An Jises Watoro Are An Jises Nonnom—Menni Leir?
“Meeta esissinen om liwinsefal pwal sopwolon ei fansoun?”—MATTU 24:3.
1. Ifa usun Jises a eani kapas eis lon an we angangen afalafal?
AN JISES lipwakoch le eani kapas eis a fori pwe chon auseling ngeni repwe ekieki, pwal mwo nge eani ekiek mi fo. (Mark 12:35-37; Luk 6:9; 9:20; 20:3, 4) Sipwe kilisou pwe a pwal polueni kapas eis. Poluan kewe ra asaramakich usun ekkewe poraus mi enlet sisap tongeni pwisin silei are weweiti.—Mark 7:17-23; 9:11-13; 10:10-12; 12:18-27.
2. Iei sipwe ekilapei menni kapas eis?
2 Lon Mattu 24:3, sia kuna eu me lein ekkewe kapas eis mi lamot chapur Jises a polueni. Atun a tori sopwolon manauan won fonufan, Jises a keran ouroura pwe ewe imwen felin Jerusalem epwe tatakkis, pwe epwe esissinata sopwolon ewe ototen chon Jus. An Mattu we kapas allim a pwal apasa: “Lupwen a mottiu won ewe Chuukun Olif, ekkewe chon kaeo ra chok imulo ren i, o ra apasa: ‘Kopwe pwar ngenikem inet epwe fis ekkeei mettoch, o meeta esissinen om liwinsefal [“coming,” King James Version] pwal sopolon ei fansoun?’”—Mattu 24:3.
3, 4. Ifa ussun an a sokkofesen an ekkoch Paipel affouni eu fos mi lamot lon Mattu 24:3?
3 Fitu million chon alleani Paipel ra eis, ‘Pwata ekkewe chon kaeo ra eani ena kapas eis, iwe, ifa usun minne Jises a eani polu epwe kku manauei?’ Lon poluan we, Jises a eani awewe won chon ira mi pukuta an a pwarata pwe a “arap ngeni” fansoun ras. (Mattu 24:32, 33) Ina minne, chommong lamalam ra apasa pwe ekkewe aposel ra tingor eu esissinen an Jises “waroto,” ewe esissin epwe annetata pwe a chok arapoto an liwinsefal. Ra luku pwe lupwen epwe “waroto,” epwe uwei ngeni lang chon Kraist me asopwalo ei otot. En mi luku pwe mei pung ena?
4 Ekkoch Paipel, pachelong ewe New World Translation of the Holy Scriptures, a nounou ewe fos “nonnom” nge sap “waroto.” Epwe tufich pwe minne ekkewe chon kaeo ra eani kapas eis me minne Jises a eani polu a sokko seni minne ekkewe lamalam ra eani afalafal? Met ra wesewesen eis? Iwe, ifa ussun Jises a poluenir?
Met Ra Eisini?
5, 6. Met sipwe silei usun an ekkewe aposel ekiek lupwen ra eisini ewe kapas eis lon Mattu 24:3?
5 Pokiten minne Jises a apasa usun ewe imwen fel, neman ekkewe chon kaeo ra ekieki ussun ewe kokkotun chon Jus mi alongolong won ewe imwen fel lupwen ra tingor ‘eu esissinen an nonnom [are, “liwinsefal”] pwal sopwolon ei ototen mettoch.’—Alollo ngeni “otot” lon 1 Korint 10:11 me Kalesia 1:4, KJ.
6 Lon na fansoun ekkewe aposel ra chok ekis weweiti an Jises kewe afalafal. Me mwan we, ra ekieki pwe “ewe muun Kot epwe muttir pwapwalo.” (Luk 19:11; Mattu 16:21-23; Mark 10:35-40) Pwal mwo nge mwirin ar porausfengen won ewe Chuukun Olif, nge me mwen an a kepit ren ngun mi fel, ra eis ika Jises epwe aliwinato ewe Muu ngeni Israel lon na fansoun.—Fofor 1:6.
