Jiowa A Apochokkula Ewe Emon Mi Malulu
“[Jiowa] a ngeni ekkewe chon malulu manaman; ekkewe esor ar manaman a unusen apochokkulereta.”—AISEA 40:29, New World Translation.
1. Eani eu kapas awewe ussun ewe manaman mi nonnom lon forien Kot kkewe.
ESE aukuk an Jiowa we manaman. Iwe, a ifa me watten ewe manaman a pwapwalo lon ekkewe mettoch a forata! Pokiten ewe kukkun atom—ewe mettoch ekkewe ekkoch mettoch meinisin ra for seni—echi konik mi wesewesen kukkun a tongeni masou ren ipuku billion billion atom.a Ekkewe monumanau meinisin won ach ei fonufan ra manau pokiten ewe manaman a popu seni ewe akkar. Nge ifa ukukun manamanen ewe akkar epwe lamot fan iten an epwe sopwosopwolo manau won ei fonufan? A chok kukkun ewe manaman seni unusen an ewe akkar manaman ach ei fonufan a angei seni. Iwe nge, ewe ukukuun manaman a tori ewe fonufan seni ewe akkar a fokkun watte seni unusen ewe manaman ekkewe muun fonufan meinisin ra aea fan iten ar kkewe mwesin.
2. Met Aisea 40:26 a apasa usun an Jiowa we manaman?
2 Ese lifilifil ika sipwe ekieki ussun ewe atom are ewe universe, nge sipwe amwarar ren an Jiowa we manaman mi watte. Ina ewe popun a tongeni apasa: “Oupwe neta lang. Io a forata masouan meinisin? Iwe, Emonewe mi emmwenawu mwicheicher meinisin, a pwal aita ngeniir iter. Meinisin ra nom pokiten watten an manaman, me pwal an pochokkul!” (Aisea 40:26, NW) Ewer, a watte an Jiowa we “manaman,” iwe, i Popun ewe “manaman” a aea pwe epwe forata mettoch meinisin.
A Lamot Eu Manaman mi Watte Seni Ach
3, 4. (a) Ikkefa ekkoch mettoch epwe tongeni amalulukich? (b) Ifa ewe kapas eis sia mochen ekieki ussun?
3 Inaamwo ika ese aukuk ewe manamanen Kot, nge aramas ra tongeni malululo. Ekis meinisin sia kukkuna aramas mi malulu. Ra malulu atun ra pwata, ra malulu atun ra feilo angang are sukul, ra malulu lupwen ra liwiniiti imwer, iwe, lupwen a tori fansoun mour le pwin rese chok malulu nge ra fokkun pekkus. Ekkoch ra aneanei pwe repwe tongeni feilo won eu leeni fan iten ar repwe asoso. Kich chon angang ngeni Jiowa, sipwe pwal tongeni malululo pun manauach a ur ren ach angang ngeni Jiowa, iwe, epwe wewe ngeni ach sipwe akkachocho ngeni. (Mark 6:30, 31; Luk 13:24; 1 Timoti 4:8) Iwe, lukun ena, a pwal wor chommong mettoch epwe atai ach pochokkul.
4 Inaamwo ika kich Chon Kraist, nge sap minne esap torikich ekkewe osukosuk mi tottori ekkewe ekkoch aramas. (Jop 14:1) Semmwen, nafangauen moni, are pwal ekkoch osukosuk mi kkan fiffis lon manauen aramas epwe tongeni efisata lichipung fiti lolilen. Iwe, sipwe tongeni apacha ngeni ekkeei osukosuk ewe riaffou-mwaal repwe kuna pokiten ar foffori minne mi pwung me ren Kot. (2 Timoti 3:12; 1 Piter 3:14) Pokiten ekkewe osukosuk seni ewe fonufan me an aramas u ngeni ach angangen afalafala ewe Muu, eni ekkoch leich repwe malululo me meefi pwe repwe mochen ekis asoso seni ar angang ngeni Jiowa. Pwal eu, lon an achocho le atai ach tuppwol ngeni Kot, Setan ewe Tefil a aea mettoch meinisin a suuk ngeni. Iwe, epwe ifa ussun sipwe tongeni angei ewe pochokkul mi lamot ngenikich fan iten ach sisap malululo me fangeta?
