“Pagbantay sa Lebadura sa mga Fariseo ug mga Saduseo”

SA DIHANG gipamulong kadtong mga pulonga ni Jesu-Kristo kapin sa 19 ka siglo sa miagi, siya nagpasidaan sa iyang mga tinun-an batok sa makadaot nga relihiyosong mga pagtulon-an ug mga tulumanon. (Mateo 16:6, 12) Ang asoy sa Marcos 8:15 nagpadayag: “Pagbantay sa lebadura sa mga Fariseo ug sa lebadura ni Herodes.” Nganong gihisgotan dinhi si Herodes? Tungod kay ang pipila ka Saduseo maoy mga Herodiano, usa ka politikal nga pundok.

Nganong gikinahanglan ang maong linaing pasidaan? Dili ba dayag nga mga magsusupak ni Jesus ang mga Fariseo ug mga Saduseo? (Mateo 16:21; Juan 11:45-50) Oo, sila mao. Apan, ang pipila kanila sa ulahi midawat sa Kristiyanidad ug dayon misulay sa pagpasunod sa ilang mga ideya diha sa Kristohanong kongregasyon.​—Buhat 15:5.

Dihay kapeligrohan usab nga basin sundogon sa mga tinun-an mismo kadtong relihiyosong mga pangulo nga ilalom sa ilang impluwensiya sila namatuto. Usahay, ang pagdako lamang gikan sa maong relihiyosong pagtuo nahimong babag sa ilang pagsabot sa mga pagtulon-an ni Jesus.

Unsay nakahimo sa pagtulon-an sa Fariseo ug Saduseo nga peligroso kaayo? Ang lakbit nga pagtan-aw sa relihiyosong mga kahimtang sa adlaw ni Jesus mohatag ideya kanato.

Relihiyosong Pagkabahinbahin

Bahin sa katilingbang Hudiyo sa unang siglo K.P., ang historyador nga si Max Radin misulat: “Ang pag-iyahay sa Hudiyonhong mga kongregasyon sa usag usa tinuod gayod, ug gani giinsister pa. . . . Sagad, sa dihang ang pagtahod sa templo ug sa balaang siyudad maoy labing kusganong gipasiugda, madayag ang hilabihang kawalay pagtahod sa presenteng mga magmamando sa kagamhanan sa inahang-nasod.”

Pagkamakapasubo niadto sa espirituwal nga kahimtang! Unsa ang pipila ka hinungdan? Dili tanang Hudiyo ang nagpuyo sa Palestina. Ang impluwensiya sa Gregong kultura, diin ang mga saserdote dili mga pangulo sa katilingban, nakadugang sa pagdaot sa pagtahod sa kahikayan ni Jehova sa pagkasaserdote. (Exodo 28:29; 40:12-15) Ug dili hikalimtan ang edukadong mga layko ug mga eskriba.

Ang mga Fariseo

Ang ngalang Fariseo, o Peru·shimʹ, malagmit nagkahulogag “mga nahimulag.” Giisip sa mga Fariseo ang ilang kaugalingon ingong mga sumusunod ni Moises. Miporma sila ug kaugalingon nilang liga, o kapunongan (Hebreohanon, chavu·rahʹ). Aron mahimong membro, ang usa kinahanglang manumpa atubangan sa tulo ka membro nga higpit niyang sundon ang Levihanong kaputli, dili makigsuod sa mga ʽam-ha·ʼaʹrets (dili edukadong mga tawo), ug estriktong pagbayad sa ikapulo. Ang Marcos 2:16 naghisgot bahin sa “mga eskriba sa mga Fariseo.” Ang pipila ka membro niining maong partido maoy propesyonal nga mga eskriba ug mga magtutudlo, samtang ang uban mga layko.​—Mateo 23:1-7.

