Kalinaw—Mahitabo Kaha Pinaagi sa Disarmamento?

“DAKO kaayong sayop ang paglangkit sa disarmamento sa kalinaw,” miingon si Winston Churchill lima ka tuig sa wala pa moasdang ang mga nasod sa ikaduhang gubat sa kalibotan. “Kon imo nang mahuptan ang kalinaw imo nang nahuptan ang disarmamento,” siya midugang.

Pagkakatingad-an! Kinsay mangahas sa pagdisarmamento hangtod ang kalinaw maseguro? Apan sa unsang paagi makab-ot ang matuod nga kalinaw samtang ang mga hinagiban gitumpi alang sa gubat? Kini maoy usa ka kahimtang diin ang mga politiko wala gayod makakitag kasulbaran.

Gipahayag ni Winston Churchill sa pakigpulong sa 1934, human natapos ang Komperensiya sa Pagdisarmar nga gihimo sa Liga sa Kanasoran sa duha ka tuig sayo niana. Ang katuyoan sa maong komperensiya, nga miabot ug 12 ka tuig sa pag-andam, maoy sa pagsanta sa pagdugang sa hinagiban sa Uropa. Ang mga tawo sa tibuok yuta nahinumdom pa kaayo sa makalilisang nga kamatayon sa duolan sa nuybe milyones ka sundalo sa panahon sa Gubat sa Kalibotan I, dugang pa sa minilyon nga nangasamdan ug sa hilabihan ka daghan pa sa mga nangaangin nga mga sibilyan. Apan, ang disarmamento wala gayod matuman. Ngano?

Mga Pagsulay sa Pagdisarmar

Ang polisa sa pagdisarmar mapakanaog apan talagsa rang molampos. Pananglitan, ubos sa 1919 nga Trado sa Versailles, gidisarmar ang Alemanya uban sa “igong pasalig nga gihatag ug gikuha nga pakunhoran ang mga armas sa nasod sa labing ubos segun sa kahilwasan sa nasod.” Kini nahiuyon sa usa sa mga sugyot ni presidente Woodrow Wilson sa T.B., nga sa ulahi giapil sa Artikulo 8 sa panaad sa Liga sa Kanasoran. Apan sa dihang mimando si Hitler, iyang gibiaybiay kadtong maong polisa.

Ang Hiniusang Kanasoran mas malamposon ba sa pagtukod ug malig-ong pundasyon alang sa pagkunhod sa armas human sa ikaduhang gubat sa kalibotan? Wala, apan ang kakulang sa kalamposan niini dili maoy tungod sa kakulang sa hugot nga paningkamot. Uban sa nukleyar nga mga hinagiban sa paglaglag sa masa nga mabatonan karong adlawa, hinunoa, ang disarmamento maoy usa ka isyu nga dinalian kaayo. “Ang gipatuo niadto nga ang mga lumba sa mga armas sa ekonomikanhon dili praktikal ug dili malikayang mosangpot ra ug gubat,” matud pa sa The New Encyclopædia Britannica, “gipulihan sa pangatarongan nga ang umaabot nga paggamit ug nukleyar nga mga hinagiban sa dinaghan nagahulga sa sibilisasyon mismo.”

Ang 12-ka-nasod nga Disarmament Commission gitukod sa 1952 aron sa pagsumpo sa lumba sa armas sa nagaugmad nga Sidlakan/Kasadpan. Napakyas kini sa paghimog kalamposan, ug sa ulahi ang duha ka dagkong gahom dugang naglig-on sa ilang nag-awayay nga mga kampo. Daghang nagkalainlaing mga kasabotan ug mga tratado ang gihimo hangtod karong adlawa. Bisan pa, ang tinamdan sa pagkawalay-pagsalig sa usa ug usa nakasanta sa bug-os nga pagwagtang sa tanang mga armas sa gubat. Kana, matud pa sa The New Encyclopædia Britannica, maoy usa ka butang nga “gipasiugda sa mga mithianong mga tighunahuna.”

Pag-ihap sa Kapildihan

Ang pagdisarmar o dili pagdisarmar​—unsa may nalangkit nga kapildihan? Ang kapildihan dili mabanabana pinaagi sa salapi. Ang panarbaho diha sa nalangkit sa hinagiban nga mga industriya maoy dakong butang usab nga pagatimbangtimbangon. Diha sa kadaghanang nasod ang salapi nga gikan sa buhis gigamit sa pagpalit ug mga armas, ang paghimo niini makapadaghan sa trabaho. Busa ang pagdisarmar may purohang moresultag pagkawalay-trabaho. Maoy hinungdan nga ang mga nasod nga dunay dagkong panaad sa badyet sa depensa mangurog sa paghunahuna sa bug-os nga pagkunhod sa armamento. Ang maong panghunahuna maoy mangil-ad nga damgo alang kanila inay usa ka Mithianong damgo.

Bisan pa, dili nato ikasalikway ang dakong kantidad sa salapi nga nalangkit sa pagpadagan sa kalihokan sa gubat. Gibanabana nga 10 porsiento sa bili sa total nga produksiyon gigasto diha sa mga armas. Pila man kana? Ang aktuwal nga numero nagkalainlain duyog sa implasyon, apan hunahunaa ang paggasto ug £1 ka milyon ($1.54 milyones, U.S.) niining paagiha kada minutos sa usa ka adlaw! Unsay imong unahon kon duna ka nianang kantidara nga imong magasto? Ang hinabang ba alang sa kagutom? Ang pag-atiman ba sa panglawas? Ang hinabang ba alang sa kabataan? Ang pagpasig-uli ba sa ekolohiya? Dunay daghan kaayo nga pagahimoon!

Tagda, pananglitan, ang “mga tangke sa gubat ngadto sa mga traktora” nga programa nga dili pa dugay nga gianunsiyo sa U.S.S.R., diin ang mga pabrika sa armas gibag-o aron sa paggamag 200 ka matang sa “modernong gamit alang sa agro-industriyal nga seksiyon.” Nganong ang gamit sa industriya gikinahanglan kaayo? Tungod, kay sumala sa Farming News sa Britanya, “ang ikatulong bahin lamang sa mga prutas ug sa mga utanon nga gitanom sa mga uma sa estado ang makaabot sa mamamalit, ang nahibilin ginapasagdang mangadunot diha sa kaumahan o sa panahon sa paghatod ug diha sa mga bodega.”

Bisan pag dalayegon ang paggamag mga traktora inay sa mga tangke sa gubat, nahimo kining ulohan sa mga balita tungod kay kini talagsaon kaayo. Dugang pa, ang mga epekto niini sa bug-os nga paggamag mga armas gamay ra kaayo. Ang dili-maisip nga gatosan ka milyong mga pound, rubles, ug dolyares padayong gigasto diha sa mga armas sa usa ka kalibotan diin ang “mga tawo panguyapan sa kalisang ug sa pagpaabot sa mahitabo sa kalibotan,” sumala gayod sa gitagna ni Jesu-Kristo. Sa unsang paagi mawala ang maong kahadlok? Ang bug-os ba nga pagdisarmar magpabiling usa ka damgo lamang? Kon dili, unsay gikinahanglan sa pagpatungha niini?​—Lucas 21:26.