Chon Masen Siip Mi Isetiu “Leenien Appirü Mi Mürinnö Fän Iten Ewe Pwin Siip”
“Oupwe tümwünü ewe mwichen sip Kot a ngenikemi . . . ren unusen letipemi, . . . seni wesewesen ämi mochen föri ewe angang.. . . . Oupwe eu lenien apirü ngeni ewe mwich.”—AEWIN PITER 5:2, 3.
1, 2. (a) Ifa ewe wis mi aüchea Jises a awisa ngeni ewe aposel Piter, me pwata ese mwääl än Jises anomu an lükülük won i? (b) Met meefien Jiowa ussun ekkan mwän mi seikitä ngeni ewe wis chon masen siip?
LON EÜ fansoun mwen Pentikos 33 C.E., Piter me pwal wonomön chon käeö ra ünaü minne Jises a föri me orossetin ewe Setin Kalili. Esap ina ewe fansoun Piter a kerän äeüin küna Jises mwirin an manausefäl, me ese mwääl a fakkun pwapwa pokiten an silei pwe Jises a manau. Nge eli Piter a pwal lolilen. Popun, pun ekkoch chök rän me mwan, a amamesini Jises. (Luk 22:55-60; 24:34; Jon 18:25-27; 21:1-14) Jises a itä apwüngü Piter pokiten nafangaüen an lükü? Aapw. Nge, a awisa ngeni Piter ewe wis mi aüchea, wisen an epwe akkamöngöu me ekkemmweni nöün Jises kewe “apanen sip.” (Jon 21:15-17) Ussun an a ffatolo lon Paipel lon uruwon ewe mwichefelin Kraist lon ewe äeüin senturi, Jises ese mwäälilo ren an eäni lükülük won Piter. Piter fitifengen me ekkewe pwal fitemön aposel me elter lon Jerusalem ra emmweniöchü ewe mwichefelin Kraist lon ena fansoun watte sossot me ena fansoun lupwen a mwittir wattelo ena mwichefel.—Fofor 1:15-26; 2:14; 15:6-9.
2 Lon ei fansoun, Jiowa a nöünöü Jises Kraist le seikatä ekkan mwän mi wor tufichir pwe repwe wisen chon masen siip lon pekin ngün, iwe, repwe wisen ekkemmweni nöün Jiowa kewe siip lon ekkan fansoun mi sokkolo ngaüer lon uruwon aramas. (Efisus 4:11, 12; 2 Timoti 3:1) Mi itä mwääl ar eäni lükülük won ekkena mwän? Ewe mwicheich mi kinamwe, mwicheichen chon Kraist mi nom won unusen fönüfan, ra affata pwe ese mwääl. Mi enlet pwe ekkena chon masen siip, ir aramas mi tongeni mwäällilo, ussun chök Piter. (Kalesia 2:11-14; Jemes 3:2) Nge, Jiowa a awisa ngeniir ar repwe wisen tüttümünü ewe pwin siip, “ewe a fen pwisin moni ren chaan.” (Fofor 20:28) A mmen watte än Jiowa aücheani ekkena mwän, iwe, a ekieki pwe mi fichitiir ach sipwe süfölitiir.—1 Timoti 5:17.
3. Ifa ussun chon mas lon pekin ngün ra tufichin eäni ewe ngünün tipemecheres me mwasangasang fansoun meinisin?
3 Ifa ussun ekkan chon mas lon pekin ngün ra tufichin eäni ewe ngünün tipemecheres me mwasangasang fansoun meinisin, me awora leenien äppirü ngeni ewe pwin siip? Ussun chök Piter me ekkewe chon mas lon ewe äeüin senturi, ra kütta älillis seni än Kot we ngün mi fel, ewe a apöchökküler fän iten ar repwe tufichin apwönüetä wiser. (2 Korint 4:7) Ena ngün mi fel a pwal efisatä uwaan ena ngün, weween, tong, pwapwa, kinamwe, mökürochou, kirekiröch, föfföröch, lükü, mosonoson, me tipenmwän. (Kalesia 5:22, 23) Sipwe käeö ifa ussun chon mas repwe tongeni isetiu leenien äppirü fän iten pwäratään ena uwa lupwen repwe emmweni nöün Kot kewe siip mi nom fän ar tümün.
Tongei Unusen ewe Pwin Siip me Emön me Emön Leir
4, 5. (a) Ifa ussun Jiowa me Jises ra pwäratä pwe ra tongei ewe pwin siip? (b) Ifa ussun chon mas ra pwäratä pwe ra tongei ewe pwin siip?
4 Tong a nampa eü lein uwaan än Kot ngün mi fel. Jiowa a kan pwäratä an tong ngeni unusen ewe pwin siip lupwen a akkawora ngeniir chommong möngöön ngün. (Aisea 65:13, 14; Mattu 24:45-47) Iwe nge, sap minne a chök amöngöü ewe pwin siip. A pwal aücheani emön me emön leir. (1 Piter 5:6, 7) Jises a pwal tongei ewe pwin siip. A fangolo manauan fän äsengesin, me a silei “iten eman me eman nöün kewe sip.”—Jon 10:3, 14-16.
5 Chon mas lon pekin ngün ra kan äppirü Jiowa me Jises. Ra pwäratä tong ngeni unusen nöün Kot we pwin siip ren ar ‘achocho le asukula’ ewe mwichefel. Ar kewe afalafal mi longolong won Paipel ra kan amöngöü me tümünü ewe pwin siip, me ar angang weires ren ena a kan pwä ngeni meinisin. (1 Timoti 4:13, 16) Nge ese lien pwä ewe angang ra föri fän iten repot are kaato, makken taropwe, fförün kokkotun lon mwich me metakkan, me pwal fitu sokkun mettoch fän iten an epwe “pwüng me kokotöch” ach kewe mwich me angang meinisin. (1 Korint 14:40) Fän chommong minne ra föfföri ese pwäpwpwä ngeni aramas me eli esap lien wor pwäratään kilisou ngeniir. A enlet pwe ar angang a popu seni tong.—Kalesia 5:13.
