Bahin 2—Si Jehova Nag-atiman Kanamo Samtang Ilalom sa Pagdili
PANAHON sa Gubat sa Kalibotan II, ang bilya sa bakos sa akong uniporme sa pagkasundalong Nazi may nahisulat “Ang Diyos Uban Kanato.” Alang kanako lain lang kadtong pananglitan sa pagkalambiggit sa simbahan sa gubat ug sa pag-ula ug dugo. Kadto nakapasuko kanako. Mao nga dihang duha ka Saksi ni Jehova nakig-estorya kanako didto sa Limbach-Oberfrohna, Sidlakang Alemanya, suko kaayo ako sa relihiyon ug nahimo nang ateyista ug ebolusyonista.
“Ayaw ninyog hunahunaa nga mahimo akong Kristohanon,” gisultihan ko ang mga Saksi nga mingduaw. Apan ang ilang mga pangatarongan nagkombinsir nako nga adunay Diyos. Kay maukiton, mipalit akog Bibliya ug sa wala madugay misugod sa pagtuon niana uban kanila. Kadto niadtong tingpamulak sa 1953, sa dihang ang mga kalihokan sa mga Saksi sa Sidlakang Alemanya gidili na sa Komunista sulod sa hapit tulo ka tuig.
Ang Bantayanang Torre sa Agosto 15, 1953, nagbatbat sa kahimtang niadto sa mga Saksi ni Jehova, nga nag-ingon: “Bisan tuod kanunay nga espiyahan ug baharan, bisan tuod dili makaduaw sa usag usa nga dili una tinoon kon wala bay nagasunod kanila, bisan pag ang pagkamadiskobrehan nga nagbaton sa mga basahon sa Watchtower nagkahulogan sa duha o tulo ka tuig sa prisohan tungod sa ‘pagpanagtag ug mahulhogong basahon,’ ug bisan tuod ginatos sa mas hamtong nga mga brader, ang mga nagapanguna, gipriso, sa gihapon ang mga alagad ni Jehova sa Sidlakang Alemanya nagapadayon sa pagwali.”
Niadtong 1955 ang akong asawa, si Regina, ug ako mitambong sa internasyonal nga kombensiyon sa mga Saksi ni Jehova sa Nuremberg, Kasadpang Alemanya, ug sa sunod tuig kaming duha nabawtismohan sa Kasadpang Berlin. Siyempre, kadto maoy sa panahon nga ang Paril sa Berlin wala pa mobarog niadtong 1961, nga nagbulag sa Sidlakang Alemanya gikan sa Kasadpang Alemanya. Apan bisan una pa sa akong bawtismo, nasulayan na ang akong pagkamaunongon kang Jehova nga Diyos.
Pagdawat ug Responsabilidad
Ang kongregasyon sa mga Saksi ni Jehova nga gisugdan namo sa pagtambong sa Limbach-Oberfrohna nagkinahanglan ug tawo nga makakuha sa mga basahon sa Bibliya sa Kasadpang Berlin. Kami may gamay nga negosyo ug duha ka gagmay pang mga anak, apan ang pag-alagad kang Jehova nahimo nang sentro sa among mga kinabuhi. Giusob namo ang daan namong sakyanan, nga nagpaposible sa pagtago ug 60 ka libro. Ang pagkatighatod-kuha usa ka kuyaw nga trabaho, apan kana nagtudlo nako sa pagsalig kang Jehova.
Ang pagtabok pinaagig sakyanan ngadto sa Kasadpang seksiyon gikan sa Sidlakang Berlin dili sayon, ug ako kanunay mahibulong kon giunsa namo paghimo kadto. Sa dihang atua na sa gawasnong seksiyon, akong kuhaon ang basahon ug tagoan ang mga libro sa sakyanan sa dili pa mobalik sa pagtabok sa utlanan balik sa Sidlakang Alemanya.
Sa usa ka higayon, bag-o pa kaming nakahuman pagtago sa mga libro sa dihang usa ka estranghero migawas sa usa ka apartment. “Kamo dinha,” siya misinggit. Gikulbaan ko. Gipanid-an ba niya kami? “Mas maayo nga moadto mo sa laing dapit sa sunod panahon. Ang radyo-sakyanan sa kapolisan sa Sidlakang Alemanya nagaparking didto sa eskina, ug basin kamo hisakpan nila.” Ako nakaginhawag luag nga nahupayan. Milampos ang pagtabok sa utlanan, ug kaming upat sa sakyanan nanganta sa tibuok biyahe pauli.