7. Pwata ekkewe aposel ra eisini Jises usun wisan lon mwachkkan?
7 Iwe nge, ra silei pwe epwe lo senir, pun a keran erenir: “Ewe saram epwe chok nonnom remi ekis fansoun. Oupwe chok fetal fansoun ewe saram a nom remi pwe rochopwak ete torikemi.” (Jon 12:35; Luk 19:12-27) Iwe, eni ra eisini pwisin ir, ‘Ika Jises epwe lo senikich, epwe ifa usun sipwe esinna an liwinsefal?’ Lupwen a pwalo ngenir ewe Messaia, lap ngeni aramas meinisin rese esinna. Iwe, lap seni eu ier mwirin, a chuen wor kapas eis ika epwe apwonueta mettoch meinisin minne ewe Messaia epwe ita fori. (Mattu 11:2, 3) Iwe, a wor popun ekkewe aposel repwe kapas eis usun mwachkkan. Nge, sipwe ekieksefal, ra ita tingorei eu esissin pwe epwe muttir liwinsefal are a sokkolo minne ra eani kapas eis?
8. Ekkewe aposel ra eani menni fos lupwen ra fos ngeni Jises?
8 Anchangei pwe en emon matchang mi auseling ngeni ar porausfengen won ewe Chuukun Olif. (Alollo ngeni Än Salomon Afalafal 10:20.) Neman ka rongorong Jises me ekkewe aposel ar ra fos lon kapasen Ipru. (Mark 14:70; Jon 5:2; 19:17, 20; Fofor 21:40) Iwe nge, ese mwaal ra pwal silei kapasen Krik.
Minne Mattu A Makkei—Lon Kapasen Krik
9. Lap ngeni meinisin ekkewe Paipel mi affouni ewe puken Mattu ra alongolong won met?
9 Ekkoch rekot seni ewe oruuen senturi C.E. ra pwarata pwe Mattu a akkom makkei an we Kapas Allim lon fosun Ipru. Iwe, neman mwirin a makketiu lon fosun Krik. Chommong kapiin makkeian kewe lon fosun Krik ra chuen nonnom tori ikenai me ir longolongun ar ra chiyakuni an we Kapas Allim lon ekkewe fosun ikenai. Met Mattu a makkei lon fosun Krik usun ar na porausfengen won ewe Chuukun Olif? Met a makkei usun ewe “waroto” are “nonnom” ekkewe chon kaeo ra kapas eis usun me Jises a kapas usun?
10. (a) Fan chommong, Mattu a nounou menni kapasen Krik fan iten “feito”, iwe, met epwe tongeni wewe ngeni? (b) Menni kapasen Krik a pwal lamot ngeni ach ei poraus?
10 Lon ekkewe popun 23 sopwun lon Mattu, sia kuna eu kapasen Krik erʹkho·mai mi affouni “feito” lap seni fan 80. Fan chommong a wewe ngeni arap ngeni are feito ren, usun chok lon Jon 1:47, a era: “Jises a kuna an Nataniel feito ren.” Ewe verb erʹkho·mai epwe tongeni wewe ngeni “war,” “feilo,” “tori,” are “fetalelo.” (Mattu 2:8, 11; 8:28; Jon 4:25, 27, 45; 20:4, 8; Fofor 8:40; 13:51) Nge lon Mattu 24:3, 27, 37, 39, Mattu a nounou pwal eu kapas, eu kapas ese mak lon pwal eu wokisin lon ekkewe Kapas Allim: pa·rou·siʹa. Pokiten Kot a efisi makkeien ewe Paipel fan emmwenien ngun mi fel, pwata a amwokutu Mattu an epwe filata ena fosun Krik lon ekkena wokisin lupwen a makkei an we Kapas Allim lon fosun Krik? Met weween, me met popun sipwe mochen silei?
11. (a) Met weween pa·rou·siʹa? (b) Ifa usun ekkoch poraus seni makkeien Josephus a tipeeu ngeni ach weweiti ewe fos pa·rou·siʹa? (Nengeni footnote.)
11 Iwe, nengeni, pa·rou·siʹa a wewe ngeni “nonnom.” Makkeien Vine itan Expository Dictionary of New Testament Words a apasa: “PAROUSIA, . . . a wesewesen wewe ngeni an emon nonnom, para, “nom ren,” me ousia, “being (from eimi, to be)” a wewe ngeni an emon waroto me nonnom ren. Awewe chok, lon echo taropwe mi for seni papyrus emon fefin a kapas usun lamoten an parousia lon eu leeni fan iten an epwe tumunu porausen fonuan.” Pwal ekkoch puken awewei fosun lom ra awewei pwe pa·rou·siʹa a wewe ngeni ‘an emon sou nemenem etto nonnom.’ Iwe, a wewe ngeni sap chok ewe fansoun an emon waroto, pwe an emon nonnom seni fansoun an waroto feffeilo. A ina usun ewe chon Jus sou uruwo Josephus, emon chon pilon ekkewe aposel, a nounou pa·rou·siʹa.a