5. Pwata a lamot ngeni ewe angangen afalafal ewe sokkun pochokkul mi lu seni an aramas pochokkul?
5 Ren ach sipwe angei pochokkul lon pekin ngun, epwe lamot ach sipwe eani lukuluk won Jiowa, ewe Chon Forata mi unusen pochokkul. Ewe aposel Paul a era pwe epwe fis an ewe Chon Kraist angangen afalafal ren eu manaman mi lu seni minne a nom ren ekkewe aramas rese unusoch. A makkei: “Nge am aua akkamwochu ei pisek auchea ussun chok lon sepi pwul, pwe epwe chok pwarata pwe pochokkulen ewe manaman mi nonnom ren Kot, sap ren kich.” (2 Korint 4:7) Ekkewe Chon Kraist mi kepit ra apwonueta ewe angangen afalafal ussun porausen “chasefal” ren alillisin chiener kkewe mi apilukulukuni ewe apilukulukun manau won fonufan. (2 Korint 5:18; Jon 10:16; Pwarata 7:9) Pokiten kich aramas sise unusoch sia foffori an Kot we angang fan riaffou, sise tongeni fori ena lon chok pwisin ach pochokkul. Jiowa a alisikich ren an we ngun mi fel, iwe, a ina ussun ach apwangapwang epwe pwarata pwochokkulen an manaman. Iwe, a pwal aururukich ach sipwe silei pwe “Jiowa epwe tumunu ekkewe mi pwung.”!—Kol Fel 37:17, NW.
‘Jiowa mi Ach Pochokkul’
6. Ifa ussun ewe Paipel a aluku ngenikich pwe Jiowa, I Popun ach pochokkul?
6 A “watte manamanen” Semach we lon lang, iwe, epwe mecheres an epwe apochokkulakicheta. Ewe Paipel a erenikich: “[Jiowa] a ngeni ekkewe chon malulu pochokkul; ekkewe esor ar manaman a unusen apochokkulereta. Iwe, pwal mwo nge ekkewe aluwol ra malulu o achanu, pwal ekkewe alumau ra chepetek o turulo, nge chokkewe mi eani apilukuluk won Jiowa repwe angeisefalli pochokkul. Repwe assita ren poukassir ussun chok ekkewe asaf. Repwe fefeil, nge resap achanu; repwe fetal, nge resap malulu.” (Aisea 40:29-31) Fan ekkoch, pokiten lapaloon weiresin manauach, eni sipwe malulu ussun chok emon chon ssa, ussun ita nge pechen kkewe rese chuen tongeni sopwosopwolo le sassa. Nge muchuloon ewe kitir fan iten manau a chok kanoto, iwe, a lamot ach sisap fangeta. (2 Kronika 29:11) Ewe chon u ngenikich, ewe Tefil, a fefeilfetal “ussun chok emon laion mi orior,” iwe, a mochen oromalokich. (1 Piter 5:8) Iwe, sipwe chechemeni pwe ‘Jiowa mi ach pochokkul o ach tittin maun,’ iwe, epwe awora chommong mettoch pwe epwe ‘ngeni ewe mi malulu pochokkul.’—Kol Fel 28:7.
7, 8. Ikkefa ekkewe pisekin annet pwe Jiowa a apochokkulata Tafit, Apakuk, me Paul?