Ang mga Fariseo nagtuo sa usa ka Diyos nga presente sa tanang dapit. Sila nangatarongan nga sanglit “ang Diyos anaa sa tanang dapit, mahimo Siyang simbahon sa sulod ug sa gawas sa Templo, ug dili lamang pinaagi sa mga halad nga siya mahimong sangpiton. Mao nga ilang gipasiugda ang sinagoga ingong usa ka dapit sa pagsimba, pagtuon, ug pag-ampo, ug gituboy kana ingong sentro ug importanteng dapit sa kinabuhi sa katawhan nga kaparang sa Templo.”​—Encyclopaedia Judaica.

Ang mga Fariseo walay apresasyon sa templo ni Jehova. Kini makita diha sa mga pulong ni Jesus: “Alaot kamo, buta nga mga manggigiya, nga nagaingon, ‘Kon si bisan kinsa manumpa sa templo, wala lang kini; apan kon si bisan kinsa manumpa sa bulawan sa templo, mailalom siya sa obligasyon.’ Mga buang ug mga buta! Asa may, sa tinuod, labaw, ang bulawan o ang templo nga nagbalaan sa bulawan? Usab, ‘Kon may manumpa sa halaran, wala lang kini; apan kon may manumpa sa gasa diha niini, mailalom siya sa obligasyon.’ Mga buta! Asa may, sa tinuod, labaw, ang gasa o ang halaran nga nagabalaan sa gasa? Busa siya nga nagapanumpa sa halaran nagapanumpa niini ug sa tanang butang diha niini.”​—Mateo 23:16-20.

Sa unsang paagi nahimong baliko kaayo ang pangatarongan sa mga Fariseo? Unsay ilang gikalimtan? Matikdi kon unsay sunod nga gisulti ni Jesus. “Ug siya nga nagapanumpa sa templo nagapanumpa niini ug kaniya nga nagapuyo niini.” (Mateo 23:21) Labot niining maong bersikulo, ang eskolar nga si E. P. Sanders miingon: “Ang templo balaan dili lamang tungod kay didto gisimba ang balaang Diyos, kondili usab tungod kay siya atua didto.” (Judaism: Practice and Belief, 63 BCE​—66 CE) Hinunoa, ang linain nga presensiya ni Jehova mahimong wala gayoy kahulogan alang niadtong nagtuo nga siya anaa bisag asa.

Ang mga Fariseo nagtuo usab sa kombinasyon sa gimbut-an nang daan ug sa kagawasan sa pagpili. Sa laing pagkasulti, “ang tanang butang gimbut-an nang daan, apan gihatagan ug kagawasan sa pagpili.” Bisan pa niana sila nagtuo nga si Adan ug si Eva gimbut-an nang daan nga makasala ug nga bisan gani ang gamayng samad sa tudlo gimbut-an nang daan.

Hayan anaa sa hunahuna ni Jesus ang maong bakak nga mga ideya sa dihang naghisgot siya bahin sa pagkatumpag sa usa ka torre nga misangpot ug 18 ka kamatayon. Siya nangutana: “Nagahunahuna ba kamo nga [ang mga biktima] napamatud-ang labaw nga utangan kay sa tanang uban pang mga tawo nga nagapuyo sa Jerusalem?” (Lucas 13:4) Ingong tinuod sa kadaghanan sa mga aksidente, kini maoy resulta sa “panahon ug wala-damhang panghitabo,” dili kapalaran sumala sa gitudlo sa mga Fariseo. (Ecclesiastes 9:11) Giunsa pagpadapat niadtong giingong mga maalamon ang Kasulatanhong mga kasugoan?

Sila mga Tig-usab sa Relihiyosong mga Pagtulon-an

Ang mga Fariseo nangatarongan nga ang Kasulatanhong kasugoan kinahanglang sabton sa mga rabbi sa matag kaliwatan subay sa bag-ong mga ideya. Mao nga, matud sa Encyclopaedia Judaica “wala gayod [sila] maglisod sa pagpahiuyon sa mga pagtulon-an sa Torah uban sa ilang bag-ong mga ideya, o sa pagkakita nga ang ilang mga ideya gipasabot o gisugyot diha sa mga pulong sa Torah.”

