Ewe Apilikulukun Manausefal A Lukuchar!
“Mi wor ai apilukuluk allim lon Kot . . . pwe epwe fis ewe manausefal.”—FOFOR 24:15.
1. Pwata sipwe tongeni eani apilukuluk won ewe manausefal?
JIOWA a fen ngenikich ekkewe popun mi lukuchar ren ach apilukuluku ewe manausefal. A nom rech an we kapas pwe ekkewe mi malo repwe utasefal. Me an we kokkot ussun ekkewe mi onnut lon malo epwe wesewesen fisita. (Aisea 55:11; Luk 18:27) Ren enletin, Kot a fen pwarata an manaman le amanauata ekkewe mi malo.
2. Ifa ussun ewe apilukulukun manausefal epwe tongeni efeiochukich?
2 Luku lon an Kot we kokkot fan iten amanauen ekkewe mi malo me ren Noun we, Jises Kraist, epwe tongeni apochokkulakich lon fansoun weires. Lukucharen ewe apilukulukun manausefal epwe pwal alisikich le likiitu lon tuppwol ngeni Semach lon lang tori malo. Ese mwaal pwe ach apilukuluk lon ewe manausefal epwe pochokkulelo lupwen sipwe kaeo ussun porausen ekkewe manausefal mi mak lon ewe Paipel. Ekkeei manaman meinisin ra fisita me ren manamanen ewe Epinkepisom Jiowa.
Ra Angeisefalli Ar Kewe Aramas Mi Malo Ren Manaueta
3. Ifa ewe manaman Elias a tufichin fori lupwen a malo noun ewe fefin mi malo puluan lon Sarapat?
3 A mmen amwarar ach enniwili ewe luku noun Jiowa kewe chon pwarata mwen Kraist ra pwaraalo lupwen ewe aposel Paul a makkeei: “Ekkewe fefin ra angeisefalli ar kewe aramas mi malo ren manaueta.” (Ipru 11:35; 12:1) Emon me lein ekkena fefin, emon mi ma seni puluan lon ewe telinimwen Sarapat lon Phoenicia. Pokiten a awasolaochu noun Kot we soufos itan Elias, ese it ewe pilawa me apura a nom ren atun ewe lengita epwe ita efisi an malo me maloon noun we at. Mwirin, lupwen ewe at a malo, Elias a akonaalo ewe at won ewe pet, a iotek, a chapelo won inisin ewe at fan ulungat, me a tingor: “Ai Kot, Samol mi Lapalap, kose mochen amanauasefali ei at.” Kot a efisata pwe ngunun, are manauan, a liwinsefallilong me lon ewe at. (1 King 17:8-24) Ekieki mwo pwapwaan ewe fefin mi ma puluan lupwen an luku a feioch ren ewe aewin manausefal mi mak lon Paipel—manausefallin noun we at mi achengicheng!
4. Ifa ewe manaman Elisa a fori lon Shunem?
4 Pwal emon fefin a angeisefalli aramasan mi malo ren manausefal a nonnom lon ewe telinimwen Shunem. Puluwen ei fefin a chinnap, nge a kirokiroch ngeni Elisa me noun Elisa we chon angang. Pokiten an kirokiroch a nounatiu emon at. Iwe nge, fitu ier mwirin, a korato ewe soufos, nge lupwen ewe soufos a tori imwen ewe fefin a kuna pwe ewe at a fen malo. Elisa a iotek me mwirin a fori pwal ekkoch mettoch, me ekis me ekis “inisin ewe at a ekis pwichikar.” Iwe, “ewe at a mwesi fan fisu o nennela.” Ese mwaal pwe ei manausefal a wato chengel wachemuk ngeni ewe in me noun we at. (2 King 4:8-37; 8:1-6) Nge ar pwapwa epwe lap seni ena lupwen repwe fiti ewe “manausefallita ngeni sokkun manau mi murinno seni” won ei fonufan—ewe manausefal mi atufichiir pwe resap chuen malosefal! A ifa me watteen ach kilisou ngeni ewe Koten manausefal mi tong, Jiowa!—Ipru 11:35.
