Ifa Usun Ekkewe Ekkóch Ra Tongeni Álillis?

IEI met chómmóng me leich sia ereni chienach are aramasach kewe mi kerán máló seniir attongeer: “Ika mi wor met ua tongeni féri, ereniei chék.” Ena wesewesen seni letipach. Sipwe féri ese lifilifil met sia tongeni álillis wóón.

Nge esap iteitan a fiffis án ewe mi letipeta kérikich me erá: “Ua silei met ka tongeni álisiei wóón.” A ffat pwe mi lamot sipwe akkomw mwékút ika sia enletin mochen álisi me oururu ewe mi letipeta.

Eú kapasen mwitún lón Paipel a erá: “Eu kapas eman a apasa lon fansoun fich a usun chök ekewe föün ringo mi oleol usun kolt mi nom lon eu sepi seni silifer.” (Än Salomon Fos 15:23; 25:11) Eú alen tipachem ika ka silei met kopwe apasa me met kosap apasa, minne kopwe féri me minne kosap féri. Ikkeei ekkóch kapasen emmwen seni Paipel, ekkóch mi letipeta ra kúna pwe mi álilliséch.

Minne Kopwe Féri . . .

Kopwe aúseling: Iei alon James 1:19: ‘Kopwe müttir ngeni rong.’ Aúseling ina eú me lein ekkewe mettóch mi fókkun álilliséch ka tongeni féri le fiti ewe mi letipeta lón an chúúpwún. A lamot ngeni ekkóch mi letipeta ar repwe fós usun attongeer kewe, usun ewe popun a máló ren ákseten are semmwen, are fós usun meefier kewe seni ewe atun a fis ewe máló. Iwe kopwe eisini: “Ka mochen fós usun?” Mut ngeniir ar repwe filatá. Iei met emén alúwél a apasa atun a chemeni seman we a máló: “A mmen álisiei atun ekkewe ekkóch ra eis met a fis me mwirin ra wesewesen aúseling.” Kopwe mosonottam le aúseling fán weweéch nge kosap pwal ekieki pwe mi lamot óm kopwe awora pélúwan me kataween. Mut ngeniir repwe pwáraawu met ra mochen kopwe silei.

Kopwe awora kapasen anúkúnúk: Anúkúnúkúúr pwe ra fen féri meinisin úkúkún ar tongeni (are met chék ka silei pwe mi enlet me ekinamwe). Anúkúnúkúúr pwe met ra meefi, áwewe chék, letipechou, song, mengiringir are pwal ekkóch memmeef, ikkena pwal met meefien aramas. Ereniir usun ekkewe ekkóch ka sileer nge ra sópwéch lón ar chikar fán pwal ena esin osukosuk. Än Salomon Fos 16:24 a apasa pwe ekkena sókkun “kapas pwetete” ra “apöchöküla inisin.”—1 Tesalonika 5:11, 14.

Kopwe awora fansoun: Esap chék me lepoputáán kopwe awora óm fansoun, ewe atun mi chómmóng chienan kewe me aramasan kewe ra nóm, nge pwal mwo nge mwirin fitu maram atun ekkewe ekkóch ra en me liwiniti met ra féfféri. Ika ina, iwe ka pwári pwe en emén chiechi mi enlet, ewe mi fiti chienom “lon fansoun riaföü.” (Än Salomon Fos 17:17) Iei met Teresea ewe mi máló néún lón ákseten a áweweei: “Chienem kewe ra eis ika repwe tongeni etto chuurikem are etiwakem le ló rer pwe epwe wor met aupwe féri lepwin me ausap kon tipitipingaw me leimw. Ena mettóch a álisikem le pworacho ngeni ám pwos.” Lón ekkóch fénú, ekkewe ránin áchechchem, áwewe chék áchechchemen ránin apwúpwúlú are ránin máló, a mmen áweires ngeni ekkewe mi manaw. Pwata kese esissilla ekkena rán lón noum we pwinin maram pwe ika a tori ka tongeni awora fansoun le álillis fán kirekiréch?

