulahi nahimong suod silang higala sa iyang amaama. Bisag namatay na ang imong ginikanan, imong makita nga kon mag-antos ka, tingali sa pagpahungaw sa imong mga pagbati sa usa ka kasaligan ug may katakos nga higala, mahupayan ug diyutay ang kasakit.

Busa ang pagpakitag may prinsipyong gugma mao ang labing maayong paagi sa pagsagubang sa kaminyoon pag-usab sa ginikanan. Bisan unsa pa ka dako sa imong kaguol, hinumdomi: “Ang gugma dili gayod mapakyas.”—1 Corinto 13:8.

[Mga Letrato sa panid 15]

Ang pagminyo pag-usab sa ginikanan makamugnag mga pagbati sa kasuko, pagkawalay kasegurohan, ug pangabubho

Ang gugma makatabang kanimo sa pagsagubang sa pangabubho