Unsay Hinungdan sa Suliran?
“ANG parat kaayong timpla dili maayo sa pamilya!” miingon ang inahan. “Apan ang pagkaon tab-ang kaayo ug walay-lami!” miinsister ang umagad-nga-babaye. Iyang dugangan kinig usa ka pudyot nga asin sa dihang motalikod ang inahan.
Kon ang matag usa gustong matuman ang iyang gusto, ang duha mosangpot sa pagkaon ug sud-an nga silang duha dili lamian. Apan ang mga sangpotanan tingalig mas seryoso pa kay niana. Ang panagbingkil sa umagad-ugangan mahimong motultol sa mental ug emosyonal nga panagbangi nga molungtad ug daghang katuigan.
Alang sa daghan, kining matanga sa kasungian daw dili malikayan. “Bisan pag unsa ka maayo ang pag-ubanay sa usa ka pamilya, may panahon gayod nga magkabingkil ang inahan ug ang iyang umagad-nga-babaye,” misulat si Dr. Shigeta Saito, tsirman sa Japan Mental Hospital Association. Apan ang suliran dili lamang sa mga taga-Silangan.
Ang koresponsal sa Pagmata! sa Italya mitaho nga “ang mga kostumbre sa pagminyo ug sa pag-ipon ug puyo uban sa mga ginikanan sa babaye o sa lalaki nakahatag mga suliran sa daghang pamilya, ug daghang batan-ong mga asawa nag-antos tungod sa pagpanghilabot kanunay ug sa mahariharion nga batasan sa iyang ugangan-nga-babaye.”
Diha sa mga nasod sa Silangan ug Kasadpan, ang mga mantalaan ug mga magasin puno sa mga tudling bahin sa paghatag ug personal nga tambag maylabot sa mga suliran sa umagad ug ugangan. Nan, unsa man kahay hinungdan sa mga suliran?
Kinsa ang Mohimog mga Desisyon?
Kon duha ka babaye ang mogamit sa kosena, ang isyu kanunay mao: Kinsa ang mohimog mga desisyon? “Ang among mga panilaw ug mga paagi lahi, ug matarantar ako sa matag panahong may motunghang kasungian,” miingon ang usa ka babaye kinsa nag-ipon ug puyo sa iyang ugangan-nga-babaye kapin sa 12 ka tuig.
“Sulod sa unang napulo ka tuig, kami maglalis sa gagmayng mga butang,” miangkon ang laing umagad-nga-babaye. Ang hinungdan usahay sa away maoy walay hinungdang mga butang sama sa kon unsaon sa paghayhay sa mga senina diha sa hayhayan. Bisan kon ang mga babaye wala mag-ipon ug puyo diha sa samang balay, ang situwasyon mahimong gubot usab. Ang moduaw nga ugangang babaye nga mokomento sama sa, “Ang akong anak dili gusto nga ang iyang karne lutoon nianang paagiha,” posibleng moresultag tibuok-kinabuhing sakit sa buot. Kini mahimong isyu bahin sa kon kinsa ang mohimog unsang desisyon ug alang kang kinsa.
Naghisgot niining isyuha, si Takako Sodei, ang kabulig nga propesor sa pagdumala sa panimalay sa Ochanomizu Women’s University miingon: “Kon magpuyo man ang usa ipon sa anak nga lalaki ug umagad-nga-babaye o usa ka anak nga babaye ug umagad-nga-lalaki, imposible alang sa usa ka panimalay nga paluyohan ang duha ka asawa nga nag-indigay sa usag-usa sa pagmando. Kinahanglan nga adunay lahi nga puy-anan o usbon ang situwasyon ug pasagdi nga ang usa maoy tig-atiman sa balay ug ang usa katabang nga tig-atiman sa balay.” Ang duha ka kaliwatan kinahanglang adunay makataronganong kasabotan nga himoon sumala sa pisikal ug mental nga kahimtang ug sa eksperyensiya sa edaran, o kakulang sa eksperyensiya, sa batan-on.
Ang Bahin sa Pribasiya
Kon ang duha o daghan pang kaliwatan nga magpuyo sa samang balay, kinahanglang isakripisyo sa mga membro sa pamilya ang ilang pribasiya sa usa ka sukod. Niining paagiha, ang matag membro tingali adunay lainlain nga sukdanan. Ang batan-ong magtiayon tingalig mangandoy ug dugang pribasiya, samtang ang tigulang tingalig uhaw sa dugang nga pag-ubanay.
Pananglitan, ang usa ka umagad-nga-babaye nga nagpuyo duol sa Tokyo mibati nga gisugok sa iyang ugangan-nga-babaye ang pribasiya sa magtiayon. Sa unsang paagi? Pinaagi sa pagkuha sa iyang labhonon ug sa iyang bana, gipilo kini, ug gihipos. Iyang giisip nga dili angay nga buhaton sa iyang ugangan-nga-babaye kining personal nga mga butang alang kanila. Sa laing bahin, ang iyang ugangan-nga-babaye, nga si Tokiko, nahiubos sa dihang ang iyang umagad-nga-babaye, sa pagpanghinlo sa balay, naglabay ug mga butang nga dugay nang gimahal ni Tokiko.
