Mga Batan-on Nangutana . . .

Angay ba Akong Moapil sa mga Dula Uban sa Tem?

“UNSAY nagpalahi kaayo sa pag-apil uban sa usa ka tem?” nangutana ang usa ka artikulo sa magasing Seventeen. Sa pagtubag ang artikulo miingon: “Kamo magkaubang nagtrabaho alang sa usa ka tumong, busa kamo masuod kaayo. Makakat-on ka usab kon unsaon sa pagpakiglabot sa mga tawo, sama sa kon unsaon sa pagsulbad sa mga suliran uban sa grupo, kon unsaon sa pagkahimong mapailin-ilinon ug mahunahunaon, ug kon unsaon sa pagkompromiso.”

Busa, ang pagdula sa organisadong mga esport daw adunay mga kaayohan, nga ang dako nga kaayohan niini mao ang pagkalingaw ug ehersisyo.a Giadmiter gani sa uban nga ang pagpakigdula uban sa tem motabang sa usa nga maugmad ang maayong pagkatawo. Busa usa ka liga sa besbol sa mga batan-on may panultihon, “Kinaiya, Kaisog, Pagkamaunongon.”

Ang problema mao, ang organisadong mga esport dili kanunay mosunod sa maong halandong mga mithi. Nag-ingon ang librong Kidsports: “Sa ubang mga kahimtang ang daling maimpluwensiyahan nga mga batan-on nakakat-on sa pagpamalikas, panglimbong, pagpakig-away, panghulga, ug pagsakit sa uban.”

Pagdaog Bisag Unsay Mahitabo?

Miadmiter ang usa ka artikulo sa Seventeen: “Adunay dili maayong mga bahin ang mga esport, diin hatagag dakong pagpabili sa mga tawo ang pagkadaog.” Kini direktang nahisupak sa mga pulong sa Bibliya: “Dili kita magpakaimportante sa kaugalingon, nga magapaaghat ug panag-indigay sa usag usa, nga magasinahay sa usag usa.” (Galacia 5:26) Bisag ang diyutayng bahin sa mahigalaong panag-indigay makadugang sa kaikag ug kalipay sa usa ka dula, ang sobrang espiritu sa panag-indigay moresultag panag-away​—ug makakuha sa kalipay sa pagdula.

Si Jon, nga kanhi magdudula sa potbol sa hayskul, nahinumdom: “Kami may tigbansay nga panatiko kaayo; kanunay kaming singgitan ug singkahan . . . Mahadlok akong moadto aron magpraktis. . . . Gibati ko nga daw samag anaa ako sa usa ka kampo konsentrasyon.” Bisag dili tanang tigbansay abusado, gihatagag dakong pagpabili sa daghan ang pagdaog. Usa ka magsusulat mihinapos: “Daghang magdudula . . . nakaabot sa punto diin ang kalipay sa panag-indigay nadaog sa usa ka mabug-at nga palas-anon nga modaog.” Unsay sangpotanan?

Ang Science News nagtaho sa usa ka surbi nga nagpakitang taliwala sa mga magdudula sa potbol ug basketbol sa kolehiyo, “12 porsiento sa gitahong mga problema sa labing menos duha sa lima ka natad: kalisod sa hunahuna, pisikal nga kalisod, kalisod sa paglikay sa mga droga o alkohol, pag-abuso sa hunahuna ug sa lawas, ug mugbong mga grado sa klase.” Sa samang bahin, ang librong On the Mark nagtaho: “Halos ang tanan nga nalangkit sa organisadong mga pagdula miuyon nga adunay dakong suliran sa pag-abuso sa droga sa mga esport sa tanang ang-ang.”

Pagpakigkompromiso sa Moral

Ang pamit-os nga makadaog motukmod usab sa usa ka batan-ong magdudula sa pagkompromiso sa makataronganong mga sukdanan sa kaangayan ug kamatinud-anon. Ang librong Your Child in Sports nag-ingon: “Sa modernong kalibotan sa esport, ang pagdaog dili lamang maayo; kini mao lamang ang hinungdanong butang. Ang pagkapildi dili lamang daotan, kini dili dalawaton.”

