Ang Kadagatan—Kinsay Makaluwas Kanila?

USA ka adlaw sa tinghunlak niadtong 1988, siyam ka lalaki ug upat ka babaye miambak sa taytayan sa New York City—nga nagdungan. Sila milukso nga duolan sa 20 ka metro ug dayon nagbitay nga wala-maglihok, nagbitay sa mga pisi nga igkakatkat sa bukid, naghulat. Unsay ilang tuyo? Aron sa pagbabag sa pag-agi sa barko nga nagkarga ug lapok nga ilabay sa dagat. Ang gidangatan dili-kaayo kulbahinam; ang barko milikay lamang sa mga tigprotesta pinaagi sa pag-agi sa laing agianan ug gilabay ang hugaw niini sa naandan. Ang mga tigprotesta sa kataposan gidakop.

Daghan pang uban nagapadayon sa pagpaningkamot, apan sa legal nga paagi, sa pagsumpo sa kamatayon sa kadagatan sa kalibotan. Daghan kaayo ang mga kasabotan, ug mga balaod. Daghang gipakanaog nga mga balaod nga nagdili sa paglabay sa mga plastik diha sa dagat. Gidid-an ang mga de-kargang barko sa paglabay sa ilang asietehong hugaw nga tubig. Ang ubang mga suba ug mga baybay malamposong nalimpiyohan.

Sa katibuk-ang pagtan-aw, hinunoa, diyutay ra ang mga kadaogan ug daghan ang mga kapakyasan. Ang mga nagatagad sa palibot nahadlok nga basta mas barato pa ang paglabay sa mga hugaw diha sa dagat, may molihay gayod sa mga balaod, sama sa gihisgotang barko sa sinugdan nga nagkargag-hugaw kinsa milihay sa mga tigprotesta. Makapasubo, ang kasagarang nagahukom niining mga sulirana mao ang salapi, ang motibo sa ganansiya. Ang pagpanalipod sa palibot walay nakuha niana ug dako ang gasto.

Ang Diyos ba ang Mabasol?

Bisan pa, nakita sa magasing Time ang suliran sa polusyon nga may pagkadinalian nga wala usa magngalan ug “tawo sa tuig.” Hinunoa, ang gula niini sa Enero 1989 nagngalan sa gidaot nga Yuta nga “Planeta sa Tuig.” Apan, makaiikag, ang mga artikulo bahin sa krisis sa palibot usahay mayubiton kaayo sa mga hunahuna sa Bibliya.

Ang artikulo sa Time gibuksan pinaagi sa pagkutlo sa Ecclesiastes 1:4: “Usa ka kaliwatan moagi, ug laing kaliwatan moabot; apan ang yuta magpabilin sa walay kataposan.” “Dili, dili sa walay kataposan,” mikomento ang awtor sa artikulo. “Sa gawas nga utlanan, ang yuta tingali molungtad ug laing 4 ka bilyon ngadto sa 5 ka bilyong mga tuig.” Ang awtor sa ulahi miingon nga ang sugo sa unang tawhanong paris sa ‘pagsakop sa yuta’ “mahimong sabton ingong pagdapit sa paggamit sa kinaiyahan alang sa kasayon. Busa ang pagkaylap sa Kristiyanidad, nga sa katibuk-an giisip nga nakabukas sa dalan sa pag-ugmad sa teknolohiya, tingali sa samang panahon nakadala sa mga binhi sa mapatuyangong pagpahimulos sa kinaiyahan.” Ang magasing Life nanobra pa gani sa pag-ingon nga ang saad sa Bibliya nga “ang mga maaghop makapanunod sa yuta” maoy usa ka kataw-anan ug bakak nga mga panagna.

Kining tanang mga pulonga dunay komun nga diwa: Sila gipasukad sa mga paghunahuna nga ang Diyos wala maglungtad o kaha siya wala magdasig sa Bibliya o nga siya walay kaalam ug gahom sa pagdumala sa iyang kalalangan ug sa pagtuman sa iyang mga saad. Unsay imong hunahuna? Dili ba may pagkamapahitas-on ang pagsulti niining mga hunahunaa nga walay ebidensiya? Ang bisan kinsa nga nakakita sa dakong gahom ug katahom sa dagat sa panahon sa unos nakakita mismo sa ebidensiya nga ang Usa nga naglalang sa atong planeta sa pagkamatuod gamhanan. Ang iyang kaalam makita sa tanang dapit diha sa kadagatan ug sa kinabuhi nga puno diha niana.

Ang sugo sa Diyos sa ‘pagsakop sa yuta’ dili lisensiya sa pagdaot niana kondili sa pagtugyan sa usa ka katungdanan sa pagdumala, usa ka responsabilidad sa pag-atiman ug sa pag-ugmad sa yuta. Gawas pa, kon sa pagsugo sa katawhan sa ‘pagsakop sa yuta,’ ang gipasabot sa Diyos nga atong himoon kini nga nahugawag-lapok nga kusog nahimong ingon karong adlawa, nan nganong iyang gihatagan si Adan ug Eva sa paraisong tanaman sa Eden aron magamit nga panig-ingnan? Ug nganong gisultihan sa Diyos ang tawo sa “pag-ugmad niana ug sa pag-atiman niana” ug sa ulahi ipakaylap ang mga utlanan niana pinaagi sa pagsakop sa “mga tunok ug sa mga sampinit” nga nanubo sa gawas niining panig-ingnang tanaman?—Genesis 2:15; 3:18.