7 Jiowa a ngeni Tafit ewe pochokkul fan iten an epwe likiitu fan ekkewe minen eppet mi watte. Ren an luku pochokkul, Tafit a makkei: “Sipwe angei ach manaman seni Kot, iwe, i epwe puratiu ekkewe chon oputakem.” (Kol Fel 60 12, NW) Jiowa a pwal apochokkula Apakuk pwe epwe unusen apwonueta wisan we wisen soufos. Apakuk 3:19 (NW) a apasa: “Jiowa ewe Samol mi Lapalap i ai pochokkul; a alukuchara pechei pwe ra ussun chok pechen ekkewe chia, a fori pwe upwe fetal won ai kkewe leeni mi tekia.” Pwal eu mettoch sipwe ekieki ussun, ina an Paul we leenien appiru, iwe, a makkei: “Ngang mi tufich ren mettoch meinisin lon ewe emon [Kot] mi apochokkulaei.”—Filipai 4:13.
8 Ussun chok Tafit, Apakuk, me Paul, sipwe pwal anganga ach luku lon an Kot tufichin apochokkulakich me an manamanen selanikich. Pokiten sia silei pwe ewe Samol mi Unusen Tekia, Jiowa, i Popun ach “manaman,” sipwele kaeo ifa ussun sipwe tongeni angei pochokkul seni ekkewe chommong minen alillis Kot a awora ngenikich.
Ekkewe Minen Alillis lon Pekin Ngun mi Apochokkulakich
9. Ifa ewe alillis ekkewe puken Chon Kraist a awora ngenikich?
9 Ach kakkaeo ewe Paipel ren alillisin ekkewe puken Chon Kraist epwe tongeni apochokkulakich me alikiitukich. Ewe sou kol a eani ewe kol: “Mi pwapwa ewe mwan . . . a fokkun pwapwaiti allukun Jiowa, o a fokkun ekieki ussun an alluk, le ran me lepwin. Iwe, epwe ussun chok efoch ira mi fotutiu unukkun chanpupu, mi uwa lon an fansoun ras, nge chon esap pwaselo. Iwe, mettoch meinisin minne a fori epwe sopwoch.” (Kol Fel 1:1-3) Ussun chok a lamot ngeni pochokkulen inisich anach mongo, iwe, epwe pwal lamot ach sipwe ani ewe mongo lon pekin ngun mi kawor ren Kot me ren an we Kapas me ekkewe puken alillis an Chon Kraist fan iten ach sipwe akkamwochu ach pochokkul lon pekin ngun. Ina minne, a lamot ach sipwe kakkaeo me ekiekifichi won minne sipwe kaeo.
10. Inet sipwe tongeni kaeo me ekiekifichi won minne sia kaeo?
10 Epwe enletin efeiochukich ach sipwe ekiekifichi won “ekkewe le olollolun Kot.” (1 Korint 2:10) Nge inet epwe wor ach fansoun pwe sipwe ekiekifichi won minne sipwe kaeo? Noun Eperiam we Aisek “a feilo leman lekuniol pwe epwe iotek.” (Keneses 24: 63-67) Ewe sou kol Tafit a ‘ekieki ussun Kot an fansoun mammasa lepwin.’ (Kol Fel 63:6) Sipwe tongeni kaeo an Kot we Kapas me ekiekifichi won lessesor, lekuniol, are lepwin—enlet, ese lifilifil menni fansoun. Ena sokkun kaeo me ach ekiekifichi won epwe emmwenikich ngeni pwal eu an Jiowa we minen apochokkul lon pekin ngun—iotek.
11. Pwata epwe lamot ach sipwe iotek iteitan?
11 Ach sipwe iotek ngeni Kot iteitan epwe awora ngenikich manaman. Ina minne sipwe “achocho ngeni iotek.” (Rom 12:12) Fan ekkoch epwe lamot ach sipwe titchiki ach tingor fan iten tipatchem me pochokkul pwe sipwe likiitu fan sossot. (Jemes 1:5:8) Iwe, sipwe pwal apasa ach kilisou me mwareiti Kot lupwen sipwe kuna pwonuetaan letipan are sipwe kuna an apochokkulakich pwe sipwe sopweilo lon an angang. (Filipai 4:6, 7) Ika sipwe ririoch ngeni Jiowa lon iotek, esap likitikichelo. Tafit a eani ei kol: “Nengeni, Kot mi ai chon alisi.”—Kol Fel 54:4.