Laing maharasong kamatuoran: Pugson gayod sa mga tigbansay ang mga magdudula sa pagsakit sa ilang mga kontra. Usa ka artikulo sa Psychology Today miingon: “Aron mahimong maayo sa mga esport, ikaw kinahanglang mahimong daotan. O mao kana ang gituohan sa daghang magdudula, mga tigbansay ug mga magdadayeg sa mga esport.” Usa ka propesyonal nga magdudula sa potbol nagbatbat sa iyang normal nga kinaiya ingong “hinay-manulti, matinagdanon ug mahigalaon.” Apan sa dulaanan, siya mausab sama kang Jekyll ug Hyde. Nagbatbat sa iyang kinaiya sa dulaanan, siya nag-ingon: “Mapintas ug salawayon gayod ako niadto. . . . Isog kaayo ako. Wala gayod akoy pagtahod sa tawo nga akong suntokon.” Sagad ginaawhag sa tigbansay kining batasana.

Ang Bibliya nagdasig sa mga Kristohanon: “Isul-ob sa inyong kaugalingon ang malumong mga pagmahal sa pagkamabination, kalulot, pagkamapaubsanon sa hunahuna, kalumo, ug hataas nga pailob.” (Colosas 3:12) Maugmad ba nimo ang maong mga hiyas kon adlaw-adlaw ka nga makadungog ug mga pag-awhag sa pagsakit, pagtumba, ug pag-angol sa imong mga kontra? Ang 16-anyos nga si Robert miadmiter: “Ako nakadula uban sa organisadong mga esport. Dili ka magtagad kon kinsay imong masakitan basta makadaog ka lang.” Karon nga siya usa na ka bawtismadong Kristohanon, nausab ang iyang mga hunahuna. Siya miingon: “Dili na gayod ako mobalik pa niana pag-usab.”

Lawasnong Pagbansay o Kadaot sa Lawas?

Ang dili usab ikasalikway mao ang pisikal nga mga kapeligrohan. Tinuod, ang mga esport adunay mga kapeligrohan bisan kon kini dulaon uban sa mga higala aron lamang maglingawlingaw. Apan modako ang mga kapeligrohan kon ang mga batan-on aghaton sa pagdula nga samag mga propesyonal.

Ang librong Your Child in Sports nag-ingon: “Ang propesyonal nga mga magdudula mahimong maangol. Apan sila hanas kaayo, maayog kondisyon sa lawas, hamtong nga mga hingkod nga andam sa pagdawat sa pagkaangol ug dakog bayad sa paghimo niana. Dugang pa, sagad mabatonan nila ang kinamaayohan, labing ekspertong matang sa pagbansay, kinamaayohang kasangkapan, ug gibantayan ug maayo sa mga espesyalista sa medikal nga pag-atiman. . . . Ang mga bata sa tunghaan walay ingon niana nga mga bentaha.” Ang mga Kristohanon gisultihan nga ‘itanyag ang ilang mga lawas ingong halad nga buhi, balaan, dalawaton sa Diyos.’ (Roma 12:1) Dili ba nimo hinuktokan ug maayo kon angay ba nimong ipaagom ang imong lawas sa wala kinahanglana o dili makataronganong mga kapeligrohan?

Ubang mga Butang nga Pagatagdon

Bisan kon daw dili kaayo peligroso sa pisikal, ang organisadong mga dula makahurot gihapon ug panahon. Ang mga sesyon sa pagbansay dili lamang magkunhod sa imong sosyal nga kinabuhi kondili magkuha usab ug dakong bahin sa panahon nga angay untang gamiton sa pagtuon ug sa homwork. Ang Science News nagtaho nga ang mga magdudula sa kolehiyo daw “mas mugbog mga grado” kay sa ubang mga estudyante nga nakigbahin sa ekstrakurikular nga mga kalihokan. Labaw nga importante, basin imong makita nga ang pagdula uban sa tem magpalisod sa pagtinguha sa gitawag sa Bibliya nga “mas hinungdanong mga butang”​—ang espirituwal nga mga intereses. (Filipos 1:10) Pangutan-a ang imong kaugalingon, ‘Ang pag-apil ba sa tem magkinahanglan kanako sa pagpalta sa Kristohanong mga tigom, o maglimite ba kini sa akong pagpakigbahin sa buluhatong pagsangyaw?’

