Chon Kraist Rese Peni Eu Pekin Lon Ekkewe Ranin Le Sopwoloon
“Esap ir seni fonufan, usun chok ngang usap seni fonufan.”—JON 17:16.
1, 2. Met Jises a apasa ussun wiisen noun kewe me ewe fonufan, me ikkefa ekkewe kapas eis an kewe kapas a eppieta?
LON ewe saingoon pwinin manauan ussun chok emon aramas mi unusoch, Jises a eani eu iotek mi ttam lupwen noun kewe chon kaeo ra auseling. Lon an we iotek, Jises a apasa och mettoch mi awewei manauen chon Kraist mi enlet meinisin. A apasa ei mettoch ussun noun kewe chon kaeo: “Ua fen ngenir om kapas, nge ewe fonufan a oput ir; pun ir resap seni fonufan, usun chok ngang usap seni fonufan. Usap tingor pwe kopwe angei ir seni fonufan, nge kopwe chok amwochu ir seni ewe mi ingau. Esap ir seni fonufan, usun chok ngang usap seni fonufan.”—Jon 17:14-16.
2 Fan ruu, Jises a apasa pwe noun kewe chon kaeo resap ir seni fonufan. Pwal och, ar imulo seni fonufan epwe efisata osukosuk—fonufan epwe oput ir. Nge, ekkewe chon Kraist resap niuokkus; pun Jiowa epwe tumunuur. (An Salomon Fos 18:10; Mattu 24:9, 13) Pokiten an Jises kewe kapas, sipwe chuen tongeni eis: ‘Pwata chon Kraist mi enlet esap ir seni fonufan? Met weween ach sisap kinikinin ewe fonufan? Ika fonufan a oputa ekkewe chon Kraist, epwe ifa ar ekiek ussun fonufan? Akkaewin, ifa ar ekiek ussun ekkewe muun fonufan?’ Ifa ussun an ewe Paipel polueni ekkeei kapas eis mi lamot pokiten a kkukich meinisin.
“Kich Seni Kot”
3 Ach ririoch ngeni Jiowa ina eu popun esap kich seni fonufan. Ewe aposel Jon a makkei: “Sia meefi pwe kich seni Kot, nge fonufan meinisin a nonnom fan nemenien ewe mi ingau.” (1 Jon 5:19) An Jon kewe kapas ussun ewe fonufan mi fokkun enlet. Ekkewe maun, atai alluk, kirikiringau, riaffou, ppwor, me lisou mwaal ra choufetal ikenai ra pwarata pwe etipetipaen Setan nge sap Kot. (Jon 12:31; 2 Korint 4:4; Efisus 6:12) Lupwen emon aramas a wiliiti emon Chon Pwarata Jiowa, esap fori are tipeeu ngeni ena sokkun foffor mi ngau, a pwarata pwe esap seni ei fonufan.—Rom 12:2; 13:12-14; 1 Korint 6:9-11; 1 Jon 3:10-12.
4 Jon a apasa pwe ekkewe chon Kraist ra mwaalfesen me ewe fonufan pokiten ir “seni Kot.” Meinisin mi fangolo manauer ngeni Jiowa ra wiliiti noun. Ewe aposel Paul a apasa: “Are sia manau, sia manau ngeni ewe Samol; are sia malo, sia malo ngeni ewe Samol. Iei minne, inaamwo ika sia manau are malo, nge sia chok noun ewe Samol.” (Rom 14:8; Kol Fel 116:15) Pokiten kich noun Jiowa, sia fel ngeni i chok. (Ekistos 20:4-6) Iwe, emon chon Kraist mi enlet esap fangolo manauan ngeni angangen fonufan. Inaamwo ika a sufoliiti esissinnen ekkewe muu nge, ese pwarata ren an foffor me lon letipan pwe a fel ngeniir. Ese pwal fel ngeni ekkewe aramas mi itefoulo lon sports are pwal ekkewe aramas mi foummong ikenai. Pwungun pwe a sufoliiti pwungun an aramas fori ar mochen, nge a fel ngeni chok ewe Chon Forata. (Mattu 4:10; Pwarata 19:10) Ei mettoch a pwal pwarata pwe esap seni ewe fonufan.
