MGA BATAN-ON NANGUTANA
Daotan ba Gayod ang Pagpamalikas?
“Pirme kong makadungog ug balikas maong dili na ko matingala ana. Morag normal na man na.”—Christopher, 17.
“Sa bata pa ko, kanunay kong mamalikas. Dali ra kong natakdan niini nga batasan pero naglisod ko sa paghunong.”—Rebecca, 19.
Quiz
Lainan ka ba dihang makadungog kag pamalikas?
Dili man—naanad na man ko ana.
Medyo lainan ko—pero wala koy mahimo.
Maglagot ko—dili ko ganahang makadungog ana.
Kapila ka mamalikas?
Wala gayod
Panalagsa ra
Kanunay
Sa imong hunahuna, seryoso ba ang pagpamalikas?
Dili
Oo
Kon nganong angay nimo kining tagdon
Giisip ba nimo nga seryosong butang ang pagpamalikas? ‘Dili kaayo,’ tingali moingon ka. ‘Sa tinuod lang, duna pay mas dagkong problema sa kalibotan nga angayng kabalak-an. Gawas pa, ang tanan mamalikas!’ Tinuod ba kana?
Motuo kag sa dili, daghan ang dili mamalikas. Ug sila dunay maayong rason nga wala mahunahunai sa uban. Pananglitan:
Ang pagpamalikas dili lang kay basta pagsultig ngil-ad nga mga pulong. Ang imong sinultihan magpaila kon unsa ka. Busa kon mamalikas ka, kini magpakita nga ikaw dili sensitibo sa pagbati sa uban. Ingon niana ba gyod ka?
Ang Bibliya nag-ingon: “Ang mga butang nga nagagula sa baba maoy gikan sa kasingkasing.”—Mateo 15:18.
Ang pagpamalikas samag polusyon. Nganong hugawan man nimo ang imong kaugalingon ug ang uban pinaagi sa pagpamalikas?
Ang pagpamalikas makahatag ug dili maayong impresyon kanimo. Ang librong Cuss Control nag-ingon: “Nagdepende sa atong sinultihan kon kinsay atong mahimong mga higala, kon tahoron ba kita sa atong pamilya ug kauban sa trabaho, kon maayo ba kitag relasyon sa uban, kon unsa ka dako ang atong impluwensiya, kon madawat ba kita sa trabaho o mahatagan ug promosyon, ug kon unsay reaksiyon sa mga tawo kanato.” Kini usab nag-ingon: “Pangutan-a ang imong kaugalingon, mas maayo kaha ang akong relasyon sa uban kon dili ko mamalikas?”
Ang Bibliya nag-ingon: “Isalikway ninyo ang . . . mapasipalahong sinultihan.”—Efeso 4:31.
Dili tinuod nga kon mamalikas ka hawod na ka. Ang librong How Rude! ni Dr. Alex Packer nag-ingon: “Ang tawo nga magsigeg pamalikas makalagot paminawon.” Kon ang usa magsigeg pamalikas, siya “kulag pagsabot, hinay ug panghunahuna, kulag kaalam, o empatiya. Kon ang imong sinultihan walay pulos, walay klaro, ug pinataka lang, ingon usab niana ang dagan sa imong hunahuna.”
Ang Bibliya nag-ingon: “Kinahanglang walay mangil-ad nga mga sulti nga mogula gikan sa inyong baba.”—Efeso 4:29.
Ang imong mahimo
Pagtakdag tumong. Sulayi nga dili mamalikas sulod sa pipila ka semana o usa ka bulan. Ilista ang imong pag-uswag diha sa tsart o sa kalendaryo. Ug aron dili makapamalikas, tingali labaw pa niini ang imong himoon. Pananglitan:
Likayi ang mga kalingawan nga makasugnod sa imong utok ug ngil-ad nga mga pulong. Ang Bibliya nag-ingon: “Ang daotang pakig-uban makadaot sa mapuslanong pamatasan.” (1 Corinto 15:33) Ang pulong “pakig-uban” nagtumong dili lang sa mga tawo kondili sa kalingawan—mga pelikula nga imong ginatan-aw, mga video game nga imong ginadula, ug musika nga imong ginapaminawan. Ang 17 anyos nga si Kenneth miingon: “Dali kang madala sa pagduyog sa pagkanta nga imong gusto bisan pag kini dunay pamalikas—tungod lang kay nindot ang kumpas niini.”
Ipakita nga hamtong ka. Ang uban nagtuo nga sila hamtong na kon sila mamalikas. Apan dili kana tinuod. Ang hamtong nga tawo ‘nagbansay sa ilang mga gahom sa pagsabot aron sa pag-ila sa maayo ug sa daotan.’ (Hebreohanon 5:14) Dili nila ipaubos ang ilang moral nga prinsipyo aron lang magpabilib sa uban.
Busa, ang pagpamalikas samag polusyon nga makahugaw sa hunahuna (o sa palibot). Daghan na kaayo niana sa kalibotan! “Ayaw na kanag dugangi,” nag-awhag ang Cuss Control. “Himoa ang imong maarangan aron mamenosan ang polusyon sa pagpamalikas. Mogaan ang imong pamati sa imong kaugalingon, ug mogaan usab ang pamati sa uban kanimo.”