“Ami Oupwe Pochokkul Lon Ach Samol”
“Ami oupwe pochokkul lon ach Samol, pwal lon pochokkulun an we manaman.” —EFISUS 6:10.
ORUN 3,000 ier lom, ruuemon chon fiu ra mesefengen lefilen ruu mwichen sounfiu lon eu leenien maun. Ewe mi kukkun leir, i emon at, emon chon masen siip itan Tafit. Ewe emon itan Koliat a uta mwan, i emon mwan mi fokkun pochokkul me ttam. Choun ufan we sekit mi for seni mail a orun 125 paun, iwe, a uwei efoch wokowokun maun mi fokkun watte me chou me pwal efoch katilas mi watte. Tafit ese ufouf och sekit, iwe, a chok uwei noun we aunuun. Ewe aramas watte re Filistia itan Koliat a songongau pun ewe chon Israel mi etto fiu ngeni, i emon chok at. (1 Samuel 17:42-44) Me ren ekkewe ruu mwichen sounfiu mi katol, ese fokkun wor tipemwaramwar ren io epwe win. Nge sap minne ewe mi pochokkul epwe win fansoun meinisin. (An Salomon Afalafal 9:11) Tafit a pworacho pun a fiu fan an Jiowa we pochokkul. A apasa: “Ewe maun an Jiowa.” Ewe poraus lon ewe Paipel a aiti ngenikich pwe “Tafit a akufu o niela Koliat ren eu oulun me efou fau.”—1 Samuel 17:47, 50.
2 Chon Kraist rese fiti eu maun lon pekin fituk. Inaamwo ika repwe kinamwe ngeni aramas meinisin, nge ra fiffiti eu maun lon pekin ngun, iwe, nge ekkewe chon u ngeniir ra fokkun pochokkul. (Rom 12:18) Lon ewe saigoon sopwun lon noun we taropwe ngeni chon Efisus, Paul a awewei ussun eu maun iteiten Chon Kraist meinisin repwe fiti. A makkei: “Pun saminne sipwe maun ngeni fituk me cha, pwe ngeni ekkewe mu, are ekkewe nemenem, are ngeni ekkewe chon nemeni rochopwak won ei fonufan, pwal ngeni ekkewe chommong sokkun ngun ingau lon lang.”—Efisus 6:12.
3 Ekkena “ngun ingau” ir Satan me ekkewe timon, ekkewe mi mochen atai ach ririoch ngeni Jiowa Kot. Pokiten ir mi fokkun pochokkul lap senikich, sipwe ussun chok Tafit, iwe, sisap tongeni sopwoch ika sisap kukkutta pochokkul seni Kot. Pwungun pwe Paul a peseikich ach sipwe “pochokkul lon ach Samol, pwal lon pochokkulun an we manaman.” (Efisus 6:10) Mwirin an na kapasen fon, ewe aposel a kapas ussun ekkewe minen alillis lon pekin ngun me ekkewe lapalapen Chon Kraist repwe atufichikich le winneni ewe maun.—Efisus 6:11-17.
4 Iwe, iei sipwe nengenifichi met ewe Paipel a era ussun pochokkulen me angangen chon u ngenikich. Mwirin, sipwe kaeofichi minne sipwe fori fan iten ach sipwe pwisin tuttumunukich. Ika sipwe akkapwonueta an Jiowa kewe kapasen emmwen, sipwe tongeni lukuluk pwe ekkewe chon u ngenikich resap akuffukich.
Eu Maun Ngeni Ekkewe Ngun mi Ngau
5 Paul a awewei pwe sipwe “maun . . . ngeni ekkewe chommong sokkun ngun ingau lon lang.” Pwungun pwe ewe akkaemonun ngun mi ngau, ina i Satan ewe Tefil, “samolun ekkewe timon.” (Mattu 12:24-26) Ewe Paipel a alollo ach fiu ngeni pwuuk. Lom lom, lon Kris, lupwen aramas ra pwuukfengen, emon me emon epwe sotun oruku ewe chon appolua fan iten an epwe oturatiu emonewe. Pwal ussun chok, ewe Tefil a mochen an epwe pout senikich ach uppwos lon pekin ngun. Epwe ifa ussun an epwe fori ena mettoch?
