An Kot Kewe Alluk Ra Kawor Fan Iten Ach Sipwe Feioch
“A ifa me watteen ai tongei om alluk!”—KOL FEL 119:97, NW.
1. Menni ekiek a choufetal ussun alleasochis ngeni an Kot kewe alluk?
LON ei fansoun, aramas rese kan efich ar repwe alleasochisi an Kot kewe alluk. Ren chommong, a ussun ita esor lamoten ar repwe alleasochisi eu nemenem mi tekia seniir, eu nemenem rese tongeni kuna. Sia manau lon eu fansoun an a choufetal ewe ekiek pwe esor eu pinukun alluk mi wesewesen pwung fansoun meinisin, me ese wenewenen ffat met a pwung me mwaal, me ese mecheres an aramas wewefichiiti minne mi pwung are mwaal. (An Salomon Fos 17:15; Aisea 5:20) Kanoto chok, eu pekin kutta meefien aramas a apasa pwe “a lap me lein chon Merika ra mochen pwisin filata minne a pwung, murinno, me auchea,” nge ina och sokkun ekiek mi choufetal lein ekkan aramas mi akkomwa mettochun fonufan. Ra mochen pwe “esap wor emon Kot mi pochokkul an kewe alluk. Ra mochen pwe esap wor alluk mi pochokkul. Ra mochen pwe esap wor chon nemenem woch mi kamwochunnuk won alluk fan iten foffor mi pwung.” Emon sou kaeo nonnomun aramas a kuna pwe ikenai “uruurun pwe aramas repwe pwisin filata ewe sokkun manau ra meefi epwe murinno me wenechar.” Atewe a pwal apasa pwe “Meinisin nemenem mi tekia repwe alapalapa ar kewe alluk pwe repwe tipeeu ngeni wesewesen nonnomun aramas.”
2 Pokiten an a wesewesen chommong ir mi apasa pwe ese auchea an Jiowa kewe alluk, a lamot ach sipwe apochokkula ach luku pwe an Kot kewe minen aukuk ra kawor fan iten ach sipwe feioch. A lamot ach sipwe kaeo ewe poraus lon Paipel ikewe a keran aewin mak ie ewe kapas alluk. Lon Keneses 26:5, sia alleani alon Kot ei: “Apraham a aleasochisi aloi o tumwunuochu meinisin mine ua alluk ngeni.” Jiowa a apasa ekkena kapas fitepuku ier mwen an ngeni mwirimwirin Eperiam kewe eu pinukun alluk mi tichchik. Ifa ussun Kot a liwini Eperiam ren an alleasochis, pachelong an alleasochis ngeni an kewe alluk? Iei an Jiowa Kot pwon ngeni: “Chon ekewe mwu won unusen fanufan repwe feioch me ren mwirimwirum kana.” (Keneses 22:18) Iwe, alleasochis ngeni an Kot kewe alluk a fitipacheiti an Kot feioch me chen.
3 Emon me lein ekkewe sou makkei kol mi fel—nge neman i emon samolun Juta me epwap wiisen king mwirin—a pwarata och memmeef ese kan weneiti alluk. A kota ngeni Kot: “A ifa me watteen ai tongei om alluk! (Kol Fel 119:97) Sap minne a chok meefata ena. Nge alon a pwarata an tongei letipen Kot ussun an a affatetiu lon an alluk. A pwal ina ussun meefien Jises Kraist, Noun Kot we mi unusoch. Eu oesini a apasa pwe epwe iei ussun alon Jises: “Ai Kot, ua chok pwapwaesini ai fori letipom; om we alluk a nonnom lon letipei.” (Kol Fel 40:8; Ipru 10:9) Nge ifa ussuch? Sia kan pwapwa le foffori letipen Kot? Sia wesewesen luku pwe an Jiowa kewe alluk ra auchea me repwe efeiochukich? Ifa ukuukun ach alleasochisi an Kot kewe alluk lon ach fel ngeni i, lon manauach iteiten ran, lon ach filata met sipwe fori, me pwal lon ach kewe foffor ngeni aramas meinisin, ese lifilifil? Ren ach sipwe tufichin tongei an Kot kewe alluk, epwe murinno ach sipwe akkom weweiti ewe popun a wor an Kot pwuung le foratiu me apochokkula an kewe alluk.
