Usa ka “Dugay na Kaayong Trabaho Natapos”

KALIM-AN ka tuig na kanhi, usa ka babaye nga apohan nang tan-awon mihatag ug pakigpulong, ug ang kalibotan namati. Kini nahitabo sa Paris sa Disyembre 10, 1948. Ang Asembliya Heneral sa Hiniusang Kanasoran nagtigom sa bag-o pang natukod nga Palais Chaillot sa dihang ang babayeng tsirman sa Komisyon sa Tawhanong mga Katungod sa HK mitindog aron mohatag ug pakigpulong. Sa maugdang nga tingog, gisultihan ni Eleanor Roosevelt, ang taas nga biyuda ni kanhi Presidente Franklin D. Roosevelt sa T.B., kadtong nagtigom: “Kita karon nagbarog sa ganghaan sa dakong hitabo sa kinabuhi sa Hiniusang Kanasoran ug sa kinabuhi sa katawhan, nga mao ang pagduso sa Asembliya Heneral sa Tibuok-Kalibotang Deklarasyon sa Tawhanong mga Katungod.”

Human nga nabasa niya ang matin-awng pasiunang mga pulong sa Deklarasyon ug sa 30 ka kasabotan niini, gisagop sa Asembliya Heneral ang dokumento.a Dayon, sa pagpasidungog sa talagsaong pagkapangulo ni Gn. Roosevelt, gihatagan sa mga membro sa HK “ang Unang Ginang sa Kalibotan,” ingon sa mapinanggaong pagkatawag kaniya, ug masipang palakpakan nga nagtindog. Sa kataposan niadtong adlawa, iyang ginota: “Dugay na kaayong trabaho natapos.”

Gikan sa Daghang Opinyon Ngadto sa Usa ka Deklarasyon

Duha ka tuig una pa niini, sa Enero 1947, wala magdugay human gisugdan ang buluhaton sa komisyon sa HK, nadayag nga ang paggambalay ug mga pulong sa dokumento alang sa tawhanong mga katungod nga madawat sa tanang membro sa HK maoy usa ka dako kaayong buluhaton. Sukad pa sa sinugdanan, ang kalainag-hunahuna nagpalangan sa 18-ka-membro sa komisyon nga nagpunayg lalis. Ang delegadong Insek nagtuo nga kinahanglang ilakip diha sa dokumento ang pilosopiya ni Confucius, giduso sa usa ka Katolikong membro sa komisyon ang mga pagtulon-an ni Thomas Aquinas, gisuportahan sa Tinipong Bansa ang Balaodnong mga Katungod sa Amerika, ug buot ilakip sa mga Sobyet ang mga ideya ni Karl Marx​—ug kini maoy pipila lamang sa kusganong mga opinyon nga gipahayag!

Ang pasensiya ni Gn. Roosevelt nasulayan sa walay hunong nga panaglalis sa mga membro sa komisyon. Sa 1948, sa panahon sa pakigpulong sa Paris diha sa Sorbonne, siya miingon nga nagtuo siya kaniadto nga ang pag-atiman sa iyang dakong pamilya nakahatag ug pagsulay sa utlanan sa iyang pasensiya. Apan, “ang pagdumala sa Komisyon sa Tawhanong mga Katungod nagkinahanglan ug mas dako pang pailob,” siya gikataho nga miingon, sa kahimuot sa iyang mamiminaw.

Bisan pa, ang iyang kasinatian ingong inahan dayag nga napuslan. Niadtong higayona, usa ka reporter misulat nga ang pagdumala ni Gn. Roosevelt sa mga sakop sa komisyon nagpahinumdom kaniya sa usa ka inahan nga “nagdumala sa usa ka dakong pamilya nga sa naandan sabaan, usahay badlongon apan sa katibuk-an maayog-kasingkasing nga mga batang lalaki, nga sa matag karon ug unya nagkinahanglan ug disiplina.” (Eleanor Roosevelt​—A Personal and Public Life) Apan, pinaagi sa pagdugang ug pagkamaayo sa kalig-on, nakombinsir niya ang uban nga wala makahimog mga kaaway sa iyang mga kontra.