Labot sa tinuig nga Adlaw sa Pagtabon-sa-Sala, ilang gibalhin ang gahom sa pagtabon sa mga sala gikan sa hataas nga saserdote ngadto sa adlaw mismo. (Levitico 16:30, 33) Sa pagsaulog sa Paskwa, ilang gipasiugdag maayo ang pag-asoy sa mga leksiyon sa Exodo samtang nakig-ambit sa bino ug walay lebadurang tinapay inay sa kordero sa paskwa.

Ngadtongadto, ang mga Fariseo nahimong impluwensiyado diha sa templo. Dayon gisugdan nila ang prosisyon labot sa pagkalos ug tubig gikan sa lanaw sa Siloam ug pagyabo niana panahon sa Pista sa Pagpanigom, ingon man usab ang pagpaspas sa mga sanga sa kahoyng willow diha sa halaran pagkahuman sa pista ug regular nga pag-ampo kada adlaw nga walay pasikaranan diha sa Kasugoan.

“Ilabinang hinungdanon” mao “ang gihimong kausaban sa mga Fariseo may kalabotan sa Igpapahulay,” matud sa The Jewish Encyclopedia. Gidahom nga sugaton sa usa ka asawa ang Igpapahulay pinaagi sa pagdagkot sa mga lampara. Kon makita nga ang pipila ka kalihokan mosangpot ug supak-sa-kasugoan nga pagtrabaho, idili kana sa mga Fariseo. Nanobra pa gani sila sa pagbaod sa pagpanambal ug nasuko sa milagrosong pagpanambal nga gihimo ni Jesus panahon sa Igpapahulay. (Mateo 12:9-14; Juan 5:1-16) Hinunoa, kining mga tig-usab sa relihiyosong pagtulon-an wala mohunong sa pagmugnag bag-ong mga tulumanon sa paningkamot nga maalihan, o makuralan, ang Kasulatanhong mga kasugoan aron mapanalipdan kini.

Pagwala

Ang mga Fariseo nangangkon ug awtoridad sa pagsuspendi o pagwala sa Kasulatanhong kasugoan. Ang ilang pangatarongan gibanaag diha sa panultihon sa Talmud: “Mas maayo pang wagtangon ang usa ka balaod inay hikalimtan ang tibuok Torah.” Usa ka pananglitan mao ang pagpahunong sa Tinghugyaw tungod sa kahadlok nga mawad-an sa iyang katungod sanglit sa dihang magsingabot ang maong yugto, wala nay mopahulam sa mga kabos.​—Levitico, kapitulo 25.

Ang ubang mga pananglitan mao ang pagwagtang sa proseso sa paghusay sa usa ka babayeng gikatahapang nanapaw ug sa kaso sa wala masulbad nga pagbuno, ang pagpalangan sa paagi sa pagkuha sa sala. (Numeros 5:11-31; Deuteronomio 21:1-9) Panahon lamang ang gihulat una wagtanga sa mga Fariseo ang Kasulatanhong kinahanglanon sa pagtagana alang sa nanginahanglang mga ginikanan.​—Exodo 20:12; Mateo 15:3-6.

Si Jesus nagpasidaan: “Bantayi ang lebadura sa mga Fariseo, nga maoy pagkasalingkapaw.” (Lucas 12:1) Ang pagtulon-an sa mga Fariseo, uban sa mga tinamdan niini nga dili-teokratikanhon, tino nga sinalingkapaw​—usa gayod ka butang nga dili pagadad-on sa sulod sa Kristohanong kongregasyon. Bisan pa niana, ang mga basahon sa Hudiyo nagpresentar sa mga Fariseo nga mas maayo kay sa mga Saduseo. Atong tagdon karon kining mas konserbatibong grupo.

Ang mga Saduseo

Ang ngalang mga Saduseo malagmit gikuha gikan kang Zadok, ang hataas nga saserdote sa mga adlaw ni Solomon. (1 Hari 2:35, potnot) Gilangkoban ang mga Saduseo ug konserbatibong partido nga naghawas sa mga intereses sa templo ug sa pagkasaserdote. Dili sama sa mga Fariseo, kinsa nangangkon ug awtoridad tungod sa kahibalo ug pagkadiyosnon, ang mga Saduseo nagpasikad sa ilang pribilehiyo sumala sa kaliwatan ug sa posisyon. Supak sila sa mga kausabang gihimo sa mga Fariseo hangtod sa pagkalaglag sa templo sa 70 K.P.