Jiowa—Ewe Emon Mi Wor An Pwuung le Foratiu Alluk
4 Pokiten i ewe Chon Forata mettoch meinisin, Jiowa ewe Sou Foratiu Alluk lon unuselapen lang me fonufan, ewe mi tekia seni meinisin fan iten ena wiis, me a wor an pwuung le wiiseni ena wiis. (Pwarata 4:11) Iei alon ewe soufos Aisea: “Jiowa ach Sou Foratiu Alluk.” (Aisea 33:22, NW) A fen foratiu ekkewe alluk mi nemeni mettoch kana mi manau me mettoch kana rese manau. (Hiop 38:4-38; 39:1-12; Kol Fel 104:5-19) Pokiten ir forien Kot, aramas ra nom fan an Jiowa kewe alluk mi nemeni mwokutukutur. Iwe, inaamwo ika aramas ra tongeni pwisin nemeni manauer, me a nom rer ewe tufichin ekiek, nge ra kan pwapwa lupwen chok repwe alleasochisi an Kot kewe alluk fan iten foffor mi pwung me foffor mi weneiti ar fel ngeni Kot.—Rom 12:1; 1 Korint 2:14-16.
5 Ussun sia fen silei, an Jiowa kewe alluk fan iten forian kewe esap tongeni talo. (Jeremaia 33:20, 21) Ika emon aramas epwe ipweri och alluk mi nemeni mwokutukutun mettoch meinisin, awewe chok ren ewe allukun weiwei (gravity), epwe kuna pwunungauen an foffor. Pwal ussun chok, esap tongeni morolo an Kot kewe alluk fan iten foffor mi pwung, iwe, esap tufich an emon epwe tunalo are ipweri ekkena alluk, nge esap kuna liwinin. Epwe wesewesen pwonuta pwungun ekkena alluk, ussun chok an kewe alluk fan iten mwokutukutun ekkewe mettoch mi foruta, inaamwo ika fan ekkoch esap muttir fis pwunungauen an emon ipweri ekkena alluk. “Sise tongeni otupu Kot. Pun minne emon epwe fotukatiu, iei chok epwe pwal kini.”—Kalesia 6:7; 1 Timoti 5:24.
Ukuukun Wawaan An Jiowa kewe Alluk
6 A sokkolo watteen pwapwaloon alluk seni lang lupwen a kawor ewe Allukun Moses. (Rom 7:12) Mwirin och fansoun, Jiowa Kot a akkasiwili ewe Allukun Moses me “allukun ewe Kraist.”a (Kalesia 6:2; 1 Korint 9:21) Pokiten kich chon Kraist mi nom fan “ewe alluk mi unusoch, ewe allukun ngaselo,” sia miritiiti pwe Kot ese aukuuku an kewe alluk pwe repwe weneiti ekkoch chok mettoch lon manauach, awewe chok ren ekkewe afalafal sipwe luku are ifa ussun sipwe fel ngeni i. An kewe minen aukuk ra weneiti mettoch meinisin lon manauach, iwe, a kapachelong kkotun lon famili, fofforuch lon pekin business, foffor lefilen mwan me fefin, ach ekiek ngeni chienach kewe chon Kraist, me ach fiti ewe lamalam mi enlet.—Jemes 1:25, 27.
7 Ren chok awewe, iei alon ewe Paipel: “Pun aramas mi fori lisou, are fel ngeni anumwal, are mocheisou, are aramas mi fori tipisin Sotom, are aramas mi sola are mochenia, are unupuch, are lalingau, are mocho, ir resap alemwiri ewe muun Kot.” (1 Korint 6:9, 10) Ewer, sap minne lisowu mwaal a chok wewe ngeni “tongen le monomon.” Sap minne fofforun Sotom a chok wewe ngeni “och nikinikin manau mi sokkolo.” Ekkena foffor mi atai an Jiowa kewe alluk. A pwal ina ussun sola, kapas chofona, me kapasen pwen. (Kol Fel 101:5; Kolose 3:9; 1 Piter 4:15) Jemes a makkei pwe mi ngau tunosik, me Paul a fonoukich pwe sisap eani kapas mi umwes are kapasen le falang. (Efisus 5:4; Jemes 4:16) Ren chon Kraist, meinisin ekkena alluk fan iten foffor mi pwung ra kapachelong lon an Kot alluk mi unusoch.—Kol Fel 19:7.
