Mga Langyaw—Tibuok-Yutang Suliran
“MANGADTO mi sa Johannesburg aron mangitag kuwarta kay walay trabaho dinhi,” matud sa usa ka day-o nga obrero gikan sa banika sa habagatang Aprika. Siya nagpahayag: “Kon aduna untay trabaho dinhi kami dili na moadto sa Johannesburg.” Ang makatukbil-sa-balatian nga saysay nagahulagway sa problemang giatubang sa daghang langyaw ug day-o nga mga obrero.
Apan ang dako kaayong panglalin sa milabay nga pila ka dekada nakapalisang sa pila ka tawo. (Tan-awa ang kahon, panid 5.) Ang Kinatsilang peryodiko El País mitaho: “Ang pagpihig sa rasa ug pagdumot sa langyaw kalit nga mitungha na usab diha sa bag-ong Alemanya.” Ang pintas nga mga manggugubot, nga gibatbat sa prensa nga neo-Nazi nga kinagisag-ulo, nanagmal ug mga imigrante.
Ang pila ka opisyales sa imigrasyon miangkon nga sila nagasunod sa polisa sa pagpagawas. Usa ka opisyal sa imigrasyon sa usa ka nasod sa Asia nagpahayag nga ang iyang trabaho maoy ‘pagpugong sa pagsulod sa mga langyaw.’ Usab, sa pagkomento mahitungod sa bag-o pang pagsulod sa mga kagiw gikan sa usa ka nasod sa Sidlakang Uropa, ang magasing Time misugid bahin sa taas-ug-ranggong opisyal nga miingon: “Dili namo buot nga mobati silag dakong kahayahay kay buot namong mopauli sila.”
Labi pang makadaot ang pahayag sa usa ka magsusulat sa Pransiya nga kombinsidong ‘ang mga langyaw nga nanglalin didto maoy kapeligrohan.’ Iyang mga rason? Sila sakop sa “laing rasa, [nagasultig] laing mga pinulongan, [ug adunay] laing mga sukdanan.” Iyang hinapos? “Angayng palagpoton nato ang labing daghan kutob sa mahimo, [ug] lainon ang nahibilin.”
Tungod nianang kontra-langyaw nga mga pagbati nga nag-alirong kanila, dili katingad-an nga ang mga langyaw nag-atubang sa paril sa pagkamapihigon gikan sa lokal nga mga komunidad nga mibating nameligro tungod sa kalit nga pagsulod sa mga estranghero. Mahulagwayon, usa ka nasukong lokal nga Israeli mireklamo sa kamatuoran nga “ang mga tag-iyag balay mopalabi sa Sobyet nga mga imigrante” kay sila gitagan-an sa gobyerno ug regalong kuwarta sa dihang mopuyo sila sa Israel. Ingong sangpotanan, ang lokal nga mga lungsoranon mapugos sa pagbiya sa ilang mga gipuy-an tungod sa mga pagtaas sa abangan.
Dili sekreto nga ang mga langyaw kasagaran modawat ug bug-at nga mga trabaho nga giyam-iran sa lokal nga mga lungsoranon. Busa, daghan sa mga bag-ong abot kinahanglang manarbaho ubos sa lisod nga mga kahimtang alang sa gagmayng mga suweldo—ilabina kon sila ilegal nga mga imigrante. Dugang pa, diha sa trabahoan ang mga langyaw kasagaran makasinatig dakong pagkamapihigon tungod sa ilang langyaw nga kahimtang.
Bisan kon kinsa sila o diin sila mosulay sa pagpahiluna sa pagpuyo, ang kinabag-ang imigrante moatubang sa hapdos nga kamingaw sa pagbiya sa ilang yutang-natawhan ug pag-ugmad sa bag-ong mga panagsandurot alang sa umaabot. Ang magasing U.S.News & World Report nag-ingon nga ang mga langyaw “sagad mosugod pinaagi sa pagbati nga gipagawas ug mabug-atan.” Alang sa pipila ang paningkamot dako kaayo. Mahitungod kanila, ang taho nagpadayon: “Ang trahedya sa pagkawala sa kaugalingong yuta mosamot tungod sa kapakyasan sa pagkaplag ug ikaduhang kaugalingong yuta.” Alang sa daghan kining pagbati sa pagkanasalaag dakog kalabotan sa dako kaayong buluhaton sa pag-atubang ug bag-ong pinulongan.
Unsaon Nimo Pag-ingon . . . ?
Ikaw ba sukad nagtuon ug laing pinulongan ug nagpahiuyon sa laing kultura? Unsa ang epekto niana kanimo? Lagmit kaayo “ang kataposang sangpotanan sa imong mga paghago mao ang makapikal nga pagbati sa pagkadili-kompleto,” mitubag si Stanislaw Baranczak, Polako nga imigrante ug magsusulat sa Tinipong Bansa. Oo, ang pinulongan kinahanglanon sa pagkahimong nagaobrang bahin sa usa ka kapunongan. Ang pagkat-on ug bag-ong pinulongan tingali usa ka lisod nga bahin sa pagpakigsagol, ilabina alang sa gulang nang langyaw.
