Mei Wor Ngunum Esap Malo?
“EKKEWE puk meinisin ra pop seni Ngunun Kot, ra pwal lamot ngeni afalafal, ngeni fonou, ngeni amurinnolo, o pwal ngeni angangochun ewe manau mi pung,” ewe aposel Paul a makkei. (2 Timoti 3:16) Ewer, ewe Paipel eu puken enlet mi feito seni ewe Kot mi enlet, Jiowa.—Kol Fel 83:18.
Pokiten Jiowa ewe Chon Forutaan mettoch meinisin, kapachelong aramas, a silei met a fis lupwen sia malo. (Ipru 3:4; Pwarata 4:11) Lon an we Kapas, ewe Paipel, a fen enletin polueni ekkewe kapas eis ussun met a fis mwirin malo.
Meta Ewe Ngun?
Lon ewe Paipel, ekkewe kapas mi affou ngeni “ngun” ra kan wewe ngeni “ngasangas.” Nge weween a lap seni ach sipwe chok ngasangas. Ren chok awewe, ewe soumakken Paipel, Jemes, a apasa: “Inisich mi imu seni ngunuch a malo.” (Jemes 2:26) Ina minne, ewe ngun iei ewe mettoch mi amanaua ewe inis.
Ei manaman mi amanaua ewe inis esap tongeni wewe ngeni chok ewe ngasangas, are asapwal, mi feilong lon ekkewe ammat. Pwata? Pun mwirin an a kaulo ewe ngasangas, mei wor manau lon kifetin ewe inis ren och fansoun mwochomwoch—“ren fitu minich,” me ren The World Book Encyclopedia. Ina ewe popun aramas ra tufichin amanauasefallieta ekkewe rese chuen ngasangas. Nge lupwen ewe manamanen manau a unusen rosolo seni kifetin ewe inis, esap chuen pwak an aramas achocho le amanauasefallieta emon. Unusen ewe asapwal won fonufan esap tongeni amanauasefallieta pwal mwo nge efou kifetin ewe inis. Iwe, ewe ngun iei ewe manamanen manau sise tongeni kuna—ewe fifiin manau mi amanaua kifetin ewe inis. Ei manamanen manau a sopwosopwolo ren ewe ngasangas.—Hiop 34:14, 15.
Ena ngun a kan angang lon aramas chok? Ewe Paipel a alisikich le silei minne mi pwung ussun ena kapas eis. Ewe emon mi tipatchem, King Solomon a makkei pwe aramas me man “ra eani eu chok ngasangas (ngun, New World Translation),” me a kapas eis: “Io a silei ika ngunun aramas ra feita lang, nge ngunun man ra feitiu fan pwul?” (An Salomon Afalafal 3:19-21) Ei ngun a nom ren aramas fengen me man. Ifa ussun?
Sipwe tongeni alollofengenni ewe ngun, are manamanen manau, me ewe fiifi a fetal lon eu mwesin are och pisekin angang. Sise tongeni kuna, nge sia tongeni aea le fori sokkopaten angang. Awewe chok, eu sitof epwe pwich, eu computer epwe isoni poraus me apachafengenni nampa, me sia tongeni katon me auseling ngeni poraus seni TV. Iwe nge, ewe fiifi ese lapalapeni lapalapen ekkena pisek. Ewe fiifi eu sokkun manaman chok. Pwal ussun chok, ewe manamanen manau esap lapalapeni lapalapen ekkewe monu manau a amanaua. Esor lapalapan, esor an tufichin ekiek. Aramas fengen me man ra eani “eu chok sokkun ngun.” (An Salomon Afalafal 3:19, NW) Ina minne, lupwen emon aramas a malo, ngunun ese chuen manau lon pwal eu leeni ussun ita a fen wiliiti chonlang.
Iwe nge, ifa lapalapen ekkewe mi malo? Me met a fis ngeni ewe ngun lupwen a malo?