8 Ekkena popun alluk lon an Jiowa we Kapas ra pwarata pwe an alluk esap och chok tettelin alluk mi affata met a pwung me mwaal, nge a fokkun lap seni ena. Ina longolongun ewe sokkun manau mi nnukunukoch me uwaaoch, iwe, a amurinnolo meinisin fofforun emon. Alluk seni Kot a aufichieta aramas, a pwung, me a eu minen emirit. (Kol Fel 119:72) Ewe kapas “alluk” ewe sou makkei kol fel a nounou a affou seni ewe kapasen Ipru toh·rahʹ. Iei alon emon sou kaeo Paipel: “Ei kapas a popu seni eu kapas mi wewe ngeni emmweni, anna, apara. Iwe, a wewe ngeni minen alapalap fan iten fofforoch.” Me ren ewe sou makkei kol fel ewe alluk eu liffang seni Kot. Esap ita pwal ina ussun ach sipwe aucheani, iwe, sisap ita mut ngeni an epwe alapalapa mettoch meinisin lon manauach?
9 A lamot ngeni monumanau meinisin emmwen mi nnukuchar me pwung. Mi enlet ena ren Jises me ekkewe lusun chonlang, nge ir mi tekia seni aramas. (Kol Fel 8:5; Jon 5:30; 6:38; Ipru 2:7; Pwarata 22:8, 9) Ika pwe ekkena monumanau mi unusoch repwe tongeni kuna feioch seni an Kot emmwen, iwe, epwe ifa me lapaloon ena mettoch ren aramas rese unusoch! Uruwoon aramas me pwisin kunaach ra anneta pwe mi pwung minne ewe soufos Jeremaia a makkei: “Ua silefichi, O Jiowa, pwe esap wiisen aramasen fonufan ar repwe filata aler. Ese fichiiti aramas mi feffetal ar repwe pwal mwo nge emmweni ipwer.”—Jeremaia 10:23, NW.
10 Ika sia tipeni ach sipwe eani ewe sokkun manau mi apwapwa me murinno, sipwe sap ngeni Kot ren an emmwen. King Solomon a miritiiti pwe mi efeiengau an aramas manau me ren pwisin ar kewe minen aukuk, weween, ar imulo seni an Kot emmwen: “Eman aramas a tongeni ekieki pwe ewe al a fetal won a pwung, nge lesopolan ewe al a ale ngeni mala.”—An Salomon Fos 14:12.
Popun Sipwe Aucheani Allukun Jiowa
11 Epwe murinno ach sipwe amaarata ach mochen weweiti allukun Jiowa. Ewe sou makkei kol fel a pwarata pwe a ina ussun mochenin ren alon ei: “Kopwe anenneloi mesei pwe upwe katol ekkewe mettoch mi amwarar seni lon om alluk.” (Kol Fel 119:18) Ika epwe lapalo ach silei Kot me an ekiek, epwe lapalo ach weweiti pwungun alon Aisea ei: “Ngang ewe Samol mi Lapalap om we Kot. Ua aiti ngonuk mine kopwe feioch ren, ua pwal emweni ngonuk ewe al kopwe fetal won. Amwo kopwe auselinga ai kewe alluk!” (Aisea 48:17, 18) Jiowa a wesewesen mochen pwe noun kewe aramas resap sopwongau, nge repwe kuna pwapwa ren ar afanniochu an kewe alluk. Sipwe kaeo ekkoch popun mi lapalap ach sipwe aucheani allukun Kot.