Kopwe mwékút atun mi fich: Mi wor angang mi lamot an epwe tawe? Mi lamot epwe wor ié epwe nikiniki ekkewe semirit? Mi lamot an epwe wor leenien chienan me aramasan kewe mi etto? Lape ngeni ekkewe mi letipeta mi kerán má seniir attongeer, ra rúké, iwe, rese silei met a lamot repwe féri, me rese pwal mwo nge ereni ekkewe ekkóch ifa usun ar repwe álisiir. Ina minne ika ka kúna pwe a lamot álillis ngeni emén mi letipeta, kosap witi an epwe tingoreok, nge kopwele ataweei. (1 Korint 10:24; aléllé ngeni 1 Johannes 3:17, 18.) Iei met emén fefin mi máló pwúlúwan a chemeni: “Chómmóng ra erá: ‘Ika mi wor met ua tongeni féri, ereniei chék.’ Nge a wor emén chiechiei ese pwal kapas, nge a chék feiló lón ewe ruumw, angei ekkewe chech me sopwuni. Me emén a angei eú pwekit, alélééú me angei ekkewe pisekin elimelim me tawasini ewe karpet pwúlúwei we a mwusetiw lón. Mwirin fitu wiik, emén me lein ekkewe mwán mi ásimaw seni eú mwichefel a feito fán úfan úféúfen angang me an pisekin angang me erá: ‘Ua silei pwe mei wor met a ta mi lamot an epwe ffér, nge ifa?’ A ifa me aúchean ena mwán me rei, ren an féri ewe asam mi ta me ekkewe tama!”—Aléllé ngeni James 1:27.

Kopwe mosonottam me weweéch: Kosap kon máirú ren met ekkewe mi letipechou repwe erá me lepoputáán. Chechchemeni pwe eli ra song me niamam. Ika ra watá wóóm meefier kana, iwe mi lamot kopwe mirit me mosonottam pwe kosap appélúwer. Iei án Paipel pesepes: “Oupwe pwilitalong womi tong, kirikiröch, tipetekison, lukpwetete me mosonotam.”—Kolose 3:12, 13.

Kopwe mak taropwe: Fán chómmóng, aramas ra tunaló aúchean ar mak taropwe are card fán iten letipechou. Nge ifa aúchean? Iei pélúwan me ren Cindy, ewe mi má seni inan we ren kanser: “Emén chiechiei a mak ngeniei eché taropwe mi ekinamwe. A wesewesen álisiei pwe ua tongeni álleani fán fite.” Ena esin taropwe are card fán iten ourur, a tongeni mak lón kapas ese “langatam” nge mi lamot epwe feito seni letipom. (Ipru 13:22) Lón ena taropwe, kopwe mak ngeni pwe ka tongei me makkeei ewe pwóróus mi aúchea ka chemeni usun ewe mi máló me ifa usun manawom a chúng ren.

Iótekfengen: Kosap ekisikisaaló aúchean ámi iótekfengen me ekkewe mi letipechou me óm iótek fán iter. Ewe Paipel a apasa: “Än eman chon pwüng iotek a manaman.” (James 5:16) Áwewe chék, ar rongorong óm iótek fán iter a tongeni álisi an epwe kúkkúnúló ar kewe memmeef ese pwúng usun chék mengiringir.—Aléllé ngeni James 5:13-15.

Minne Kosap Féri . . .

