Panaghiusa Sa Kalibotan-Matinuod ba Gayod Kini? — Watchtower ONLINE NGA LIBRARYA

Panaghiusa sa Kalibotan-Matinuod ba Gayod Kini?

“KON buot gayod kitang molampos sa mosunod pipila ka kaliwatan sa pagbag-o sa kalibotan sa independenteng mga nasod nga atong ginapuy-an ngadto sa pagkahimong tinuod internasyonal nga komunidad, . . . nan kinahanglang atong mawagtang usab ang gubat . . . Apan, kon kita mapakyas lagmit wala na gayod unyay . . . sibilisasyon.” Miingon ang magsusulat sa kasaysayan sa militar nga si Gwynne Dyer diha sa iyang librong nag-ulohang War.

Ang rekord sa kasaysayan, nag-ingon si Dyer, napuno sa mga asoy bahin sa mga nasod ug ubang gamhanang mga grupo nga midangop sa pagpakiggubat aron sa paghusay sa ilang mga kasungian. Ang ilang kawalay-panaghiusa naglaglag sa mga kinabuhi sa minilyong biktima. Ang kahubitan ni Haring Solomon kon sa unsang paagi naapektohan niini ang mga tawo sa iyang adlaw tukma gihapon karong adlawa. Siya misulat: “Ako mismo mibalik aron ako untang makita ang tanang buhat sa pagdaogdaog nga ginabuhat sa silong sa adlaw, ug, tan-awa! ang mga luha niadtong ginadaogdaog, apan sila walay maghuhupay; ug sa bahin sa ilang mga tigdaogdaog dihay gahom, mao nga sila walay maghuhupay.”—Ecclesiastes 4:1.

Karong adlawa, sama sa gipasiugda sa gihisgotan sa itaas nga magsusulat sa kasaysayan, gawas sa kahangawa alang sa “mga luha niadtong ginadaogdaog,” adunay dugang katarongan sa pagpangitag pipila ka paagi sa pagbag-o sa kalibotan sa independenteng mga nasod ngadto sa pagkahimong usa ka matang sa tinuod internasyonal nga komunidad: Ang mismong paglahutay sa sibilisasyon nameligro! Ang modernong panaggubat naghulga sa paglaglag sa matag nasod nga modangop ngadto niini ug walay magpabiling mga mananaog.

Makalaom ba Kita sa Panaghiusa sa Kalibotan?

Unsa ang mga palaaboton alang sa panaghiusa sa kalibotan? Mabuntog kaha sa tawhanong katilingban ang nagabahing mga puwersa nga nagahulga sa paglahutay sa yuta? Ang pipila naghunahuna nga mabuntog. Ang editor bahin sa depensa sa Daily Telegraph sa Britanya, si John Keegan, misulat: “Bisan pa sa kalibog ug kawalay-katinoan, daw masabtan sa usa ang inanay nga pagtungha sa usa ka kalibotan nga walay gubat.”

Unsay naghatag kaniya niining malaomong panglantaw? Nganong ang daghan daw malaomon bisan pa sa dugayng kasaysayan sa tawo bahin sa gubat ug ang daw walay-katakos sa tawo sa pagmando nga malamposon sa iyang kaugalingon? (Jeremias 10:23) ‘Ang katawhan padayong nagauswag. Ang kasaysayan nagpakitag sumbanan sa padayong pag-uswag,’ nangatarongan ang pipila sa usa ka higayon. Bisan karong adlawa, daghan ang nagtuo nga sa usa ka paagi ang kinaiyanhong pagkamaayo sa tawo maoy modaog batok sa daotan. Kana ba usa ka realistikanhong paglaom? O lamat lamang kini nga motultol sa dugang kahigawad? Sa iyang librong Shorter History of the World, ang magsusulat sa kasaysayan nga si J. M. Roberts sa realistikanhon misulat: “Ang kaugmaon sa kalibotan dili ikahubit ingong luwas ug may kasegurohan. Ni adunay bisan unsang paglaom nga matapos ang tawhanong pag-antos karon, o adunay bisan unsang pasukaranan sa pagtuo nga kini matapos.”

Aduna bay tinuod nga mga katarongan sa pagtuo nga ang mga tawo ug mga nasod makabuntog gayod sa ilang kawalay-pagsalig ug mabahinong mga kasungian sa usag usa? O nagkinahanglan bag labaw pa kay sa tawhanong mga paningkamot? Ang mosunod nga artikulo maghisgot niining mga pangutanaha.

[Picture Credit Line sa panid 2]