Mga Batan-on Nangutana . . .

Sa Unsang Paagi Akong Maantos ang Panagbulag sa Akong mga Ginikanan?

“Human nga nagbulag ang akong mga ginikanan, kami napugos sa pagbalhin. Kami wala nay sakyanan, mao nga si Mama mag-apas sa pagsakay ug bus ug ihatod kami uban sa usa ka yaya. Unya among nakita ang mga kausaban diha sa balay. Gikasabotan nga mohatag ug sustento sa mga anak si Papa, apan kanunay nga siya dili mohatag, ug si Mama mao na lay naningkamot sa pagtagana sa kakulangan. Sa kataposan wala na gayod siya mohatag ug sustento.”​—Anne.a

SA MILABAY ang 14 ka tuig, ang mga ginikanan ni Anne nagbulag gihapon apan wala magdiborsiyo. Kon ikaw nakaagom sa makasubong eksperyensiya sa pagtan-aw sa imong mga ginikanan nga magbulag, hayan nahibalo ka kon unsay iyang gibati. Igong mga semana, mga bulan, o mga tuig tingali ang milabay usa pa nawala ang unang kakurat. Ugaling may higayon tingali nga mahibulong ka kon unsaon nimo sa pagpahigayon sa pagkinabuhi niining paagiha. Wala gihapoy nahitabong diborsiyo ni pag-uliay; ang pagkawalay-kasegurohan naghatag gihapon ug makaguol nga landong sa imong kinabuhi.

Hayan ang kamingaw maglabi usab. Human nga nagbulag ang mga ginikanan ni Brad, mikuhag duha ka trabaho ang iyang inahan ug mieskuyla aron makatuon ug panginabuhian. Gimingaw kaayo si Brad niya. Siya nahinumdom: “Usa ka gabii mikawat akog sulod sa awto aron makauban kaniya sa trabahoan. Apan sa dihang nahiabot ako didto, nakapabug-at lamang ako. Gipahatod ako sa balay.” Sa pagkamatuod, daghang anak sa nagbulag nga mga ginikanan mibati nga daw sila napildihan ug duha ka ginikanan, dili lamang usa. Laing batan-on, si Mike, nag-ingon: “Nawad-an kami sa akong papa tungod sa laing babaye, ug unya nawad-an kami sa akong mama tungod sa iyang mga trabaho.”

Ang kamingaw, pagkawalay-kasegurohan, ug nausab nga kabutang sa ekonomiya​—kon nagbulag ang imong mga ginikanan, ikaw kinahanglang atubangon ang maong mga suliran. Sa unsang paagi ikaw makakuha ug positibong paagi?

Usba ang Imong Gihatagag Pagtagad

Kining pakig-awaya, sama sa kadaghanan, magsugod diha sa imong hunahuna ug kasingkasing. Tingali mokiling ka sa paghambin sa panagbulag sa imong mga ginikanan, sobra kaayong nabalaka niana, ug mahulog pa gani sa usa ka siklo sa pagkaluoy sa kaugalingon nga gikan niana lisod kaayo ang pag-ikyas. Hinunoa, imong mapanalipdan ang imong kaugalingon gikan sa sobrang pagpadaog sa kabalaka.

Diha sa among miaging artikulo niining seryala, among gipakasama ang paglabang sa panagbulag sa imong ginikanan sa pagsugakod ug bagyo sa imong kinabuhi.b Makaiikag, ang Bibliya nag-asoy kanato bahin sa pagkasugat ni apostol Pedro ug literal nga bagyo sa dagat. Diha sa kusog nga bagyo, iyang nakita si Jesu-Kristo nga naglakaw nga wala-maunsa sa ibabaw mismo sa dagat! Gidapit pa gani ni Jesus si Pedro sa paglakaw paingon niya ibabaw sa dagat. Apan wala pa makalakaw ug layo si Pedro siya misugod sa pagkatidlom. Ngano?

Ang Mateo 14:30 nag-ingon: “Apan sa pagkakita sa hangin, [si Pedro] nahadlok ug . . . misugod sa pagtidlom.” Ang gikinahanglan ni Pedro mao ang pagtuo, dili kahadlok. Apan sa dihang ang bagyo maoy iyang gihatagag pagtagad, uban sa gikusokuso, dagkong mga balod, siya nahadlok. Nawad-an siya sa iyang paghatag pagtagad kang Jesus, ang usa nga makapugong kaniya gikan sa pagtidlom. Ang sama basin tinuod diha kanimo. Ang dugang mo nga paghatag pagtagad sa imong mga suliran, labi pang makahahadlok sila nga tan-awon kanimo. Maoy hatagig pagtagad hinuon ang kasulbaran.

