“Pwilitalong Womi Unusen An Kot Kewe Pisekin Maun”
“Oupwe pwilitalong womi unusen an Kot kewe pisekin maun, pwe oupwe tongeni u ngeni ekkewe tipatchem-sola an ewe Tefil.” —EFISUS 6:11.
ROM a tori watten pochokkulen an nemenem lon ewe aeuin senturi C.E. Pochokkulen ekkewe soufiuun Rom a atufichi ewe telinimwen Rom an epwe nemeni lap ngeni ekkewe fonuen fonufan meinisin. Emon sou uruwo a apasa pwe ena mwichen sounfiu a “lipwakoch lap seni meinisin lon uruwoon aramas.” Ekkewe sounfiuun Rom ra kan lipwakoch lon ar sussukul, nge sopwochur lon ar fiffiu a pwal longuni ar kewe pisekin maun. Ewe aposel Paul a eani kapas awewe ussun an emon sounfiuun Rom kkewe pisekin maun pwe repwe liosueta ekkewe pisek maun lon pekin ngun a lamot ngeni Chon Kraist pwe repwe sopwoch lon ar fiffiu ngeni ewe Tefil.
2 Sia kuna porausen unusen ena pisekin maun lon pekin ngun lon Efisus 6:14-17, NW. Paul a makkei: “Oupwe chok uta, are oua fen riri ngeni lukanapemi ewe riri itan enlet, pwal pwilitalong womi ewe sekit itan pung, o tukum ngeni pechemi ekkewe pisekin ewe kapas allim usun kinamwe; nge lap seni meinisin oupwe fakkun angei ewe watten titin maun itan luku, pwe oupwe tongeni kunuelo ekkewe mesen asefich mi pulopul meinisin, mesen asefich an ewe mi ingau. Iwe, oupwe pwal angei ewe akkau itan amanauen ngunuch, pwal katilasen ewe Ngun, ewe kapasen Kot.” Lon kapas wesewesan, ekkewe pisekin maun Paul a kapas ussun a awora watten tumun ngeni emon sounfiuun Rom. Iwe, a pwal uwei efoch katilas, ewe akkaeuin pisekin maun fan iten an epwe fiu ngeni pwal emon.
3 Lukun ekkewe pisek maun me ar kaeoon maun, sopwochun ewe sounfiuun Rom a popu seni an ekkewe sounfiu alleasochis ngeni nour we meilap. Pwal ussun chok, a lamot ngeni ekkewe Chon Kraist ar repwe alleasochisi Jises Kraist, emonewe ewe Paipel a eita ngeni “samolun mwu kana.” (Aisea 55:4) I pwal “mokuren ewe mwichefel.” (Efisus 5:23) Jises a ngenikich kapasen emmwen fan iten ach maun lon pekin ngun me isetiu eu leenien appiru mi unusoch won ifa ussun sipwe ufouf ekkewe pisekin maun. (1 Piter 2:21) Pokiten lapalapen Kraist a wewe chok me ach kewe pisekin maun, ewe Paipel a peseikich ach sipwe “eani” ekiekin Kraist. (1 Piter 4:1) Ina minne, atun sipwe nennengeni eu me eu kinikinin ach kewe pisekin maun lon pekin ngun, sipwe eani awewe won an Jises we leenien appiru le kaeo lamotan me tufichin.
Tuttumunu Lukanapach, Fan Mwarich, me Pechech
4 Riri ngeni lukanapemi ewe riri itan enlet. Lon fansoun Paipel, ekkewe sounfiu ra riri ngeni lukanaper efoch peenit mi chowatte, seni ruu ngeni onu inis. Ekkoch chon chiyaku ra era pwe ena wokisin epwe ita apasa, “ren ewe enlet ussun chok efoch peenit mi angutu lukanapom.” An ewe sounfiu peenit epwe tumunu lukanapan, me awora eu leeni pwe epwe aitiwa noun we katilas. Lupwen emon sounfiu a riri lukanapan, a mmolneta pwe epwele fiti maun. Paul a eani awewe won an emon sounfiu we peenit pwe epwe awewei ifa ukuukun watten an ewe enlet lon Paipel epwe emmweni manauach. Lon kapas monomon, ewe peenit epwe angutu lukanapach, weween, sipwe atipeeufengenni manauach ngeni ewe enlet me sipwe tongeni appolua ir mi u ngenikich fansoun meinisin. (Kol Fel 43:3; 1 Piter 3:15) Ren ach sipwe fori ena mettoch, epwe lamot ach sipwe kakkaeo ewe Paipel me ekkekiekifichi won masouan. Jises a eani an Kot we alluk ‘lon letipan.’ (Kol Fel 40:8) Lupwen ekkewe chon u ngeni ra kapas eis ngeni, epwe tongeni polueni ren an aloni alon ewe Paipel seni minne a chechemeni.—Mattu 19:3-6; 22:23-32.