Dugang pa sa pagsalikway sa predestinasyon, ang mga Saduseo midumili sa pagdawat sa bisan unsang pagtulon-an nga wala gayod hisgoti diha sa Pentateuch, bisan pag gihisgotan kini sa ubang bahin sa Pulong sa Diyos. Sa pagkamatuod, “giisip [nila] nga husto ang makig-ergo” bahin niining mga butanga. (The Jewish Encyclopedia) Ang usa mahinumdom sa okasyon sa dihang ilang gihagit si Jesus bahin sa pagkabanhaw.

Migamit ug ilustrasyon bahin sa babayeng balo sa pito ka bana, ang mga Saduseo nangutana: “Sa pagkabanhaw, kang kinsa sa pito siya mahimong asawa?” Siyempre, ang minugna nga balo nga ilang gihisgotan mahimo usab nga adunay 14 o 21 ka bana. Si Jesus misaysay: “Sa pagkabanhaw ang mga lalaki dili man magminyo ni ang mga babaye ihatag diha sa kaminyoon.”​—Mateo 22:23-30.

Kay nasayod nga ang mga Saduseo dili modawat sa dinasig nga mga magsusulat gawas kang Moises, gipamatud-an ni Jesus ang Iyang argumento pinaagi sa pagkutlo gikan sa Pentateuch. Siya miingon: “Mahitungod sa mga patay, nga sila pagabangonon, wala ba ninyo mabasa sa basahon ni Moises, sa asoy mahitungod sa tunokong-tanom, kon giunsa sa Diyos pag-ingon ngadto kaniya, ‘Ako mao ang Diyos ni Abraham ug Diyos ni Isaac ug Diyos ni Jacob’? Siya usa ka Diyos, dili sa mga patay, kundili sa mga buhi.”​—Marcos 12:26, 27.

Mga Maglulutos ni Jesus ug Iyang mga Sumusunod

Ang mga Saduseo nagtuo sa paggamit ug maayong diplomasya sa pagpakiglabot sa ubang mga nasod inay sa paghulat sa Mesiyas​—kon ugaling nagtuo man sila sa iyang pag-abot. Ubos sa kasabotan sa Roma, sila ang magdumala sa templo ug dili gustong may moabot nga Mesiyas, nga makabalda sa mga butang. Kay naglantaw kang Jesus ingong hulga sa ilang posisyon, nakigkonsabo sila sa mga Fariseo sa paglaraw sa iyang kamatayon.​—Mateo 26:59-66; Juan 11:45-50.

Tungod kay interesado sa politika, masabot nga gihimong isyu sa mga Saduseo ang pag-unong ngadto sa Roma ug misinggit: “Kami walay hari gawas kang Cesar.” (Juan 19:6, 12-15) Human sa kamatayon ug pagkabanhaw ni Jesus, ang mga Saduseo ang nanguna sa paningkamot nga pugngan ang pagkaylap sa Kristiyanidad. (Buhat 4:1-23; 5:17-42; 9:14) Human sa pagkalaglag sa templo sa 70 K.P., kining maong grupo wala na molungtad.

Ang Panginahanglan sa Pagbantay

Pagkatukma sa pasidaan ni Jesus! Oo, kita kinahanglang “magbantay batok sa lebadura sa mga Fariseo ug mga Saduseo.” Tan-awa lang ang daotang bunga niini diha sa tinuohang Hudiyo ug Kakristiyanohan karong adlawa.

