Ang Imo Bang Iglesya Angay Moapil sa Politika?

Sinulat sa koresponsal sa Pagmata! sa Brazil

TAAS siya ug niwang. Sa dayag, wala siyay kaligo sa daghang panahon. Ingong limpiya-botas, nangita siyag mga kustomer. Diha sa lawak-hulatanan, dunay mihatag kaniyag keyk. Iyang gibira kini uban sa hugaw nga mga kamot. Walay timik nga miyaka siya sa salog ug misugod sa pagkaon sa keyk. Mitungha ang ubang mga bata, ug matag usa kanila nakadawat ug gamayng piraso. Nahurot dayon ang keyk.

Kini maoy makaluluoy komung talan-awon diha sa daghang mga siyudad sa tibuok-kalibotan. Didto, ang dili-maisip nga mga tawong walay balay sa adlaw-adlaw nagkinabuhi ug nangamatay diha sa mga dalan. Diha sa mga balongbalong, ang mga inahan nangamas tuman sa ginhawa, gigutom pa gani, alang sa ilang gagmayng mga anak. Apan, sama sa gipamulong sa presidente niadto sa T.B. si Lyndon B. Johnson: “Ang aritmetik sa modernong politika maoy nakapahimong madanihon sa pagpasagad sa mga kabus, tungod kay sila mao ang walay-timik nga minoriya.”

Sa samang panahon, ang aktuwal nga pagtan-aw sa mga kabataang walay-sulod ang tiyan nakapukaw sa mga tawo sa pagkahibulong: ‘Unsay mahitabo sa tanang abandonadong mga kabataan? Ang mga sinakit makadawat ba gayod ug tabang?’

Ang Papel sa Iglesya?

Sa walay duhaduha nabalaka ka sa mga isyu sama sa kakabus, pamalay, ug panglawas. Busa, ikaw ba nakapangutana na sa imong kaugalingon: ‘Ang akong iglesya angay bang maaktibo sa sosyal nga mga reporma?’

Tingali motubag ka: ‘Nganong dili? Angay gamiton sa iglesya ang iyang impluwensiya sa paghimo sa kalibotan nga mas maayong puy-an.’ Sa laing bahin, sama ba ang imong pagbati sa usa ka ministro sa hustisya sa Brazil, si Paulo Brossard, kinsa miingon: “Ang sekular nga mga butang sulbaron sa estado, ug ang espirituwal nga mga butang sulbaron sa iglesya”?

Didto sa Brazil, diin daghan ang mga Katoliko sa ngalan lamang kay sa bisan haing nasod, ang mga obispo karong adlawa nagasulti sa dayag bahin sa sosyal nga mga isyu. Pananglitan, ang Latin America Daily Post miingon: “Ang iglesya sa Brazil dugang ug dugang nangahimong manlalaban sa kawsa sa mga walay-yuta, diha sa usa ka historikal nga pagbali gikan sa mga adlaw sa dihang ang iglesya milaban sa oligarkiya [matang sa pagpamuno].”

Usa ka Bag-ong Teolohiya

Ang pagbali, kun kausaban, taliwala sa daghang mga klerong Katoliko miresulta sa usa ka radikal bag-ong teolohiya. Sumala sa usa ka mantalaan sa Brazil, “ang kagawasan sa teolohiya nagpunting sa usa ka kalihokan nga kaylap kaayo taliwala sa mga pari sa Brazil nga nagapabor sa rebolusyonaryong mga elemento nga gitumong sa pakig-away sa kakabus ug pagdaogdaog.”

Kining kapiliang teolohiya nagduso nga usa ka manluluwas si Jesus. Kini nagaawhag sa ‘sukaranang pagtuo nga ang pangunang misyon sa Kristiyanidad nalangkit sa pagpalihok sa mga kabus sa politikanhong paagi.’ Busa ang teolohiya sa kagawasan nagapakamatarong sa aksiyon diha sa usa ka kalibotan diin ang kabus ginadasig kanunay nga magpakahilom.

Ang aktibistang si Francis O’Gorman mibatbat: “Kinahanglan duna gayoy kausaban. Adunay butang nga sayop diha sa usa ka katilingban diin ang dos-tersiyang bahin sa kalibotan nag-antos gikan sa kakabus tungod kay sila gidid-an sa ilang mga katungod. Kita dunay kahinguhaan sa pagpakaon sa tanan. Atong nakita ang mga dato nga nahimong mas dato samtang ang kabus nahimong mas kabus.”

