KINABIG

Usa nga nakombertir, sa ato pa, usa nga midawat sa Judaismo, nga nagpatuli, kon lalaki. (Mat 23:​15, ftn sa Rbi8) Ang Gregong pulong nga pro·seʹly·tos (kinabig) gigamit diha sa Septuagint ug sa Kristohanon Gregong Kasulatan.

Sa kapin sa 19 ka siglo si Jehova nakiglabot sa usa ka linain, piniling katawhan, ang banay ni Abraham ug sa iyang binhi, sa panguna ang nasod sa Israel. Bisan pa niana, posible alang sa usa ka dili-Hebreohanon o usa ka dili-Israelinhon nga buot moalagad kang Jehova sumala sa mga kinahanglanon sa matuod nga pagsimba nga mahimong bahin niini. Apan, kinahanglan siyang makombertir sa matuod nga relihiyon, sa ato pa, mahimong usa ka kinabig. Ang Moisesnong Balaod mihimog espesipikong mga tagana alang sa usa ka tawo nga dili lumad nga Israelinhon nga nagpuyo sa Israel. Ang maong “langyawng pumoluyo” mahimong bug-os nga magsisimba ni Jehova, nga pagatulion, kon lalaki, agig pag-ila sa iyang pagdawat sa matuod nga pagsimba. (Ex 12:​48, 49) Ang usa ka kinabig kinahanglang motuman sa tanan nga anaa sa Balaod, ug siya kinahanglang trataron sa kinaiyanhong mga Hudiyo ingong igsoon. (Lev 19:​33, 34; 24:22; Gal 5:3; tan-awa ang LANGYAW NGA PUMOLUYO.) Ang Hebreohanong pulong nga ger, nga gihubad nga “langyawng pumoluyo” (“estranyo,” KJ), wala kanunayng magpasabot sa maong relihiyosong kinabig (Gen 15:13; Ex 2:22; Jer 14:8), apan sa kapin sa 70 ka higayon diin ang mga maghuhubad sa Septuagint lagmit nagtuo nga kini nagtumong sa usa ka kinabig, kini ilang gihubad pinaagi sa Gregong pulong nga pro·seʹly·tos.

Sa tibuok nga kasaysayan sa Israel ang mga dili-Hudiyo nahimong mga kinabig, sa ingon namulong bahin sa mga Hudiyo sama sa gipamulong sa Moabihanong si Ruth ngadto kang Noemi: “Ang imong katawhan mahimong akong katawhan, ug ang imong Diyos akong Diyos.” (Ru 1:16; Jos 6:25; Mat 1:5) Ang pag-ampo ni Solomon panahon sa inagurasyon sa templo nagbanaag sa bukas ug madagayaong espiritu sa Diyos alang kanila nga anaa sa daghang nasod nga buot moalagad Kaniya ingong mga kinabig. (1Ha 8:41-43) Ang mga dili-Hudiyo nga gihisgotan sa ngalan nga dayag nga nahimong mga kinabig naglakip kang Doeg nga Edomhanon (1Sa 21:7), kang Urias nga Hitihanon (2Sa 11:​3, 11), ug kang Ebed-melek nga Etiopianhon (Jer 38:7-13). Sa dihang ang mga Hudiyo sa panahon ni Mardokeo gitugotan nga mobarog ug manalipod sa ilang kaugalingon, “daghan sa mga katawhan sa yuta ang nagpahayag nga sila mga Hudiyo.” (Est 8:17) Ang Septuagint mabasa: “Ug daghan sa mga Hentil ang gituli, ug nahimong mga Hudiyo.”​—Bagster.

Aktibo sa Pagpangabig. Ingong resulta sa pagkadestiyero didto sa Babilonya ang Judaismo mikaylap. Ang mga Hudiyo panahon sa Pagkatibulaag nakahibalag ug mga pagano sa daghang nasod. Ang pagkatukod sa mga sinagoga ug ang pagkadaling mabatonan sa Hebreohanong Kasulatan diha sa Gregong pinulongan nagpasayon sa mga tawo sa tibuok Romanhong kalibotan sa pagkakat-on sa Hudiyohanong relihiyon. Ang karaang mga magsusulat sama ni Horace ug Seneca nagpamatuod nga daghang tawo sa nagkalainlaing kayutaan ang miduyog sa mga Hudiyo, sa ingon nahimong mga kinabig. Si Josephus nagtaho nga ang mga Hudiyo sa Antioquia sa Sirya “kanunayng nagdani sa daghang mga Grego ngadto sa ilang relihiyosong mga seremonyas, ug kini sila sa pipila ka paagi nahimong bahin sa ilang komunidad.” (The Jewish War, VII, 45, [iii, 3]) Gipunting sa The Interpreter’s Dictionary of the Bible nga “ang mga Hudiyo sa Roma nagpasundayag sa maong agresibong espiritu sa pagpangabig nga tungod niini sila giakusahan nga nag-impluwensiya sa mga Romano pinaagi sa ilang kulto, ug ang kagamhanan nagpalagpot sa pangunang mga tigpropaganda gikan sa siyudad niadtong 139 W.K.” (Giedit ni G. Buttrick, 1962, Tomo 3, p. 925) Siyempre, kini nga akusasyon lagmit walay basehanan o paghinobra lamang, nga tingali maoy tungod sa politika o sa rasanhon o relihiyosong pagpihigpihig. Bisan pa niana, si Jesus mismo miingon bahin sa salingkapawng mga eskriba ug mga Pariseo: “Ginatadlas ninyo ang dagat ug ang mamalang yuta aron makahimog usa ka kinabig, ug sa dihang siya mahimo na, inyong ginahimo siya nga doble pa kaangayan nga mahiagom sa Gehenna kay kaninyo.”​—Mat 23:15.