6 Ewe Tefil epwe tongeni pwomweni pwomwen emon serepenit, emon laion mi orior, are pwal mwo nge emon chonlangin saram. (2 Korint 11:3, 14; 1 Piter 5:8) Epwe tongeni nounou aramas pwe repwe eriaffoukich are aletipengauakich. (Pwarata 2:10) Pokiten unusen fonufan a nom fan nemenien Satan, epwe tongeni unusen akkaea mocheniangauen me pwapwaan fonufan pwe epwe liapenikich. (2 Timoti 2:26; 1 Jon 2:16; 5:19) Epwe tongeni aea ekiekin fonufan me ekiekin ekkewe chon rikilo pwe epwe otupukich, ussun chok an a otupu If.—1 Timoti 2:14.
7 Inaamwo ika epwe ussun ita nge a kon watte pochokkulen an Satan me noun kewe timon kewe pisekin maun me manaman, nge mei chok aukuuk. Ekkena ngun mi ingau resap tongeni erianikich pwe sipwe foffori minne mi ngau me altipengaua Semach we lon lang. Kot a forikich pwe sipwe tongeni filata lefilen minne mi pwung me mwaal, iwe, sipwe tongeni nemeni ach kewe ekiek me foffor. Pwal eu, sisap alaemon chok lon ach fiffiu. Minne a enlet lon fansoun Ilaija a pwal enlet lon ach ei fansoun: “Chokewe mi nom rech ra kon chommong seni chokewe mi nom rer.” (2 King 6:16) Ewe Paipel a alukuluku ngenikich pwe ika sipwe alleasochisi Kot me u ngeni ewe Tefil, epwe su senikich.—Jemes 4:7.
Silei Lapalapen An Satan kkewe Ekiek
8 Sap minne sise silei ussun lapalapen an Satan kkewe ekiek pun ewe Paipel a pwaralo an kewe foffor. (2 Korint 2:11) Lon an sotuni Hiop, ewe Tefil a aea osukosuk watte ren tufichin manauan, maloon attongan kewe, an chon le imwan kkewe u ngeni, riaffoun inisin, me tipimwaal seni chiechian kewe mi chofona. Hiop a letipechou me a meefi pwe Kot a likitalo i. (Hiop 10:1, 2) Inaamwo ika eni Satan esap pwisin efisata ekkeei sokkun osukosuk ikenai, nge a tori chommong Chon Kraist fansoun weires, iwe, ewe Tefil epwe tongeni aea ekkena fansoun le apwonueta letipan.
9 A muttir chommongelo ekkewe minen efeiengau lon pekin ngun lon ei fansoun sopolon. Sia manau lon eu otot ikewe ie aramas ra akkomwa ar chechei pisekin fonufan lap seni ar repwe akkachocho ngeni ekkewe mettochun ngun. Fan chommong ekkewe kachito me prokram won TV ra ameef ngeni aramas pwe fofforun sikepwach, ina eu popun apwapwa nge sap letipechou. Iwe, lap ngeni aramas meinisin ra wiliti chon “aucheani chok minne repwe pwisin pwapwa ren, nge resap tongei Kot.” (2 Timoti 3:1-5) Ei sokkun ekiek epwe tongeni aingaua ach itepok me ruepek lon pekin ngun ika sisap “achocho fan iten ewe luku.”—Juta 3, NW.
10 Iei eu me lein an Satan kkewe foffor mi liapeni chommong, an amwokutukich pwe sipwe chechchei mettochun fonufan. Lon an we kapas monomon ussun ewe chon amora, Jises a ouroura pwe fan ekkoch “aurekin fonufan me otupuen pisek ra chok fiei ewe kapas [ussun ewe Muu].” (Mattu 13:18, 22, NW) Ewe kapasen Krik mi affou ngeni “fiei” a wewe ngeni “unusen fittingutueno.”
11 Lon ekkewe wollap, eni sipwe tongeni kuna efoch ira itan strangler fik. A mammang le mammar, iwe,a pwal pwellifeili popunlapen efoch ira. Ekis me ekis ewe iraan fik epwe fittaalo ewe ira ren waaran kewe mi pochokkulelo. Mwirin och fansoun, waaran kkewe mi chommong repwe angei lap ngeni meinisin ekkewe minen apochokkul seni ewe pwul orun populapen ewe efoch ira, nge choon ewe strangler fik mi pwoluelo ewe efoch ira epwe eppeti saramen ewe akkar seni ewe ira. Iwe, lo, lo, epwe malo ewe ira.