5. Ifa ewe manaman Elisa a kapachelong lon pwal mwo nge mwirin an malo?
5 Pwal mwo nge mwirin Elisa a malo me a fen peias, Kot a amanamana chuun kewe ren ngun mi fel. Sia alleani: “Lupwen [ekkoch Chon Israel] ra feila pwe repwe peiaseni eman mwan, ra kuna ena sokun mwich [seni Moab]. Iwe, ekewe aramas ra aturalong ewe soma lon peiasen Elisa o sula. Nge lon ewe otun ewe soma a torii chun Elisa, a manausefal o uta.” (2 King 13:20, 21) A ifa me watteen rukoon me pwapwaan ena mwan! Anchangei mwo ewe pwapwa epwe torikich lupwen atongach kewe ra manauasefallita me ren an Jiowa Kot we kokkot mi enlet!
Noun Kot A Amanauata Ekkewe Mi Malo
6. Ifa ewe manaman Jises a fori lon ewe leeni mi kkan ngeni ewe telinimwen Nein, me epwe ifa ussun met a fis epwe kkukich?
6 Noun Kot we, Jises Kraist, a fen ngenikich ekkewe popun mi lukuchar ren ach sipwe luku pwe ekkewe mi malo repwe tongeni manausefallita, ren ewe apilukulukun manau esemuch. Eu mettoch a fis lon eu leeni mi kkan ngeni ewe telinimwen Nein epwe tongeni alisikich le weweiti pwe ena esin manaman mi tongeni fis ren manamanen Kot. Fan eu, Jises a sereni eu pwin aramas mi pwisawu emon aluwon mi malo me lon ewe telinimwen Nein pwe repwe peiaseni. I chok alaemon noun inan we. Jises a ereni ewe fefin mi ma puluan: “Kete kechiu.” Iwe, a feilo attapa pworun ewe monuma me a apasa: “Aten, upwe erenuk, pwe kopwele pwata.” Iwe, atewe mi malo a motteta me a poputa le fos. (Luk 7:11-15) Pwungun pwe ei manaman a apochokkulata ach lukuluk won ewe apilukulukun manausefal.
7. Met a fis ren noun Jairus we nengngin?
7 Pwal ekieki mwo ewe poraus ussun Jairus, emon me lein ekkewe sou nemenemen ewe sinakok lon Kaperniom. A tingorei Jises an epwe feito me alisi noun we nengngin 12-ierin, mi nukunma. Ekiselo chok a pwalo pwe ewe nengngin a fen malo. Jises a pesei Jairus an epwe eani luku, me ra feilo ngeni imwan we, ia eu pwin aramas ra kekkechiu ie. Ra takir lupwen Jises a ereniir: “Ewe nengngin ese malo, pwe a chok mour.” Ewe nengngin a wesewesen malo, nge Jises a ekiekin pwaralo ngenir pwe aramas repwe tongeni manausefal ussun chok sia tongeni fonguniir lupwen ra onnutechou. Iwe, a amwochaata poun ewe nengngin me a apasa ngeni: “En nengngin, upwe erenuk, Kopwele pwata.” Ewe nengngin a muttir uta, seman me inan kewe “ra muttir weitifengennir chapur” ren pwapwa. (Mark 5:35-43; Luk 8:49-56) Ese mwaal, chon ewe famili meinisin repwe “weitifengen” lupwen atongeer mi fen malo repwe manausefal lon paratis won fonufan.
