Mga Langyaw—Sa Unsang Paagi Makasagubang Sila?
“ANIA,” mitubag ang 17-anyos nga si Jaroslav, nga gipul-an sa pagsungog sa iyang pagka-Ukrainiano, “ang akong mga ginikanan nanganhi dinhi [ingong] mga kagiw.” Iyang gipatin-aw nga ilang gibiyaan ang ilang kaugalingong nasod ug bisan pag gusto unta nila, sila dili makabalik karon. Kining kasinatiana, nga gisulat sa awtor nga si John Brown diha sa iyang librong The Un-melting Pot, nagpadayag sa naandang pakigbisog aron pagadawaton nga pagaantoson sa daghan nga mga imigrante ug mga langyaw. Nadiskobrehan sa maong batan-on gikan sa lisod nga kasinatian nga ang pagpanagang sa iyang pagkalangyaw dili makatabang. Sa kataposan siya mihukom sa paggamit sa paagi nga ‘dawata ako kon unsa ako’—ug kana milampos!
Ang pagpihig, katahap, ug kadili-matinugoton maoy mga kamatuoran nga angay sagubangon sa mga langyaw. Apan kon ikaw usa ka langyaw, adunay positibong mga lakang nga imong mahimo sa pagtabang nimo nga masagubang ang pagbalhin.
Mga Motibo ug mga Tinamdan
Tungod sa kahibalo nga makasugamak ka sa pagpihig ug posibleng pagsalikway diha sa imong bag-ong kinabuhi, ikaw makapahiuyon sa imong mga reaksiyon uyon niana. Si Rosemary, usa ka imigranteng Ingles sa Hapon, nagpahayag gikan sa kaugalingong kasinatian. “Ayaw kapikal sa dihang ang mga lumad mokomentong matamayon mahitungod sa imong kaugalingong nasod,” siya mipasidaan, nga miingon: “Pugngi ang dakong tinguha sa pagdepensa sa imong kaugalingon, imong nasod, ug imong kagikan. Kon hatagag panahon, ang mga tawo magahukom kanimo tungod sa imong matag-adlaw nga mga tinamdan ug kagawian ug mopasibo sa ilang mga kamapihigon. Basin dangtan kanag katuigan.”
Hinumdomi, ang lokal nga komunidad sensitibo kaayo mahitungod sa imong mga motibo sa pagtinguha sa pagpuyo diha sa ilang nasod. Usa ka koresponsal sa Pagmata! sa Alemanya, nga karon adunay daghan kaayong imigrante nga taga-Silangang Alemanya, miingon: “Ang problema sa pagpasibo sa kinabuhi diha sa usa ka bag-ong nasod nagdepende sa motibo sa usa sa paglalin. Kadtong nanglalin tungod sa maayong hinungdan, nga matinguhaon sa paghimo sa bag-ong nasod nga ilang pinuy-anan, sa katibuk-an may panukmod sa pagtuon sa pinulongan ug mopahaom kutob sa ilang maarangan. Kadtong nagaisip sa ilang pagbalhin nga temporaryo lamang o gitukmod lamang sa mga hunahuna sa ekonomikanhong mga bentaha sa dili madugay malugda. Busa sila dili kaayo manlimbasog sa pagpasibo, nga mosangpot sa pagbati sa kapakyasan alang kanila ug niadtong makiglabot kanila.” Hinuon, kini wala magkahulogan nga ang mga imigrante dili gayod mopauli sa ilang kaugalingong mga nasod kon kana ang gusto nila.
Bisan pa niana, ang mga tinamdan ug mga motibo sa usa ka langyaw mahimong magkahulogan sa kalamposan o kapakyasan sa pagpakigsagol. Kon ikaw langyaw, ilha nga taliwala sa mga lumad nga katawhan anaay, sumala sa pagpahayag niana sa U.S.News & World Report, kusganong pagtuo nga “ang mga estranghero magtunaw sa etnikong papilit nga naghugpong sa mga nasod.” Apan samtang pamatud-an nimo ang imong bili ingong langyaw ug mohimo sa imong amot, ang imong mga dumadawat mas sayonan sa pagdawat ug bisan pagpakighigala kanimo. Sumala sa gisaysay ni Rosemary, ang imigrante nga gihisgotan ganina: “Buot nila nga ikaw mahimong usa ka langyaw, apan buot usab nila nga maangayan nimo ang ilang naangayan.”