5 Lupwen sipwe mut ngeni ewe Paipel an epwe emmwenikich, epwe tongeni tumunukich seni ekkewe afalafal mi chofona me atufichikich ach sipwe filioch. Lon ekkewe fansoun sossot, an ewe Paipel kapasen emmwen epwe apochokkulata ach ekitekit le foffori minne mi pwung. Epwe ussun ita nge sipwe kuna nouch we Sense mi Lapalap, Jiowa, me rongorong eu kapas me lukun sokuruch mi apasa: “Iei ewe al oupwe aleni.”—Aisea 30:20, 21.
6 Sekit itan pwung. An emon sounfiu we sekit epwe tumunu eu kifetin inisin mi lamot, foun ngasangasan. A lamot ngeni letipach, lon kapas monomon—wesewesen lapalapach me lon—an epwe kuna tumun chapur pun a kan paepae ngeni minne mi mwaal. (Keneses 8:21) Ina minne, epwe lamot ach sipwe kaeo ussun me tongei an Kot kewe alluk mi pwung. (Kol Fel 119:97, 105) Ach tongei minne mi pwung epwe amwokutukich pwe sipwe u ngeni ekiekin fonufan mi tunalo are alamotengaua an Jiowa kewe emmwen mi ffatafatoch. Pwal eu, lupwen sia tongei minne mi pwung me oput minne mi mwaal, sipwe ti senikich ach sipwe chechei minne epwe tongeni aingaua manauach. (Kol Fel 119:99-101; Amos 5:15) Jises, i eu leenien appiru mi murinno ussun ei mettoch, pun ewe Paipel a apasa ussun Jises: “Ka fen tongei minne mi pung, o ka oput minne ese pung.”—Ipru 1:9.a
7 Tukumi ngeni pechemi ekkewe pisekin ewe kapas allim ussun kinamwe. A lamot ngeni ekkewe sounfiuun Rom ar repwe nounou suus mi pochokkul pun fan chommong lon fansoun maun, repwe kan maas 20 mail iteiten ran me ufouf are uwei pisek mi orun 60 paun. A fich an Paul nounou suus pwe epwe liosueta ach mmolneta le afalafala porausen ewe Muu ngeni aramas meinisin mi mochen auseling. A lamot ei mettoch pun epwe ifa ussun aramas repwe silei Jiowa ika sise fen mmolneta me mochen afalafal?—Rom 10:13-15.
8 Ifa ewe angang mi lamot seni meinisin lon manauen Jises? A ereni ewe Kepinaan Rom, Pontius Pailat: ‘Ua feitiu fonufan pwe upwe pwarata ussun ewe enlet.’ Jises a afalafal ngeni aramas meinisin mi mochen auseling, iwe, pokiten a fokkun pwapwaesini an we angangen afalafal, a alamota ena angang lap seni minne a osupwang ren lon pekin inis. (Jon 4:5-34; 18:37) Ika kich, ussun chok Jises, sipwe fokkun tipeni ach afalafala ewe kapas allim, sipwe aea chommong fansoun le afalafal ngeni aramas. Pwal eu, ach unusen achocho lon ach we angangen afalafal epwe alisikich pwe sipwe pochokkul lon pekin luku.—Foffor 18:5.
Ewe Tittin Maun, ewe Imwen Akkau, me ewe Katilas
9 Ewe watten tittin maun itan luku. Ewe kapasen Krik mi affou ngeni “watten tittin maun” a wewe ngeni eu tittin maun mi nafoch watten pwe epwe tumunu arapakan unusen ewe inis. Epwe tumunu ewe aramas seni ekkewe “mesen asefich” Efisus 6:16 a kapas ussun. Lon fansoun an a mak ewe Paipel, ekkewe sounfiu ra aea ekkewe mesen asefich mi for seni och fetil mi wor pwang lon, a masou ren och sokkun noono mi ngetenget. Emon sou kaeo a era pwe ekkena asefich, ina “eu me lein ekkewe pisekin maun mi efeiengau watte seni meinisin lon ekkewe maun lom lom.” Ika emon sounfiu ese uwei eu tittin maun mi watte pwe epwe pwisin tumunu i seni ekkena mesen asefich, epwe tongeni feiengau watte are pwal mwo nge ninnilo.