12 Pwal ussun chok ena, aurekin ei otot me ach akkachocho ngeni wouun fonufan me kinamween nonnomun manauach epwe tongeni arosaalo ach fansoun me ach pochokkul. Ren an arikalo ach ekiek ngeni ekkewe mettochun fonufan, eni epwe amecheresi ach tunalo ach pwisin kaeo Paipel me eorenalo ach etiwalo ach kkewe mwich, weween, sipwe imulo seni ekkewe mongoon ngun. Atun sipwe akkomwa ach chechei pisek nge sap ach achocho lon pekin luku, epwe mecheres ngeni Satan an epwe liapenikich.
A Lamot Ach Sipwe Uppwos
13 Paul a pesei chienan kewe chon luku ar repwe “u ngeni ekkewe tipatchem-sola an ewe tefil.” (Efisus 6:11) Pwungun pwe sisap tongeni nielo ewe Tefil me noun kewe timon. Kot a awiisa ngeni Jises Kraist ena angang. (Pwarata 20:1, 2) Iwe nge, tori fansoun esap chuen nom Satan, epwe lamot ach sipwe “uppwos” fan iten ach sisap kkuf ren an tokikich.
14 Ewe aposel Piter a pwal ekilapei lamoten an aramas ar repwe uppwos lon ar u ngeni Satan. Ewe aposel Piter a makkei: “Oupwe ononoto, oupwe mamasa. Ewe chon oput ami, ewe tefil, a fefeilfetal usun chok emon laion mi orior, o a kukutta emon pwe epwe oromalo. Iwe, oupwe u ngeni i, o oupwe nukuchar lon ami luku, pun oua sinei pwe ekkewe chok sokkun riaffou a pwal tori pwimi Soulang lon unusen fonufan.” (1 Piter 5:8, 9) Pwungun pwe a lamot ngenikich alillis seni pwich kewe lon pekin luku fan iten ach sipwe uppwos lupwen ewe Tefil epwe tokikich ussun chok emon laion mi orior.
15 Lupwen emon laion mi kan ngeni a orior lon eu masies lon Afrika, eni emon chia epwe muttir su seni tori an epwe lukulukoch. Iwe nge, ekkewe anefant ra awora eu leenien appiru ussun ewe mettoch tumunfengen. Ewe puk Elephants—Gentle Giants of Africa and Asia a awewei: “Iei eu fofforun tumun eu pwiin anefant ra kan foffori, ra kukkumosulo le utafengen, nge ekkewe watte repwe sapeu lukun ewe kukumos ngeni ewe minen efeiengau nge ekkewe appanen anefant repwe kuna tumun me lon lukulapen ewe kukumos.” Lupwen ra kuna ena sokkun fofforun tumun me alillis, ekkewe laion rese kan toki pwal mwo nge ekkewe kukkun anefant.
16 Lupwen Satan me noun kewe timon repwe tokikich, epwe pwal lamot ach sipwe nonnomfengen, afaran ngeni afaran ren pwiich kewe mi lukuchar lon ewe luku. Paul a era pwe ekkoch chienan kewe Chon Kraist ra wiliti “eu minen apochokkul” ngeni atun an a kalapus lon Rom. (Kolose 4:10, 11, NW) Ewe kapasen Krik mi affou ngeni “minen apochokkul” a mak fan eu chok lon ewe Tesin Krik. Me ren Vine’s Expository Dictionary of the New Testament Words, “a wewe ngeni ekkewe sokkun safei mi awesi kiiningau.” Ussun chok och safei mi awesi pwerik, ewe alillis seni ekkewe chon fel ngeni Jiowa mi asimau epwe tongeni akukkunalo ewe metek mi popu seni riaffou lon pekin memeef me inis.
