Ang Lantugi Bahin sa Day Care

Kini usa ka nindot nga dapit. Ang mga dulaanang lawak gipintalan sa sadyang mga kolor ug giadornohag mga poster ug mga sampol sa binatang arte. Ang mga dulaan ug mga dula hapsayng pagkabutang sa mga estante. Ug ang dapit nanagingting sa tingog sa mga bata.

“Mga 130 ka bata ang among giatiman,” matud ni Bernice Spence, ang daw-inahang babaye nga nagadumala niining day-care nga sentro. Ug diin ba gikan kining mga bataa? “Kadaghanan, sila ang mga anak sa mga ginikanang nagatrabaho nga nagapuyo sa duol. Among mga trabahante? Ang ubay-ubay maoy sertipikadong mga magtutudlo.”

ANG maayong-pagkadumalang day-care nga sentro nga ang mga trabahante mabination ug may-katakos nga mga tawo nagabilin ug maayong impresyon. Ang mga ginikanan mobatig kasegurohan dihang ang ilang mga anak atimanon sa maong dapit. Bisan pa niana, ang day-care nga mga sentro mao ang tumong sa mainit nga mga lantugi. Ang hinungdan? Sa usa ka butang, ang dekalidad nga mga sentro dili kanunay mao ang lagda. Ang uban dili-maayong pagkamentenar, dili-maayong pagkadumala, dili-maayog mga trabahante, ug nagadasok sa mga bata nga samag bagahe.

Ang sinuportahan-sa-gobyernong day care sa New York City sa malangkobon maayog kalidad. Apan ang siyudad mogastog $201 milyon sa 1987—kapin ug $4,800 ang matag bata! Sa kanasoran sama sa Sweden, diin ang mga gobyerno nagagahin ug dagkong mga badyet sa day care, nagalungtad usab ang maayong kalidad sa pag-atiman. Apan sa Ikatulong Kalibotan, ug bisan sa pila ka komunidad sa T.B., ang publikong pondo sa day care kulang. Ang resulta? Ang mga bata dili maayong pagkaatiman.

Baligyang Pag-atiman sa Bata

Kini matuod bisan sa panaping mga sentrong day care. Itugot nato, anaay daghan nga maayo. Ang pila ka sentro, hinuon, nagamenos sa gastos pinaagi sa pagtudlog diyutay nga mga tig-atiman alang sa mas daghang bata. O sila nagapanglaktud pinaagi sa pagkuhag mga trabahante sa mga suweldong labawg diyutay sa minimong suweldo—nga mag-abog sa labing maayong pagkabansay nga mga propesyonal.

Tinuod, daghang day-care nga trabahante nagaantos sa gamayng suweldo kay sila gustog kabataan. Apan unsay mahitabo kon wala ang maong pagkakomitido? Nadiskobrehan kana ni Samuel ug sa iyang asawa. Nga nag-uban sila nagdumalag usa ka day-care nga sentro sa Lagos, Nigeria—hangtod nga ilang gibating napugos sa pagsira niana. Si Samuel nahinumdom: “Sa dihang ang akong asawa mamalit o molakaw sa ubang hinungdan, sa pagkauli iyang madiskobrehang ang mga katabang wala mag-atiman sa mga bata.”—Tan-awa ang panid 6.

Sa Tinipong Bansa, ang negosyong mga sentro kinahanglang makalabang sa pagsusi sa mga ahensiyang nagahatag sa lisensiya. Apan nagtaho ang Newsweek: “Ang kadaghanang kinahanglanon sa pagpalisensiya maoy luag, ug ang mga ahensiya sa gobyerno walay kuwarta o mga tawo sa pagkontrolar sa day-care nga industriya.”

Day-Care nga mga Balay

Kaamgid sa day-care nga mga sentro mao ang day-care nga mga balay, pribadong mga balay diin giatiman ang gagmayng mga grupo sa mga bata. Sila, nga mas barato kay sa mga sentro, bantog kaayo, nga nagaatiman sa mga tres-kuwarto sa mga kabataan sa T.B. nga giatiman sa gawas sa balay. Ang day-care nga inahan kasagarang usa ka inahan mismo.

Alang sa bata, ang day-care nga balay makatanyag ug samag-balay nga palibot, usa ka mabinationg babaye sa pag-atiman kaniya, ug pakig-uban sa gamayng grupo sa kabataan. Apan kadaghanan diyutay ra ang gihimo sa pagsubay sa maong mga pasilidad. Sa ingon ang Toronto Globe and Mail nagtaho nga ang kalidad sa day-care nga mga balay sa Canada nagkadaiya gikan sa “ekselente ngadto sa dili-matugkad.” Diyes porsiento sa mga balay makuyaw alang sa kabataan.

Day Care—Sa Unsang Paagi Nagaapektar Kini sa Kabataan?