8. Met Jises a fori lon peiasen Lasares?
8 Lasares a fen malo ruaanu ran lupwen Jises a feilo ngeni ewe peias me a ereni ekkewe aramas ar repwe asokopenaalo ewe fau a pinei ewe asam. Jises a iotek mwen ekkewe aramas pwe repwe silei pwe a kutta an manaman seni Kot, me mwirin Jises a leuwommong le apasa: “Lasares, kopwele tou.” Iwe, atewe a towu! Poun me pechen kewe ra chuen finifin ren mangakuun soma, me won mesan a tukutuk ngeni och mangaku. “Oupwe chok epichalo, pwe epwe fetal,” alon Jises. Lupwen ra kuna ei manaman, chommong me lein ekkewe ra nonnom pwe repwe aururu fefinen Lasares, Meri me Marta, ra luku Jises. (Jon 11:1-45) Esap iei eu poraus epwe apochokkula om luku pwe atongom kewe repwe tufichin manausefal lon an Kot we fonufan sefo?
9. Pwata sipwe tongeni luku pwe Jises epwe tongeni amanauata ekkewe mi malo iei?
9 Lupwen Jon Papatais a nonnom lon kalapus, Jises a tiinalo ngeni ei poraus mi apochokkula letipan: “Chon mesechun ra nennelo, . . . Ir mi malo ra manaueta.” (Mattu 11:4-6) Pokiten Jises a amanauata ekkewe mi malo lupwen a nonnom won fonufan, pwungun pwe epwe pwal tongeni wenewenen fori ussun we chok lupwen a angei manaman seni Kot lupwen i emon ngun mi lapalap. Jises “ewe manausefal, pwal ewe manau,” me a aururu letipach pwe ekiselo chok “chon peias meinisin repwe rong leuwan, o repwe tou”!—Jon 5:28, 29; 11:25.
Ekkewe Ekkoch Manausefal Ra Apochokkula Ach Apilukuluk
10. Ifa ussun kopwe awewei ewe aewin manausefal emon aposel a fori?
10 Lupwen Jises a tiinalo noun kewe aposel pwe repwe afalafala ewe Muu, a ereniir: “Amanauata ekkewe mi malo.” (Mattu 10:5-8) Pwungun pwe, repwe tufichin fori ei mettoch ren manamanen Kot. Lon Joppa lon 36 C.E., emon fefin mi murinno itan Torkas (Tapita) a malo. An kewe fofforoch a kapachelong an fori uf fan iten ekkewe fefin mi malo puluwer. Ir ekkewe mi kekkechiu lupwen Torkas a malo. Ekkewe chon kaeo ra atutu neminnewe pwe repwe peiasini me mwirin ra kori ewe aposel Piter an epwe feito, eli ra mochen pwe epwe aururuur. (Fofor 9:32-38) Piter a atorowu meinisin seni ewe weip won, a iotek, me apasa: “Tapita, kopwele uta.” Iwe, neminnewe a nennelo, o a moteta, a kamwoch poun Piter, me Piter a auta neminnewe. Ei aewin porausen eu manausefal forien emon aposel a amwokutu chommong ar repwe wiliiti chon luku. (Fofor 9:39-42) A pwal awora ngenikich pwal ekkoch popun sipwe luku ewe manausefal.
11. Ifa ewe saingoon manausefal a mak lon ewe Paipel?
11 Ewe saingoon porausen manausefal a mak lon Paipel a fis lon Troas. Lupwen Paul a chuuri ena leeni atun an aulungatin sai, a attamaalo an we afalafal tori lukenipwin. Emon aluwol iten Iutikos a onnutelo neman pokiten an molululo me ewe pwichikkar seni ekkewe chommong lamp me aramas lon ewe leeni. Iwe a turutiu seni ewe asamwacho lon ewe imw ulungat sassarin. Ra “ekieta, nge a malo,” ese chok mesarochelo. Paul a chapetiu won Iutikos, teimonei i, me a ereni ekkewe pwin aramas: “Ami oute ngungures, pun manauan a chuen nonnom lon i.” Weween alon Paul pwe ewe aluwon a manausefal. Iwe, ewe pwin aramas “ra fakkun chip.” (Fofor 20:7-12) Ikenai, noun Kot kewe chon angang ra kuna auruur lupwen ra silei pwe chiener kewe lon an Kot angang repwe kuna pwonuetaan ar apilukulukun manausefal.