Kosap atowauakoló pokiten kese silei met kopwe apasa are féri: Neman sia pwisin erenikich: ‘Ua silei pwe ra mochen epwe chék mwo iir iei.’ Nge neman ren enletin sia atowauakicheló pokiten sia niwokkus le apasa are féri minne ese éch. Iwe nge, epwe fen lapóló letipetaan me metekin ewe mi letipeta ika chiechian, aramasan are chienan chón lúkú ra atowauereló seni. Chechchemeni pwe ekkewe kapas me féffér mi fiti kirekiréch mi lap, fán chómmóng ra mecheres óm kopwe féri. (Efisos 4:32) Óm úchék nónnóm a eú minen apéchékkúl ngeni. (Aléllé ngeni Föför 28:15.) Iei alon Teresea atun a chemeni málóón néún we nengngin: “Lón eú awa, a uroló ewe leenien witiwiti lón pioing ren chienei kewe, iir meinisin ekkewe mwán mi ásimaw me pwúlúwer kewe. Ekkóch me lein ekkewe fefin ese mwo nge ffér mékúrer me ekkóch rese úféúféch. Ra chék likitaló met ra féri me etto. Chómmóng me leir ra erenikem pwe rese silei met repwe apasa, nge ese pwal lamot, pún ra chék nóm rem.”

Kosap eriániir ar repwe wes seni ar chúúpwún: Neman sia mochen erá: ‘A wes, a wes oune chipeló.’ Nge mi álilliséch ar repwe kechiw. Iei alon Katherine, ewe mi chemeni málóón pwúlúwan we: “Ai lúkú mi lamot án ekkewe mi letipeta repwe pwári meefier me wesewesen kusufaawu.” Amwéchú óm mochen le ereni ekkewe ekkóch met itá repwe meefi. Me kosap ekieki pwe kopwe aopaaló meefiom pwe ete alapaaló ar letipeta. Nge iei án Paipel pesepes pwe kopwe fen “eti chokewe mi kechü le kechü.”—Rom 12:15.

Kosap atapwal le ereniir ar repwe kenaló are fangóló pisekin ewe mi máló kewe me mwen án ewe mi letipeta epwe mmólnetá ngeni: Eli sipwe meefi pwe epwe éch ngeniir ar repwe kenaló are fangóló ekkewe pisek mi efisi ar chemesefáli me lóóm pún a attamaaló ar fansoun letipeta. Nge a wor eú mwuten kapas mi wewe ngeni pwe ika kese kúna kese chemeni. Nge ena ese weneiti máló. Eli a lamot án ewe mi letipeta epwe chék ekis me ekis nameseni ewe a máló. Chemeni mwo met Paipel a áweweei usun meefien ewe semelap Jakop atun a lúkú pwe néún we át Josef a máló ren emén manmwacho. Mwirin an kúna úfen Josef we mi kuuló ren chcha, a “kechüeiti nöün we lon chomong rän. Iwe, nöün kewe mwän me fefin meinisin ra sotun achipa, nge Jakop esap mochen chipila.”—Keneses 37:31-35.

Kosap apasa: ‘Ka pwal tongeni néúnéúsefál’: Iei met emén in mi máló néún a chemeni: “Ua oput án aramas ereniei pwe ua tongeni pwal néúnéúsefál.” Me rer pwe mi éch met ra apasa, nge me ren ewe mi letipeta, ena itiitin kapas pwe a tongeni wor siwilin ewe semirit mi máló, a “usun efoch ketilas a akinasa eman.” (Än Salomon Fos 12:18) Emén nau esap tongeni siwili pwal emén nau. Pwata? Pokiten emén me emén a sókkóló.

Kosap ekieki pwe ese éch óm kopwe fós usun ewe mi máló: Lón ekkóch fénú, ekkewe mi letipeta ra mochen ekkóch repwe féúni iten ewe mi má. Iei alon emén inelap: “Chómmóng aramas rese mwo nge féúni iten nei we Jimmy are fós usun. Ua ekis mángaw atun ekkóch ra féri ena.” Ina pwata kosap mwittir siwili ewe pwóróus atun emén a fós usun ewe mi máló. Eisini emén ika a mochen fós usun attongean we. (Aléllé ngeni Hiop 1:18, 19; me 10:1.) Ekkóch mi letipechou ra aúcheani ar rong án chiener fósun napanapen ewe mi máló kewe ra echeni ren.—Aléllé ngeni Föför 9:36-39.