Hinunoa, lahi kaayo, ang kuwalipikadong Kristohanong mga ansiano diha sa kapin sa 75,500 ka kongregasyon sa mga Saksi ni Jehova sa tibuok kalibotan ‘mihatag ug kanunayng pagtagad sa ilang kaugalingon ug sa ilang pagpanudlo.’ (1 Timoteo 4:16) Ilang gidawat ang tibuok Bibliya ingong dinasig sa Diyos. (2 Timoteo 3:16) Inay mangusab ug ipasiugda ang ilang kaugalingong relihiyosong mga tulumanon, sila nahiusang nagbuhat ubos sa pagtultol sa binase-sa-Bibliya nga organisasyon nga nagagamit niining magasina ingong pangunang instrumento niini sa pagtudlo.​—Mateo 24:45-47.

Ang resulta? Minilyong tawo sa tibuok kalibotan ang gituboy sa espirituwal nga kahimtang sa dihang makadangat sila sa pagsabot sa Bibliya, gipadapat kini sa ilang mga kinabuhi, ug gitudlo kini ngadto sa uban. Aron makita kon sa unsang paagi kini napalampos, nganong dili sulayan ang pagduaw sa kinaduolang kongregasyon sa mga Saksi ni Jehova o sa pagsulat sa mga magpapatik niining magasina?

[Kahon sa panid 26]

GITAGAD NI JESUS ANG IYANG MGA MAMIMINAW

SI Jesu-Kristo tin-awng nanudlo, nga nagtagad sa mga ideya sa iyang mga mamiminaw. Pananglitan, gihimo niya kini sa dihang nakigsulti sa Fariseo nga si Nicodemo bahin sa pagkahimong “gipakatawo” pag-usab. Si Nicodemo nangutana: “Sa unsang paagi ipakatawo ang usa ka tawo sa dihang tigulang na siya? Siya dili makasulod sa tagoangkan sa iyang inahan sa ikaduhang higayon ug ipakatawo, dili ba?” (Juan 3:1-5) Nganong naglibog kaayo si Nicodemo, sanglit ang mga Fariseo nagtuo nga ang pagkatawo pag-usab gikinahanglan alang sa mga nakabig sa Hudaismo, ug gipakasama sa usa ka panultihon sa rabbi ang kinabig nga “usa ka bata nga bag-ong himugso”?

Ang A Commentary on the New Testament From the Talmud and Hebraica, ni John Lightfoot, mihatag sa mosunod nga katin-awan: “Ang kasagarang opinyon sa mga Hudiyo bahin sa kuwalipikasyon sa Israelinhon . . . dulot gihapon diha sa alimpatakan niini nga Fariseo” nga dili “dayon makawagtang sa iyang unang pagbati sa pagpihig . . . : ‘Samtang ang mga Israelinhon . . . may katungod nga pagadawaton ngadto sa gingharian sa Mesiyas, busa imo bang gipasabot niining imong mga pulong, nga kinahanglanon alang kang bisan kinsa ang pagsulod sa ikaduhang higayon ngadto sa tagoangkan sa iyang inahan, aron nga siya mahimo na usab nga Israelinhon?’”​—Itandi ang Mateo 3:9.

Samtang miila sa bag-ong pagkahimugso alang sa mga kinabig, si Nicodemo milantaw sa maong proseso ingong imposible alang sa kinaiyanhong Hudiyo​—ingnon ta ang pagsulod pag-usab sa tagoangkan.

Sa laing okasyon, daghan ang nasilo sa dihang si Jesus nagsulti bahin sa ‘pagkaon sa iyang unod ug pag-inom sa iyang dugo.’ (Juan 6:48-55) Ugaling, gipunting ni Lightfoot nga “komon diha sa mga tunghaan sa mga Hudiyo ang paggamit sa mga pulong nga ‘pagkaon ug pag-inom’ sa mahulagwayong diwa.” Siya usab miingon nga ang Talmud naghisgot sa “pagkaon sa Mesiyas.”

Busa ang mga panglantaw sa mga Fariseo ug mga Saduseo nakaimpluwensiya sa panghunahuna sa unang-siglong mga Hudiyo. Hinunoa, haom nga gitagad kanunay ni Jesus ang kahibalo ug kasinatian sa iyang mga mamiminaw. Kini maoy usa sa daghang hinungdan nga naghimo kaniyang ang Dakong Magtutudlo.