17 Kapasen apochokkul seni chienach kewe Chon Kraist ikenai epwe tongeni apochokkulata ach ekitekit le angang ngeni Jiowa fan tuppwol. Akkaeuin, ekkewe elter Chon Kraist ra mochen awora alillis lon pekin ngun. (Jemes 5:13-15) Epwe kapachelong lein ekkewe minen alisata ach tuppwol ach sipwe pwisin kaeo Paipel iteitan me ach fiffiti ekkewe mwichen Chon Kraist, me ekkewe mwichelap. Pwisin ach ririoch ngeni Kot epwe alisikich le akkamwochu ach tuppwol ngeni. Pwungun pwe ese lifilifil ika sipwe mongo, are un, are fori pwal ekkoch mettoch, nge sipwe fori mettoch meinisin le alingalo Kot. (1 Korint 10:31) Enlet, a lamot ach eani lukuluk won Jiowa lon iotek fan iten ach sipwe feffetal won ewe al mi apwapwai i.—Kol Fel 37:5.
18 Fan ekkoch an Satan tokikich a fis lupwen sise kon lien meefi pochokkul lon pekin luku. Emon laion epwe toki emon man mi apwangapwang. Fitikoko lon ewe famili, osupwang, are semmwen repwe tongeni akukkunatiu ach pochokkul lon pekin luku. Nge sisap achanu lon ach foffori minne epwe apwapwai Kot, pun Paul a apasa: “Fansoun ai apwangapwang, iei ai pochokkul.” (2 Korint 12:10; Kalesia 6:9; 2 Tesalonika 3:13) Met weween alon? A wewe ngeni pwe ewe manamanen Kot a tongeni fori minne ese tufich ngenikich pokiten ach apwangapwang ika sipwe kutta alillis seni Jiowa. An Tafit akkufu Koliat a pwarata pwe mei tufich an Kot epwe apochokkula noun kewe aramas, iwe, a wesewesen fori. Ekkewe Chon Pwarata Jiowa ikenai ra tongeni apasa pwe lon ekkewe fansoun sossot watte, ra meefi ewe pochokkul seni poun Kot.—Taniel 10:19.
19 Eu pean pupulu a mak ussun ewe alillis Kot a awora ngeniir: “Ren fitu ier, am chon pupulu aua angang ngeni Jiowa me pwapwaesini chommong feioch me sileilo chommong aramas mi murinno. Iwe, Jiowa a asukulakem me apochokkulakem fan iten am aupwe sopwoch lon am likiitu fan fansoun weires. Ussun chok Job, am ause weweiti ewe popun a fis ekkoch mettoch fansoun meinisin, nge am aua silei pwe Jiowa a alisikem fansoun meinisin.”
20 Poun Jiowa a tongeni alisi me apochokkulata noun kewe aramas mi tuppwol. (Aisea 59:1) Ewe sou kol Tafit a eani ewe kol: “Ewe Samol epwe amwochata ir meinisin ekkewe repwe turutiu, o epwe awenecharata ir meinisin ekkewe mi pworetiu.” (Kol Fel 145:14) Pwungun pwe Semach we lon lang a “uwei osach iteiten ran meinisin” me awora ngenikich minne a lamot.—Kol Fel 68:19, NW.
A Lamot ngenikich “Unusen an Kot kewe Pisekin Maun”
21 Sia fen kaeo ussun ekkoch an Satan kewe fofforun likotupotup me ewe lamoten ach sipwe uppwos lupwen a tokikich. Iei, a lamot ach sipwe kaeo ussun pwal eu minen alillis mi lamot fan iten ach sipwe pworacho le amwochu ach luku. Fan ruu lon noun we taropwe ngeni ekkewe chon Efisus, ewe aposel Paul a kapas ussun eu mettoch mi lamot fan iten ach sipwe u ngeni an Satan kewe tipatchem-sola me sopwoch lon ach fiu ngeni ekkewe ngun mi ingau. Paul a makkei: “Oupwe pwilitalong womi unusen an Kot kewe pisekin maun, pwe oupwe tongeni u ngeni ekkewe tipatchem-sola an ewe Tefil . . . Oupwe angei unusen an Kot kewe pisekin maun, pwe oupwe tongeni u ngeni Satan lon ewe ran mi ingau, o mwirin ami fofor meinisin, oupwe uta.”—Efisus 6:11, 13.