12 Alluk mi fel a feito seni ewe Emon mi sileikich lap seni meinisin. Pokiten Jiowa ewe Chon Forikich, a pwung ach apasa pwe a kan silefichi mettoch meinisin ussun aramas. (Kol Fel 139:1, 2; Fofor 17:24-28) Chienach kewe, mararich kewe, are pwal mwo nge semach me inach resap tongeni sileikich ussun Jiowa a sileikich. Enlet, Kot a sileikich lap seni ach pwisin sileikich! A kon watte an ewe Chon Forikich weweiti minne a lamot ngenikich lon pekin ngun, memmeef, ekiek, me aion. Lupwen epwe afannikich, a pwarata pwe a sileochu sorosoruch, mochenich kewe, me met sia ekiekin achocho ngeni. Jiowa a weweiti met esap pwak rech, nge a pwal silei met sokkun angang mi auchea sipwe tufichin apwonueta. Iei makkeien ewe sou makkei kol fel: “Pun a fen sinei usun meeta sia fisita seni; a pwal chechemeni pwe kich seni falangen pwul.” (Kol Fel 103:14) Ina minne, sipwe tongeni meefi nnukunukoch lon pekin ngun fansoun sipwe ekiekin feffetal lon an alluk, iwe, tipemecheresin anomukich fan an lang emmwen.—An Salomon Fos 3:19-26.
13 Alluk mi fel a feito seni ewe Emon mi tongeikich. Kot a wesewesen ekilapei met sipwe feiochfochofoch ren. Esap pwe a mmen watte liwinin an fangolo Noun we pwe “epwe penmanauen aramas mi chommong”? (Mattu 20:28) Esap pwe Jiowa a fen pwonei pwe ‘esap mut ngenikich sokkun sosot mi lap seni ach tufich’? (1 Korint 10:13) Esap pwe ewe Paipel a annukatiu ngenikich pwe ‘a fen tongeikich’? (1 Piter 5:7) Esor emon mi lap seni Jiowa ren ewe ekiekin awora fan tong emmwen mi atoto feioch ngeni aramas. A silei met epwe ochiitikich me met epwe atoto pwapwa are letipechou. Inaamwo ika sise unusoch me sia kan mwaallilo, nge ika sipwe achocho ngeni minne mi pwung, a kan pwarata an tong ngenikich lon ekkewe sokkun lapalap epwe emmwen ngeni manau me feioch.—Isikiel 33:11.
14 An Kot alluk eu minen annukunuk pun esap tongeni siwil. Lon ekkeei fansoun mi ur ren fitikoko sia manau lon, Jiowa a ussun eu achau mi nnukuchar, iwe, a manau seni fansoun esemuch ngeni fansoun esemuch. (Kol Fel 90:2) Iei alon ussun pwisin i: “Ngang ewe Samol mi Lapalap, usap tongeni siwil.” (Malakai 3:6) An Kot kewe minen aukuk, ussun an a mak lon ewe Paipel, ra unusen nnukunukoch—nge rese ussun an aramas kewe ekiek mi sissiwil fansoun meinisin. (Jemes 1:17) Ren chok awewe, ren fite, fite ier ekkan sou ak ra apochokkula ewe ekiek pwe sam me in repwe chok mut ngeni nour kewe ar repwe fori minne chok ra mochen, nge resap apwunguur, nge mwirin, ekkoch ra siwili ar ekiek, iwe, ra apasa pwe a mwaal ar na fon. An chon fonufan kewe minen aukuk me emmwen fan iten ena mettoch ra wiliwilikkis, iwe, ra ussun aset mi mwaroro ren asapwal mi pochokkul. Iwe nge, an Jiowa kewe Kapas ese nnukunukungau. Ren fitepuku ier ewe Paipel a fen awora fon ren ifa ussun sipwe amaarata semirit fan tong. Iei makkeien ewe aposel Paul: “Ami sam kena, ousap songa noumi, pwe oupwe foleniochu ir ren sokkun amirit me fonou me ren ewe Samol.” (Efisus 6:4) A ifa me watteen nnukunukochun letipach pokiten ach silei pwe a mmen nnukuchar an Jiowa kewe minen aukuk; resap fokkun tongeni siwil!
