“Bioethics” ug Walay-Dugo nga Pagdisdis
SA DILI pa dugayng katuigan dihay wala-hitupnging pag-uswag sa natad sa medisina. Bisan pa niana, bisan tuod nagsulbad kini sa medikal nga mga problema, ang pipila ka kauswagan nagpatunghag mga suliran sa moral nga prinsipyo.
Ang mga doktor kinahanglang maghunahuna pag-ayo sa malisod nga mga kahimtang sama sa: May mga panahon ba nga hunongon ang agresibong paagi sa medikal nga pagtambal aron ang pasyente mamatay nga may dignidad? Supakon ba sa usa ka doktor ang desisyon sa pasyente kon gibati niyang kana labi pang makaayo sa pasyente? Unsaon paghimong makiangayon ang pag-atiman sa panglawas sa dihang ang mahal nga pagtambal dili mabatonan sa tanan?
Ang maong komplikadong mga isyu nagtunong sa pagtagad sa medikal nga ulohan nga gitawag ug bioethics o moral nga mga prinsipyo sa medisina. Kining maong linaing natad may mga tumong nga tabangan ang mga doktor ug mga siyentipiko nga dumalahon ang may kalabotan sa moral nga mga prinsipyo diha sa biolohikanhong pagdukiduki ug medikal nga mga kauswagan. Sanglit daghan sa labing malisod nga mga desisyon ang motungha diha sa mga ospital, daghang ospital ang nag-establisar ug mga komite labot sa bioethics. Kasagaran ang mga membro sa komite—lakip ang mga doktor ug mga abogado—nagtambong ug mga seminar bahin sa bioethics, diin gianalisar ang mga suliran sa moral nga mga prinsipyo diha sa medisina.
Ang pipila ka pangutanang kanunayng gipatungha sa maong mga seminar mao: Sa unsang gilapdon nga ang mga doktor magtahod sa mga pagtulon-an sa mga Saksi ni Jehova kinsa, ilabina tungod sa relihiyosong mga katarongan, modumili sa pagpaabono ug dugo? Ang mga doktor ba kinahanglang moabono ug dugo sa pasyente nga supak sa kabubut-on sa pasyente kon kana daw “makaayo” sa medikal nga paagi? Subay ba sa moral nga prinsipyo ang paghimo niana luyo sa kasayoran sa pasyente, nga daw ‘ang wala mahibaloi sa pasyente dili makadaot kaniya’?
Aron dumalahon ang maong mga isyu sa tukmang paagi, ang mga doktor nagkinahanglag walay-pagpihig nga pagsabot sa panglantaw sa mga Saksi. Sa ilang bahin, ang mga Saksi ni Jehova andam nga mosaysay sa ilang baroganan ngadto sa mga doktor, nga nakaamgo nga malikayan ang komprontasyon pinaagi sa pagsinabtanay sa duha ka panig.
Pagbayloay ug mga Panglantaw
Buot ni Propesor Diego Gracia, usa ka prominenteng Espanyol nga awtoridad sa bioethics, nga himoon sa iyang klase ang maong pakig-estoryahay. “Angay lamang nga kamo [mga Saksi ni Jehova] hatagan ug kahigayonan sa pagpahayag sa inyong mga hunahuna . . . tungod sa mga kalisdanan nga inyong naagoman labot sa mga pag-abono ug dugo,” miingon ang propesor.
Busa, niadtong Hunyo 5, 1996, tulo ka hawas sa mga Saksi ni Jehova ang gidapit ngadto sa Complutense University sa Madrid, Espanya, aron sa pagsaysay sa ilang mga panglantaw. Mga 40 ka doktor ug ubang mga propesyonal ang mitambong.
Human mohimo ang mga Saksi ug mubong presentasyon, ang sesyon gibuksan alang sa mga pangutana. Ang tanang mitambong nagkauyon nga ang usa ka hamtong nga pasyente kinahanglang adunay katungod sa pagdumili sa usa ka matang sa medikal nga pagtambal. Ang klase nagtuo usab nga ang pag-abono dili gayod himoon kon walay may-kasayoran nga pag-uyon sa pasyente. Apan ang pipila ka bahin sa baroganan sa mga Saksi nakapabalaka kanila.
Usa sa pangutana maoy bahin sa salapi. Usahay ang walay-dugo nga pagdisdis naglangkit sa linaing kahimanan, sama sa pagdisdis pinaagig laser, maingon man sa mahalong mga droga, sama sa erythropoietin, nga gigamit sa pagpalihok sa paggama ug pulang selula sa dugo. Usa ka doktor naghunahuna nga kon pinaagi sa pagdumili sa dili-kaayo mahal nga kapilian (samag-tipo nga dugo), basin magdahom ang mga Saksi nga hatagan sila ug linaing mga pribilehiyo sa mga serbisyo sa publikong panglawas.