Si Meg, kansang mga ginikanan nagbulag, nagpahayag niining paagiha: “Ayaw kaayo hatagig pagtagad ang dihadiha nga situwasyon. Dili man nimo kana mausab.” Gipalanog ni Randy ang hunahuna: “Kon negatibo ang imong hunahuna, malusbog ka lang niining lapoka, punayan nimog hinuktok kining mga butanga, samag usa ka trak nga nalubong sa lapok.” Sa unsang paagi mahaw-as ka gikan sa pagkalubong?

Pakigsulti sa Uban

Si Meg nag-ingon: “Ipakigsulti kini sa usa ka tawo nga eksperensiyado ug hamtong sa espirituwal, usa ka tawo nga makatabang kanimo sa pagtan-aw sa mga butang sa matin-aw nga paagi.” Kanang matanga sa higala makatabang kanimo sa pagsentro sa imong mga hunahuna diha sa labi pang positibong direksiyon. Sumala sa giingon sa Proverbio 17:17: “Ang mga higala kanunay nga magapakita sa ilang gugma. Unsay kapuslanan sa pagkamanag-igsoon kon dili sa pag-ambitay sa panahon sa kalisod?” (Today’s English Version) Busa samtang ginapakigbisogan mo ang panagbulag sa imong mga ginikanan, ug ilabina sa kamingaw nga mosunod niana, tingali kinahanglang makigsulti ka sa imong mga higala ug mosalig kanila labaw sa imong nahimo sukad.

Apan, usa ka pulong sa pasidaan lamang. Dili tanang mga higala motabang kanimo sa paglabang niini. Ang pipila mohatag lang kanimog dugang suliran. Si Mike nahinumdom: “Human nagbulag ang akong mga ginikanan ako adunay dili-kinaiyanhong pagmahal sa akong mga higala. Malipayon kaayo kami, apan kanunay kaming masugamak sa kasamok​—sama sa mga droga ug panag-away. Sa sinugdan abi nako nga kon nawad-an ako sa akong mga higala, mawad-an ako sa tanan. Kadto maoy usa ka ilusyon, nga akong nakaplagan sa ulahi, tungod kay sila dili tinuod nga maunongon. Ila akong gitalikdan. Ang usa kanila nagpakaaron-ingnong ako sa dihang nadakpan siya sa polis nga nagdaot sa tinukod sa eskuylahan.”

Dili, dili tanang mga higala maoy tinuod nga mga higala. Sumala sa giingon sa Proverbio 18:24: “Adunay mga higala nga mohatod sa usa ngadto sa kadaot, adunay uban nga labi pang suod kay sa usa ka igsoon.” (The Jerusalem Bible) Makalilipay, nakaplagan sa ulahi ni Mike ang hustong matang sa mga higala. Siya nahinumdom ug usa ka higala: “Sama siyag akong magulang nga igsoon. Ako iyang gitun-an sa Bibliya, ug naghimog ubang mga butang uban nako. Gidala pa gani niya ako sa trabahoan. Ug wala gayod niya kini ipabati kanako nga makalaay kini alang kaniya. Hangtod karong adlawa ako nahibalo nga kana nakaapektar sa akong kinabuhi. Kon wala pa ako makahibalag niya, ambot lang kon unsa kaha ako karon.”

Asa ka man makakita nianang matanga sa higala? Si Jesus misaad nga ang Kristohanong kongregasyon makataganag daghang “mga igsoong lalaki ug babaye ug mga inahan ug mga anak” alang sa mga tawong wala. (Marcos 10:30) Busa, nakita ni Mike kana diha sa mga tigom sa mga Saksi ni Jehova.

Maingon man si Tom. Siya nahinumdom: “Giisip ako sa usa ka igsoon sa kongregasyon ingon nga iyang magulang nga anak lalaki. Ang usa ka edarang igsoong babaye nahisamag apohan nako. Ang kongregasyon tinuod gayod nga nagmahal nako, ug katingalahan kaayo kon unsay mahimo niini kanimo.” Busa si Tom miingon: “Kon wala kay amahan, pangita diha sa kongregasyon. Kasamtangan, luwasa ang relasyon sa pamilya nga imong nabatonan, ug magpasuod sa usag usa.” Ang mga igsoong lalaki, babaye, mga apohan, ug ubang mga paryenti tanan mahimong matinumanon nimong mga higala.​—Proverbio 13:20.