10 Ikkefa ekkewe “asefich mi ngetenget” Satan a akkaea pwe epwe atai ach luku? Eni epwe efisata riaffou are tipefesen lon ewe famili, lon ewe leenien angang, are lon sukul. Ren ekkoch, ar mochen achommongalo pisekir me pwal ar tipeni fofforun lisou-mwaal a fen efeiengauer are ataielo ar luku. Ren ach sipwe tumunukich seni ekkena sokkun minen efeiengau, “lap seni meinisin, [a lamot ngenikich ach sipwe] angei ewe watten tittin maun itan luku.” Ewe mettoch luku a popu seni ach kakkaeo ussun Jiowa, ikkiotek ngeni, me weweiti ifa ussun an a tumunukich me efeiochukich.—Josua 23:14; Luk 17:5; Rom 10:17.
11 Atun Jises a nom won fonufan, a pwarata lamoten an emon epwe eani luku mi pochokkul lon fansoun weires. A unusen eani lukuluk won filien Seman we me a pwapwaesini an epwe foffori letipen Kot. (Mattu 26:42, 53, 54; Jon 6:38) Pwal mwo nge atun a kuna watten riaffou lon ewe leeni itan Ketsemeni, Jises a apasa ngeni Seman we: “Esap usun minne ngang ua mochen, pwe usun minne ka mochen.” (Mattu 26:39) Jises ese monukalo fan eu lamoten an epwe akkamwochu an tuppwol me apwapwai letipen Seman we. (An Salomon Fos 27:11) Ika sipwe pwal eani ena sokkun lukuluk won Jiowa, sisap mut ngeni esiit are an aramas u ngenikich ar repwe akukkunalo ach luku. Nge ach luku epwe pochokkulelo ika sipwe lukuluk won Jiowa, pwarata ach tong ngeni, me alleasochisi an kewe alluk. (Kol Fel 19:7-11; 1 Jon 5:3) Winnach lon pekin pisek are pwapwaan inisich mi epwe nom fansoun mwochomwoch chok resap lollo ngeni ekkewe feioch Jiowa epwe awora ngeni ekkewe mi tongei i.—An Salomon Fos 10:22.
12 Ewe imwen akkau itan amanauen ngunuch. Eu imwen akkau a kan tumunu mokuren me tupuen emon sounfiu—ewe leenien ekiek. An chon Kraist we apilukuluk allim a wewe ngeni eu imwen akkau pun a tumunu ach ekiek. (1 Tesalonika 5:8) Inaamwo ika sia fen asefosefalli ach ekiek me ren ewe enlet seni an Kot we Kapas, sia chuen apwangapwang, me sise unusoch. A chuen mecheres an epwe ingauolo ach ekiek. Minne ei ototen fonufan a chechei epwe tongeni arikikichelo are pwal mwo nge siwil ach we apilukuluk allim seni Kot. (Rom 7:18; 12:2) Ewe Tefil a resin achocho le arikalo ekiekin Jises ren an era pwe epwe fang ngeni “ekkewe muu meinisin me linger.” (Mattu 4:8) Nge Jises ese fokkun etiwa liffang seni Satan, iwe, Paul a apasa ussun Jises: “Pokiten ewe pwapwa mi nom mwen i, ese mo lolileniesini asauan, o a mottiu pelimwanin ewe leenien motun Kot.”—Ipru 12:2.
13 Esap pukun fis ewe sokkun lukuluk Jises a eani. Ika sipwe ekilapei minne ei otot epwe achocho ngeni lap seni ach akkomwa ewe apilukuluk allim a nom mwach, epwe apwangapwangelo ach luku an Kot kkewe pwon. Mwirin och fansoun, epwe tongeni pwal mwo nge unusen pout senikich ach apilukuluk allim. Iwe nge, ika sipwe ekkekieki ussun an Kot kkewe pwon iteitan, sipwe kan pwapwaesini ewe apilukuluk allim a nom mwach.—Rom 12:12.
14 Katilasen ewe ngun. An Kot we kapas, are poraus, mi mak lon ewe Paipel a ussun chok efoch katilas mi manaman mi ken me ruuepek, iwe, a tongeni pokuelo an ekkewe lamalam afalafal mi chofona me alisi ekkewe aramas mi letip-wenechar ar repwe ngaselo lon pekin ngun. (Jon 8:32; Ipru 4:12) Ei katilasen ngun a pwal tongeni tumunukich lupwen sipwe kuna sossot are lupwen ekkewe chon rikilo repwe sotun atai ach luku. (2 Korint 10:4, 5) A ifa me watten ach kilisou pwe ‘ekkewe wokisin meinisin ra popu seni ngunun Kot me alipwakochukichelo ngeni sokkun foffor-murinno meinisin.’!—2 Timoti 3:16, 17.