Kosap atapwal le apasa: ‘Mi fen múrinné ena’: Esap iteitan ach sótun apasa och mettóch mi ekinamwe usun ewe mi máló, epwe “apöchöküla letipen” ekkewe mi lichippúng iir kewe mi letipechou. (1 Tesalonika 5:14) Iei met emén fépwúl a chemeni atun a máló inan we: “Ekkóch ra erá: ‘Ese chúen riáfféú’ are ‘Ianan pwe a asésé.’ Nge use mochen rongorong ekkena.” Ekkena esin memmeef eli epwe ámmeef ngeni ekkewe mi chúúpwún pwe resap letipechou are ámmeef ngeniir pwe málóón emén ese watte aúchean. Iwe nge, eli ra fókkun letipechou pún ra wesewesen pwosiiti attongeer kewe.

Neman mi éch óm kosap apasa: ‘Ua silei met ka meefi’: Nge mi wesewesen pwúng? Áwewe chék, en mi wesewesen tongeni meefi meefien emén sam are emén in atun néún a máló ika esaamwo pwisin fis ngonuk ena? Me inaamwo ika a fen fis ngonuk, nge kopwe weweiti pwe neman ekkóch a pwal sókkóló meefier seni meefiom. (Aléllé ngeni Kölün Kechü 1:12.) Nge ika mi tufich, epwe álilliséch óm kopwe apwóróusa ifa usun ka chikar seni chúúpwúnún málóón attongeom we. Emén fefin mi máló néún nengngin, a meefi péchékkúl ren án emén inelap mi pwal máló néún we nengngin apwóróusa ngeni pwisin pwóróusan ren ifa usun a liwiniti manawan me mwan. A erá: “Inen ewe nengngin we, ese poputááni an we pwóróus ren ‘Ua silei met ka meefi.’ A chék ereniei pwóróusan me mut ngeniei ai upwe pwisin ékkúú ngeniei.”

A lamot an epwe wor reom kirekiréch, mirit me watteen tong ren óm kopwe álisi emén mi letipeta. Kosap witiwiti án emén mi letipeta epwe feito reom. Kosap chék apasa: “Ika mi wor met ua tongeni féri, . . . ” Nge kopwe pwisin kútta met ena a osupwangan me féri.

Mi pwal chúen wor ekkeei kapas eis: Ifa usun ewe ápilúkúlúkún manawsefál me ren Paipel? Epwe met weween ngonuk me attongeom we? Ifa usun sia silei pwe a núkúchar ena ápilúkúlúk?

Sipwe Ekieki Ekkeei Kapas Eis

Pwata a álilliséch ach fiti ewe mi letipeta lón an metek ren ach akkaúseling?

Ikkefa ekkewe mettóch sia tongeni féri pwe sipwe oururu emén mi nóm lón letipeta?

Met sisap apasa are féri ngeni emén mi nóm lón letipeta?

[Pwóróusen/Áweween ewe sassing lón pekin taropwe 25]

Álisi Semirit Ar Repwe Weweiti Máló

Lupwen emén a máló lón eú famili, fán chómmóng ekkewe sam me in are fen pwal ekkóch máráriir me chiechier kewe, rese silei met repwe erá me féri pwe repwe álisi ekkewe semirit le weweiti met a fis. Iwe nge, a lamot ekkewe watte repwe álisi ekkewe semirit ar repwe weweiti máló. Sipwe nengeni ekkóch kapas eis aramas ra kan ákkeáni ren ifa usun sipwe álisi ekkewe semirit le weweiti máló.

Ifa usun kopwe áweweei máló ngeni ekkewe semirit? A lamot epwe mecheres óm áwewe. Epwe pwal enlet. Kosap niwokkus le néúnéú ekkewe pwúkúpwúkún kapas, áwewe chék ren ekkeei kapas “mei má” me “máló.” Áwewe chék, kopwe móttiw ren ewe semirit, róómaaló me apasa: “A fókkun alólilen minne a fis. A úri Papa och semmwen, iwe, ina pwata a máló [are áweweei lón kapas epwe mwittir weweiti]. Esap tipisin emén pwe a máló. Sipwele fókkun pwosiiti pwe sia tongei me i a pwal tongekich.” Nge eli epwe álilliséch ach sipwe áweweei ewe semirit pwe i are ié me lein seman we are inan we mi chúen manaw, esap itá máló pokiten chék a samau fán ekkóch.