12. Ifa ussun pwisin ewe Paipel a alisikich le sileifichi weween pa·rou·siʹa?
12 Sia kuna seni ekkewe puken lom lom pwe a wewe ngeni “nonnom,” iwe nge, chon Kraist ra akkaeuin mochen silei ifa ussun an Kot we Kapas a nounou ewe fos pa·rou·siʹa. A wewe chok me ifa ussun ekkewe puken lom lom ra nounou—weween, nonnom. Sia kuna ena seni ekkoch poraus lon noun Piter kewe taropwe. Awewe chok, a mak ngeni chon Filipai: “Usun chok oua fen alleasochik fansoun meinisin, esap usun fan mesei chok; nge iei epwe pwal lapelo fansoun use nonnom remi, oupwe pwisin foriata manauemi ren niuokkus me chechech.” A pwal kapas usun an epwe nonnom rer pwe repwe pwapwa “ren an epwe pwal nonnom [pa·rou·siʹa] rer.” (Filipai 1:25, 26; 2:12) Pwal ekkoch Paipel ra era “ai nonnomsefal remi” (Weymouth; New International Version); “lupwen upwe pwal nonnom remi” (Jerusalem Bible; New English Bible); me “lupwen upwe nonnom leimi fan eu.” (Twentieth Century New Testament) Lon 2 Korint 10:10, 11, Paul a alollofeseni “an nonnom lon inisin” me “an touau senir.” Lon ekkena kapas awewe a ffatoch pwe ese kapas usun an arap ngeni are waroto; a nounou pa·rou·siʹa pwe epwe wewe ngeni an epwe nonnom.b (Alollo ngeni 1 Korint 16:17.) Iwe nge, epwe ifa ussun ekkewe poraus mi kapas usun an Jises pa·rou·siʹa? Ra ita kapas usun an “feito,” are an epwe nonnom ukukun och fansoun?
13, 14. (a) Pwata sipwe silei pwe eu pa·rou·siʹa epwe fis ukukun och fansoun? (b) Met sipwe era ussun ukukun ttamen an Jises pa·rou·siʹa?
13 Ekkewe chon Kraist mi kepit ren ngun mi fel lon ranin Paul ra mochen silei usun an Jises pa·rou·siʹa. Nge Paul a ourourer pwe resap ‘muttir mwokutukut.’ Epwe akkom pwalo ewe “noun kiteter” mi wewe ngeni ekkewe nouwisen Kristendom. Paul a makkei pwe “an Satan kewe angang repwe efisata warotoon (nonnomun) ewe chon foffor-ingau, eti sokkun manaman meinisin, pwal esissin me minen aweitifengen mi chofona.” (2 Tesalonika 2:2, 3, 9) A ffatoch pwe an ewe “noun kiteter” pa·rou·siʹa, are nonnom esap wewe ngeni an epwe chok waroto; epwe nonnom ukukun och fansoun atun epwe efisata esissin mi chofona. Pwata a lamot ena?
14 Ekieki ussun ewe wokisin me mwen ena, a era: “Ewe chon fofforingau epwe pwapwalo, o ach Samol Jises epwe nielo i ren enienin auan, o epwe kiterei i ren an pwato o nonnom.” Usun chok ewe “noun kiteter” epwe nonnom ukukun och fansoun, epwe pwal ina usun an Jises nonnom epwe ukukun och fansoun me epwe sopwolo lupwen epwe nielo ena chon tipis, ewe “noun kiteter.”—2 Tesalonika 2:8.
Porausen Fosun Ipru
15, 16. (a) Aramas ra nounou menni kapas lon ar chiyakuni ewe puken Mattu lon fosun Ipru? (b) Ifa ussun ekkewe wokisin lon Paipel ra nounou ewe fos bohʼ?