15 Lupwen a kuna sossot me ren Satan lon ewe fonu poon, Jises a lipwakoch le nounou ewe katilasen ngun fan iten an u ngeni ekiek mwaal me sossot. Ren iteiten sossot seni Satan, a polueni: “A makketiu.” (Mattu 4:1-11) Tafit, emon Chon Pwarata Jiowa lon Spain, a pwal kuna pwe ewe Paipel a alisi i le pworacho ngeni sossot. Lupwen a 19 ierin, emon fopwul chon angang mi lioch mi pwal alimelim lon an we kompani a era pwe “repwe pwapwafengen.” Tafit ese etiwa an ewe fopwul mochen chiechi ngeni me a tingorei noun we pos pwe epwe angang lon pwal eu leeni pwe esap fissefal ena mettoch. Tafit a apasa: “Ua chechemeni an Josef we leenien appiru. A u ngeni lisou-mwaal me muttir su seni. Iwe, ua pwal fori ena.”—Keneses 39:10-12.
16 Jises a pwal nounou ewe katilasen ngun pwe epwe alisi aramas ar repwe ngaselo seni an Satan nemenem. Jises a apasa: “Ai afalafal esap ai, pwe an ewe emon mi tinieito.” (Jon 7:16) Ren ach sipwe appiru an Jises lipwakoch le asukula aramas, a lamot emirit. Ren ekkewe sounfiuun Rom, ewe sou kaeo uruwo itan Josefus a makkei: “Iteiten sounfiu meinisin repwe tinikken le rensu iteiten ran, ussun ita nge ra wesewesen fiti eu maun, ina ewe popun a tufich ngeniir ar repwe likiitu fan moluluun maun.” Lon ach maun lon pekin ngun, a lamot ach sipwe nounou ewe Paipel. Pwal eu, a lamot ach sipwe ‘achocho ngeni ach sipwe achengicheng ngeni Kot, ussun chok emon chon angang esap saueiti och mettoch, emon mi forfichi lon an anganga ewe kapas mi enlet.’ (2 Timoti 2:15) Iwe, sia kuna pwapwa chapur lupwen sia nounou ewe Paipel le polueni kapas eis seni emon mi letipwenechar!
Iotek Iteiten Fansoun
17 Mwirin an kapas ussun meinisin ekkewe pisekin maun lon pekin ngun, Paul a apachelong pwal eu kapasen emmwen mi lamot. Lon an emon u ngeni Satan, emon Chon Kraist epwe mochen eani “sokkun iotek are tingor meinisin.” Fan fite? Paul a makkei: “Oupwe pwal iotek fansoun meinisin.” (Efisus 6:18) Lupwen epwe torikich mocheniangau, sossot, are letipengau, iotek a fokkun tongeni apochokkulakich. (Mattu 26:41) Jises “a iseta an kewe iotek o a tingormau le pupuchor chapur, eti chonun mesan, ngeni ewe emon a tongeni amanaua i seni malo; iwe, Kot a auselinga i pokiten an menniniti i.”—Ipru 5:7.
18 Milagros, ewe emon mi ateneki puluan we mi sessemmwen lap seni 15 ier, a apasa: “Lupwen ua meefi letipechou, ua iotek ngeni Jiowa. I chok a tongeni alisiei. Enlet, fan ekkoch ua meefi pwe usap chuen tongeni likiitu. Nge iteiten fansoun, mwirin ai iotek ngeni Jiowa, ua meefi pwe a sefolo ai pochokkul, iwe, a ochulo letipei.”
19 Ewe Tefil a silei pwe a mwochomwoch an we fansoun, iwe, a alapalo an achocho le akkufukich. (Pwarata 12:12, 17) A lamot ach sipwe fiu ngeni ena chon oput mi manaman me “fiti ewe maun mi murinno, ewe maunen luku.” (1 Timoti 6:12) Epwe lamot ngenikich ewe pochokkul mi lu seni pwisin ach pochokkul. (2 Korint 4:7) Pokiten a pwal lamot ngenikich alillis seni an Kot we ngun mi fel, sipwe iotek fan itan. Jises a apasa: “Iwe, are ami mi ingau nge oua sinei usun liffang mettoch mi murinno ngeni noumi semirit, epwe pwal lap seni ren Semach we mi nom lang an epwe lapelo an liffang ewe ngun mi fel ngeni ir mi tingorei i!”—Luk 11:13, NW.
