Umaabot sa Relihiyon Tungod sa Iyang Kagahapon
Bahin 22: ika-19ng siglo paunahan—Ang Bakak nga Relihiyon—Naapsan sa Iyang Kagahapon!
“Ang yawi alang sa kaugmaon sa nasod mao ang iyang kagahapon.”—Arthur Bryant, Ingles nga manalaysay sa ika-20ng siglo
ANG Dakong Babilonya maoy tawag sa Bibliya sa imperyo sa bakak nga relihiyon sa kalibotan, gipakasama kini sa karaang nasod sa Babilonya. (Pinadayag 18:2) Ang nahitabo niadtong karaang imperyo walay maayong timaan sa modernong-adlawng katumbas nianang ngalana. Sa usa lamang ka gabii sa 539 W.K.P., ang Babilonya nahulog sa mga Medianhon ug sa mga Persianhon ubos ni Siro nga Bantogan. Human nga gipasimang ang mga tubig sa Subang Euprates, nga nag-agos sa kinataliwad-an sa siyudad, ang misulong nga mga kasundalohan nakasulod nga wala himatngoni diha sa suba.
Si Jehova nga Diyos ug ang iyang Anak, si Jesu-Kristo, nga usa ka hari nga dako pa kang Siro, makabaton sa samang kadaogan ibabaw sa dili matinumanon Dakong Babilonya. Ang Bibliya nagbatbat kaniya ingong usa ka dakong bigaon nga naglingkod ibabaw sa daghang katubigan, nga nagpaila sa pagpaluyo nga iyang nadawat gikan sa “mga tawo ug mga panon ug mga nasod ug mga pinulongan.” Apan sa dili pa ang kalaglagan, kini nga pagpaluyo, nga sama “sa dakong suba sa Euprates,” kinahanglang “pahubsan, aron ang dalan [mahimong] maandam alang sa mga hari gikan sa pagsubang sa adlaw.”—Pinadayag 16:12; 17:1, 15.
Ang ebidensiya nga nahitabo ang pagkahubas karong adlawa hinungdanon kaayo aron maila ang bakak nga relihiyon. Aduna bay ebidensiya?
Ang Masanag nga Kaugmaon Mingiob
Samtang mibanagbanag ang ika-20ng siglo, ang usa sa matag tulo ka tawo sa yuta nag-angkon nga Kristohanon. Ang kaugmaon sa Kakristiyanohan masanag. Niadtong 1900, ang ebanghelista ug nakadaog sa Nobel prize nga si John R. Mott nga malaomon, mipatik ug libro nga nag-ulohang The Evangelization of the World in This Generation.
Apan “ang ika-20ng siglo,” miangkon ang World Christian Encyclopedia, “napamatud-an nga lahi kaayo sumala sa gilaoman.” Nagbatbat nga “walay nagdahom sa 1900 nga daghan ang mobiya gikan sa Kristiyanidad nga nahitabo sa Kasadpang Uropa tungod sa sekularismo o pagkakalibotanon, sa Russia ug sa ulahi sa Silangang Uropa tungod sa Komunismo, ug sa mga nasod sa Amerika tungod sa materyalismo,” kini nag-ingon nga sila ug ang uban pang “mini nga mga relihiyon” miusbong “gikan sa diyutayng gidaghanon sa 1900, nga 0.2% lamang sa tibuok globo, . . . ngadto sa 20.8% sa tibuok globo niadtong 1980.”