Pagpangandam Alang sa Pagkanahilain
Sa katuigang 1950 ang mga igsoon sa Sidlakang Alemanya nagsalig sa mga didto sa Kasadpan alang sa mga basahon ug pagtultol. Apan sa 1960 gihimo ang mga pagpasibo nga nakatabang sa matag Saksi sa Sidlakang Alemanya nga labawng makigsuod sa kaubang mga Saksi diha sa dapit nga iyang gipuy-an. Dayon sa Hunyo 1961 ang unang klase sa Tunghaan sa Ministeryo sa Gingharian alang sa mga ansiano gihimo sa Berlin. Ako mitambong sa maong unang upat-ka-semanang kurso. Halos unom ka semana lang sa ulahi, kami kalit nabulag gikan sa Kasadpan sa dihang gipatindog ang Paril sa Berlin. Karon ang among buluhaton dili lang patago apan nahilain usab.
Nahadlok ang pipila nga ang mga kalihokan sa mga Saksi ni Jehova sa Sidlakang Alemanya inanayng mohinay ug sa kataposan mohunong. Bisan pa niana, ang mga pagpasibo sa organisasyon nga gipailaila sa walay tuig nga miagi mitabang kanamo sa padayong paghupot sa espirituwal nga pagkausa ug kusog. Dugang pa, ang pagbansay nga nadawat sa mga ansiano nga mitambong sa unang klase sa Tunghaan sa Ministeryo sa Gingharian nagsangkap kanila aron ipasa ang maong pagbansay ngadto sa ubang mga ansiano. Busa giandam kami ni Jehova alang sa among pagkanahilain, sama nga giandam niya kami alang sa pagdili niadtong 1950 pinaagi sa 1949 distritong mga kombensiyon.
Kay nabulag na gikan sa Kasadpan, sa tin-aw gikinahanglan nga kami ang manguna sa pagpadayon sa organisasyon. Among gisulatan ang among Kristohanong mga igsoong lalaki sa Kasadpang Berlin ug gisugyot ang pakigtagbo kanila sa usa ka dakong dalan sa Sidlakan nga magamit sa mga biyahedor nga taga-Kasadpan. Nagpasumangil kami sa pagkaaberiya sa kotse didto sa tinudlo nga dapit. Mga minutos sa ulahi nangabot ang mga igsoong lalaki, nga gidad-an kamig mga basahon sa Bibliya. Makalilipay, gidala usab nila ang akong teksbok sa Tunghaan sa Ministeryo sa Gingharian, ang mga nota nga akong nasulat, ug ang Bibliya nga akong nabilin sa Berlin tungod sa mga hinungdang maylabot sa seguridad. Makalilipay nga nauli kana nako! Wala ako masayod sa gidak-on sa panginahanglan ko ning mga butanga sa misunod pila ka katuigan.
Usa ka Gitago nga Tunghaan
Pila ka adlaw sa ulahi, gitugon kami sa paghikay ug mga klase sa Tunghaan sa Ministeryo sa Gingharian sa tanang bahin sa Sidlakang Alemanya. Upat ka instruktor gitudlo, apil ko. Apan alang kanako morag imposible nga buluhaton ang pagbansay sa tanang ansiano samtang ang among buluhaton nailalom sa pagdili. Sa pagtakoban sa among buhaton, gihukom nako nga hikayon ang mga klase ingong bakasyon nga nagkamping.
Matag klase langkoban sa upat ka estudyante ug kanako ingong instruktor, dugang pa sa ikaunom nga igsoong lalaki nga magsilbing kusinero. Presente usab ang mga asawa ug mga anak. Busa sa kadaghanan kami usa ka grupo nga may gikan sa 15 ngadto 20 ka tawo. Ang kasagarang puwesto sa pagkamping morag imposible, busa ang akong pamilya ug ako misugod sa pagpangitag angayang mga puwesto.
Sa usa ka higayon, samtang nagbiyahe latas sa usa ka balangay, namatikdan namo ang usa ka dalan nga mosangko sa usa ka pundok sa kakahoyan nga layo sa pangunang mga karsada. Morag labing maayo kadto, mao nga giduol nako ang alkalde. “Nangita kamig usa ka lugar nga maestahan nga magkamping ug duha ka semana uban sa pila ka ubang pamilya,” mipatin-aw ako. “Gusto namong magkinaugalingon aron ang mga bata makaduladula. Mahimo ba nga gamiton namo ang kakahoyan didto?” Misugot siya, mao nga gihimo namo ang kahikayan.
