Namibia—Luag, Mingaw, Makadani
Sinulat sa koresponsal sa Pagmata! sa South-West Africa
“LEYON! May leyon sa kampo!”
Samtang ang singgit milanog, ako milantaw sa bentana sa among mobile home ug nakita ang pagbuagya sa mga trabahante sa tanang direksiyon. Sa kakurat akong gitawag ang akong pamilya, ug nga mainampingon—mainampingon kaayo—kami migawas. Oo, atua siya. Ang usa ka dako, itom-ug-balhibong leyon namidpid ubay sa koral sa seguridad—apan sa pikas nga kiliran! Bisan pa niana, ang mga magbalantay sa kahayopan sa wala madugay nangabot ug gibaboy siya sa usa ka seksiyon diin ilang gibangagan ang koral. Didto migawas siya, lagmit nahupayan nga nakaikyas ingon nga kami nahupayan usab sa pagkakita nga siya mipahawa!
Kami didto sa kampong pahulayan sa Namutoni sa Etosha National Park, usa ka dakong parke sa kahayopan sa Namibia (South-West Africa). Apan ang tinguha nga tagbawon ang among mga mata sa kinaiyahan dili maoy nagdala kanamo nganhi niining usahay makapakulba nga dapit. Sa pagkamatuod, ang katawhan maoy nagdani kanamo dinhi.
Bisan pag ang Namibia tulo ka beses nga mas dako kay sa Federal Republic of Germany, kini ang labing hilang ug molupyo sa kalibotan—walay upat ka tawo sa matag milya kuwadrado. Apan, dinhi ug didto may ginagmayng pundok sa molupyo. Ingong mga Saksi ni Jehova, kami may mainitong tinguha nga maabot kining nahilit nga mga tawo uban sa mensahe sa “maayong balita sa gingharian.” (Mateo 24:14) Sa daghang tuig ang akong pamilya ug ako nagsangyaw taliwala sa Hindu ug Muslim nga katawhan sa Natal, South Africa. Kana kapin sa usa ka libong milya ang kalayo, sa pikas nga bahin sa kontinente. Apan sa dihang ang among kinamanghorang anak babaye nakahuman ug hayskul, among gipahimuslan ang higayon sa pag-alagad sa usa ka nasod diin may panginahanglan sa dugang magwawali sa Gingharian.
Busa, kami nakaabot sa maong luag ug mingawng yuta. Hinuon, sa wala madugay among nasayran nga ang Namibia may kaugalingong katahom. Aw, dinhi sa Etosha, pananglitan, ang usa makakita sa katingalahang sarisaring kinabuhi sa lasang: panon sa 12 o kapin pang mga leyon, mga panon sa ginatos ka libong flamingo, mga panon sa 50 ngadto 100 ka wildebeest (gnu), ug dimaihap nga mga zebra, springbok, ug impala. Aw, sa usa ka lungag sa tubig, among nakita ang 3 ka “pamilya” sa mga elepante—mga inahan ug mga anak—nga tanantanan 51 sa gidaghanon!
Tan-awa! Lapaw kaayo sa kahoyng camel-thorn migimaw ang taas, nindot nga liog sa giraffe. Didto sa unahan mikilab ang usa ka tigre latas sa kapatagan, nga naggukod sa piniling tukbonon niini. Ang usa ka dako kaayong laking kudu nga may tahom nagtuliyok nga mga sungay milili sa gawas sa bugang uban sa dagko, tin-awng mga mata. Ang usa ka gemsbok, o oryx, uban ang tanos, samag-dagom nga mga sungay, nagbarog samag estatwa. Dinhi, usab, nagpuyo ang halangdong eland, ang kinadak-ang osa sa yuta. Pagkalahi niya sa Damara dik-dik sa duol, nga nagabarog samag gamitoyng dulaan nga kapin rag 12 ka pulgada (30 cm) sa gihabogon! Ang Etosha mao gani ang pinuy-anan sa talagsa apan matahom nga mga impala nga itom ug nawong.
Mga Bahandi sa Kinaiyahan
Ang ngalang Namibia gikuha gikan sa Namib nga Desyerto, nga mokabat sa mga 800 ka milya (1,300 km) hangtod sa kasadpang baybayon sa Aprika. Dinhi ang kaniadto-luag nga mga balay sa kompaniya, nga karon punog-balas nga mga kabhang, nagabarog sa mga biniyaang lungsod ingong handumanan sa wala-magdugayng pagpangitag diamante. Ang nabulad nga mga bukog ug nasangyad nga mga barko nagadayandayan sa gansanggansangong baybayon niini. Ang mga pinadpad nga balas—ang kinahabogan sa kalibotan—nagausab-usab sa mga desinyo niini. Sila maoy katumanan sa damgo sa usa ka letratista.