“Kopwe Wiliiti Pwul”
Lupwen ewe aemonun mwan, Atam, a pukun alleasolapa an Kot we alluk, A apasa ngeni: “Kopwe mongo anom fan molonom tori om kopwe wiliti pwul ka for seni. Pun pwul en, iei popun om kopwe wiliiti pwul.” (Keneses 3:19) Ia Atam a nonnom ie mwen Jiowa a foriata seni ewe ppwul? Ese mwo wor! Ese nonnom. Ina popun, lupwen Jiowa Kot a apasa pwe Atam epwe “wiliti pwul,” weween alon pwe Atam epwe malo me epwe wiliiti ppwul. Atam esap feilo ngeni leenien ekkewe chonlang lupwen a malo. Lupwen a malo ese chuen nonnom. Liwinin an tipis malo—esor manau—nge esap feilo ngeni pwal eu leeni.—Rom 6:23.
Nge ifa ussun chokkewe ra fen malo? Lapalapen ekkewe mi malo a ffatolo lon An Salomon Afalafal 9:5, 10, ikewe sia allea: “Ekkewe mi malo rese silei och . . . esor angang, esor kokkot, esor sile are tipatchem, lon ewe peias.” (Moffatt) Ina popun, malo a wewe ngeni ach sise chuen nonnom. Ewe soumak kol a makkei pwe lupwen emon a malo, “ngunun a feil seni, a liwinlo ngeni an ppwul; lon ena chok ran ekiekin kewe ra poutmwaalilo.”—Kol Fel 146:4.
A ffat pwe ekkewe mi malo rese chuen nonnom. Rese silei och mettoch. Rese tongeni kunok, rongorong om fos, are fos ngonuk. Rese tongeni alisuk are efeiengauok. Pwungun pwe esor popun kopwe niueiti chokkewe mi malo. Nge, ifa ussun ewe ngun a “feil seni” emon lupwen a malo?
Ewe Ngun A “Liwinla Ren Kot”
Ewe Paipel a apasa pwe lupwen emon a malo, ewe ngun “epwe liwinla ren Kot,” ewe mi awora. (An Salomon Afalafal 12:7) Weween pwe eu ngun epwe wesewesen feil seni fonufan me feita ngeni Kot lon lang? Aapwi! Lupwen ewe Paipel a nounou ewe kapas “liwinla” sap minne emon epwe wesewesen mwokut seni leenian. Ren chok awewe, Jiowa a ereni ekkewe Chon Israel rese tuppwol: “Oupwe liwinto rei, pwe ngang upwe liwin ngenikemi.” (Malakai 3:7) An Israel ‘liwinto’ ngeni Jiowa a wewe ngeni ar kkul seni ar kewe foffor mwaal me atipeeu manauer ngeni an efeiochusefalli noun kewe aramas. Ekkeei ruu porausen ‘liwin’ ra weneiti siwilin och ekiek nge esap fetalin eu mettoch seni eu leeni ngeni pwal eu leeni.
Pwal ussun we chok, lon fansoun malo, lupwen ewe ngun epwe “liwinla” ren Kot, sap minne epwe wesewesen feil seni fonufan me feita lang. Lupwen ena manamanen manau a towu seni emon, Kot chok a tufichin eniwili. Ina minne, an ewe ngun “liwinla ren Kot” a wewe ngeni pwe an ewe emon apilukulukun kuna manau lon mwach kkan a unusen nonnom le poun Kot.
Ekieki mwo met ewe Paipel a apasa ussun maloon Jises Kraist. Ewe soumak kapas allim itan Luk a apasa: “Iwe, Jises a leuwommongeta, ‘Semei, upwe alukuluku nguni le poum.’ Iwe, mwirin an apasata iei usun, a malo.” (Luk 23:46) Lupwen ngunun a towu seni, Jises ese feita lang. Ese manausefal tori ewe aulungatin ran. Me lap seni 40 ran repwe lo mwen Jises epwe feita lang. (Fofor 1:3, 9) Iwe nge, lon ewe fansoun an a malo, Jises a likiti ngunun lon poun Seman we, me a unusen eani lukuluk won an Jiowa tufich le amanauasefalli.