12. Pwata sipwe tingorei Kot fan iten an we ngun mi fel?
12 Semach we lon lang a apochokkulakich ren an we ngun mi fel, are an manaman. Paul a makkei: “Ua chok fotopukutiu mwen mesen Semach . . . pwe epwe ngenikemi ami pochokkul ren manamanen Ngunun we lon ngunumi, ussun minne mi fich ngeni pisekisekin an we ling.” (Efisus 3:14-16) Sipwe iotek pwe sipwe angei ewe ngun mi fel ren ach lukuluk pwe Jiowa epwe efeiochukich ren. Jises a eani ei awewei: Ika emon semirit epwe tingorei seman we emon ik, ifa ussun, ewe sam mi tongei noun we epwe ngeni i emon serpent? Apwi. Ina minne, a apasa: “Iwe, are ami [chon tipis] mi ingau, nge oua silei ussun liffang mettoch mi murinno ngeni noumi semirit, ifa ussun Semach we mi nom lang, esap lapelo an liffang ewe Ngun mi Fel ngenir mi tingorei i?” (Luk 11:11-13) Iwe, sipwe iotek fan ach lukulukoch me chechemeni pwe ekkewe chon angang ngeni Kot mi tuppwol repwe tongeni “pochokkulelo” ren an we ngun.
Ewe Mwichefel eu Minen Apochokkul
13. Epwe ifa ussun ach ekiek ussun ekkewe mwich an Chon Kraist?
13 Jiowa a apochokkulakich me ren ekkewe mwich an ewe mwichefelin Chon Kraist. Jises a apasa: “Pun ikkewe ruemon are ulumon ra mwichfengen ie fan itei, upwe pwal nonnom neir.” (Mattu 18:20, NW) Lupwen Jises a eani ena pwon, a kapas ussun ekkewe mettoch ekkewe chon emmweni ewe mwichefel repwe angangfengen won. (Mattu 18:15-19) Iwe nge, alon kkewe epwe tongeni weneiti ach kkewe mwich me mwichelap meinisin mi suuk me wesilo ren iotek fan itan we. (Jon 14:14) Iwe, ina eu fansoun mi sokkolo auchean ach sipwe fiti ekkena mwich an Chon Kraist, ese lifilifil ika ekkewe chon fiti repwe chokisikis are fitu ngerou. Ina minne, sipwe pwarata ach kilisou ren ekkena fansoun mi apochokkulakich lon pekin luku me amwokutukich pwe sipwe pwarata tong me foffor-murinno.—Ipru 10:24, 25.
14. Ikkefa ekkewe feioch sipwe tongeni kuna seni angangen ekkewe elter Chon Kraist?
14 Ekkewe elter Chon Kraist ra kkan awora kapasen apochokkul me alillis lon pekin ngun. (1 Piter 5:2, 3) Paul a alisi me apochokkula ekkewe mwichefel a angang ngeni, ussun chok ekkewe elter mi saifetal ikenai. Iwe, a fokkun mochen nom ren chienan kkewe chon luku pwe repwe tongeni apochokkulafengennir. (Foffor 14:19-22; Rom 1: 11, 12) Iwe, sipwe pwal pwarata ach kilisou ren nouch kkewe elter me ekkewe ekkoch elter Chon Kraist, ir kkewe mi kkan apochokkulakich lon pekin luku.