15 Usun sia fen kuna, Mattu a akkom makkei noun we Kapas Allim lon fosun Ipru. Iwe, a nounou menni kapasen Ipru lon Mattu 24:3, 27, 37, 39? Lupwen ekkoch ra chiyakuni ewe puken Mattu ngeni ewe fosun Ipru chon Jus ra nounou ikenai ra eani ewe verb bohʼ, lon an ekkewe chon kuno kapas eis me pwal lon poluen Jises we. A tongeni emmwen ngeni ei: “Ifa esissinen om [bohʼ] pwal sopwolon ei ototen mettoch?” me, “Usun chok lon ekkewe ranin Noa, epwe iei usun ren an ewe Noun-Aramas [bohʼ].” Met weween bohʼ?
16 Inaamwo ika mei wor ekkoch weween, nge ewe fosun Ipru (verb) bohʼ a akkaeuin wewe ngeni “feito.” Ewe Theological Dictionary of the Old Testament a apasa: ‘A mak fan 2,532, iwe, bohʼ, ina eu verb ekkewe sou mak ra nounou fan chommong lon ewe Tesin Ipru me a nampa eu me lein ekkewe verb mi wewe ngeni och sokkun mwokutukut are foffor.’ (Keneses 7:1, 13; Ekistos 12:25; 28:35; 2 Samuel 19:30; 2 Kings 10:21; Kol Fel 65:2; Aisea 1:23; Isikiel 11:16; Taniel 9:13; Amos 8:11) Ika Jises me ekkewe aposel ra nounou eu fos mei wor sokkopaten weween, eni sipwe tipemwaramwar usun weween. Nge ra ita nounou ewe fos bohʼ?
17. (a) Pwata minne ekkewe chon chiyakuni ewe Paipel lon fosun Ipru ikenai ese kon lien pwarata met Jises me ekkewe aposel ra wesewesen apasa? (b) Ia sipwe pwal kuna me ia alillis ren ach sipwe tongeni silei menni fos Jises me ekkewe aposel ra nounou, iwe, ifa pwal eu popun a lamot ngenikich? (Nengeni footnote.)
17 Chechemeni pwe aramas ra fen chiyakuni ekkewe Paipel lon fosun Ipru ikenai, iwe, eni resap unusen lollo ngeni minne Mattu a makkei lon fosun Ipru. Eni Jises a nounou pwal eu kapas nge sap bohʼ, nge eu mi wewe ngeni pa·rou·siʹa. Sia kuna ena seni ewe 1995 puk itan Hebrew Gospel of Matthew, makkeien Professor George Howard. Ewe puk a itelapei an emon re Jus tokter itan Shem-Tob ben Isaac Ibn Shaprut seni ewe 14th-senturi appolua lamalamen Kraist. A pachelong lon ena puk an Mattu we Kapas Allim lon fosun Ipru. A wor pisekin pwarata pwe ese fen chiyaku seni fosun Rom are fosun Krik nge ena kapiin ewe puken Mattu a fokkun minen lom lom me a akkom mak lon kapasen Ipru.c Ina epwe tongeni arap ngeni minne ra wesewesen apasa won ewe Chuukun Olif.
18. Shem-Tob a nounou menni kapasen Ipru, iwe, met weween?
18 Lon Mattu 24:3, 27, 39, an Shem-Tob affouni ewe puken Mattu ese nounou ewe verb bohʼ. Iwe nge, a nounou ewe kapas bi·ʼahʹ. Ena kapas a pwa lon ewe Tesin Ipru lon chok Isikiel 8:5, ikewe ie a wewe ngeni “leenien tolong.” Ese wewe ngeni ewe fofforun an epwe feito, nge bi·ʼahʹ a kapas ussun asamen eu imw; lupwen kopwe nonnom lon ewe leenien tolong are lon asamen eu imw, kopwe nonnom lon ewe imw. Pwal eu, fan chommong, ekkoch taropween lamalam nge sap seni Paipel me lein ekkewe Dead Sea Scrolls ra nounou bi·ʼahʹ ren warotoon are poputaan wisen ekkewe samol-fel. (Nengeni 1 Kronika 24:3-19; Luk 1:5, 8, 23.) Iwe, eu puk seni 1986 mi affouni ewe Syriac are Aramaic Peshitta ngeni fosun Ipru a nounou bi·ʼahʹ lon Mattu 24:3, 27, 37, 39. Ina popun a wor pisekin annet pwe me lom ewe kapas (noun, Eng.) bi·ʼahʹ a tongeni eani och weween mi ekis sokko seni ewe kapas (verb, Eng.) bohʼ mi mak lon Paipel. Pwata a lamot ena?