Manausefal—An Aramas Apilukuluk Seni Me Loom
12. Ifa ewe luku Paul a apasawu lupwen a nonnom mwen Kepina Filiks seni Rom?
12 Lupwen Paul a kapwung mwen Kepina Filiks lon Rom, a apasa: “Ua luku mettoch meinisin mi maketiu lon ewe alluk, o pwal lon puken ekkewe soufos. Mi wor ai apilukuluk allim lon Kot . . . pwe epwe fis ewe manausefal ren ekkewe mi pung pwal ekkewe rese pung.” (Fofor 24:14, 15) Ifa ussun ekkoch kinikinin an Kot we Kapas, awewe chok ren “ewe Alluk,” ra awewe won ewe manausefal seni malo?
13. Met popun sipwe tongeni apasa pwe Kot a ekieki ussun ewe manausefal lupwen a awora ewe aewin oesini?
13 Neman Kot a pwal ekieki ussun ewe manausefal lupwen a awora ewe aewin oesini lon Ichen. Lupwen a eani kapwung won “ewe serpentin lom lom,” Setan ewe Tefil, Kot a apasa: “Upwe afiukemi me ewe fefin, pwal mwirimwirum me mwirimwirin. Men epwe puri mokurom, nge en kopwe kuw apilipilin pechen.” (Pwarata 12:9; Keneses 3:14, 15) An kuw apilipilin pechen mwirimwirin ewe fefin a wewe ngeni nninniiloon Jises Kraist. Nge ika ewe Mwirimwir epwe puri mokuren ewe serepenit mwirin, epwe lamot pwe Kraist epwe manausefal seni malo.
14. Met weween ach apasa pwe Jiowa “esap i Koten ekkewe mi malo, pwe Koten ekkewe mi manau chok?”
14 Jises a apasa: “Lon ewe poraus usun ewe ira, Moses a fen pwarata ngenikich usun ekkewe mi malo, pwe repwe manausefallita, lupwen a eiten ngeni ewe Samol Koten Eperiam, o Koten Aisek, pwal Koten Jekop. Iwe, esap i Koten ekkewe mi malo, pwe Koten ekkewe mi manau chok. Pun aramas meinisin ra chok manau ren i.” (Luk 20:27, 37, 38; Ekistos 3:6) Eperiam, Aisek, me Jekop ra fen malo, nge an Kot akkota le amanaueereta a fokkun lukuchar ina popun lon an ekiek ra fen manau.
15. Met popun Eperiam a luku ewe manausefal?
15 Mei wor popun Eperiam a eani lukuluk won ewe manausefal, popun lupwen i me puluwan we, Sera, ra fokkun chinnap, me rese chuen tufichin nounou, Kot a atufichisefalliir le nounou ren an manaman. An foffor a ussun chok eu manausefal. (Keneses 18:9-11; 21:1-3; Ipru 11:11, 12) Lupwen nour we, Aisek, a arapakan tori 25 ierin, Kot a ereni Eperiam pwe epwe asoresini noun we. Iwe nge, lupwen Eperiam epwele nnielo Aisek, noun Jiowa we chonlang a amwochu poun we. Eperiam “a fen ekieki pwe Kot a tongeni amanauata aramas seni malo; iwe, a angeisefalli noun we, usun chok lon eu kapas monomon.”—Ipru 11:17-19; Keneses 22:1-18.
16. Iei Eperiam a onnutulo lon malo, nge a witiwiti met?
16 Eperiam a eani lukuluk won ewe manausefal fan nemenien ewe Messaia, ewe Mwirimwir mi pwonetiu. Seni leenian we won lang mwen an feitiu fonufan, Noun Kot we a kuna an Eperiam we luku. Ina popun, lupwen a wiliiti emon mwan, Jises Kraist a ereni ekkewe chon Jus: “Sememi Eperiam a pwapwa ren an epwe kuna rani.” (Jon 8:56-58; An Salomon Fos 8:30, 31) Iei Eperiam a fen onnutulo lon malo, me a witiwiti an manausefal won fonufan fan an Kot Muun Messaia.—Ipru 11:8-10, 13.