Kining “daghang pagbiya” naghimo sa mga simbahan sa Kasadpang Uropa nga walay sulod. Sukad sa 1970 ang Lutheran Church sa Pederal nga Republika sa Alemanya nawad-an ug kapin sa 12 porsiento sa iyang mga membro. Kapin sa un-tersiya sa mga simbahan sa Netherlands ang gisirhan, ang uban gihimong mga bodega, mga restaurant, mga apartment, ug mga diskohan pa gani. Ug sa Britanya halos usa sa matag walo ka Anglikanong simbahan nga nagbarog sa miaging 30 ka tuig wala na gamita. Dili ikatingala nga usa ka klero nga nagpakigpulong sa miaging tuig diha sa komperensiya sa mga teologo ug sa mga klerong Protestante sa Uropa nagreklamo nga “ang ‘Kristohanong Kasadpan’ niadto dili na makatawag sa iyang kaugalingon nga Kristohanon. . . . Ang Uropa maoy usa na ka natad sa mga misyonaryo.”
Bisan pa niana, ang suliran dili kay sa Kakristiyanohan ug sa Uropa lamang. Gibanabana, pananglitan, nga sa tibuok kalibotan, ang Buddhismo nawad-ag 900,000 ka tawo matag tuig ngadto sa pagkaagnostiko.
Kulang ug mga Kawani
“Aron madasig ang balangay kinahanglan dasigon una ang mga pari niini,” tambag pa sa sanglitanang Hapones. Apan unsa nga mga pari? Sa mga dekada una pa ang 1983, ang gidaghanon sa Katolikong mga pari sa tibuok-kalibotan mius-os ug 7 porsiento. Ug sa 15 ka tuig, ang mga madri sa 33 porsiento. Kasamtangan, mangiob ang palaabuton alang sa mga kapuli. Walay 20 ka tuig, ang nagpalista sa Katolikong mga seminaryo sa Tinipong Bansa mius-os gikan sa 48,992 ngadto sa 11,262.
Ang mga ordeng Katoliko nag-antos usab. Sa usa ka higayon, ang Society of Jesus, nga gitukod sa Paris niadtong 1534 ni Ignatius sa Loyola, halos maoy nagkontrolar sa edukasyon sa daghang nasod. Ang iyang mga membro, popular nga gitawag mga Heswita, nanguna sa misyonaryong kalihokan. Apan sukad niadtong 1965, ang mga membro mius-os sa kapin sa un-kuwarto.
Daotan na gani nga nagkadiyutay ang mga kawani; labi na kay ang kadaghanan kanila dili na kasaligan. Ang gidaghanon sa mga pari ug mga madri nga supak sa opisyal nga polisa sa dili-pagminyo, pagpugong sa pagpanganak, ug relihiyosong katungod sa babaye misaka. Kini gipakita niadtong Enero 1989 sa dihang ang 163 ka Katolikong teologo sa Uropa nagpagula ug pahayag sa publiko—sa pagka Mayo 1 kini gipirmahan sa kapin sa 500 pa—nga nag-akusar sa Batikano nga mahariharion ug nagaabuso sa gahom.
Minilyon sa Kakristiyanohan nahimong patay sa espirituwal, mga biktima sa kawalay pagkaong espirituwal. Ang usa ka sakop sa simbahan sa T.B. miadmiter sa dihang siya mireklamo: “Ang simbahan [nahimo nga] usa ka supermarket nga nanghatag ug walay sustansiyang espirituwal nga pagkaon sa mga lumalabay. Ang sermon sa pastor labaw lamag diyutay sa ‘espesyal sa semana,’ nga gitanyag sa mga kustomer nga may panaad nga diskuwento.”
Sukad sa 1965, ang mga membro sa lima ka dagkong denominasyong Protestante sa Tinipong Bansa mius-os sa 20 porsiento ug kapin sa 50 porsiento ang nagpalista sa Sunday school. “Dili lamang ang mga tradisyonal nga mga denominasyon ang napakyas sa pagpaabot sa ilang mensahe,” misulat ang magasing Time, kondili “sila dugang nga wala makatino kon unsa kanang maong mensahe.” Dili ikahibulong, tungod sa espirituwal nga kagutom, daghang basahon sa simbahan mihunong sa pagpatik. Sa tunga-tunga sa katuigan sa 1970, ang usa kanila mimulo: “Ang yugto sa magasin sa simbahan . . . milabay na.”