Tungod kay ang day care nagkalainlain kaayo sa kalidad, ang mga tigdukiduki nalisdan kaayo sa pagtino kon sa unsang paagi ang day care nagaapektar sa kabataan. Tinuod, ang pila ka day-care nga tigpaluyo nagapahayag nga malaomon. Matud ni Alison Clarke-Stewart diha sa iyang librong Daycare: “Ang maayong balita gikan sa tanan niining pagtuona—sa Canada, Inglaterra, Sweden, Czechoslovakia, Tinipong Bansa—mao nga ang pag-atiman diha sa desente day-care nga pasilidad walay dayag makadaot nga mga epekto diha sa kaugmaran sa pangutok sa kabataan.” Ang pila ka pagtuon nagapaila gani nga ang kabataan gikan sa gamayg-kinitaang mga pamilya makabatog kaayohan gikan sa pagdasig sa pangutok sa day care!

Bisan pa niana, ang mga tigdukiduking si Belsky ug Steinberg nagpasidaan: “Sa kadaghanan, ang panukiduki sa day care gihimo sa gipasukad-unibersidad o konektado-sa-unibersidad nga mga sentro nga may hatag-as nga mga proporsiyon sa trabahante ug maayong-pagkadesinyong mga programa alang sa bata. . . . Bisan pa niana, ang kadaghanan sa day care nga mabatonan sa mga ginikanan sa nasod tinong dili sa maong matang ug tingali dili sa maong kalidad.” Nan, unsa ang kahimtang sa mga bata diha sa mas tipikal day-care nga mga palibot? Mihinapos si Belsky ug Steinberg: “Makapakurat nga diyutay ra ang atong nasayran bahin sa epekto sa day care diha sa kabataan.”—Ang magasing Child Development, Tomo 49, mga panid 929-30.

Labi pang wala hisayri ang bahin sa epekto sa day-care nga mga balay—nga maoy nagahimo sa kinadak-ang pag-atiman. Hinuon, mopatim-awng ang day-care nga inahan tingali diyutayg ginahimo sa pagdasig sa pagtubo sa pangutok ug sa emosyon sa bata; ang iyang kabalaka tingali labawg diyutay sa pagpakaon ug pagpugong kaniya sa pagpinilyo hangtod mobalik ang inahan. Ang kabataan sa day care sa ingon kadaghanang hikaplagang gibutang atubangan sa TV.

Diyutay usab ang nasayran bahin sa unsang paagi ang day care nagaapektar sa emosyonal nga bugkos tali sa inahan ug anak o unsang gidak-on ang mga bata mahimong mabination kaayo ngadto sa mga tig-atiman kanila. Hinuon, gipasundayag sa mga pagsulay nga kon papilion sa inahan ug sa day-care nga trabahante, ang kadaghanang bata mopalabi gihapon sa inahan.

Ang mga Suliran sa Pakig-uban sa Isigkabata

Usa ka kaayohan sa day care mao nga ang mga bata makatuon nga makigsinabot sa mga isigkabata. Ugaling, adunay laing kiliran kini. Matud sa usa ka Biblikanhong panultihon: “Ang daotang mga kauban makadaot sa mapuslanong mga batasan.” (1 Corinto 15:33) Ang panukiduki gikan sa Tinipong Bansa ug sa Uropa nagapadayag nga ang kabataan sa day care lagmit mahimong ‘mas agresibo, dili kaayo mokooperar sa mga hamtong, mas magpatuo sa kaugalingon, dili kaayo mopahiuyon, ug dili kaayo makasabot sa silot kay sa mga batang gimatuto sa balay.’

Si Alison Clarke-Stewart miangkong ang maong kagawian sa pagkamatuod “nagabanaag sa labaw nga kahamtong ug sosyal nga katakos inay kay butang kabalak-an.” Apan kini tingali dili kaayo makalipay sa mga ginikanan nga makakita sa kanhi malumong anak nga moyawyaw sa pamalikas, ilabina kon ang maong mga ginikanan naningkamot sa pagsilsil sa mga prinsipyo sa Bibliya diha sa ilang anak.—Efeso 4:29.

Mga Kapeligrohan sa Panglawas

Ang day care nalangkit sa mga kapeligrohan usab sa panglawas. Ang CDC (Mga Sentro sa Pagpukgo sa Sakit sa T.B.) nagahisgot bahin sa “mausbawong panginahanglan sa pagkontrolar sa mananakod nga mga sakit nga subsob nagaapektar sa kabataan sa day care.” Ang giingong day-care nga mga sakit nagaapil sa hepatitis A, shigellosis (seryosong sakit sa tinai), ug Hemophilus influenzae tipo B (usa ka impeksiyon sa bakterya). Ang suka-kalibang ug hilanat mao ang kasagarang mga simtoma. Ang sakit kadaghanan mao ang resulta sa pagtapok sa gagmayng mga bata nga lagmit nagabutang sa ilang mga baba sa tanang butang ug wala mabansay sa tukmang mga batasan bahin sa pangasilyas.