15. Ifa ussun chienach kkewe chon luku lon ach we mwichefel repwe “eu minen apochokkul ngenikich”?
15 Chienach kkewe chon luku mi choni ach we mwichefel repwe tongeni “apochokkulakicheta.” (Kolose 4:10, 11) Pokiten ir ‘chiechiach mi enlet’, repwe tongeni alisikich lon fansoun weires. (Proferp 17:17) Awewe chok, lupwen 220 noun Kot kewe chon angang ra tou seni Sachsenhausen concentration camp fan mammasen ekkewe sounfiun Nazi lon 1945, repwe fetal 120 mail. Ra mwinfengen le sai, iwe, ekkewe mi ekis pochokkul ra etekini ekkewe mi apwangapwang lon ekkoch wakon. Ifa mwiriloon? Lon ewe sai (death march) mi angei manauen lap seni 10,000 chon kalapus, ese wor emon lein ekkewe Chon Pwarata Jiowa a malo. Ekkena poraus mi mak lon ekkewe puk peresin ewe Watch Tower Society, pachelong ewe Yearbook of Jehovah’s Witnesses me Jehovah’s Witnesses—Proclaimers of God’s Kingdom, ra annetata pwe Kot a apochokkuna noun kkewe aramas pwe resap fangeta.—Kalesia 6:9.b
Apochokkul ren Ach we Angangen Afalafal
16. Ifa ussun ach fiffiti ewe angang afalafal iteitan epwe apochokkulakich lon pekin luku?
16 Ach sipwe fiffiti ewe angangen afalafala ewe Muu iteitan epwe apochokkulakich lon pekin luku. Ena angang epwe alisikich pwe sipwe ekkekieki ussun an Kot we Muu me akkamwochu feiochun ewe apilukulukun manau esemuch. (Juta 20, 21) Ekkewe pwon seni Paipel sipwe kapas ussun lon ach we angangen afalafal repwe ngenikich apilukuluk me alikiitukich ussun chok ewe soufos Mika, ewe emon mi apasa: “Kich . . . sipwe fetal fan iten ach we Kot Jiowa tori feilfeilo chok.”—Mika 4:5, NW.
17. Ikkefa ekkewe poraus mi tongeni alisikich ussun ach kaeo Paipel ngeni aramas?
17 Ach pwisin riri ngeni Jiowa epwe pochokkulelo lupwen sipwe alapalo ach nounou ewe Paipel fan iten ach sipwe asukula ekkewe ekkoch. Awewe chok, lupwen sipwe kaeo ngeni emon ren alillisin ewe puk Knowledge That Leads to Everlasting Life, epwe pwarata tipatchem sipwe alleani pwal kapasfengen ussun ekkoch wokisin seni Paipel mi mak lon ewe puk. Ena mettoch epwe alisi ewe chon kaeo me apochokkula ach pwisin weweiti ewe Paipel. Ika epwe weires ngeni ewe chon kaeo an epwe weweiti eu poraus seni Paipel are eu kapas awewe, oupwe tongeni kaeo eu kinikinin ena sopwun lon ewe Knowledge puk lon eu fansoun, iwe, sopweilo lon chok ena sopwun fan eu. Sia pwapwa le ammolnafich me akkachocho ngeni ach sipwe alisi ekkewe ekkoch pwe repwe arap ngeni Kot!
18. Aporausa ifa ussun sipwe nounoufichi ewe Knowledge puk.
18 Iteiten ier, ekkewe chon afalafal ra nounoufichi ewe Knowledge puk fan iten ar repwe alisi fitu ngerou aramas ar repwe wiliti noun Jiowa kkewe chon angang mi fangelo manauer, iwe, a pwal pachelong chommong rese pin silei ewe Paipel. Awewe chok, lekukkunun, emon mwan chon Hindu lon Sri Lanka a rongorong an emon Chon Pwarata Jiowa kapas ussun ewe Paratis. Fitu ier mwirin a fos ngeni neminewe, iwe, ekiselo chok puluen ewe sister a poputa le kaeo Paipel ngeni ewe aluwol. Iwe, ewe aluwol a feito pwe epwe kaeo iteiten ran, ina minne mwirin fansoun mwochomwoch, a wes le kaeo unusen ewe Knowledge puk. A poputa le fiti ekkewe mwich meinisin, a tou seni ewe lamalam a pin fiti, me a wiliti emon chon afalafala ewe Muu. Lupwen a papataiselo, a fen nouni chon kaeo emon chienan we.