“Muui We Esap Seni Ei Fonufan”
5 Ekkewe chon Kraist ir noun Jises Kraist chon kaeo me ra nonnom fan nemenien Muun Kot, ina popun pwal ir resap seni ewe fonufan. Lupwen Jises a kapwung mwen Pontius Pailat, a apasa: “Muui we esap seni ei fonufan. Are muui seni fonufan, iwe, nei kewe chon angang repwe fiu, pwe emon esap afangemaei ngeni re Jus. Nge iei, muui esap seni fonufan.” (Jon 18:36) Ren ewe Muu, iten Jiowa we epwe pinilo, an nemenem epwe aitochulo, me letipan epwe fis won fonufan ussun chok lon lang. (Mattu 6:9, 10) Lon unusen an Jises angangen afalafal, a afalafala ewe kapas allim ussun ewe Muu, me a apasa pwe epwe esileifetalei ren noun kewe chon kaeo tori ewe sopwoloon ei otot. (Mattu 4:23; 24:14) Lon 1914 ekkewe kapasen oesini lon Pwarata 11:15 ra pwonuta: “Nemenemen fonufan a fen wiliti nemenemen ach Samol o noun we Kraist; iwe, epwe nemeni feilfeilo feilfeilo chok.” Sia arap ngeni ewe fansoun ena Muun lang epwe ina chok ewe muu epwe nemeni aramas. (Taniel 2:44) Epwe tori eu fansoun lupwen pwal mwo nge ekkewe nouwisin fonufan repwele silei ena nemenem.—Kol Fel 2:6-12.
6 Ren ach ekieki ekkena mettoch meinisin, chon Kraist mi enlet ikenai ra nonnom fan nemenien Muun Kot, me ra alleasochisi an Jises fon pwe sipwe ‘kuttafichi lom an mu o an Kot pung.’ (Mattu 6:33) Sap minne rese tuppwol ngeni ewe fonu ra nonnom ie, nge a wewe ngeni pwe lon pekin ngun ir resap seni fonufan. Wiisen chon Kraist ikenai, ussun chok lon ewe aewin senturi, ar ‘pwarata usun ewe muun Kot.’ (Fofor 28:23) Esor an muun aramas pwuung le eppeti ei angang seni Kot.
7 Pokiten Chon Pwarata Jiowa ir noun Jiowa me Jises kewe chon kaeo ra nonnom fan nemenien Muun Kot, rese angolong lon ekkewe maun a fis lon fonuer me won fonufan atun ewe aruween me ruwe me aewin senturi. Rese peni eu pekin lon maun, are nounou ekkewe pisekin maun, me rese aporausafetalei poraus fen iten eu pekin won fonufan. A fen amwarar ewe luku a pwalo fan eu nemenem mi chou ren ar appiru ekkewe kapasen alongolongun alluk ra affata ngeni ekkewe nouwisin ena Muun Nazi lon Tois lon 1934: “Sise mochen angolong lon politics, nge sia unusen angang ngeni muun Kot fan Kraist ewe King. Sisap efeiengaua are fofforingau ngeni emon. Sipwe pwapwa le nonnom fan kinamwe me foffori minne mi murinno ngeni aramas meinisin ren ukuukun ach tufich.”