Apan ang labing dako nga panaghigalaay nga imong maugmad mao ang usa uban sa imong Maglalalang, si Jehova. Kon magbulag ang mga ginikanan, ang saad sa Santiago 4:8 ilabinang makalilipay: “Pakigsuod sa Diyos, ug siya makigsuod kanimo.”

Pagsunod ug Espirituwal nga Rotina

Ang pagtambong sa Kristohanong mga tigom motabang kanimo sa paghimo niana​—sa pakigsuod sa Diyos, pinaagi sa pagtuon mahitungod kaniya. Ang mga tigom motabang usab kanimo sa pagkaplag ug bag-ong mga higala. (Hebreohanon 10:24, 25) Apan ang mga tigom ug ubang Kristohanong mga kalihokan mohatag usab sa imong kinabuhi ug gambalay ug usa ka rotina. Kana maoy ilabinang hinungdanon kon ang panagbulag nakahatag kadaot sa mga rotina sa imong pamilya, naghatag sa imong mga adlaw ug kawalay-kasegurohan.

Matuod, tingali bation mo ang usa ka peligrosong pangagda sa pagrebelde batok sa tanang natukod nang mga rotina karon. Ang eskuylahan ilabina tingali daw mabug-at nga palas-anon. Si Mike nahinumdom: “Gisagop ko ang tinamdang ‘bahala na.’ Misugod nga dili maayo ang akong lakat sa eskuylahan, ug ako naghunahuna, ‘Kon ang akong amahan ug inahan wala magtagad aron sa pagtipig sa pamilya nga nahiusa, nan ilabinang dili ako magtagad.’ Ang ilang panagbulag nahimong akong katarongan sa dili pagpaningkamot.”

Apan ayaw pagpakasayop sa paggamit sa panagbulag nga imong pasangil sa pagpasagad sa mismong mga butang nga makatabang kanimog dako. Ang librong Surviving the Breakup nag-ingon nga alang sa mga anak sa diborsiyado “ang eskuylahan makahatag kaayohan tungod kay kini naghatag ug gambalay . . . Dayag nga daghang mga batan-on gisuportahan sa eskuylahan niining paninugdang paagi, bisan unsa pay kalidad sa ilang akademikanhon ug sosyal nga pag-obra sa sulod sa lawak sa tunghaan.”

Ang eskuylahan makatabang usab kanimo sa pagtukod sa mga hiyas ug mga katakos ug mga disiplina nga makatabang kanimo sa tibuok nimong kinabuhi​—makapahimo pa nimo nga daling madawat sa trabaho. Kon ang imong pamilya nag-antos sa kalisod sa panalapi tungod sa panagbulag, sama sa kadaghanan, tingali imong makita ang bentaha sa pag-andam sa imong kaugalingon karon sa pagpangitag trabaho nga makatabang kanimo sa pagtagana sa imong mga panginahanglan sa umaabot.

Labot pa, ang imong umaabot imong madumala. Ikaw makasugakod ra sa panagbulag sa imong ginikanan. Ikaw nasangkapan sa pagbuhat niana. Ang mga tigdukiduki sa diborsiyo nakapaniid nga daghang batan-on ang nakasugakod sa panagbulag sa ilang mga ginikanan. Daghan ang nagpakakat-on gikan sa mga sayop sa ilang mga ginikanan ug ang uban sa pila ka paagi napalunsay sa maong kasinatian.c

Ang imong umaabot dili kinahanglan nga mahimong walay-kasegurohan. Kini dili kinahanglan nga magmamingawon. Kon ikaw nagapangitag hustong matang sa mga higala, pabilin diha sa nagambalay na nga espirituwal nga rotina, ug ayaw kaayo kabalak-i ang imong suliran, ang imong umaabot mahimong may kasegurohan. Sa walay duhaduha, mahimong hataas ug malipayong umaabot kini.​—Proverbio 3:1, 2.

[Mga footnote]

[Hulagway sa panid 18]

Kon magbulag ang imong ginikanan, ikaw labi nang nagkinahanglan karon ug mga higala. Asa nimo makita ang hustong matang sa mga higala?