Ang Namibia punog mga bahandi sa kinaiyahan. Ang daghang diamante makuha gihapon gikan sa ilalom sa balas sa kabaybayonan. Sa ilaya, sa usa ka umahang gitawag Hoba, mao ang kinadak-ang meteorite nga nailhan sa tawo, kapin sa 60 ka toneladang puthaw ug nickel. Ang Tsumeb mao ang dapit sa usa ka minahan diin kapin sa 184 ka lainlaing mineral ang nahitala—nga ang pipila kanila dili hikaplagan sa laing bahin sa yuta!
Sa habagatan, ang batoong kapatagan kalit motidlom ngadto sa talagsaong Fish River Canyon, nga ikaduha lang sa gidak-on sa Grand Canyon (U.S.A.). Ang dagko kaayo rosasong mga bato nagaigdal gikan sa mga pangpang. Kini sila mao ang tinubo sa rose quartz, ug ang usa ka enterong tumoy sa bungtod gilangkoban niining matahom nga kristal. Sa habagatan sa canyon nahimutang ang laing bahandi, apan ang rehiyon mainit ug uga nga dili maantos. “Ang mga tawong lasangnon ug ang mga nangitag mineral,” matud sa Illustrated Guide to Southern Africa, “mao lamang ang mga tawo, si kinsa, nga dili mahadlok bisan sa maong daotang mga kahimtang, ang nakaabot niining dapita.”
Ang Namibia dunay mga bahandi sa nagkalainlaing matang, nga usa niana mao ang iyang “itom nga mga diamante,” ang angga sa karnerong Karakul. Ang Dagat Atlantiko nagahatag usab ug daghang bahandi. Ang sidlakong mga tamban ug mga bolinaw makuha sa pukot ug ginadala ngadto sa pantalan sa pangisda sa Walvis Bay. Ang lambay ginapreparar sa Lüderitz, ug kaliboang libra ang ginaeksportar kada tuig ngadto sa tanang bahin sa kalibotan. Ubay sa baybayon mao ang “mga isla” (kahoyng mga balsa) diin ang mga langgam sa dagat nagabatog ug ang bililhong guano (iti) tigomon aron gamitong abono.
Adunay daghan pang ubang kahibulongan ug bahandi sa kinaiyahan: ang nagbuntaog nga mga pormasyon sa bato ug matahom nga mga mahal nga bato, sama sa mga amethyst, aquamarine nga mga diamante, mga tourmaline, mga jaspe, ug mga tigereye. Oo, kini sila ug ang ubang daghang mineral, sama sa mga uranium ug tumbaga, nagahimo sa Namibia nga dako kaayong tipiganan sa mga bahandi sa kinaiyahan.
Espirituwal nga mga Bahandi
Sukad sa pag-alagad dinhi sa Namibia, ang akong pamilya wala mangita o magmina sa minerales o mga mahal nga bato. Apan among nakaplagan ang tinuod nga bahandi sa katawhan dinhi. Karon nagapuyo kami sa Tsumeb ug nahimong bahin sa usa ka gamayng kongregasyon nga nalangkoban sa siyam ka lainlaing nasyonalidad sa mga Saksi ni Jehova. Walo ka pinulongan ang gigamit sa among taliwala. Makalipay gayod ang pag-alagad uban niining grupoha!
Hinuon, ang pagsangyaw sa maong nasod may mga suliran. Kon magsangyaw sa balay-balay—o payag sa payag—kasagarang kami magdalag mga basahon sa Bibliya sa lainlaing pinulongan: Ingles, Afrikaans, Kwanyama, Nama, Ndonga, Aleman, Herero, Portuges, ug Kwangali. Kana dili gaan nga karga, ilabina kon ang temperatura maoy mga 100 degrees Fahrenheit (38° C.)! Ug halos walay sipyat, may mangutana: “May basahon ba kamo sa Chimbundu?”
Kini gamay rang kalisdanan. Ang Namibia nabahin kaayo sa politikanhong paagi, ug sama sa ubang bahin sa kalibotan, ang katawhan niini mabalak-on sa umaabot. Ang pagdala sa maong mga tawo sa mensahe sa Bibliya sa paglaom ug paglipay dulot makapatagbaw. Kana nagpabati kanamo nga relaks niining luag, mingaw, apan makadaning nasod.
[Letrato sa panid 17]
Kining mga tanoma, nga linain sa Namib, mabuhig 2,000 ka tuig.
Welwitschia mirabilis
[Letrato sa panid 18]
Ang mga seal nagasanay sa Atlantikong baybayon sa Namibia