Usa ka Walay Kaikag ug Dili-Masanongon nga Panon
Sa ika-18ng siglo, ang Ingles nga estadista nga si Edmund Burke nakaamgo nga “walay ingon ka makamatay sa relihiyon kay sa pagkawalay kaikag.” Kon buhi pa siya karon, iyang makita nga daghan na ang walay kaikag sa relihiyon.
Pananglitan, sa dihang giinterbiyo sa pila ka tuig nga milabay, 44 porsiento ka Lutherano sa Tinipong Bansa ang miingon nga dili na sila mohisgot sa ilang pagtuo ngadto sa mga pamilya nga walay gianibang simbahan kon sugoon sila sa ilang pastor sa paghimo niini. Ang dili pa dugay nga surbi nagpakita nga kapin sa tulo sa upat ka bahin sa Katoliko sa T.B. mibati nga ang pagsupak sa papa, bisan sa moral nga mga isyu, dili makadiskuwalipikar kanila gikan sa pagkamaayong mga Katoliko.
Sa Japan, 79 porsiento sa populasyon nag-ingon nga ang pagkarelihiyoso hinungdanon. Sanglit, sumala sa Religions of Modern Man, un-tersiya lamang ang nag-angkon nga dunay relihiyon, dayag nga daghan ang wala gayoy kaikag sa pagbaton ug relihiyon.
Ang mga hamtong nga walay kaikag sa relihiyon sa kasagaran walay masiboton ug masanongon nga mga anak. Usa ka surbey sa 11 ngadto sa 16 anyos nga gihimo sa direktor sa Institute of Psychology sa Unibersidad sa Bonn, Alemanya, nagpakita nga sukad masukad, ang mga batan-on nagpangitag mga tawo nga kasundogan sa batasan. Apan sa dihang gipangutana kon kinsa ang ilang mga sulondan, ang mga kabataan wala gayod mohisgot ug bisag usa ka lider sa simbahan.
Nagkawala ang Politikal nga Impluwensiya
Wala nay impluwensiya sa politika ang organisadong relihiyon sama niadto. Pananglitan, Ang Batikano napakyas, bisan sa dagkong mga nasod nga Katoliko, sa pagsanta sa pagpasa sa mga balaod bahin sa aborsiyon, diborsiyo, ug kagawasan sa pagsimba nga sa dayag wala niya kaangayi. Sa susama, ang mga kahimtang nagpugos sa Batikano sa pag-uyon sa 1984 nga kasabotan nga naghikaw sa Katolisismo sa iyang pagkabutang ingong establisadong relihiyon sa Italya!
Kon unsa ang nakab-ot niadto sa bakak nga relihiyon pinaagi sa malinglahong pagpiit sa politika kini karon misulay sa pagkab-ot pinaagi sa mga kalihokang protesta sa publiko nga gipangunahan sa iyang iladong mga klero, sama sa Anglikanong arsobispo nga si Desmond Tutu sa Habagatang Aprika.
Sa Panaghiusa Kita Makabarog, sa Pagkabahinbahin Kita Mapukan
Ang 1910 nga komperensiya sa misyonaryong sosyedad sa Protestante sa Edinburgh, Scotland, nagpatunghag modernong ekumenikal nga kalihokan. Kining maong kalihokan dili pa dugay gipangusgan sa tinguha sa pagpalambo sa relihiyosong pagtinabangay ug pagsinabtanay sa usag usa, nga magtugot “sa Kristohanong relihiyon” sa pagsulti nga may panaghiusa.
Ang ekumenikal nga kalihokan dunay daghang matang. Ang dakong lakang gihimo niadtong 1948 sa Amsterdam sa dihang ang Kalibotang Konsilyo sa mga Simbahan natukod. Sa sinugdan gilangkoban ug halos 150 ka Protestante, Anglikano, ug Ortodoksong mga simbahan, ang konsilyo karon nagpasiatab ug dobleng gidaghanon niana.