19. Ika Jises me ekkewe aposel ra nounou ewe fos bi·ʼah,ʹ met sipwe ekieki?
19 Eni ekkewe aposel lon ar we kapas eis me Jises lon an poluenir ra nounou ewe kapas bi·ʼah.ʹ Inaamwo ika ekkewe aposel ra chok ekieki usun an Jises waroto lon mwachkkan, nge eni Kraist a nounou bi·ʼahʹ pwe epwe pwal wewe ngeni lap seni minne ra ekieki. Eni Jises a itelapei an waroto pwe epwe poputani eu minefoon wis. Epwe tipeeu ngeni weween ewe fos pa·rou·siʹa, ewe fos Mattu a nounou. An nounou bi·ʼahʹ epwe tipeeu ngeni minne Chon Pwarata Jiowa ra eani afalafal ren langattam fansoun, pwe ewe “esissin” mi wor chommong kinikinin Jises a awora epwe pwarata pwe Jises epwe nonnom.
Witiwiti Sopwolon An Nonnom
20, 21. Met sipwe tongeni kaeo seni alon Jises usun ranin Noa kewe?
20 Ach kaeo usun an Jises nonnom epwe ita wor watten lamoten lon manauach pwal minne sipwe ekiekin kuna. Jises a pesei noun kewe chon appiru ar repwe mammasa. A awora eu esissin pwe aramas repwe tongeni esinna an nonnom, iwe nge, lap ngeni aramas meinisin resap meefi och: “Usun chok ekkewe ranin Noa, epwe iei usun ren an ewe Noun-Aramas waroto. Pun usun chok ar foffor lon ekkewe ran mwen ewe noter, ra mommongo o ukkun, ra pwal pupulufengen, tori ewe chok ran Noa a tolong lon ewe waimw. Nge rese meefi och, tori fansoun ewe noter a fis, o a uweiirelo meinisin. Iwe, epwe fokkun iei usun ren an ewe Noun-Aramas nonnom.”—Mattu 24:37-39.
21 Lon ekkewe ranin Noa, lap ngeni aramas meinisin lon ena tappin ra chok foffori ar kewe foffor ran me ran. Jises a oesini pwe epwe pwal ina usun ren “an ewe Noun-Aramas nonnom.” Eni ekkewe aramas unukun Noa ra mefi pwe esap fis och mettoch. Ka fen silei minne a wesewesen fis. Ekkena ran, mi fis ukukun och fansoun, a sopwolo, lupwen “ewe noter a fis o a uweiirelo meinisin.” Luk a makkei eu poraus mi wewe chok, lupwen Jises a alollofengenni “ekkewe ranin Noa” me “ekkewe ranin ewe Noun-Aramas.” Jises a fonou: “Epwe iei usun minne epwe fis lon ewe ranin an ewe Noun-Aramas epwe pwato.”—Luk 17:26-30.
22. Pwata epwe akkaeuin lamot an Jises we oesini lon Mattu sopwun 24?
22 A wor watten weween ekkeei mettoch meinisin ngenikich pun sia nonnom lon eu fansoun lupwen sipwe kan esinna ekkewe mettoch Jises a oesini usun—maun, chechchechin fonu, malapalap, lengita, me riaffoun noun kewe chon kaeo. (Mattu 24:7-9; Luk 21:10-12) Ekkena lapalap ra fen pwalo seni ewe maun mi fen siwili uruwoon aramas itan Aeuin Maunen Fonufan, inaamwo ika chommong aramas ra ekieki pwe ururun epwe chok ina usun. Iwe nge, chon Kraist mi enlet ra mirititi weween ekkena mettoch, usun chok aramas mi mammasa ra weweiti pwe lupwen ekkewe chon iran fik ra fen pukuta, a wewe ngeni pwe fansoun pwichikar a fen arapoto. Jises a esilei ngenikich: “Pwal usun chok ami, lupwen oua nengeni ekkeei mettoch, oupwe silei pwe ewe muun Kot a fen arapoto.”—Luk 21:31.