Timbangtimbanga pag-ayo, usab, ang posibleng mga resulta sa daghang oras sa pagpakig-uban sa mga batan-on ug mga hamtong nga dili nimo samag hunahuna sa moral, mahinlong sinultihan, o panag-indigay. Aw, ang Bibliya nag-ingon nga ang “daotang pakig-uban nagadaot sa mapuslanong mga batasan.” (1 Corinto 15:33) Tagda, pananglitan, ang usa ka artikulo sa panid nga atbang sa editoryal sa The New York Times: “Ang lawak ilisan . . . maoy dapit diin ang mga lalaki naghisgotay sa mga lawas sa mga babaye sa malaw-ayng mga pulong, diin sila manghambog nga ‘nakapuntos’ ug nagkinomedyahay pa bahin sa pagdagmal ug mga babaye.” Unsa kahay imong kahimtang sa espirituwal kon mopili ka nianang matanga sa palibot?​—Itandi ang Santiago 3:18.

Paghimog Maalamong Desisyon

Naghunahuna ka ba sa pag-apil sa mga dula uban sa tem? Nan tingali ang nahisgotan na motabang kanimo sa pagkuwenta sa bili sa paghimo niana. Tagda ang mga konsensiya sa uban kon ikaw maghimog desisyon. (1 Corinto 10:24, 29, 32) Siyempre, walay estriktong lagda ang mahimong himoon, sanglit ang mga sirkumstansiya nagkalainlain sa tibuok yuta. Sa ubang dapit gikinahanglan pa nga ang mga estudyante makigbahin sa mga esport. Apan kon ikaw nagduhaduha, ipakigsulti ang mga butang uban sa imong mga ginikanan o uban sa usa ka hamtong nga Kristohanon.

Daghang Kristohanong mga batan-on ang mihimog malisod nga desisyon sa dili pag-apil sa dula sa mga esport sa tem. Dili kini sayon kon ikaw gustog dula ug malingaw gayod sa mga esport! Ang pagpamit-os sa mga magtutudlo, mga tigbansay, ug mga ginikanan makadugang sa kahigawad. Ang batan-ong si Jimmy miadmiter: “Nakita nako nga malisod kanako ang dili pagdula. Ang akong dili-magtutuong amahan hawod kaayong magdudula sa iyang mga adlaw sa hayskul. Malisod gayod usahay alang kanako ang dili pag-apil sa tem.” Bisan pa niana, ang pagpaluyo sa magtutuong mga ginikanan ug hamtong nga mga Kristohanon sa kongregasyon dakog mahimo sa pagtabang kanimo nga magpabilin sa imong determinasyon. Nag-ingon si Jimmy: “Ako mapasalamaton sa akong inahan. Usahay ako maguol tungod sa pamit-os sa pagdula sa mga esport. Apan siya anaa kanunay sa pagpahinumdom kanako sa akong tinuod nga mga tumong sa kinabuhi.”

Ang mga esport sa tem mahimong magtudlo sa mga magdudula ug kooperasyon ug pagsulbad sa problema. Apan adunay igong kahigayonan nga makat-onan kining mga butanga pinaagi sa pagtrabaho sulod sa Kristohanong kongregasyon. (Itandi ang Efeso 4:16.) Ang mga esport sa tem mahimong makalingaw usab, apan dili kinahanglang ikaw moapil sa tem aron kalipayan kana. Ang ubang mga esport mahimong kalipayan uban sa Kristohanong mga higala diha sa nataran o sa usa ka lokal nga parke. Ang mga paglulinghayaw sa pamilya sa gawas sa balay mahimong maghatag ug dugang mga higayon sa maayong pagdula. “Mas maayo pang makigdula sa uban gikan sa imong kongregasyon,” nag-ingon ang 16-anyos nga si Greg. “Tinuod gayod nga paglingawlingaw lamang kini, ug ikaw kauban sa imong mga higala!”

Tinuod, ang pagdula uban sa imong mga higala lagmit dili gayod maghatag ug samang kadasig nga mahiapil sa usa ka mananaog nga tem. Apan, ayawg kalimti nga sa labing maayong kahimtang “ang lawasnong pagbansay mapuslanon [lamang] ug diyutay; apan ang diyosnong pagkamahinalaron mapuslanon sa tanang butang.” (1 Timoteo 4:8) Ugmara ang diyosnong debosyon, ug ikaw mahimong tinuod gayod nga mananaog sa panan-aw sa Diyos!

[Footnote]

[Blurb sa panid 22]

“Kami may tigbansay nga panatiko kaayo; kanunay kaming singgitan ug singkahan . . . Mahadlok akong moadto aron magpraktis”

[Hulagway sa panid 23]

Kasagaran, ipasiugda sa mga tigbansay ang pagdaog—bisan pag makaangol kini sa uban