Bisan tuod nag-ila nga ang salapi maoy usa ka punto nga kinahanglang konsiderahon sa mga doktor, usa ka hawas sa Saksi naghisgot sa pinatik nga mga pagtuon nga nag-analisar sa wala madayag nga mga galastohan sa pag-abono ug samag-tipo nga dugo. Naglakip kini sa galastohan sa pagtambal sa langkit-pag-abono nga mga komplikasyon, maingon man sa pagkawala sa kinitaan gumikan sa maong mga komplikasyon. Iyang gikutlo ang usa ka masangkarong pagtuon gikan sa Tinipong Bansa nga nagpakita nga ang aberids nga yunit sa dugo, bisan tuod sa sinugdan mobalor lamang ug $250, sa aktuwal nagpatunghag mga galastohan nga kapin sa $1,300—kapin sa lima ka pilo sa orihinal nga kantidad. Busa, iyang gipunting, sa dihang konsiderahon ang tanang puntos, ang walay-dugo nga pagdisdis maoy madaginoton. Dugang pa, kadaghanan sa gitawag ug sobrang galastohan sa walay-dugo nga pagdisdis maoy kahimanan nga magamit pag-usab.
Ang laing pangutana nga diha sa hunahuna sa daghang doktor adunay kalabotan sa pagpit-os sa grupo. Unsay mahitabo, sila naghunahuna, kon ang usa ka Saksi wala mobarog ug nagpaabonog dugo? Siya ba tunglohon sa katilingban sa mga Saksi?
Ang tubag mag-agad sa aktuwal nga kahimtang, tungod kay ang pagsupak sa balaod sa Diyos usa gayod ka ugdang nga butang, usa ka butang nga susihon sa mga ansiyano sa kongregasyon. Ang mga Saksi buot motabang kang bisan kinsa nga nahiagom sa masakit nga kasinatian sa naghulga-sa-kinabuhi nga pagdisdis ug nagpaabono ug dugo. Sa walay duhaduha ang maong Saksi masubo pag-ayo ug mabalaka sa iyang relasyon uban sa Diyos. Ang maong tawo tingali magkinahanglan ug tabang ug pagsabot. Sanglit ang pasukaranan sa Kristiyanidad mao ang gugma, ang mga ansiyano, sama sa tanang hudisyal nga kaso, buot nga timbangan ang kalig-on ug kaluoy.—Mateo 9:12, 13; Juan 7:24.
Dili ba ninyo bag-ohon ang inyong moral nga baroganan sa dili madugay?” nangutana ang usa ka propesor sa bioethics, kinsa nagaduaw sa Tinipong Bansa. “Ang ubang mga relihiyon nagbuhat niana sa di pa dugayng katuigan.”
Ang baroganan sa mga Saksi maylabot sa pagkabalaan sa dugo maoy doktrinal nga pagtulon-an inay kay usa lamang ka moral nga baroganan nga mahimong timbangtimbangon matag karon ug unya, siya giingnan. Ang tin-awng sugo sa Bibliya dili motugot sa pagkompromiso. (Buhat 15:28, 29) Ang paglapas sa maong balaod sa Diyos sama rang dili-dalawaton sa usa ka Saksi sa pagkonsentir sa idolatriya o pakighilawas.
Ang mga Saksi ni Jehova nag-apresyar pag-ayo sa pagkaandam sa mga doktor—sama niadtong mitambong sa seminar sa bioethics sa Madrid—sa pagtahod sa ilang desisyon sa pagpangitag kapuling pagtambal nga nahiuyon sa ilang binase-sa-Bibliya nga mga kombiksiyon. Sa walay-duhaduha, ang bioethics adunay hinungdanong bahin sa pagpaarang-arang sa doktor-pasyente nga relasyon ug pagpasiugda ug mas dakong pagtahod sa mga kagustohan sa pasyente.
Ingon sa gikatahong gipamulong sa usa ka bantogang Espanyol nga doktor, kinahanglang hinumdoman kanunay sa mga doktor nga sila “nanambal ginamit ang dili-hingpit nga mga instrumento ug masayop nga mga paagi.” Busa sila nagkinahanglan sa “kombiksiyon nga ang gugma kanunayng ipakita ilabina kon adunay kakulang sa kahibalo.”