Feioch fan iten Ir mi Akkalleasochisi An Kot kewe Alluk
15 Iei alon Kot me ren ewe soufos Aisea: “Iei ussun ai kapas . . . epwe . . . apwonueta mine ua akunou ngeni.” (Aisea 55:11) Iwe, pwal ussun chok, lupwen sipwe tinikken le apwonueta ekkewe minen aukuk lon an we Kapas, fofforuch epwe fisoch, sipwe fori mettoch mi murinno, me sipwe kuna pwapwa.
16 Nengeni mwo ifa ussun an Kot kewe alluk och minen emmwen mi nnukuchar fan iten pupulu mi fisoch. Paul a makkei pwe “Aramas meinisin repwe asamolu pupulu, o kiekin pupulu epwe limelimoch; pun Kot epwe apungu ekkewe mi lisou o ekkewe mi mocheisou.” (Ipru 13:4) Wiisen chon pupulu, ar repwe pwarata sufol me tong lefiler: “Ami mwan kena, oupwe chok tongei en me puluan usun chok pwisin ami, pwal ewe fefin epwe menniniti puluan we.” (Efisus 5:33) Aewin Korint 13:4-8 a awewei ewe sokkun tong repwe pwarata lefiler: “Tong a songomang o kirokiroch; tong ese lolowo are sikasini; ese pwal mwanesol, o ese fori minne mi asau. Tong esap kutta pwisin letipan; esap pwal muttir ngeni song; esap pwal chechemeni foforingauen ekkewe ekkoch. esap pwapwaesini minne mi mwal, pwe a pwapwaesini minne mi enlet. Tong a chok mosonoson fan mettoch meinisin, a luku mettoch meinisin, a apilukuluku mettoch meinisin, a pwal likiitu fan mettoch meinisin. Tong esap muchulo.” Ika ena sokkun tong a nom lon eu pupulu, iwe, esap sopwongau.
17 Pwal eu pisekin annet pwe an Jiowa kewe minen aukuk ra kan atoto feioch, iei an apasa pwe mi ngau unupuch. A pwal mwo nge apasa pwe mi ngau ‘an emon unummong wain.’ (1 Timoti 3:3, 8; Rom 13:13) Chommong mi tunalo an Kot kewe alluk ra uri samau are a kan lapalo ar samau pokiten ar kon unummong sakau. Pokiten ar tunalo an Paipel fon ussun an epwe ukuukoch an aramas un sakau, ekkoch ra eoreni ar repwe unummong sakau pwe epwe “alisiir le akinamwei inisir.” A chommong ekkewe fitikoko mi fis pokiten an aramas kon unummong sakau, iwe, a kapachelong itengau, fitikoko lon famili are taloon famili, solapen moni, me an aramas towu seni ar angang. (An Salomon Fos 23:19-21, 29-35) Esap pwe an Jiowa kewe minen aukuk fan iten sakau eu minen tumun?
18 A pwal letelo pwe an Kot kewe minen aukuk ra awora watte alillis lon pekin moni. Ewe Paipel a pesei chon Kraist pwe repwe wenechar me tinikken. (Luk 16:10; Efisus 4:28; Kolose 3:23) Pokiten ar akkapwonueta ena fon, chommong chon Kraist ra fen mweteta lon ar angang are ra amwochu ar angang lupwen chiener kewe ra towu seni ar angang. A pwal wor feioch lon pekin moni lupwen aramas resap fori ekkewe mettoch mi u ngeni Paipel, awewe chok ren pet, un suupwa are safeien opuchopuch. Ese mwaal en mi tongeni ekieki pwal fitu mettoch an Kot kewe minen aukuk ra awora alillis ren lon pekin moni.