Kapasen Pwarata Seni Ewe Alluk Me Ewe Puken Kol Fel
17. Ifa ussun “ekkewe mettoch a makketiu lon ewe Alluk” a pwarata ussun manausefallin Jises Kraist?
17 An Paul apilukulukun manausefal a tipeeu ngeni ren “ekkewe mettoch a makketiu lon ewe Alluk.” Kot a ereni ekkewe Chon Israel: “Oupwe uwato epiluk mwen kiniemi uan wiich ren ewe souasor. Iwe, [lon Nisan 16] ewe souasor epwe assawa ewe piluk fan mesen ewe Samol mi Lapalap sorotan ewe ranin sapat, pwe Kot epwe etiwakemi.” (Lifitikos 23:9-14) Neman Paul a ekieki ussun ei alluk lupwen a makkei: “A fakkun enlet pwe Kraist a manausefal seni malo, i mi chon akkom me lein ir mi mourulo.” Ussun emon me lein ekkewe “chon akkom,” Jises a manausefal lon Nisan 16, 33 C.E. Lo, lo, lo, atun an nonnom, noun kewe mi kepit ren ngun mi fel repwe pwal manausefallita.—1 Korint 15:20-23; 2 Korint 1:21; 1 Jon 2:20, 27.
18. Ifa ussun Piter a pwarata pwe Kol Fel a fen oesini an Jises we manausefal?
18 Ewe puken Kol Fel a pwal apochokkulata ach luku lon ewe manausefal. Lon ranin Pentekos 33 C.E., ewe aposel Piter a aloni alon Kol Fel 16:8-11: “Tafit a apasa ussun [Kraist], ‘Ua chok sapengeni Samol fansoun meinisin; esor emon epwe amokutuei, pun i a nonnom peliemwani. Iei minne, letipei a pwapwa, o nguni a chengel, o inisi a pwal nonnom lon kinamwe. Pun kosap ani ei afangema ngeni Seol, are mut ngeni noum we mi fel pwe epwe kuna ewe Pwang.’” Piter a pwal apasa: “Tafit a chok kuna me lom, o a kapas usun an Kraist we manausefal, pwe Kot esap likitalo i lon Eitis, o i esap pwal kuna pwomachin-soma. Iwe, Kot a fen autasefalli atewe Jises.”—Fofor 2:25-32.
19, 20. Ineet atun Piter a aloni alon Kol Fel 118:22, me ifa ussun ei poraus a weneiti an Jises malo me manausefal?
19 Fitu ran mwirin, Piter a uta mwen ewe Sanhedrin me a aloni sefalli alon Kol Fel. Lupwen ra eisini i ifa ussun a apochokkula ewe mwan mi pechema, ewe aposel a apasa: “Upwe esinei ngenikemi meinisin, o pwal ngeni aramasen Israel meinisin, pwe atei a pochokkuleta ren iten Jises Kraist re Nasaret, atewe ami oua irapengesi, atewe Kot a pwal autasefalli seni malo, ewer, ren i atei a fen pochokkul, o a ukkuta mwemi. Iwe, iei i ewe fau ami chon kau im oua fen poutalo, nge a pwal foralo ewe foun leruen im. Iwe, amanauen ngunuch ese pwal nom ren emon, pun esor pwal eu it fan lang epwe ngeni aramas pwe sipwe tongeni kuna amanauen ngunuch ren.”—Fofor 4:10-12.
20 Piter a aloni alon Kol Fel 118:22, me a awena ngeni an Jises malo me manausefal. Pokiten etipetipaen nour kewe nouwisin lamalam, ekkewe chon Jus ra u ngeni Jises. (Jon 19:14-18; Fofor 3:14, 15) ‘An ekkewe chon kau im poutalo ewe fau’ a efisata an Kraist malo, nge ‘an ewe fau wiliiti foun leruen im’ a esissinata an manaueta lon ngun mi ling lon lang. Ussun chok ewe soumak kol a fen oesini, ‘iei forien ewe Samol.’ (Kol Fel 118:23) Weween “ewe fau” epwe wiliiti foun leruen imw, pwe Jises epwe tekiata ussun chok ewe emon epwe wiiseni ewe wiis King.—Efisus 1:19, 20.