Ang pipila sa mga suliran nga imong atubangon ingong imigrante madahom, kon dili malikayan, pinaagi sa pagkat-on sa labing daghan kutob sa mahimo sa imong umaabot nga destinasyon. Ang pagbasa, pagtuon, ug pagpakigsulti sa uban mahitungod sa nasod, mga kostumbre, ug kultura dakong tabang sa pag-andam kanimo alang sa kakurat maylabot sa kultura nga sa tino imong masinatian.
Hinuon, ang pagpalegal sa imong pagbalhin kinahanglanon aron maangkon ang pagtahod sa lumad nga katawhan. Sa panan-aw sa daghan, ang ilegal nga mga langyaw maoy kasamok ug kapeligrohan. Sa labing maayo sila isipong baratog-suhol nga mga obrero, nga nagpaabot lamang nga pahimudsan nga walay kaluoy. Ang malamposong mga imigrante nagaingon nga mapuslanon ang pagsulay kutob sa imong maarangan nga ipalegal ang imong presensiya. Sa diha nga interbiyohon sa mga awtoridad sa imigrasyon, ang hinlo, hapsay nga panagway kinahanglanon sa paghatag ug maayong impresyon. Ipakita ang tinamdan nga matinabangon. Ayaw paglikaylikay.
Apan daghan pa kaayo ang mahimo nimo, ang langyaw, sa paghupay sa kasakit sa pagpahiuyon diha sa usa ka bag-ong nasod.
Paglapnag
Kinaiyanhong kiling sa kadaghanang mga bag-ohan ang pagtapok diha sa ilang mga komunidad mismo. Pananglitan, sa New York City, ang enterong mga silinganan maoy halos iya sa usa ka nasyonalidad—gamayng Italya, Lungsod sa Tsina, Hudiyong seksiyon, sa paghisgot ug pipila. Ang maong mga komunidad nagtaganag pangunang kinahanglanong mga serbisyo nga mopabati sa imigrante sa pagkainato—usa ka lansaranan sa pagsusi ug bag-ong mga natad.
Ikasubo, sa maong punto ang pipila moliso sa kaugalingon ug magbulag sa ilang kaugalingon gikan sa kahigayonan ug mga bentaha nga makatabang gayod kanila. “Kon ang dili pagsinati sa usa sa kultura sa nasod nga gilangyawan mao ang gipalabing paagi sa pagsagubang sa bag-ong . . . paagi sa kinabuhi,” matud sa magasing Psychology of Women Quarterly, “ang pagpahiuyon tingali dili gayod molampos sa hingpit.”
Sa kasukwahi, ang kadaghanang langyaw nga dili hiktin ug hunahuna nga nakigsagol sa bug-os kasingkasing sa mga katilingban sa ilang nasod nga gilangyawan nagtaho nga ang ilang mga kinabuhi tugob kaayo ingong sangpotanan. Usa ka grupo sa Amerikanong mga estudyante nga migugol ug ubay-ubayng semana nga naghimog sagol-kultura nga pagtuon sa Micronesian nga isla sa Guam mikomento mahitungod sa makapaluag nga epekto niini diha sa ilang hunahuna bahin sa ubang mga kultura. “Gitan-aw ko ang pagkalahi nga may kaikag ug kamausisaon inay kapeligrohan,” miangkon ang usa ka estudyante. Ang lain miingon: “Ako nagatan-aw karon sa akong kultura sa hustong dapit. . . . Ako nagduhaduha sa mga sukdanan ug mga butang nga sa nangagi gituohan nga matuod. . . . Ako makakat-on gikan kanila.”
Ugaling, aron molampos sa pagpahimulos sa higayon nga mouswag, adunay pila ka paninugdang kinahanglanon nga pagakab-oton.
Mga Yawi sa Pakigsagol
“Ang pagkat-on sa pinulongan sa nasod nga gilangyawan mosangpot sa mas dali ug mas sayon nga pagpahiuyon . . . kay motugot kini sa imigrante sa mas suod nga pagbalosay uban sa kadaghanan.” Kana ang sugyot sa magasing Psychology of Women Quarterly. Apan pagbantay! Ang pagkat-on ug pinulongan dili sayon. “Sa sinugdan ako naglisod,” nahinumdom si George, usa ka imigrante sa Hapon. “Sila mangatawa sa dihang ako masayop apan dili motabang kanako.” Nga wala maluya, si George nagdalag usa ka mabitbit nga radyo bisan asa siya moadto ug namati sa Hapones nga sibya. Siya nagkanayon: “Akong nadiskobrehan nga ang pagbasag daghan nakatabang nako sa pagkat-on sa pinulongan.”