Didto sa dapit, gipahimutang namo ang mga tolda ug akong treyler sa paagi nga mamugna ang eskinadong luna sa sentro nga natago gikan sa gawas. Ang treyler nagsilbi nga among klasehanan. Kami nagtigom didto alang sa halalom nga pagtuon sa 8 ka oras sa usa ka adlaw sulod ug 14 ka adlaw. Sa nalibotan nga luna dihay mga silya ug lamesa, nga gihikay enkasog may mga bisita kami nga wala dahoma. Ug kami may mga bisita gayod! Sa maong mga panahon gipabilhan namo pag-ayo ang mahigugmaong pagpaluyo sa among mga pamilya.
Samtang kami may mga klase, among mga pamilya ang nagbantay. Niadtong usa ka linaing higayon, ang alkalde, nga mao usab ang lokal nga sekretaryo sa Partidong Komunista, nasiklapan didto sa dalan nga nagpadulong sa among pundok sa kakahoyan. Giduot sa guwardiya ang usa ka swits nga konektadog kable ngadto sa alarma sulod sa treyler. Kami nanglayat dayon pagawas sa treyler ug nanglingkod sa nahikay daang mga lingkoranan palibot sa lamesa ug nagsugod sa pagdulag mga baraha. Diha ganiy usa ka botelya sa gin aron mahimong realistiko ang talan-awon. Ang alkalde mihimog mahigalaon nga pagduaw ug mipauli nga walay katahap kon unsay tinuod nagkahitabo.
Ang mga klase sa Tunghaan sa Ministeryo sa Gingharian gihimo sa tibuok nasod gikan sa tingpamulak sa 1962 hangtod sa hinapos sa 1965. Ang mabug-osong pagbansay nga nadawat didto, nga naglakip sa impormasyon kon unsaon pagsagubang ang among linaing kahimtang sa Sidlakang Alemanya, nag-andam sa mga ansiano sa pagdumala sa buluhatong pagsangyaw. Aron makatambong sa mga klase, ang mga ansiano wala lang magsakripisyo sa ilang bakasyon apan nameligro usab nga mapriso.
Mga Kaayohan sa Tunghaan
Ang mga awtoridad naniid pag-ayo sa among mga kalihokan, ug sa hinapos sa 1965, human makatapos sa pagtungha ang kadaghanan sa mga ansiano, gisulayan nila ang pagpahunong sa buluhaton sa among organisasyon. Ilang gidakop ang 15 ka Saksi nga giisip nga nanguna sa buluhaton. Kadto usa ka lihok nga naandam pag-ayo, nga milukop dayon sa nasod. Makausa pa, daghan naghunahuna nga mohunong na ang kalihokan sa mga Saksi. Apan sa tabang ni Jehova kami nakapasibo sa kahimtang ug nagpadayon sa among buluhaton sama sa nangagi.
Ang nakapaposible sa linain niini mao ang pagbansay nga nadawat sa mga ansiano sa Tunghaan sa Ministeryo sa Gingharian ug ang mga bugkos sa pagsalig nga naugmad tungod sa asosasyon nga ilang napahimuslan panahon sa maong mga klase. Busa, ang organisasyon nagpakita sa iyang pagkamalahutayon. Pagkahinungdanon nga kami masinugtanon nga nagsunod gayod sa mga instruksiyon sa organisasyon!—Isaias 48:17.
Nadayag sa sunod nga mga bulan nga ang hilabihang pagpig-ot sa mga awtoridad sa gobyerno nakadaot ug diyutay lang sa among buluhaton. Sa wala madugay, kami nakapadayon sa mga klase sa Tunghaan sa Ministeryo sa Gingharian. Sa dihang namatikdan sa mga awtoridad ang among pagkamalahutayon, napugos sila sa pag-usob sa ilang mga taktika. Pagkadako nga kadaogan alang kang Jehova!
Aktibo sa Ministeryo
Niadtong panahona ang among mga grupo sa Pagtuon sa Libro sa Kongregasyon gilangkoban ug lima ka tawo. Matag usa kanamo nagdawat sa among basahon sa Bibliya pinaagi niining kahikayan sa pagtuon sa libro, ug ang buluhatong pagsangyaw gidumala gikan niining gagmayng mga grupo sa pagtuon. Sukad sa sinugdan si Jehova nagpanalangin kang Regina ug kanako ug daghang tawo nga gustong motuon ug Bibliya.