Tungod niini, human sa duha ka tuig nga mga tigom, ginatos ka mga pag-amendar, libolibong mga pahayag, ug 1,400 ka hugnang pagbotar sa halos matag pulong ug matag hugpong sa mga pulong, ang komisyon nakagamag usa ka dokumento nga naglista sa tawhanong mga katungod nga niini gituohang ang tanang lalaki ug mga babaye, sa tanang dapit sa kalibotan, adunay katungod. Kadto gitawag ug ang Tibuok-Kalibotang Deklarasyon sa Tawhanong mga Katungod. Busa natapos ang usa ka misyon nga, usahay, daw imposible.

Dagkong mga Pagdahom

Siyempre, wala dahoma nga ang mga paril sa pagpanglupig matumpag sa pagkatukod sa deklarasyon. Bisan pa niana, ang pagsagop sa Tibuok-Kalibotang Deklarasyon nakamugna gayod ug dagkong mga pagdahom. Ang presidente sa Asembliya Heneral sa HK sa maong panahon, si Dr. Herbert V. Evatt sa Australia, nanagna nga “minilyong lalaki, mga babaye, ug kabataan sa tibuok kalibotan, nga daghang milya gikan sa Paris ug New York, modangop sa pagpangayog tabang, pagtultol, ug pagdasig niining dokumentoha.”

Kalim-an ka tuig na ang milabay sukad nga gipahayag ni Dr. Evatt kadtong mga pulonga. Niadtong panahona, daghan tinuod ang nagtan-aw sa Deklarasyon ingong giya ug gigamit kini ingong sukdanan sa pagsukod sa pagtahod sa tawhanong mga katungod sa tibuok kalibotan. Sa ilang pagdangop ngadto niini, unsay ilang nakita? Ang membrong mga estado sa HK nakaabot ba niini nga sukdanan? Unsa ang kahimtang sa tawhanong katungod sa kalibotan karon?

[Footnote]

[Kahon sa panid 4]

Unsa ang Tawhanong mga Katungod?

Gibatbat sa Hiniusang Kanasoran ang tawhanong mga katungod ingong “kadtong mga katungod nga kinaiyahan sa atong pagkatawo ug nga kon wala kini kita dili mahimong mabuhi ingong mga tawo.” Ang tawhanong mga katungod gibatbat usab ingong ang “ordinaryong pinulongan sa katawhan”​—ug angay gayod. Maingon nga ang katakos sa pagkat-on sa pagsulti ug pinulongan maoy usa ka dala-sa-pagkatawo nga hiyas nga naghimo kanato nga tawo, adunay ubang dala-sa-pagkatawo nga mga panginahanglan ug mga hiyas nga nagpalahi kanato gikan sa ubang mga linalang sa yuta. Pananglitan, ang mga tawo adunay panginahanglan ug kahibalo, artistikanhong pagpadayag, ug espirituwalidad. Ang tawo nga hikawan sa pagtagana niining pangunang mga kinahanglanon mapugos sa pagkinabuhi sa ubos-tawhanong paglungtad. Aron mapanalipdan ang mga tawo nga dili mahikawan niini, nagkanayon ang usa ka abogado sa tawhanong mga katungod, “gigamit nato ang terminong ‘tawhanong mga katungod’ imbes ‘tawhanong mga panginahanglan’ tungod kay sa balaodnong pagkasulti ang pulong ‘panginahanglan’ dili ingon ka puwersado sa pulong nga ‘katungod.’ Pinaagi sa pagtawag niini nga usa ka ‘katungod’ atong gituboy ang pagtagbaw sa tawhanong mga panginahanglan ngadto sa usa ka butang nga ang matag tawo sa moral ug sa legal adunay katungod.”

[Kahon/Hulagway sa panid 5]

Ang Tibuok-Kalibotang Deklarasyon sa Tawhanong mga Katungod

Ang magsusulat ug mananaog sa Nobel Prize nga si Aleksandr Solzhenitsyn nagtawag sa Tibuok-Kalibotang Deklarasyon ingong ang “kinamaayohang dokumento” nga sukad nasulat sa HK. Ang pagtan-aw sa unod niini magpakita kon nganong daghan ang miuyon.