Ewer, Kot chok a tongeni amanauasefalli aramas. (Kol Fel 104:30) A ifa me amwararen ewe apilukuluk a suuk ngenikich!
Eu Apilukuluk Mi Lukuchar
Ewe Paipel a apasa: “Ousap mairu ren ei mettoch pun ewe kulok epwe war lupwen meinisin mi nonnom lon ekkewe peiasen achechchem repwe rongorong leuwan [Jises] me towu.” (Jon 5:28, 29, NW) Ewer, Jises Kraist a pwon pwe chokkewe meinisin Jiowa a chechchemeni repwe manausefal, are Kot epwe ngenisefalliir manauer. Ekkoch leir repwe chokkewe mi manaueni ewe manau mi pwung ussun chok noun Jiowa kewe chon angang. Repwe nonnom leir fite milion aramas ra fen malo nge rese pwaralo ika repwe apwonueta an Jiowa kewe alluk mi pwung. Eli rese fen kaeo ussun met Jiowa a kutta seniir are ese naf ar fansoun le siwili manauer. Kot epwe pwal chechchemeni ekkeei aramas me repwe manausefal, popun pun ewe Paipel a apasa: “Epwe fis ewe manausefal ren ekkewe mi pung pwal ekkewe rese pung.”—Fofor 24:15.
Ikenai, ewe fonufan a ur ren oput me osukosuk, mwanesol me fofforun nni manau, limengau me semmwen. Ika ekkewe mi malo repwe manausefal lon ena esin fonufan, pwungun pwe ar pwapwa esap nomottam. Nge ewe Chon Forata a fen pwon pwe ekiselo chok epwe awesalo ei otot mi nom fan nemenien Setan ewe Tefil. (An Salomon Fos 2:21, 22; Taniel 2:44; 1 Jon 5:19) Eu mwichen aramas mi pwung—“eu fonufan sefo”—epwe pwonuta lon ena fansoun.—2 Piter 3:13.
Lon ena fansoun “esap wor eman chon ewe fanu epwe apasa pwe a samau.” (Aisea 33:24) Pwal mwo nge ewe riaffoun malo epwe morelo, pokiten Kot “epwe tolu seni meser chonun meser meinisin, o esap chuen wor kechiu, are akurang, are metek, pun ekkewe mettochun lom ra fen morelo.” (Pwarata 21:4) Met ren apilukulukochun chokkewe “lon ekkewe peiasen achechchem”!
Lupwen Jiowa a awesalo fofforingau seni ewe fonufan, esap nnielo ekkewe mi pwung ren ekkewe mi ngau. (Kol Fel 37:10, 11; 145:20) Ren enletin, “eu mwich mi fakkun lapalap seni ekkewe mu meinisin, o ekkewe einang meinisin, o sokkun aramas meinisin, o sokkun kapas meinisin” repwe manau lon “ewe riaffou mi lapalap,” ewe epwe ataielo ei otot mi ngau. (Pwarata 7:9-14) Iwe, eu mwichen aramas mi lapalap repwe souni chokkewe repwe manausefal.
En mi mochen kunasefalli atongom kewe? En mi mochen manau tori feilfeilo chok lon Paratis won fonufan? Iwe, epwe lamot om kopwe angei sile mi enlet ussun letipen Kot me an kewe kokkot. (Jon 17:3) Letipen Kot pwe “aramas meinisin repwe kuna amanauen ngunur o sineifichi minne mi enlet.”—1 Timoti 2:3, 4.
[Picture on page 4]
“Pun pwul en, iei popun om kopwe wiliti pwul”
[Picture on page 5]
Sipwe tongeni alollofengenni ewe ngun ngeni fiifi
[Picture on page 7]
Ewe manausefal epwe wato chengel esap morelo