Sa pagkamatuod, ang Bibliya dugay na kanhi mihimog katingalahang tagna nga aplikado gayod sa atong kaugalingon malaglagong kaliwatan, nga mao, nga si Jehova “magalaglag niadtong nagalaglag sa yuta.” (Pinadayag 11:18) Ang tagna sa Bibliya nagpaila nga kanang panahona duol na.

Bisan pa, gibasol sa uban ang Diyos sa polusyon ug nagpunting sa tawo mismo nga mao ang sulbad, ang bugtong paglaom. Ang katarongan nagsugyot sa kasukwahi—nga ang tawo mismo ang mabasol, nga ang tubag halayo kaayo gikan kaniya. Ang pagbasol sa Diyos maoy butang nga dili bag-o. Ang Proverbio 19:3 dugay na kanhi nagladlad sa mubog-panlantaw nga tawhanong hunahuna: “Gidaot sa tawo ang ilang kaugalingon tungod sa ilang mga binuang ug dayon basolon ang Ginoo.”—Today’s English Version.

Ang pagkamagdudumala nga gisugdan sa Eden nga mga unom ka libo ka tuig kanhi dili karaan. Ang bisan kinsa karon nga nagatahod sa Maglalalang makapakita niini pinaagi sa pagtahod sa iyang mga buhat inay sa way-pagpanumbaling nga paghugaw sa palibot. Ang matag usa kanato makatabang sa paghimo sa kadagatan nga mahinlo. (Tan-awa ang ubos.) Apan makasubo, kining sistema sa kalibotan gitukod aron ang bisan kinsa nga walay tinguha sa pag-amot sa paghugaw sa yuta ug sa kadagatan mahimong ermitanyo, malain diha sa kamingawan. Ang mga manunundog ni Jesus wala niana nga kapilian nga bukas kanila; ang ilang ministeryo wala magtugot niana.—Mateo 28:19, 20.

Busa ang bugtong paglaom alang sa bug-os nga kataposan sa polusyon sa kadagatan nahasandig dili kanato kondili sa Diyos. Ang iyang mga saad nagbarog nga lahi sa mga kapakyasan sa tawo; siya wala gayod mapakyas sa pagtuman sa usa kanila. Maoy hinungdan nga kining mga pulonga gikan sa Bibliya maoy dakong paglipay kanato: “Ikaw mao lamang si Jehova; ikaw ang nagabuhat sa kalangitan, ang langit sa kalangitan, lakip ang tibuok nilang panon, sa yuta ug sa tanang butang nga anaa sa ibabaw niana, sa mga dagat ug sa tanan nga anaa kanila; ug imong gitipigan silang tanan nga buhi.”—Nehemias 9:6.

Sa dili madugay, malungtarong katahom ipasig-uli sa yuta ug sa kadagatan niini. Oo, ang “lalom ug naglugitom nga kadagatan” mopadayon sa paglukot—buhi sa walay kataposan. Tinoon gayod kana sa Maglalalang.

[Kahon sa panid 9]

KON UNSAY IMONG MAHIMO

Kon sa unsang paagi imong matagad ang kadagatan nga may pagtahod:

◼ Sa dihang manakayan ug mangisda, sunda kining yanong lagda: Kon inyo kining dalhon, dalha kini ninyog balik. Kini ilabinang aplikado sa mga materyales nga plastik. Paningkamoti nga dili mawani ang pukot. Ilabay sa hustong paagi ang krudo sa makina diha sa yuta, dili sa dagat.

◼ Diha sa baybayon, ang ibabaw nga lagda aplikado. Tan-awa ang mga plastik nga butang nga imong gidala—mga bag sa mga sandwits, mga butanganan sa mga latang ilimnon, mga gamit nga plastik, ug mga botelya sa losyon. Hinumdomi nga dali kaayong mapalid kining mga butanga kon dili patongag bug-at. Sa dili pa mobiya, susiha pag-ayo ang dapit, ug dalha ninyo ug balik ang inyong basura.

◼ Sunda ang mao gihapong paagi sa dihang magpiknik, mangisda sa mga suba ug mga lanaw ug sa mga kadaplinan niini. Hinumdomi nga ang paghugaw sa suba dili-maayo. Dugang pa, ang imong ilabay sa suba moabot ra sa dagat sa ulahi nga mohimo pag dugang kadaot.

◼ Sunda ang tanang lokal nga mga balaod bahin sa paghipos sa basura ug sa pagresiklo.

◼ Kon manglaba ug maghugas sa mga plato, ayaw paggamit ug daghang sabon kay sa gikinahanglan.

◼ Ang tubig, sama sa hangin, maoy usa sa pangunang mga kinahanglanon sa kinabuhi. Tahora kini, ayaw kinig paghugawhugawi.

[Letrato sa panid 8]

“Kutob ka ra dinhi, ug dili na mosaylo pa.”—Job 38:11