Ambassador Me Envoy Fan Iten Kraist
8 Paul a apasa pwe pwisin i me chiechian kewe chon Kraist mi kepit ir “ambassador mi siwili Kraist, ussun chok pwe Kot a tittingorei aramas ren am.” (2 Korint 5:20, NW; Efisus 6:20) Seni 1914, a pwung ach apasa pwe ekkewe chon Kraist mi kepit ir ambassador fan iten Muun Kot, me ir pwal “noun” ewe Muu. (Mattu 13:38; Filipai 3:20; Pwarata 5:9, 10) Pwal och, Jiowa a fen angei seni ekkewe muu “eu mwich mi lapalap,” ekkewe “ekkoch siip,” ir chon Kraist mi eani apilukulukun manau won fonufan, fan iten kalisitaan noun kewe mi kepit lon ar angang ussun chok ambassador. (Pwarata 7:9; Jon 10:16) Ekkeei “ekkoch siip” mi pwal tongeni iteni “envoy” fan iten Muun Kot.
9 Emon ambassador me noun kewe chon angang resap angolong lon mwokutukutun ewe muu ra akunolo ngeni. Pwal ussun we chok, ekkewe chon Kraist rese peni eu pekin nemenem lon mwokutukutun ekkewe muun fonufan. Rese pekini eu pekin lupwen a ppiita osukosuk lefilen aramas mi sokkolo fonuer, ar lewo, tekiar, are wouochuur. (Fofor 10:34, 35) Nge, ra “fofor-murinno ngeni aramas meinisin.” (Kalesia 6:10) Pokiten Chon Pwarata Jiowa rese peni eu pekin lon an ei fonufan kewe osukosuk, esap pwung an aramas u ngeni ar poraus pokiten ekkena aramas ra tipi ngeni Chon Pwarata pwe ra peni ewe eu pekin lon eu osukosuk lefilen aramas mi sokkolo ar lewo, fonu, are einang.
Esissinata Ren Tong
10 Pwal eu popun ekkewe chon Kraist rese peni eu pekin lon mwokutukutun ekkewe muun fonufan, pokiten ar chiechioch me ekkewe ekkoch chon Kraist. Jises a ereni noun kewe chon kaeo: “Epwe iei usun pwe aramas meinisin repwe sinei pwe ami nei chon kaeo, are mi wor tong lefilemi.” (Jon 13:35) Tongen pwipwi ewe mettoch mi lamot ika emon a mochen wiliiti emon chon Kraist. (1 Jon 3:14) An emon chon Kraist chiechioch me ekkewe ekkoch chon Kraist a riri ngeni an chiechioch me Jiowa me Jises. An tong ese aukuk ngeni chokkewe lon pwisin an we mwichefel. A kapachelong ewe mwichen pwipwi “lon unusen fonufan.”—1 Piter 5:9.
11 Ikenai, Chon Pwarata Jiowa ra pwarata ar tongei pwiir kewe ren ar apwonueta alon Aisea 2:4: “Repwe amani nour ketilas o awili ngeni pisekin tuw pwul, nge wokur siles repwe awili ngeni naifen otot. Ekewe mwu resap chuen maunfengen, resap pwal chuen kaio maun.” Pokiten ra kaeo seni Jiowa, ekkewe chon Kraist mi enlet ra kinamwe ren Kot me ren emon me emon leir. (Aisea 54:13) Pokiten ra tongei Kot me pwiir kewe, rese tongeni ekiekin maun ngeni chiener kewe chon Kraist—are pwal emon—lon pwal eu fonu. Ar kinamwe me tipeeu a wewe ngeni eu kinikin mi lamot lon ar fel, me a pwarata pwe a wesewesen nonnom rer an Kot we ngun. (Kol Fel 133:1; Mika 2:12; Mattu 22:37-39; Kolose 3:14) Ra “kutta kinamwe, o tapwelo mwirin,” pokiten ra silei pwe “mesen ewe SAMOL ra nengeni ekkewe aramas mi pung.”—Kol Fel 34:14, 15.