23. Alon Jises kewe lon Mattu sopwun 24 ra akkaeuin auchea ngeni io kewe, iwe, pwata?
23 Lap ngeni mettoch meinisin minne Jises a eani polu won ewe Chuukun Olif a weneiti noun kewe chon appiru. Ir repwe wisen fori ewe angangen amanaua aramas ren ar afalafala ewe kapas allim won unusen fonufan me mwen an epwe fis ewe sopwolon. Repwe wisen esinna “ewe limengauen kiteter mi uta lon ewe leeni mi fel.” Ir repwe alleasochis me “su” mwen ewe riaffou mi lapalap. Iwe, epwe akkaeuin weneitir alon kewe a pwal era: “Iwe, ika esap mochomochelo ekkewe ran, esor emon epwe manau; nge epwe mochomochelo ekkewe ran pokiten chon filita.” (Mattu 24:9, 14-22) Nge met weween ekkena fos, iwe, pwata sipwe tongeni era pwe ra awora popun ach sipwe eani pwapwa mi lapalapelo, lukulukoch, me tinikken iei? Ach sipwe kaeo Mattu 24:22 lon ena lesen mwirin epwe polueni ekkena kapas eis.
[Footnote]
a Iei ekkoch kapas awewe seni Josephus: Lon ewe Chuukun Sainai, fifi me chopulap “ra pwarata pwe Kot a nonnom [pa·rou·siʹa] ie.” Ewe manaman lon ewe imwen mangaku “a pwarata pwe Kot a nonnom [pa·rou·siʹa].” Ren an aiti ngeni noun Ilaisa we chon angang ekkewe woken mi pwellifeilir, Kot a “pwarata ngeni noun we chon angang an we manaman me an we nonnom [pa·rou·siʹa].” Lupwen ewe meilapen Rom itan Petronius a sotun apwapwai ekkewe chon Jus, Josephus a apasa pwe ‘Kot a pwarata ngeni Petronius pwe a nonnom [pa·rou·siʹa] ren an tinato ut. Josephus ese nounou pa·rou·siʹa pwe epwe chok wewe ngeni an epwe arap ngeni are wareiti. A wewe ngeni pwe emon a chok nonnom pwal mwo nge le monomon. (Ekistos 20:18-21; 25:22; Lifitikos 16:2; 2 Kings 6:15-17)—Alollo ngeni Antiquities of the Jews, Book 3, sopwun 5, wokisin 2 [80]; sopwun 8, wokisin 5 [203]; Book 9, sopwun 4, wokisin 3 [55]; Book 18, sopwun 8, wokisin 6 [284].
b Lon A Critical Lexicon and Concordance to the English and Greek New Testament, E. W. Bullinger a pwarata pwe pa·rou·siʹa a wewe ngeni ‘nonnom, waroto; an emon feito nge a kapachelong ewe ekiek pwe epwe nomelo seni fansoun an waroto feffeilo.’
c Iei eu pisekin pwarata, a mak lon fosun Ipru “Ewe It,” are mwochomwochan fan 19. Professor Howard a makkei: “Ach alleani ewe It mi Fel lon eu an chon Kraist puk, makkeien emon chon Jus mi anini ngeni chon Kraist a fokkun ammwarar. Ika ina eu poraus mi mak lon fosun Ipru mi chiyaku seni echo an chon Kraist taropwe lon fosun Krik are fosun Latin, eni sipwe ekiekin kuna ewe kapas adonai [Samol] lon ewe poraus, nge sap mwochomwochen ewe it mi fel YHWH. . . . Sise weweiti pwata a apachalong ewe it mi kon fel aramas resap tongeni apasaou. Ekkewe pisekin annet ra pwarata pwe Shem-Tob a angei noun kapiin ewe puken Mattu nge a fen mak ewe It mi Fel lon ekkewe wokisin me a chok kapini pwe esap tipisin toluelo.” Ewe New World Translation of the Holy Scriptures—With References a nounou an Shem-Tob affouni ewe puken Mattu (J2) pwe epwe alukuluku an nounou ewe it mi fel lon ewe Tesin Krik.
Epwe Ifa Ussun Kopwe Polueni?
◻ Pwata a lamot ach sipwe kuna sokkofesennin an ekkoch Paipel affouni Mattu 24:3?
◻ Met weween pa·rou·siʹa, iwe, pwata a lamot?
◻ Ifa eu poraus mi wewe chok lon Mattu 24:3 lon fosun Krik pwal fosun Ipru?
◻ Met sipwe silei usun fansoun a lamot ngenikich fan iten ach sipwe weweiti Mattu sopwun 24?