20 A ffat pwe epwe lamot ach sipwe pwilitalong unusen ekkewe pisekin maun Jiowa a awora. Ach ufouf ekkena pisekin maun lon pekin ngun epwe wewe ngeni ach sipwe lapalapeni ekkewe lapalap mi apwapwai Kot, ussun chowean luku me pwung. Epwe wewe ngeni ach sipwe tongei ewe enlet ussun ita nge an riri ngeni lukanapach, pwe sipwe mmoleta le esileifeili ewe kapas allim fansoun meinisin, me pwal akkamwochu ewe apilukuluk mi nom mwach. A lamot ach sipwe kaeo pwe sipwe lipwakoch le nounou katilasen ewe ngun. Ren ach sipwe pwilitalong unusen ewe pisekin maun seni Kot, sipwe tongeni pworacho lon ach fiffiu ngeni ekkewe ngun mi ingau me alingalo iten Jiowa mi fel.—Rom 8:37-39.
[Footnotes]
a Lon an Aisea we oesini, a kapas ussun pwisin Jiowa pwe a ufouf “apung pwe ina ufan.” Ina popun, a kutta seni ekkewe elter lon ewe mwichefel ar repwe pwungupwung ren pwung me eani foffor mi pwung.—Aisea 59:14, 15, 17.
Ifa Ussun Kopwe Polueni?
• Io a awora ewe leenien appiru mi murinno seni meinisin ren an ufouf ekkewe pisekin maun lon pekin ngun, iwe, pwata sipwe mochen kaeofichi ussun an we leenien appiru?
• Ifa ussun sipwe tongeni tumunu ach ekiek me letipach lon kapas monomon?
• Ifa ussun sipwe tongeni lipwakochulo lon ach nounou katilasen ewe ngun?
• Pwata sipwe iotek fansoun meinisin?
[Ekkewe kapas eis fan iten ewe lesen]
1, 2. Lon pwisin alom, awewei lapalapen ewe pisekin maun lon pekin ngun a lamot ngeni Chon Kraist ar repwe pwilitalong.
3. Pwata sipwe alleasochisi an Jises Kraist kewe kapasen emmwen me tapwelo mwirin an we leenien appiru?
4. Met lamoten ewe peenit lon an emon sounfiu pisekin maun, iwe, met a liosueta?
5. Awewei mwo ifa ussun kapasen fon seni Paipel epwe tongeni alisikich lon ekkewe fansoun sossot.
6. Pwata a lamot ngeni letipach ewe mettoch tumun, iwe, ifa ussun ewe lapalapen pwung epwe tongeni awora ena tumun?
7. Pwata a lamot ngeni emon sounfiuun Rom an epwe ipweip suus mi nomottam, iwe, met a liosueta?
8. Ifa ussun sipwe tongeni appiru an Jises we leenien appiru ussun emon chon afalafala ewe kapas allim?
9. Ifa ewe tumun eu watten tittin maun a awora ngeni emon sounfiuun Rom?
10, 11. (a) Ikkefa ekkewe “asefich mi ngetenget” seni Satan a tongeni atai ach luku? (b) Ifa ussun an Jises we leenien appiru a pwarata lamoten ewe mettoch luku lon fansoun sossot?
12. Imwach akkau lon kapas monomon epwe tumunu tefen inisich, iwe, pwata a lamot ena sokkun tumun?
13. Ifa ussun sipwe tongeni akkamwochu ach lukuluk won ewe apilukuluk allim mi nom mwach?
14, 15. (a) Ifa nouch we katilas lon kapas monomon, iwe, ifa ussun sipwe tongeni nounou? (b) Awewei ifa ussun ewe katilasen ngun epwe tongeni alisikich le pworacho ngeni sossot.
16. Awewei mwo ewe popun a lamot ewe mettoch kaeo fan iten ach sipwe ‘forfichi le anganga ewe kapas mi enlet.’
17, 18. (a) Met lamoten ewe mettoch iotek lon ach u ngeni Satan? (b) Aporausa ussun eu leenien appiru mi pwari lamoten ewe mettoch iotek.
19, 20. Met a lamot ngenikich fan iten ach sipwe pworacho lon ach maun ngeni Satan?
[Lios lon pekin taropwe 13]
Ach tiniken le kaeo ewe Paipel epwe tongeni amwokutukich le afalafala ewe kapas allim fansoun meinisin
[Lios lon pekin taropwe 14]
Lukucharen ach apilukuluk allim epwe alisikich le pworacho ngeni ekkewe sossot
[Lios lon pekin taropwe 15]
En mi nounou ewe “katilasen ngun” lon ewe angangen afalafal?