Ang usa ka maayong sentro, hinuon, nagaisip nga ugdang sa mga panagana sa panglawas. “Gitudloan namo ang mga bata sa paghugas sa ilang mga kamot tapos sa paggamit sa ilang kasilyas,” mipatin-aw ang day-care konsultant si Delores Alexander. “Ug dili namo dawaton ang mga batang nasayran namong masakiton.” Midugang ang direktor sa Willoughby House si Bernice Spence: “Kon ang usa ka bata magsakit sa usa ka adlaw, kasagarang tawgon namo ang ginikanan ug sultihan siya sa pag-uli niya sa balay.” Ang regular medikal nga mga pagsusi sa mga trabahante ug mga bata maoy hinungdanon usab nga mga lakang ingong panagana.

Bisan pa niana, ang tigdukiduking si Clarke-Stewart miangkon: “Ang mga bata sa daycare nga mga sentro hitakboyan sa mas daghang trangkaso, mga pamula, sip-on, ug ubo kay sa mga bata sa balay . . . Ang nagatulong sip-on sa usa ka bata basin mao ang bili nga andam ibayad sa mga inahan sa pagbutang sa ilang mga anak sa daycare nga sentro samtang sila nagatrabaho.” Apan tungod sa nahauna, mopatim-awng malangkit sa day care ang mga kapeligrohang may dagko pang resulta kay sa nagatulong sip-on. Nan, unsay kahulogan niining tanan alang sa mga inahang mobating kinahanglan sila motrabaho?

[Kahon sa panid 6]

Day Care ug Seksuwal nga Pag-abusar

Ang daghang publisidad gihatag karong bag-o sa mga eskandalo bahin sa pag-abusar sa bata nga nalangkit ang mga trabahante sa day care. Ang day-care nga mga sentro mao ba ang mga dangpanan sa mga tig-abusar sa bata ug mga tiggamag pornograpiya nga gigamit ang mga bata?

Ang maong pangutana mipukaw sa kusog nga mga emosyon gikan sa pila ka trabahante sa day care. “Ako nasuko kaayo niana,” matud ni Bernice Spence, administrador sa usa ka day care. “Dili nako gustong makabatog daotang ngalan ang day care. Ang kadaghanang tawo nga akong nailhan sa day care maoy dedikadong mga tawo—sila nagamahal sa mga bata.”

Ang responsableng mga administrador, hinunoa, mihimog lig-ong mga lakang. Ang Pagmata! nakigsulti kang Doby Flowers, diputado administrador sa Ahensiya sa Pagtubo sa Bata sa New York City. Kapin ug 40,000 ka bata ang nagpatala sa day-care nga mga programa ubos sa iyang pagdumala. Matud ni Gining Flowers: “Bug-os namong ginasusi ang among mga trabahante sa day care. Among susihon kon sila may mga dokit kriminal o pag-abusar sa bata. Ug sukad 1984, ang tanang day-care nga trabahante kinahanglang kuhaag marka sa mga tudlo.”

Ang mga tig-abusar sa bata ba lagmit madani sa day-care nga trabaho? Mitubag si Gining Flowers: “May mga tig-abusar sa bata sa relihiyosong mga orden, sa legal nga orden, sa edukasyon. Ang dagway sa tig-abusar sa bata motadlas sa tanang linya sa kinitaan, propesyon, rasa, ug etniko.” Bisan pa niana, sumala sa pagpahayag niini ni Dr. Roland Summit, usa ka sikyatristang nag-espesyalista sa pagtambal sa mga batang giabusahan sa sekso: “Ang riyesgo nga pahimuslan ang bata mouswag sa laktud samtang ang bata dugang mahilayo gikan sa pag-atiman sa tinuod nga inahan niini.”

Nan, unsay buhaton sa mga ginikanang may mga anak sa day care? “Pamatii ang inyong anak!” matud ni Doby Flowers. “Lingkod ug pakigsulti sa inyong anak. Bantayi ang mga kausaban sa kagawian o mga timailhan sa kaguol, sama sa pagpangihi sa higdaan o kalit nga pagpanuko nga moadto sa day care.” Ang pagkamabinantayon sa ginikanan ug edukasyon sa bata mao ang labing maayong mga hinagiban batok sa pag-abusar sa bata.—Tan-awa ang Pagmata! sa Hunyo 22, 1985, “Seksuwal nga Pag-abuso sa Bata—Makahimo Ka sa Pagpanalipod sa Imong Bata.”

[Letrato sa panid 5]

Sa unsang paagi maapektahan sa day care ang bugkos sa inahan ug anak?