Kini Nagabahin sa Iglesya

Ang teolohiya sa kagawasan sa dayag nagabahin sa Katolikong Iglesya. Gihukman ni Papa Juan Paulo II, pananglitan, ang pakiglangkit sa mga pari niini. Siya miingon: “Ang ideya bahin ni Kristo ingong usa ka tawo sa politika, usa ka rebolusyonaryo, usa ka subersibong tawo gikan sa Nazareth, dili mosibo sa katekismo sa iglesya.” Ang papa, sa pagkamatuod, naningkamot sa pagpugong sa aktibistang mga kalihokan, nahadlok sa pagtugot sa iglesya sa Latin-Amerika nga mapamaniobra sa radikal nga mga gahom.

Dili pa dugay, gibadlong sa papa ang taga Brazil nga teologo si Leonardo Boff sa pagpasiugda sa teolohiya sa kagawasan. Makaiikag, wala sawaya sa Katolikong mga obispo, sama sa papa, ang mga magsuportar sa teolohiya sa kagawasan tungod sa ilang pag-apil sa mga politika, sanglit ang iglesya dunay taas nga kasaysayan sa paglangkit niini. Dili, apan sila misupak tungod sa kaamgiran sa teolohiya sa kagawasan sa ideolohiya sa komunista.

Si Vicente Cardinal Scherer sa Brazil mipahayag nga ang mga komunista “dunay lahi nga taktika nianang gigamit sa miagi sa pagsulod ug sa pagdominar. Inay gamiton ang mapintas nga mga paagi . . . sila naningkamot sa pagdani sa pila ka partido sa Iglesya sa ilang kawsa, ug sa pagkaalaut milampos sila sa paghimo niining mga partidoha sa pag-apil sa pagpauswag sa komunistikanhong kawsa.”

Si Boaventura Kloppenburg, usa ka Katolikong obispo sa Salvador, Brazil, miingon bahin sa mga tigtanyag sa teolohiya sa kagawasan: “Gusto nila nga dunay himoong pagbasa pag-usab sa Ebanghelyo, laing interpretasyon sa doktrina ug kasaysayan, sa popular nga pagpaambit sa liturhiya, sa pagkuha sa babag sa moral nga mga konsensiya sa diwa nga ang mga tawo makahimog rebolusyonaryong mga buhat nga walay mga suliran.”

Dili ikahibulong nga nalisdan ang sinserong mga Katoliko sa pagsunod sa mga lider sa iglesya kinsa nagsinupakay taliwala sa ilang kaugalingon.

Molampos ba ang Teolohiya sa Kagawasan?

Bisan pa ang mga tiglaraw sa teolohiya sa kagawasan maayog-katuyoan, ang gikinahanglang mga reporma dili daling moabot. Ang mga kalibganan sa tawhanong katilingban ug ang kinaiyanhong pagkadalo nagpaila nga bisag makab-ot pa ang kausaban, ang mga suliran dili masulbad. Sama sa gisulat ni Lord Halifax: “Sa dihang makigbisog ang mga tawo alang sa ilang kagawasan, sila walay makuha sa ilang kadaogan gawas sa bag-ong mga agalon.”

Pangutan-a ang imong kaugalingon: Kadto bang nagtuo sa maong mga kalihokan sama sa teolohiya sa kagawasan nahibalo kon diin sila ginaagak? Si Jesus mipasidaan bahin sa pagsunod sa binuta nga paagi, nga nagaingon: “Kon ang buta, magaguyod ug buta, sa gahong mangahulog silang duha.”—Mateo 15:14.

Busa, piho ka ba nga ikaw dunay realistikanhong larawan sa kahimtang sa kabus diha sa Ikatulong Kalibotan ug sa unsang paagi kini masulbad? Nakita ba sa Diyos ang mga suliran sa kakabus ug pagdaogdaog, ug may buhaton ba siya mahitungod niini?

[Blurb sa panid 4]

“Sa dihang makig-away ang mga tawo alang sa ilang kagawasan, wala silay makuha sa ilang kadaogan gawas sa bag-ong mga agalon”