19. Atun sipwe kutta akkom ewe Muu, met sipwe tongeni achifoua?
19 Ach sipwe kutta akkom ewe Muu epwe atoto rech ewe sokkun pwapwa mi apochokkulakich. (Mattu 6:33) Inaamwo ika sipwe kuna sossot mi sokkopat, sipwe sopweilo fan pwapwa me akkachocho le afalafala ewe kapas allim. (Taitos 2:14) Epwe tufich ngeni chommong leich ach sipwe fiti ewe angangen pioneer, iwe, pwal ekkoch ra feilo afalafal lon ekkewe leeni mi osupwang ren chon afalafal. Ese lifilifil ika sipwe angang ngeni ewe Muu lon ekkeei are pwal ekkoch foffor, nge sipwe tongeni achifoua pwe Jiowa esap monuki ach angang me ewe tong sipwe pwarata ngeni itan we.—Ipru 6:10-12.
Sopweilo lon ewe Pochokkul Seni Jiowa
20. Epwe ifa ussun sipwe tongeni pwarata pwe sia kkan kukkutta seni Jiowa pochokkul?
20 Ren unusen letipach, sipwe pwarata pwe sia eani lukuluk won Jiowa me kutta seni I pochokkul. Sipwe tongeni fori ena mettoch ren ach sipwe unusen etiwa ekkewe minen alillis lon pekin ngun a awora ngenikich me ren ewe ‘chon angang mi tuppwol.’ (Mattu 24:45) Ach pwisin kaeo me pwal kaeofengen me ewe mwichefel an Kot we Kapas ren alillisin ekkewe puken Chon Kraist, ach iotek seni letipach, ekkewe alillis seni ekkewe elter, ekkewe leenien appiru seni chienach kkewe chon luku, me ach fiffiti ewe angangen afalafal, iwe, ikkena ekkoch me lein ekkewe minen alillis mi apochokkula ach ririoch ngeni Jiowa me alikiitukich pwe sipwe sopweilo lon an angang mi pin.
21. Ifa ussun ekkewe aposel Piter me Paul ra pwarata lamoten ewe pochokkul seni Kot?
21 Inaamwo ika mei wor ach kkewe apwangapwang, nge Jiowa epwe apochokkulakich pwe sipwe fori letipan ika sipwe kutta seni I alillis. Pokiten a silei lamoten ena sokkun alillis, ewe aposel Piter a makkei: “Emon mi wisen angang, epwe angang ussun chok emon mi angang ren ekkewe manaman mi feito seni Kot.” (1 Piter 4:11) Iwe, Paul a pwarata pwisin an kukkutta pochokkul seni Kot lupwen a apasa: “Iwe, fan asengesin Kraist, upwe pwapwa ren apwangapwang, ren pweni, ren feiengau, ren ninni, ren weires; pun fansoun ei apwangapwang, iei ai pochokkul.” (2 Korint 12:10) Iwe, sipwe pwal pwarata ewe chok sokkun ekiek me alingalo ewe Samol mi Unusen Tekia, Jiowa, ewe emon mi apochokkula ewe emon mi malulu.—Aisea 12:2.
[Ppii ekkewe pwóróus fan]
a Ei nampa, me ren ewe U.S. system of numeration, a wewe ngeni 1 me 20 chiro mwirin.
b Forien ewe Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.
Ifa Ussun Kopwe Polueni?
• Pwata a lamot ngeni noun Jiowa kkewe aramas ewe pochokkul mi lu seni minne a nom ren aramas?
• Ikkefa ekkewe pisekin annet seni Paipel mi pwarata pwe Kot a apochokkula noun kkewe chon angang?
• Ikkefa ekkoch minen alillis lon pekin ngun Jiowa a awora pwe epwe apochokkulakich?
• Ifa ussun sipwe tongeni pwarata pwe sia kkan kutta seni Kot pochokkul?
[Picture on page 24]
A pochokkulelo ach ririoch ngeni Jiowa lupwen sipwe nounou ewe Paipel le kaeo ngeni ekkewe ekkoch