Bisan tuod nga dili membro sa Kalibotang Konsilyo sa mga Simbahan, ang Romano Katolikong Simbahan mopatim-aw nga mikiling nianang direksiyona. Niadtong 1984 diha sa konsilyo sa mga hedkuwarter sa Switzerland, si Papa Juan Paulo II miduyog sa bumibiya nga sekretaryo heneral sa pagpanguna sa ekumenikal nga serbisyo sa pag-ampo. Ug sa Mayo 1989, ang mga Katoliko kauban sa kapin sa 700 ka sakop sa simbahan sa Uropa nga nagtipon sa Basel, Switzerland, sa usa nga gitawag sa peryodiko nga “ang kinadak-ang ekumenikal nga okasyon sukad sa Repormasyon.”
Sukad sa tunga-tunga sa katuigang 1930, ang kaandam sa pagkompromiso mas napadayag tungod sa nagtubong pagdawat sa ideya nga ang tanang “Kristohanon” nga mga relihiyon dunay kinaiyanhon nga hinatag sa diyos nga panaghiusa. Ingong “pamatuod” sa kinaiyanhon nga panaghiusa, ang Kalibotang Konsilyo sa mga Simbahan nagpasiugda nga ang tanang membro niini nagadawat sa doktrina sa Trinidad, sa pag-isip kang “Jesu-Kristo ingong Diyos ug Manluluwas.”
Ang Kakristiyanohan usab naningkamot nga makigkomunikar sa dili-Kristohanong mga relihiyon. Sumala sa The Encyclopedia of Religion, kini maoy sa pagkaplag ug moobra nga pagkompromiso “taliwala sa tinamdan sa teolohikanhong imperyalismo, nga nagpasabot nga kon ang usa ka pagtuo mao ang kamatuoran walay ubang mga pagtuo sa pagkamatuod ang may katungod sa paglungtad, ug ang syncretism, o panagtapo sa pagtuo, nga nagpasabot nga walay igong kalainan tali sa mga pagtuo nga makahatag suliran ug nga ang paghiusa kanilang tanan makamugna ug bag-ong pagtuo alang sa umaabot.”
Sa pagkamatuod, ang bakak nga relihiyon nahisamag pisi nga daghag lugas sa lanot, diin ang tanan nagbutaray sa nagkalainlaing direksiyon. Kini maoy pasiuna sa katalagman, kay ang mga pulong ni Jesus dili gayod ikasalikway: “Ang matag gingharian nga mabahin batok sa iyang kaugalingon malaglag, ug ang matag siyudad o balay nga mabahin batok sa iyang kaugalingon dili makabarog.”—Mateo 12:25.
Dawata ang Matuod, Isalikway ang Kabakakan!
May mga tawo tingali mopili sa pagsalikway sa ebidensiya. Apan ang walay pasikaranang pagkamalaomon peligroso. “Ang mga simbahan naglungtad na sa daghang kaliwatan uban ang paglaom nga ang mga butang moarang-arang kapin kon kulang sa ilang kaugalingong kabubut-on,” matud pa sa The Times sa London niadtong Oktubre 1988. Kini midugang: “Bisan pa sa anam-anam taas ug tagal nga pag-us-os sa mga membro sa simbahan sa Britanya, gamay ra kaayong paningkamot ang gihimo sulod sa mga simbahan aron mapatin-aw o mausab kana, o kaha sa paghimog mga polisa alang niini.” Dayon kini makataronganong mihinapos: “Ang bisan unsang komersiyal nga organisasyon nga nakakita nga nagkadiyutay ang ilang halin mangandam sa modangat nga kapildihan o mangitag paagi sa pagpauswag sa produkto ug sa palakaw niini sa negosyo.”