Ifa Ekiekin Chon Kraist Ussun Ewe Fonufan
12 Jiowa a fen eani kapwung won ei fonufan, nge esaamwo apwungu aramas meinisin lon ei fonufan. Epwe fori ena mettoch ren Jises lon An we fansoun. (Kol Fel 67:3, 4; Mattu 25:31-46; 2 Piter 3:10) Nge iei, a pwarata tong mi lapalap ngeni aramas. A pwal mwo nge fangolo Noun we alaemon pwe epwe suuk ngeni aramas meinisin ewe tufichin angei manau esemuch. (Jon 3:16) Pokiten kich chon Kraist, sia appiru an Kot tong ren ach esilefetal ngeni aramas ussun an Kot kokkot fan iten amanau, inaamwo ika fan chommong aramas rese mochen etiwakich.
13 Sipwe eani met sokkun ekiek ussun ekkewe nouwis lon ei fonufan? Paul a polueni ena kapas eis lupwen a makkei: “Aramas meinisin repwe alleasochisi ewe mu mi nemeni ir. Pun esor an mu nemenem are esap seni Kot, nge ekkewe mu mi wor, ra chok popu seni Kot.” (Rom 13:1, 2) Aramas ra apwonueta wiiser ussun chok sou nemenem (eu nemenem mi lap are kkis lefiler, nge fansoun meinisin ra nom fan an Jiowa nemenem) pokiten ewe mi Tekia Seni Meinisin a mumu ngeniir. Emon chon Kraist epwe anomu pwisin i fan nemenemen eu muu pokiten a wewe ngeni kinikinin an alleasochisi Jiowa? Nge, epwe ifa ussun ika a ppiita och osukosuk lefilen allukun Kot me allukun muun aramas?
Allukun Kot Me An Sisar Alluk
14 Taniel me chienan kewe ulumon ra isetiu eu leenien appiru ren ifa ussun sipwe anomukich fan ekkewe muun aramas nge sipwe chuen chok nonnom fan nemenien Kot. Lupwen ekkewe fomon re Ipru sarafo ra eolo lon Papilon, ra alleasochisi allukun ena fonu me ra muttir kefilita fan iten eu asukul mi sokkolo auchean. Taniel a kapas ngeni ewe meilap pokiten a miritiiti pwe eli ar asukul epwe efisata osukosuk ren Allukun Jiowa. Ina popun a fis pwal eu kokkot a sufoliiti lukuen ekkewe fomon re Ipru. (Taniel 1:8-17) Chon Pwarata Jiowa ra appiru fofforun Taniel lupwen ra awewe fan pwotete ngeni ekkewe nouwis pwe ar luku esap efisata osukosuk.
15 Iwe nge, mwirin, a ppiita eu osukosuk rese tongeni tunalo. Ewe kingen Papilon a aueta eu uluulun mi watte lon ewe leeni mi sonosonoch itan Dura me a alluku ngeni ekkewe nouwis mi foummong, kapachelong ekkewe sou emmwen lon ekkewe muun lukun, pwe repwe chuufengen fan iten efiinun ewe uluulun. Lon ei fansoun, ekkewe ulumon chienan Taniel ra fen eani wiiser sou emmwen lon ewe fonu orun Papilon, ina popun ra pwal nonnom fan ena alluk. Atun ewe efiinun, meinisin repwe chapetiu mwen ewe uluulun. Nge ekkewe re Ipru ra silei pwe ar fori ena epwe u ngeni allukun Kot. (Tuteronomi 5:8-10) Ina popun, lupwen meinisin ra chapetiu, ir ra chok uta. Pokiten ar alleasolapa allukun ewe king, ra tongeni nninniilo, nge ra manau pokiten chok eu manaman; nge ra filata ar repwe malo lap seni ar repwe alleasolapa Jiowa.—Taniel 2:49–3:29.