Ang pagsugok sa pribasiya mahimong grabe. Si Tom ug ang iyang asawa, nga nag-atiman sa tigulang nga inahan ni Tom, nasuko sa iyang pagsulod kanunay sa ilang lawak sa tungang gabii. Ang iyang katarongan? “Gusto ko lang makita kon maayo ba si Tom,” miingon ang inahan. Ang suliran wala masulbad hangtod nga sila mibalhin sa duha-ka-andana nga apartment ug ang inahan gidid-an sa pagsaka sa taas.
Diha sa kadaghanang pamilya, hinunoa, mosamot ang suliran sa dihang moabot ang ikatulong kaliwatan.
Ang Pag-atiman sa mga Anak
Karong mga adlawa, komun sa batan-ong inahan ang pagsusi sa nagkalainlaing mga basahon alang sa tambag sa pag-atimag anak. Sa laing bahin, ang apohang babaye, tungod sa iyang daghang katuigang kasinatian sa pagbansay ug mga anak, siyempre mobati nga siya ang usa nga kuwalipikado sa paghatag ug tambag. Kana nga tambag, hinunoa, sagad lantawon ingong pagsaway, ug panag-away ang moresulta.
Mao kining sulirana ang giatubang ni Takako sa magdisiplina siya sa iyang batang lalaki. Ang inahan sa iyang bana ug ang apohang babaye dalidaling mosulod sa iyang lawak sa pagpahunong kaniya, kusog pa nga mosinggit kay sa naghilak nga bata. Kay mibatig kahadlok, mihunong si Takako sa pagdisiplina sa iyang anak. Sa ulahi, sa pagkaamgo nga hinungdanon ang paghatag ug disiplina, siya midesider sa pagbalik sa pagbansay.—Proverbio 23:13; Hebreohanon 12:11.
Ang usa ka inahan nga nagpuyo sa Yokohama nakigbisog usab uban sa iyang ugangan-nga-babaye human nga nangatawo ang mga anak. Ang inahan naglagot nga hatagan sa apohang babaye ug timotimo ang mga bata sa dili pa ang tingkaon nga tungod niana sila busog na kaayo sa pagkaon pa sa ilang mga pagkaon.
Mikomento niining problemaha, si Dr. Saito miingon: “[Ang mga apohan] manghatag ug tam-is nga makaon ug alawans sa ilang mga apo. Ilang patuyangan ang mahakogong mga kagustohan sa bata. Sa mubo, masobrahan nila pagpangga ang ilang mga apo.” Siya mitambag nga kinahanglang ipatino sa batan-ong mga inahan nga sila dili mokompromiso bahin sa pagbansay sa ilang mga anak.
Pag-indigay sa Pagmahal
Niining sulirana tali sa mga ugangan-nga-babaye ug umagad-nga-babaye, daw adunay usa ka butang nga dili-makataronganon ang nagaobra. “Sa sikolohikanhong pagkasulti,” mibatbat si Dr. Saito, “bation sa inahan nga gisakmit sa iyang umagad-nga-babaye ang iyang anak gikan kaniya. Siyempre, dili niya isulti kana nga hunahuna, kay binata ra kaayo kana. Apan, sa kailadman, ang hunahuna nga gihikawan siya sa pagmahal sa iyang anak nga lalaki dulot nga nakagamot kaniya.” Ang resulta mao ang daot nga relasyon, kon dili man bug-os nga pag-indigay tali kanilang duha.
Kini nga kiling daw mograbe sa dihang magkagamay ang gidak-on sa pamilya. Kay nagkadiyutay na ang mga anak nga atimanon, ang inahan mobating mas suod sa iyang anak nga lalaki. Human sa daghang tuig nga ipong nagpuyo uban sa iyang anak, siya sinati kaayo sa iyang mga gusto ug dili-gusto. Bisan tuod nga ang bag-ong asawa mabalak-on sa pagpahimuot sa iyang bana, siya kulang niining suod nga kahibalo, labing menos sa sinugdan. Busa ang espiritu sa pag-indigay hayan dali nga mougmad, uban ang inahan ug umagad-nga-babaye nga nag-indigay alang sa pagmahal sa usa ra ka tawo.
Usa ka Makasubo nga Kausaban
Sa unang mga adlaw sa Hapon ubos sa pilosopiya ni Confucius, kon mahitabo ang maong suliran sa pamilya, ang umagad-nga-babaye palayason—bulagan. Ug kana ang kataposan sa tanang butang. Karong adlawa, hinunoa, lahi na ang situwasyon.
Sukad sa Gubat Kalibotan II, ang batan-ong kaliwatan mao na ang nagadumala sa panalapi sa pamilya, ug ang mga tigulang nga kaliwatan nawad-an sa iyang impluwensiya ug awtoridad. Sa anam-anam, nausab ang situwasyon. Karong mga adlawa ginaabandono ang mga tigulang nga mga ginikanan diha sa mga ospital ug sa mga institusyon. Pagkamakapasubo nga makita kini nga kahimtang diha sa usa ka katilingban diin ang pagtahod sa mga tigulang niadto maoy usa ka pinig-ingnan!
Sa unsang paagi nga ang kiling sa pagsalikway sa mga edaran mausab? Aduna bay paagi alang sa duha ka babaye nga makapuyong malinawon diha sa samang balay?
[Hulagway sa panid 7]
Ang makataronganong kasabotan kinahanglang himoon bahin sa kon kinsa ang mohimog mga desisyon