Walay timailhan nga ang bakak nga relihiyon “mohimog paagi sa pagpauswag sa produkto ug sa palakaw niini sa negosyo.” Ang bugtong pasikaranan lamang nga magmalaomon alang sa mahadlokon sa Diyos nga mga tawo mao ang pagdangop sa usa ka matuod nga relihiyon, kansang nagaagos nga espirituwal nga tubig walay kapeligrohang mahubsan. Kon mahitungod sa bakak nga relihiyon, “Ang Panahon sa Paghusay Maoy Haduol Na.” Dugang mong masayran kana iniggula nianang artikuloha sa among sunod nga artikulo.
[Kahon sa panid 20]
Mga Saksi ni Jehova: Ang Ilang mga Tubig Wala Mohubas
“Samtang ang tradisyonal nga mga relihiyon anam-anam nga nagkaus-os, ang ilang mga simbahan ug mga templo nagakawalay sulod, ang mga Saksi ni Jehova nagaeksperyensiya ug pag-uswag sa mga membro ug gani napalit nila ang mga simbahan niadto ug ang ubang bag-ong mga pasilidad nga pagatigoman sa ilang bag-ong mga membro.”—Le Petit Journal, peryodiko sa Canada.
“Didto sa Italya duolan sa 45 ka libo . . . Karon ang sekta dunay tinuod nga mga magasin, nga maayo ug gani makapaikag (kini puno sa mga balita ug sa mga artikulo gikan sa tibuok nga kalibotan), nagapatik ug gagmayng mga libro nga nunot sa panahon ug nagatubag usab sa labing eksperto nga Katolikong mga eskolar sa Bibliya, nagapang-apod-apod sa mga Bibliya nga direktang hinubad gikan sa Hebreohanon . . . Nianang paagiha, dako kaayo ang pag-uswag sa mga Saksi.”—Famiglia Mese, Katolikong magasin sa Italya (gisulat niadtong 1975; sa Abril 1989, ang gidaghanon sa mga Saksi ni Jehova sa Italya miuswag ngadto sa 169,646.)
“[Ang mga Saksi ni Jehova] nagabawtismo sa gatosan samtang kami nagabawtismo sa duha o tulo.”—The Evangelist, opisyal nga magasin sa Evangelical Tract Distributors. (Ang mga Saksi ni Jehova nagbawtismo ug 69,649 ka tawo niadtong 1962 sa dihang gipahayag kining mga pulonga; sa 1988 ang gidaghanon sa bag-ong nabawtismohang mga Saksi maoy 239,268.)
“Niadtong 1962 gitapos ko ang usa ka pagtuon bahin sa mga Saksi ni Jehova uban niining obserbasyona: ‘Kaduhaduhaan nga magkahinay ang Bag-ong Kalibotang Sosyedad.’ . . . Doble na ang gidaghanon sa mga Saksi karong adlawa [1979] kay sa ilang gidaghanon niadto. Ang tanang mga timaan nagpakita nga modoble pag-usab ang gidaghanon sa Watchtower Society sa sunod nga dekada.”—William J. Whalen sa U.S. Catholic. (Ang 989,192 ka mga Saksi niadtong 1962 mitubo ngadto sa 3,592,654 sa 1988.)
Sukad niadtong 1970 ang gidaghanon sa mga Saksi ni Jehova sa Pederal nga Republika sa Alemanya (ug sa Kasadpang Berlin) miuswag sa 38 porsiento. Sa milabayng 30 ka tuig, ang gidaghanon sa mga kongregasyon sa mga Saksi ni Jehova sa Netherlands miuswag gikan sa 161 ngadto sa 317, ug sa Britanya gikan sa 825 ngadto sa 1,257, nga nagkinahanglan sa pagtukod ug daghang bag-ong mga Kingdom Hall nianang duha ka nasod.—Itandi ang parapo 3 ubos sa subtitulong “Ang Masanag nga Kaugmaon Mingiob.”
[Letrato sa panid 21]
Ang relihiyon wala na panumbalinga diha sa gimok ug kisaw sa kalibotan karon