16 Lon ewe aewin senturi, ekkewe nouwisin chon Jus lon Jerusalem ra kori noun Jises Kraist kewe aposel me ra alluku ngeniir pwe repwe ukutiu le afalafal fan iten Jises. Met ra fori? Jises a fen alluku ngeniir pwe repwe foralo chon kaeo won ekkewe fonu meinisin, ina epwe kapachelong Jutia. A pwal ereniir pwe repwe wiliiti noun kewe chon pwarata lon Jerusalem pwal won unusen fonufan. (Mattu 28:19, 20; Fofor 1:8) Ekkewe aposel ra silei pwe an Jises kewe alluk ina wesewesen an Kot alluk fan iter. (Jon 5:30; 8:28) Ina popun ra apasa: “Sipwe fakkun alleasochisi Kot lap seni aramas.”—Fofor 4:19, 20; 5:29.
17 Ekkewe aposel esap ir chon u ngeni. (An Salomon Fos 24:21) Nge, lupwen ekkewe nouwis ra pineer seni ar repwe fori letipen Kot, ra chok apasa, ‘Sipwe fokkun alleasochisi Kot, nge esap aramas.’ Jises a apasa pwe sipwe “ngeni Sisar minne an Sisar, o pwal ngeni Kot minne an Kot.” (Mark 12:17) Ika sia alleasolapa allukun Kot pokiten met emon aramas a erenikich, weween pwe sia ngeni aramas minne an Kot. Iwe nge, sia liwini ngeni Sisar ach liwinimmang, nge sia luku pwe an Jiowa nemenem ewe mi tekia seni meinisin. I ewe Epinikepisom, ewe Chon Forata, ewe Popun nemenem.—Pwarata 4:11.
Sipwe Uta Nukuchar
18 Lon ei fansoun, sia kilisou pwe lape-ngeni ekkewe muu meinisin ra silei pwe Chon Pwarata Jiowa resap peni eu pekin lupwen a wor osukosuk. Nge, lon ekkoch fonu, ekkewe Chon Pwarata ra kuna riaffou watte. Lon unusen ewe oruween senturi tori ei fansoun, ekkoch pwiich kewe ra achocho le likiitu, me ra fiti eu maun lon pekin ngun “ewe maun mi murinno, ewe maunen luku.”—1 Timoti 6:12.
19 Ifa ussun sipwe tongeni appiruur le uta nukuchar? Aewin, sipwe chechchemeni pwe epwe torikich riaffou. Sisap ruko are pwal mwo nge mairu lupwen a torikich. Paul a ouroura Timoti: “Ir meinisin mi mochen manaueni ewe manau mi fich ngeni Kot lon Kraist Jises repwe kuna riaffou.” (2 Timoti 3:12; 1 Piter 4:12) Lon eu fonufan ia an Setan nemenem a pochokkul ie, met popun esap torikich riaffou? (Pwarata 12:17) Ika sia amwochu ach tuppwol, epwe wor aramas repwe ‘weitifengen . . . o turunufaseikich.’—1 Piter 4:4.
20 Oruuan, sia luku pwe Jiowa me noun kewe chonlang repwe alisikich. Ussun chok Elisa seni loom a apasa, “chokewe mi nom rech ra kon chomong seni chokewe mi nom rer.” (2 King 6:16; Kol Fel 34:7) Eli Jiowa, fan iten an kokkot mi murinno, a mutata riaffou seni ekkewe chon u ngenikich an epwe sopweilo ren och fansoun. Nge, epwe ngenikich ewe pochokkul pwe sipwe likiitu. (Aisea 41:9, 10) Ekkoch ra fen nninniilo, nge ena mettoch ese aniuokkusukich. Jises a apasa: “Oute niuokusiti ir mi nielo inisich, nge rese tongeni atailo ngunuch me inisich lon Keena.” (Mattu 10:16-23, 28) Kich “wasola” chok lon ei fonufan. Sia aea ach fansoun ikei ie pwe sipwe “amwochu o manaueni ewe manau mi enlet,” manau esemuch lon an Kot fonufan sefo. (1 Piter 2:11; 1 Timoti 6:19) Esor emon aramas a tongeni angei senikich ena feioch ika sia amwochu ach tuppwol ngeni Kot.