Pochokkulelo Ren Ewe Apilukulukun Manausefal
21, 22. Ifa an Jop apilukuluk a mak lon Hiop 14:13-15, me ifa ussun ei poraus epwe tongeni aururu aramas mi letipeta ikenai?
21 Inaamwo ika sisaamwo kuna an emon manausefal seni malo, nge sia fen alleani ekkoch poraus seni Paipel mi alukuchara ach luku lon ewe manausefal. Ina popun, sipwe tongeni eani ewe apilukuluk ewe mwan mi tuppwol Jop a eani. Lupwen a riaffou, a tingor: “Amwo kopwe aopaei lon ewe lenien sotup, . . . kopwe filata eu fansoun fan itei o chechemeniei. Are eman aramas a mala, ifa usun, epwe pwal manausefal? . . . En kopwe koriei, nge ngang upwe paluenuk. En kopwe positiei, ngang atewe poum a fori.” (Hiop 14:13-15) Kot ‘epwe positi forien poun,’ ren an fokkun mochen amanauata Jop. A ifa me apwapwaan ena apilukuluk!
22 Epwe tufich pwe aramasach mi niueiti Kot epwe semmwenilo, ussun chok met a fis ngeni Job, me neman mwirin epwe pwal mwo nge malo. Chon an we famili repwe kechiu ren letipeta, ussun chok lupwen Jises a kechiueiti maloon Lasares. (Jon 11:35) Nge a ifa me eu minen auruur ngenikich ren ach silei pwe Kot epwe kokko me chokkewe Kot a chechchemeni repwe polueni! Epwe ussun ita ra keran war seni ar sai. Resap semmwen are mwok, nge inisir repwe pochokkul.
23. Ifa ussun aramas ra fen pwarata ar eani lukuluk won ewe manausefal?
23 Maloon emon Chon Kraist chinnap mi tuppwol a amwokutu chienan kewe chon luku le makkei: “Am aua mochen pwarata am tongeok pokiten maloon inom. Epwe chok mwochomwoch ewe fansoun tori sipwe pwal kapongsefal ngeni. Nge epwe lioch me pochokkul sefal!” Emon sam me in a pout seniir nour at ra apasa: “Am aua mwotores le witiwiti ewe ran lupwen Jason epwe nennelosefal! Epwe nennefetal me kuna ewe Paratis a fen tipeni. . . . A ifa me eu minen apochokkul ngenikich mi fen tongei atewe pwe sipwe pwal nonnom ie.” Ewer, me a ifa me watteen ach kilisou pwe ewe apilukulukun manausefal a lukuchar!
Ifa Ussun Kopwe Polueni?
• Ifa ussun an Kot kokkot le amanauata ekkewe mi malo epwe alisikich?
• Ikkefa ekkewe poraus mi mak lon ewe Paipel repwe ngenikich och popun le apilukuluk won ewe manausefal?
• Met popun sipwe tongeni apasa pwe ewe manausefal ina an aramas apilukuluk seni chok loom?
• Ifa ewe apilukuluk ussun ekkewe mi malo epwei tongeni apochokkulakich?
[Sasing lon pekin taropwe 8]
Ren ewe manaman seni Jiowa, Elias a amanauata noun ewe fefin mi malo puluwan
[Sasing lon pekin taropwe 10]
Lupwen Jises a amanauata noun Jairus we nengngin, semen me inen neminnewe ra weitifengennir ren pwapwa
[Sasing lon pekin taropwe 13]
Lon ewe ranin Pentekos 33 C.E., ewe aposel Piter a kapas ren pwora pwe Jises a fen manaueta seni malo