Ang pangunang pilosopiya sa Deklarasyon gilaraw diha sa Artikulo 1: “Ang tanang tawo natawo nga may kagawasan ug managsama sa dignidad ug mga katungod. Sila gitugahan ug pangatarongan ug tanlag ug angay mogawi ngadto sa usag usa diha sa espiritu sa panag-igsoonay.”

Niini nga pasikaranan, ang mga tagmugna sa Deklarasyon nagpalig-on sa duha ka hugpong sa tawhanong mga katungod. Ang unang hugpong gilatid diha sa Artikulo 3: “Ang matag usa adunay katungod sa kinabuhi, kagawasan ug kasegurohan sa tawo.” Kining artikuloha nahimong basehanan sa sibil ug politikal nga mga katungod sa tawo nga nalista diha sa Artikulo 4 ngadto sa 21. Ang ikaduhang hugpong gibase diha sa Artikulo 22, nga nag-ingon, sa lakbit, nga ang matag usa adunay katungod sa pagkab-ot sa katumanan sa mga katungod nga “hinungdanon kaayo alang sa iyang dignidad ug libreng pag-ugmad sa iyang personalidad.” Gipaluyohan niini ang mga Artikulo 23 ngadto sa 27, nga nagpatin-aw sa ekonomikanhon, sosyal, ug kultural nga mga katungod sa tawo. Ang Tibuok-Kalibotang Deklarasyon mao ang unang internasyonal nga dokumento nga nag-ila niining ikaduhang hugpong sa mga katungod ingong lakip sa pangunang tawhanong mga katungod. Usa usab kadto sa unang internasyonal nga dokumento nga migamit sa terminong “tawhanong mga katungod.”

Gibatbat sa taga-Brazil nga sosyologong si Ruth Rocha sa yanong pinulongan kon unsay gipadayag kanato sa Tibuok-Kalibotang Deklarasyon: “Walay sapayan kon unsay imong rasa. Walay sapayan kon lalaki ka man o babaye. Walay sapayan kon unsay imong pinulongan, kon unsay imong relihiyon, kon unsay imong politikal nga mga opinyon, kon diing nasora ikaw gikan o kon kinsa ang imong pamilya. Walay sapayan kon sapian ka man o kabos. Walay sapayan kon hain ka pang suoka sa kalibotan nagagikan; kon gingharian man o republika ang imong nasod. Kining maong mga katungod ug mga kagawasan angay gayod tagamtamon sa tanan.”

Sukad nga gisagop kini, ang Tibuok-Kalibotang Deklarasyon nahubad sa kapin sa 200 ka pinulongan ug nahimong bahin sa mga konstitusyon sa daghang nasod. Karong adlawa, hinunoa, nagtuo ang ubang mga lider nga ang Deklarasyon kinahanglang usbon pagsulat. Apan ang Sekretaryo-Heneral sa HK nga si Kofi Annan misupak. Gikutlo siya sa usa ka opisyal sa HK nga nag-ingon: “Sama nga dili na kinahanglang usbon pagsulat ang Bibliya o ang Koran, dili na kinahanglang ipasibo pa ang Deklarasyon. Ang kinahanglang ipasibo mao, dili ang teksto sa Tibuok-Kalibotang Deklarasyon, kondili ang panggawi sa mga disipulo niini.”

Sekretaryo-Heneral sa HK nga si Kofi Annan

[Credit Line]

UN/DPI nga letrato ni Evan Schneider (Feb97)

[Hulagway sa panid 3]

Si Gn. Roosevelt nga nagkupot sa Tibuok-Kalibotang Deklarasyon sa Tawhanong mga Katungod

[Credit Line]

Si Gn. Roosevelt nga nagkupot sa Tibuok-Kalibotang Deklarasyon sa Tawhanong mga KatungodGn. Roosevelt ug ang simbolo sa mga panid 3, 5, ug 7: letrato sa UN