21 Iwe, sipwe chechchemeni auchean ewe chiechi a nom rech me Jiowa Kot. Amwo sipwe akkaucheani ach feioch pokiten kich noun Jises kewe chon kaeo me pokiten sia nonnom fan nemenien ewe Muu. Sipwe unusen tongei pwiich kewe, me amwo sipwe pwapwaesini ewe tong sia angei seniir iteitan. Lap seni meinisin, sipwe auselinga ekkewe kapasen ewe soumakkei kol fel: “Kopwe witiwiti ewe SAMOL; kopwe pochokkul, o letipom epwe chok pworacho; ewer, kopwe witiwiti ewe SAMOL!” (Kol Fel 27:14; Aisea 54:17) Iwe kich, ussun chok chommong chon Kraist me mwan, sipwe uta nukuchar ren ach apilukulukoch—chon Kraist mi tuppwol, rese peni eu pekin, mi imulo seni fonufan.
Kopwe Tongeni Awewei?
• Ifa ussun ach chiechi me Jiowa a aimukichelo seni ei fonufan?
• Pokiten sia nom fan nemenien Muun Kot, ifa ussun sipwe amwochu ach sise peni eu pekin lon ei fonufan?
• Ifa ussun tong fan iten pwiich kewe epwe alisikich ach sisap peni eu pekin, me ach imulo seni fonufan?
3. (a) Met a aimufesennikich seni ewe fonufan? (b) Ifa ewe pisekin annet pwe fonufan a “nonnom fan nemenien ewe mi ngau”?
4. Ifa ussun sipwe pwarata pwe kich noun Jiowa?
5, 6. Ifa ussun ach nonnom fan nemenien Muun Kot a pwarata pwe sisap seni ewe fonufan?
7. Met popun chon Kraist mi enlet rese peni eu pekin, me ifa ussun a fen pwalo ar rese fori?
8, 9. Ifa ussun Chon Pwarata Jiowa ra ussun chok ambassador me envoy, me ifa ussun wiiser a kku met a fis lefiler me ekkewe muun fonufan?
10. Ifa lamoten tong fan iten chon Kraist?
11. Ifa ussun an Chon Pwarata tongeifengenniir a etipetipa ar kewe foffor?
12. Chon Pwarata Jiowa ra appiru menni lapalapen Jiowa ngeni aramasen fonufan, me ifa ussun?
13. Ifa ekiekich ussun nouwisin fonufan?
14, 15. (a) Met Taniel a fori pwe esap fis osukosuk ussun alleasochis? (b) Met ekkewe ulumon re Ipru ra fori lupwen a fis osukosuk ussun alleasochis nge rese tongeni tunalo?
16, 17. Met ekkewe aposel ra fori lupwen eu alluk a katowu pwe repwe ukutiu le afalafal, me met popun?
18, 19. Met chommong pwiich kewe ra fen fori, me ifa ussun sipwe tongeni appiruur?
20. Ikkefa ekkewe enlet mi apochokkulakich sipwe chechchemeni?
21. Met sipwe ekkekieki fansoun meinisin?
[Picture on page 25]
Ifa ussun ach nonnom fan nemenien an Kot Muu a kku ach nonnom lon ewe fonufan?
[Picture on page 26]
Emon chon Hutu me emon chon Tutsi ra angangfengen fan pwapwa
[Picture on page 27]
Chon Jus me chon Arab pwiipwi chon Kraist
[Picture on page 27]
Chon Serbia, chon Bosnia, me chon Croatia chon Kraist ra pwapwafengen
[Picture on page 28]
Ifa ewe alen pwung lupwen ekkewe nouwis ra alluku ngenikich pwe sipwe atai an Kot alluk?