Pinugos nga pagpangabig. Dili tanang Hudiyong mga kinabig ang nakombertir sa malinawong mga pamaagi. Ang historyador nga si Josephus nag-asoy nga, sa dihang si John Hyrcanus I nagsakop sa mga Idumeano, niadtong mga 125 W.K.P., iyang gisultihan ang mga tawo nga sila makapabilin lamang sa ilang nasod kon sila magpatuli, sa ingon nagpugos kanila nga mahimong mga kinabig. (Jewish Antiquities, XIII, 257, 258 [ix, 1]) Si Aristobulo, ang anak nga lalaki ni John Hyrcanus, mihimo sa samang paagi ngadto sa mga taga-Iturea. (XIII, 318 [xi, 3]) Sa ulahi, ang mga Hudiyo ilalom ni Alexander Jannaeus naggun-ob sa Pella tungod kay ang mga molupyo midumili nga mahimong mga kinabig. (XIII, 397 [xv, 4]) Ang politikanhong mga katarongan, inay ang misyonaryong kasibot, sa walay duhaduha mao ang hinungdan sa maong mga buhat.

Mga Kinabig Nahimong mga Kristohanon. Ang rekord diha sa Kristohanon Gregong Kasulatan nagpaila nga ang pipila sa tinuli nga Hudiyong mga kinabig maoy sinsero sa ilang pagsimba kang Jehova. Ang panon sa katawhan gikan sa daghang kayutaan nga nakapatalinghog kang Pedro sa adlaw sa Pentekostes 33 K.P. ug nahimong mga Kristohanon gilangkoban sa “mga Hudiyo ug mga kinabig.” (Buh 2:10) Ang mga kinabig gikan sa ubang kayutaan mipanaw ngadto sa Jerusalem agig pagsunod sa balaod ni Jehova. Sa susama, ang Etiopianhong eunuko nga gibawtismohan ni Felipe miadto sa Jerusalem aron sa pagsimba ug nagbasa sa Pulong sa Diyos samtang siya nagpanaw pauli sa iyang yutang pinuy-anan. (Buh 8:27-38) Dayag nga siya maoy usa ka eunuko sa diwa nga siya “opisyal sa palasyo,” kay kon siya gikapnan pa, siya dili mahimong usa ka kinabig. (Deu 23:1; tan-awa ang ETIOPIA, ETIOPIANHON.) Sa unang mga adlaw sa Kristohanong kongregasyon “si Nicolas, usa ka kinabig nga taga-Antioquia,” gitudlo ngadto sa linaing mga katungdanan maylabot sa pag-apod-apod sa pagkaon, tungod kay siya maoy usa ka tawong “puno sa espiritu ug kaalam.”​—Buh 6:2-6.

Ang maayong balita mikaylap taliwala sa mga Hentil. Hangtod sa 36 K.P. ang Kristohanong mensahe gitumong lamang ngadto sa mga Hudiyo, ngadto sa mga Hentil nga nahimong tinuli nga Hudiyong mga kinabig, ug ngadto sa mga Samarianhon. Ang Italyanong si Cornelio gihubit ingong “usa ka debotadong tawo ug usa nga mahadlokon sa Diyos . . . [kinsa] naghatag ug daghang gasa sa kaluoy ngadto sa katawhan ug padayong nangamuyo sa Diyos.” Apan dili siya usa ka Hudiyong kinabig, kay siya usa ka dili-tinuling Hentil. (Buh 10:​1, 2; itandi ang Luc 7:2-10.) Sa dihang nabuksan ang pultahan alang sa mga Hentil, mikaylap ang aktibo nga misyonaryong buluhaton sa mga Kristohanon. Bisan pa niana, si Pablo sagad unang nagwali ngadto sa mga Hudiyo ug sa mga kinabig diha sa mga siyudad nga iyang gipanaw. Si Pablo may dakong gugma alang sa iyang Hudiyong mga igsoon ug may tinguha nga sila unta mamaluwas. (Rom 9:3; 10:1) Dugang pa, makataronganon nga ang mga Hudiyo ug mga kinabig mao ang unang duolon, tungod kay sila may kahibalo na kang Jehova ug sa iyang mga balaod ug nangita sa Mesiyas. Tungod sa ilang mga nakat-onan, mahimong maila niadtong may maayong mga kasingkasing nga kauban nila nga si Jesu-Kristo mao ang katumanan sa ilang mga gilaoman. Kini sila magsilbing usa ka lig-ong pundasyon sa usa ka kongregasyon, ug sila ang makahimo usab sa pagtudlo sa mga Hentil, kinsa walay nahibaloan bahin kang Jehova ug sa iyang Pulong.