Ang pinulongan sa usa ka nasod mao ang ganghaan sa kultura niini. Bisan pag ikaw sa ngadtongadto makakat-on sa pinulongan, ang bag-ong kultura mas lisod hisabtan. Dinhi kinahanglanon ang usa ka sukod sa katimbang. Ang usa ka langyaw nga gustong molampos kinahanglang maandam nga makigbisog sa pagkat-on sa bag-ong kultura, samtang sa samang panahon maghupot sa iyang kaugalingong pagkatawo ug pagtahod-sa-kaugalingon. Sumala sa pagpahayag niini sa Yugoslav nga magsusulat si Milovan Djilas “ang usa ka tawo makabiya sa tanan—balay, nasod, yuta—apan siya dili makabiya sa iyang kaugalingon.” Ang pagkaplag sa maong katimbang maoy usa ka dakong hagit.
Panaghiusa sa Pamilya
Ang matag tawo lainlain ug sanong sa usa ka bag-ong palibot. Hisabtan, ang gulang nga mga tawo makadiskobreng ang ilang lumad nga kultura ug pinulongan nakadulot ug lalom. Ugaling lang, ang mga bata makakat-on nga labing dali sa pinulongan ug kultura. Sa dili madugay, sila mahimong mga maghuhubad, ug ang ilang mga ginikanan sagad makadiskobreng sila anaa sa kahimtang nga mga estudyante. Kining di-kinaiyanhong pagbalit-ad sa mga papel sa subsob mosangpot sa panagbangi sa pamilya. Ang mga ginikanan tingali mobati nga sila nagakawad-an ug pagtahod, samtang ang mga bata mayugot nga gipatuman kanila ang ‘kinaraang’ kultura sa ilang mga ginikanan. Busa sa unsang paagi ang langyawng mga pamilya makasagubang niining midagkong mga kapit-osan?
Sa usa ka butang, angay tagdon sa mga ginikanan ang epekto sa bag-ong silinganan diha sa ilang mga anak. Kini nagkahulogan sa pagsingkamot nga makigsagol duyog sa ilang mga anak—dili magdahom nga sila magkinabuhi sa usa ka kultura apan magmaunongon sa lain. Ang maong pagtugot nagkinahanglag salabotan sa bahin sa imigranteng mga ginikanan, apan kini dakog mahimo sa paghupay sa mga suliran sa panimalay. Niining paagiha nagpahayag ang usa ka prinsipyo sa Bibliya: “Pinaagi sa kaalam ang usa ka panimalay matukod, ug pinaagi sa salabotan kini matukod nga lig-on.”—Proverbio 24:3.
Sa susama, angay ilhon sa mga anak nga bisan pag ang ilang mga ginikanan naggikan sa laing kultura, sila naedukar sa kinabuhi ug busa labi pang eksperyensiado. Ang tukmang pagtahod nga ihatag kanila dakog tabang sa pagbaton ug malinawong pamilyahanong kinabuhi.
Busa, bisan pa sa mga kakuti sa pakigsagol, adunay dako nga mahimo nimo, ang langyaw, sa pagbalhin sa imong kasinatian nga imong kaayohan. Usa ka malamposong batan-ong Portuges nga imigrante nga ginganlang Tony nagsuma niini ning paagiha: “Bisan pag akong nasinati ang daghang kalisdanan, sa kataposan, nahimong tugob ang akong kinabuhi. Ang pagsabot sa duha ka pinulongan ug mga kultura naghatag nakog labi pang haluag nga panglantaw sa kinabuhi.”
[Kahon sa panid 10]
Sa Unsang Paagi Makasagubang ang mga Langyaw?
Himoa . . .
▶ pagkat-on sa pinulongan
▶ dawata ug sabta ang bag-ong kultura
▶ sunda ang lokal nga mga kostumbre
▶ tun-i ang imong bag-ong silinganan ug pagsukitsukit bahin niana
▶ panlimbasog nga makigbuylog ingong pamilya
▶ kooperar sa mga awtoridad; buhata ang imong maarangan sa pagpalegal sa imong kahimtang
Ayaw Himoa . . .
▶ pagpalayo sa imong gilangyawang komunidad
▶ isipa nga labaw ang imong kaugalingong kultura
▶ pagpanapi ug mga kabtangan nga unang butang sa imong kinabuhi
▶ dahoma ang imong mga anak nga mosunod sa imong unang kultura
▶ tamaya ang imong mga ginikanan tungod kay sila adunay lain nga kagikan
▶ paglalin nga bulag sa imong pamilya, kon malikayan nimo
[Hulagway sa panid 9]
Kon ikaw makakat-on sa pinulongan sa imong bag-ong nasod, imong mapalapad ang imong mga kontak