Peseer ar repwe eáni kapas eis. Eli repwe eis: ‘Met ena máló?’ Neman kopwe pélúweni iei usun: “‘Máló’ a wewe ngeni pwe a kaúló mwékútúkútún ewe inis me ese chúen tongeni féri och mettóch a piin féfféri, weween ese chúen fós, kúna are rongorong me ese chúen meefi och mettóch.” Ewe sam are in mi lúkú án Paipel we pwon usun manawsefál a tongeni áeá ei fansoun le áweweei pwe Jiowa Kot a chechchemeni ewe a máló me a tongeni amanawasefáli lón ewe Paratis wóón fénúfan lón mwachkkan. (Lukas 23:43; Johannes 5:28, 29)—Ppii ewe lesen “Eú Ápilúkúlúk mi Núkúchar fán Iten Ekkewe mi Máló.”

Itá mi wor mettóch kesap apasa? Ese álilliséch óm apasa pwe ewe mi máló, a ló. Ewe mettóch mi kon alólilen ngeni emén semirit, ika seman are inan a likitaló ákkáeúin atun a máló. Óm ereni pwe a ló ekis a alapaaló an we lúkú pwe emén a likitaló me a tongeni apasa: ‘Mwa ineet Mama Chi epwe lilliwin?’ Pwal túmúnú pwe kesap ereni ekkewe semirit pwe ewe a máló, a chék annut. Ekkewe semirit repwe ekieki pwe wesewesan. Ika ewe semirit a ekieki pwe annut a wewe ngeni máló, iwe, esap chúen tongeni annut lepwin pwe epwele niwokkus.

Itá ekkewe semirit repwe ló wóón ewe mei má? Ekkewe sam me in repwe ekieki meefien ekkewe semirit. Ika rese mochen ló, kesap eriániir, are féri och sókkun napanap epwe ámengiringiriir. Nge ika ra mochen feiló, tichiki le áwewe ngeniir met epwe fis, kapachelong án ewe pwóórun mei má epwe suukutá me epwe wor ekkóch aramas únúkkún. Pwal áweweei pwe eli epwe kúna chómmóng aramas repwe kechiw pokiten ra letipechou. Mut ngeniir repwe pwal eáni kapas eis. Affata ngeniir pwe ika ra mochen liwin ese wor ngawan.

Ifa meefien semirit usun máló? Fán chómmóng ekkewe semirit ra meefi pwe tipisiir málóón attongeer kewe. Pún eli mi wor eú atun ewe semirit a song ren ena mi máló, iwe, eli a lúkú pwe song, are kapas a efisatá máló. Neman a lamot kopwe awora ekkóch kapasen ourur: ‘Óm kewe ekiek me kapas esap ina met a efisi án emén semmwen me an máló.’ Eli a lamot ngeni emén semirit óm kopwe ekkenniwili ngeni ekkena sókkun kapasen anúkúnúk.

Kopwe itá aopa seni ekkewe semirit óm letipechou? Ese wor ngawan me a álilliséch án ekkewe semirit repwe kúna óm kechiw. Pwal eú, ese tufich óm kopwe unusen aopaaló óm letipechou seni ekkewe semirit pún ra mwittir meefi me lape ngeni ra mwittir esilla pwe mi wor mettóch a fis. Óm pwáraawu óm letipechou epwe áiti ngeniir pwe ese wor ngawen ewe mettóch letipechou me ese pwal wor ngawen ar repwe pwáraawu meefier.

[Lios/Sasing lón pekin taropwe 21]

Ika ka kúna pwe a lamot álillis ngeni emén mi letipeta, kosap witi an epwe tingoreok nge kopwe fen akkomw mwékút

[Lios/Sasing lón pekin taropwe 23]

Óm nóm ren ewe mi letipeta pioing, epwe apéchékkúla