Ang balay-balay nga pag-alagad gipahiuyon ug diyutay aron mapanalipdan kami nga dili matiktikan ug madakpan. Kami moduaw sa usa ka adres, unya laktawan ang pila ka balay una manuktok sa laing pultahan. Sa usa ka balay ang usa ka babaye nagpasulod kanamo ni Regina. Naghisgot kamig usa ka Kasulatanhong ulohan uban kaniya sa dihang ang iyang anak lalaki misulod sa kuwarto. Siya prangka kaayo.
“Nakit-an ba ninyo ang inyong Diyos?” siya nangutana. “Aron kamo masayod, ako motuo lamang sa akong makita. Ang ubang butang pulos binuang.”
“Dili ako makatuo niana,” mitubag ako. “Nakakita ka ba sukad sa imong utok? Ang tanan nga imong ginabuhat nagapaila nga ikaw may utok.”
Si Regina ug ako mihatag ug mga pananglitan sa ubang mga butang nga atong gituohan bisan pag dili sila makita, sama sa elektrisidad. Ang batan-ong lalaki namatig maayo, ug ang usa ka pagtuon sa Bibliya sa balay nasugdan uban niya ug sa iyang inahan. Silang duha nahimong mga Saksi. Ngani, 14 ka tawo nga gitun-an sa akong asawa ug nako nahimong mga Saksi. Katunga sa maong gidaghanon among nailhan panahon sa among balay-balay nga mga pagduaw, ug ang laing katunga una namong nahimamat panahon sa di-pormal nga pagsangyaw.
Sa dihang ang usa ka pagtuon sa Bibliya sa balay ginadumala nga regular ug giisip ang tawo nga kasaligan, amo siyang dapiton sa among mga tigom. Hinuon, ang pangunang tagdon mao kon kaha ang estudyante basin magpameligro sa kaluwasan sa katawhan sa Diyos. Busa, usahay usa ka tuig o kapin pa sa dili pa namo dapiton ang usa ka estudyante sa Bibliya alang sa usa ka tigom, ug usahay kana taas pa kaayo. Ako mahinumdom sa usa ka lalaki nga may pagkailado; siya suod kaayo sa tag-as nga opisyales sa Partidong Komunista. Siya may pagtuon sa Bibliya sulod sa siyam ka tuig una siya tugoting motambong ug mga tigom! Karong adlawa kining tawhana maoy among Kristohanong igsoon.
Mga Awtoridad Nagagukod pa Kanamo
Human sa 1965 wala na kami makaagom ug dugang pakyaw nga mga pangdakop, apan wala usab kami hatagig kalinaw. Ang mga awtoridad nagpadayon gihapon sa pagbantay kanamo. Sa maomaong panahon ako nalangkit kaayo sa paglihok sa among organisasyon, mao nga nadawat nako ang linaing pagtagad sa mga opisyales. Sa dimaihap nga panahon ako gidala nila aron masukitsukit, nga nagdala nako ngadto sa estasyon sa polis ug nagsukitsukit kanako. “Makapanamilit ka na karon sa imong kagawasan,” sila moingon. “Moadto ka na sa prisohan.” Apan sa kanunay ako ngadtongadto ila rang buhian.
Niadtong 1972 duha ka opisyal miduaw nako ug wala tuyoa nagdayeg sa atong organisasyon. Sila namati sa among pagtuon sa Bantayanang Torre sa kongregasyon. “Alang kanamo ang artikulo mapasipalahon kaayo,” sila mireklamo. Dayag nabalaka sila bahin sa kon unsay hunahunaon tingali sa ideolohiya sa Komunista kon basahon nila ang artikulo nga gitun-an. “Kon buot sabton,” matud nila, “Ang Bantayanang Torre may sirkulasyon nga lima o unom ka milyon, ug gibasa kini diha sa nagakaugmad nga kanasoran. Dili lang kini barot nga mantalaan sa minugbong mga balita.” Ako naghunahuna sa akong kaugalingon, ‘Husto gayod kamo!’
Sa pagka 1972 kami nailalom sa pagdili sulod ug 22 ka tuig, ug si Jehova naggiya kanamo sa mahigugmaon ug maalamong paagi. Gisunod namo pag-ayo ang iyang mga instruksiyon, apan mikabat pa ug laing 18 ka tuig una hatagig legal nga pag-ila ang mga Saksi sa Sidlakang Alemanya. Pagkamapasalamaton namo tungod sa kahibulongang mga kagawasan nga karon among gipahimuslan sa pagsimba sa among Diyos, si Jehova!—Sumala sa giasoy ni Helmut Martin.