Alang sa maong mga imigrante, ang pagkat-on ug pinulongan kasagarang problema nga dili matapos. Ang magasing Aging nagaingon nga sa dihang ang mga langyaw dili makasagubang sa pinulongan ug sa pagkawala sa kultura, kana sagad magpahinabog depresyon, nga sa baylo dili motugot kanila sa paghatag bug-os nga pagtagad sa mga panginahanglan sa pagkat-on sa bag-ong pinulongan. Sa kataposan, ang langyaw sa dugang ug dugang magpanuko sa pagdawat sa riyesgo ug usahay sa kaulawan sa pagkat-on sa pinulongan. Ang suliran mosamot sa dihang ang mga bata makakat-on sa pinulongan ug kultura nga labi pang dali kay sa ilang mga ginikanan. Kini sagad mosangpot sa panagbingkil ug ulang sa kaliwatan diha sa imigranteng mga pamilya, nga mao, kon ang tibuok pamilya magkauban sa paglangyaw.
Nabungkag nga mga Pamilya
Usa sa labing menos gipamatud-an apan labing makapasubong sangpotanan sa pakyaw nga paglalin mao ang daotang epekto niini diha sa pamilya. Kasagaran gayod, ang mga pamilya mabahin sa dihang usa o duha ka ginikanan mobiya sa ilang mga anak nga ipaatiman sa ubang mga membro sa pamilya samtang sila mangitag mas maayong pangabuhi sa laing dapit. Ang mga kaplag sa Second Carnegie Inquiry Into Poverty and Development in Southern Africa mikomento nga kining matanga sa paglalin “magdaot . . . sa gambalay sa pamilya.” Ang taho nagpamatuod sa tinong mga kaso sa mga pamilya nga nabungkag sa dihang ang tinagsa ka membro sa pamilya nanglalin nga bulag.
Kini pila lang sa mga suliran nga giatubang sa mga imigrante sa tibuok kalibotan, nga walay paghisgot sa bili sa paglalin, paglegal sa pagbalhin, ug mga desisyon nga kinahanglang himoon mahitungod sa panglawas, balay, edukasyon, ug ubang membro sa pamilya.
Busa, atubangan niining tanang suliran, nganong ang mga langyaw molalin man sa unang bahin?
[Kahon sa panid 4]
Magkatimbang sa Trabaho
BISAN pag adunay pila ka suliran nga nalangkit sa di-mapugngang pagdagsa sa mga langyaw, adunay dako usab nga ebidensiya nga nagapadayag nga sa daghang mga kaso ang mga langyaw maoy kaayohan sa ilang sinagop nga nasod. “Ang Kasadpang Alemanya ug ang iyang langyawng mga obrero sa tin-aw nakapahimulos sa usag usa,” matud sa magasing Time, nga nagkanayon nga “ang mga galingag asiro sa mga tig-asembol sa Ruhr ug sa Mercedes sa gawas sa Stuttgart gitrabahoan sa bisitang mga obrero.” Usab, sumala sa National Geographic, “ang industriya sa biste sa New York mahugno unta” kon wala pa gamita ang imigranteng mga obrero.
Giila sa mga ekonomista ang bililhong amot nga ginahatag niining mga langyaw nganha sa ilang gilalinang mga nasod. Bisan pag nakaagom ug dakong pagpihig, ang mga Turko, Pakistani, ug Algerian sa Uropa nakatuon sa pagpahiuyon. “Sila nagaagwanta,” matud sa U.S.News & World Report, ug mopadayon sa pagbuhat niana “hangtod ang Uropa . . . makadiskobre, tungod sa bug-os ekonomikanhong mga hinungdan, nga kini nagkinahanglan kanila.”
Kay matinguhaon kaayo nga molampos diha sa ilang bag-ong mga nasod, ang mga langyaw makiling nga mahimong mas matagbawon-sa-kaugalingon ug dili kaayo magsalig sa mga sistema sa suportar sa gobyerno kay sa mga lumad. “Walay butang ang labing walay pasikaranan kay sa sumbong nga ang mga imigrante nagapasuportar sa gobyerno,” matud sa usa ka magtatambag sa imigrasyon sa T.B. nga maoy nagkupot sa mga kaso sa kapig 3,000 ka langyaw.
Kasagaran, tibuok nga mga silinganan gibag-o sa mga langyaw nga matinguhaong mopauswag sa ilang mga palibot. Sa dihang naagoman sa Habagatang Aprika ang kalit nga pagdagsa sa Portuges nga mga kagiw tapos sa pag-ulbo sa gubat sa Angola ug Mozambique, bug-os nga mga dapit nga kanait sa Johannesburg ang gibanos ug gipanindot sa Portuges nga komunidad.
[Kahon sa panid 5]
Pila ka Dagkong Estadistika sa Paglalin:
▶ 4.5 milyong lalin, apil ang 1.5 milyong taga-Amihanang Aprika, naglangkob sa 8 porsiento sa populasyon sa Pransiya
▶ Sa usa ka bahin lang sa utlanan sa Mexico ug T.B., 800 ka polis nga Patrolya sa Utlanan nagadakop, sa aberids nga, 1,500 ilegal nga imigrante kada gabii
▶ Mga 20 porsiento sa populasyon sa Australia maoy langyaw ug pagkatawo
▶ Usa ka milyong Polako ang tingali nagatrabahong ilegal diha sa Kasadpang Uropa
▶ Sa usa ka bag-ong tuig, 350,000 ka tawo legal nga minglalin ngadto sa Habagatang Aprika alang sa legal nga panarbaho. Ang gidaghanon sa ilegal nga mga langyaw maoy duolag 1.2 milyon
▶ Labing menos 185,000 Sobyet nga mga Hudiyo minglalin ngadto sa Israel niadtong 1990
▶ Kapig 900,000 mga taga-Habagatan-silangang Asia ang namalhin ngadto sa Tinipong Bansa sukad sa 1975
▶ Kada semana, labing menos usa ka libong tawo ang manglalin gikan sa Hong Kong