19 A mecheres ngeni aramas rese unusoch ar repwe rikilo seni an Kot kewe alluk me minen aukuk. Ekieki mwo ekkewe chon Israel mi nom ren ewe Chuukun Sainai. Iei alon Kot ngeniir: “Ika oupwe aleasochisi aloi o apwonueta ai we pwon, murin oupwe wesewesen nei aramas. Inamwo ika unusen fanufan ai, nge ua filikemita me lein aramas meinisin.” Iwe, ra apasa pwe “Meinisin mine ewe Samol mi Lapalap a apasa aipwe fori.” Iwe nge, a fet sokkofesenin ewe al ra filata ar repwe che won! (Ekistos 19:5, 8; Kol Fel 106:12-43) Nge kich, sipwe sokko seniir, iwe, sipwe etiwa me kamwochunnuk won an Kot kewe minen aukuk.
20 Iei ewe alen mirit me pwapwa, ach sipwe fitipacheiti ekkewe alluk mi unusen tekia Jiowa a fen awora fan iten emmwen lon manauach. (Kol Fel 19:7-11) Ren ach sipwe tufichin fori ena mettoch, a pwal lamot ach sipwe miritiiti aucheaan an Kot kewe kapasen alongolongun alluk. Ina ewe mettoch sipwe kaeo ussun lon ena eu lesen mwirin ei.
[Footnotes]
a Ren poraus mi tichchik ussun “allukun ewe Kraist,” pi Ewe Leenien Mas, September 1, 1996, pekin taropwe 14-24.
En mi Chechchemeni?
• Pwata sipwe tongeni luku pwe an Kot kewe alluk ra kawor fan iten ach sipwe feioch?
• Ikkefa ekkewe popun sipwe aucheani allukun Jiowa?
• Ifa ussun an Kot kewe alluk ra kan atoto feioch?
2. Ifa ussun ewe akkaewin fansoun an a keran mak porausen alluk lon ewe Paipel a ririfengen me an Kot feioch me chen?
3. (a) Ifa meefien emon sou makkei kol mi fel ussun an Jiowa alluk? (b) Ikkefa ekkewe kapas eis mmen lamot ach sipwe ekiekifichi?
4. Met popun Jiowa ewe Sou Awora Alluk mi tekia seni meinisin me a wor an pwuung fan iten ena wiis?
5. Ifa ussun a pwalo pwe mi enlet ewe kapasen alongolongun alluk lon Kalesia 6:7 ussun an Kot kewe alluk?
6. Ifa ukuukun wawaan an Kot kewe alluk?
7. Eiteita mwo ekkoch an Kot kewe alluk mi lamot.
8. (a) Mei fet allukun Jiowa? (b) Ifa weween ewe kapasen Ipru fan iten “alluk”?
9, 10. (a) Pwata a lamot ngenikich emmwen mi nnukuchar? (b) Ifa ewe eu chok mettoch epwe atoto rech ewe sokkun manau mi apwapwa me auchea?
11. Met popun sipwe tipeni ach sipwe weweiti allukun Kot?
12. Ifa ussun silelapen Jiowa ussuch a atufichi an epwe ewe Sou Foratiu Alluk mi murinno seni meinisin?
13. Pwata sipwe tongeni luku ren unusen letipach pwe Jiowa a enletin ekiekifichi met epwe ochitikich?
14. Lon eu lapalap mi lamot, ifa ussun allukun Kot a sokko seni ekiekin aramas?
15, 16. (a) Met epwe fis ika sipwe akkapwonueta an Jiowa kewe minen aukuk? (b) Ifa ussun an Kot kewe alluk repwe tongeni wiliiti eu minen emmwen mi nnukuchar lon pupulu?
17. Met sokkun feioch epwe toto seni ach akkapwonueta an Jiowa kewe minen aukuk fan iten sakau?
18. An Kot kewe alluk ra ita auchea fan iten pekin moni? Awewei mwo.
19, 20. Pwata iei ewe alen mirit, ach sipwe nguuri me kamwochunnuk won an Kot kewe alluk?
[Picture on page 21]
Eperiam a kuna feioch mi somolo ren an akkalleasochisi allukun Jiowa
[Pictures on page 23]
Aurekin lon manauen aramas mi ur ren osukosuk ikenai a kan arikalo ekiekin chommong seni allukun Kot
[Picture on page 25]
Ussun chok eu totai won eu achau, allukun Kot a nnukuchar me esap tongeni siwil