22 Ewer, a lamot ach sipwe pwilitalong “unusen an Kot kewe pisekin maun.” Lupwen Paul a makkei noun we taropwe ngeni ekkewe chon Efisus, eni fan ekkoch ewe sounfiu mi wisen mammasa i a ufouf meinisin an kewe pisekin maun. Iwe nge, fan emmwenien an Kot we ngun, ewe aposel a kapas ussun ekkewe pisekin maun lon pekin ngun mi lamot ngeni iteiten chon angang ngeni Jiowa meinisin.
23 A pwal kapachelong ena pisekin maun seni Kot me lein ekkewe lapalap emon Chon Kraist epwe wesewesen lapalapeni me pwal ekkewe kokkot lon pekin ngun seni Jiowa. Lon ewe lesen mwirin ei, sipwe atittina iteiten kinikinin ekkewe pisekin maun lon pekin ngun. Ena mettoch epwe atufichikich le silei ifa ukuukun sia fen mmolneta fan iten ach maun lon pekin ngun. Pwal eu, sipwe pii ifa ussun an Jises Kraist we leenien appiru mi amwarar a alisikich pwe sipwe sopwoch lon ach maun ngeni Satan ewe Tefil.
Ifa Ussun Kopwe Polueni?
• Ifa ewe fiu Chon Kraist meinisin ra fiffiti?
• Ikkefa ekkoch an Satan kkewe fofforun likotupotup?
• Ifa ussun alillis seni chienach kewe chon luku epwe tongeni apochokkulakich?
• Sipwe eani lukuluk won pochokkul seni io, me met popun?
[Ekkewe kapas eis fan iten ewe lesen]
1. (a) Ifa ewe fiu mi sokkolo a fis orun 3,000 ier lom? (b) Pwata Tafit a pworacho?
2. Met sokkun fiu Chon Kraist ra fiffiti?
3. Me ren Efisus 6:10, met epwe lamot fan iten ach sipwe sopwoch?
4. Ikkefa ekkewe ruu poraus sipwe kaeo lon ei lesen?
5. Ifa ussun nounoun ewe kapas fiu lon ewe popun fosun fonufan Efisus 6:12 a mak lon a atufichikich le weweiti an Satan rauangau?
6. Aiti ngenikich seni Paipel ifa ussun ewe Tefil a aea sokkopaten rauangau pwe epwe sotun atai ach luku.
7. Met ekkewe timon rese tongeni fori, me ikkefa ekkewe sokkun tufich sia pwapwaesini?
8, 9. Ikkefa ekkewe sossot Satan a efisi ngeni Job pwe epwe atai an tuppwol, iwe, ikkefa ekkewe minen efeiengau lon pekin luku a kan torikich ikenai?
10-12. (a) Ifa eu kapasen ourour Jises a awora lon an kapas awewe ussun ewe chon amora? (b) Eani eu kapas awewe mi pwarata ifa ussun ekkoch mettoch epwe eppetikich lon pekin luku.
13, 14. Met epwe lamot ach sipwe fori lupwen Satan epwe u ngenikich?
15, 16. Eani eu leenien appiru seni Paipel mi pwarata ifa ussun alillis seni chienach kewe chon luku epwe tongeni alisata ach uppwos.
17. Met epwe tongeni alisikich pwe sipwe tuppwol ngeni Kot?
18. Pwata sisap fangeta pwal mwo nge lupwen fansoun weires epwe akukkunatiu ach pochokkul?
19. Eani eu leenien appiru mi pwarata ifa ussun Jiowa epwe tongeni apochokkulata noun kewe chon angang.
20. Ifa ewe pisekin annet seni Paipel a pwarata pwe Jiowa epwe alisi noun kewe aramas fansoun meinisin?
21. Ifa ussun Paul a ekilapei lamoten ekkewe pisekin maun lon pekin ngun?
22, 23. (a) Ikkefa ekkewe pisekin maun lon pekin ngun? (b) Met sipwe kaeo lon ewe lesen mwirin ei?
[Lios lon pekin taropwe 7]
Chon Kraist ra eani ‘eu maun ngeni ekkewe ngun mi ingau’
[Lios lon pekin taropwe 8]
Aurekin ei otot repwe tongeni pwoluelo ewe kapas ussun ewe Muu
[Lios lon pekin taropwe 9]
Chienach kewe chon Kraist repwe tongeni “apochokkulakicheta”
[Lios lon pekin taropwe 10]
Ka iotek ngeni Kot fan iten pochokkul?