6, 7. (a) Ifa eü mettoch chon masen siip repwe tongeni sissileelo ekkewe siip ren? (b) Fän ekkoch, pwata epwe mürinnö ach sipwe pwärawu meefiach ngeni emön elter?
6 Chon mas mi pwäratä tong ra kan achocho le ekieki emön me emön siip lon ewe mwichefel. (Filipai 2:4) Eü mettoch chon mas ra kan sissileelo emön me emön siip ren, iei ar fiffitiir lon ewe angangen afalafal. Fän chommong, Jises a fiti nöün kewe chon käeö lon ewe angangen afalafal me a äeä ekkena fansoun pwe epwe apöchökküleretä. (Luk 8:1) Iei alon emön chon mas mi äsimaü: “Ua küna pwe ua tongeni sissileelo me akkapöchökküla emön brother are sister, akkäeüin, ren ai fiffiti lon ewe angangen afalafal.” Ika a fansoun langattam om kese fiti emön elter lon ewe angangen afalafal, pwata kese mwittir akkota ena?
7 Tong a amwökütü Jises pwe epwe meefi chengelin me letipechoun nöün kewe chon käeö. Ren chök awewe, lupwen 70 nöün kewe chon käeö ra liwin seni ar angangen afalafal fän chengel, Jises a “pwapwa.” (Luk 10:17-21) Iwe nge, lupwen a küna letipetaan Meri, chon an we famili, me chienan kewe pokiten mäloon Lasares, “Jises a kechü.” (Jon 11:33-35) Iwe, pwal ussun chök, lon ei fansoun, chon mas mi meefi tong rese ussun itä towaufesen me ekkewe siip. Tong a amwökütüür pwe repwe “eti chokewe mi pwapwa le pwapwa” me “eti chokewe mi kechü le kechü.” (Rom 12:15) Ika kopwe küna chengel are letipeta, kopwe chök pwärawu meefiom ngeni ekkan chon mas. Ar rong ussun om chengel epwe apöchökküleretä. (Rom 1:11, 12) Ar silei ussun om kewe riäfföü epwe suuk ngeniir alen ar repwe tufichin apöchökkülok me aururuk.—1 Tesalonika 1:6; 3:1-3.
8, 9. (a) Ifa ussun emön elter a pwäratä pwe a tongei pwülüwan? (b) Met lamoten än chon mas pwäratä tong ngeni ar kewe famili?
8 Ewe tong mi nom ren chon mas ren ewe pwin siip a äkkäeüin pwälo lon föfförür ngeni ar kewe famili. (1 Timoti 3:1, 4) Ika ra pwüpwülü, ewe tong me fairo ra pwäratä ngeni pwülüwer kewe a kan isetiu eü leenien äppirü ngeni ekkan mwän mi pwüpwülü. (Efisus 5:25; 1 Piter 3:7) Ekieki mwo alon emön sister itan Linda. Pwülüwan emön chon mas lap seni 20 ier mwen an we a mälo. A apasa: “Fansoun meinisin pwülüwei a akkangang fän iten ewe mwichefel. Nge a ameef ngeniei pwe äm eü kümi. Fän chommong a apasa an kilisou ren ai älillis, me a äeä lusun an fansoun fän äsengesi. Ina minne, ua mefi pwe a tongeei, iwe, use mängaü pokiten ewe fansoun a äeä le angang fän iten ewe mwichefel.”
9 Ika chon mas ra nöünöü, lapalapen ar emiriti me apünga nöür kewe kükkün fän tong a isetiu eü leenien äppirü ngeni sam me in meinisin. (Efisus 6:4) A enlet pwe ewe tong ra pwäratä ngeni ar famili a akkawora pisekin ännet pwe ir mi tuppwöl lon wiser we, nge ina eü wis ra seikitä ngeni ren ewe ngün mi fel.—1 Timoti 3:4, 5.
Äfeffeitääi Chengel me Kinamwe ren ewe Mettoch Pworausfengen
10. (a) Met epwe tongeni akükkünalo chengelin me kinamween ewe mwichefel? (b) Menni osukosuk a ussun eü minen atai ewe kinamwe lon ewe mwichefel lon ewe äeüin senturi, me met ena osukosuk a wesilo ren?
10 Ewe ngün mi fel epwe tongeni efisatä chengel me kinamwe lon letipen chon Kraist, lon eü kümiin elter, me pwal lon unusen ewe mwichefel. Iwe nge, nafangaüen pworausfengen epwe tongeni akükkünalo ena chengel me kinamwe. Iei künaen Solomon: “Are esap wor kapasen öüröür, esap fis mine aramas ra ekiekietä.” (Än Salomon Fos 15:22) Nge pworausfengen ren fairo me kapas wenechar a kan akkalapalo chengel me kinamwe. Ren chök awewe, lupwen ewe osukosuk ussun sirkumsais ussun itä epwele atai kinamween ewe mwichefel lon ewe äeüin senturi, ewe mwichen sou emmwen lon Jerusalem a kütta emmwen seni ewe ngün mi fel. Ra pwal uwawu ar kewe ekiek mi sokkofesen won ena mettoch. Mwirin ar pworausfengen fansoun langattam, ra uwawu pwüngün. Lupwen ra tinalo ngeni ekkewe mwichefel pwüngün na ra unusen tipeeüfengen won, ekkewe brother ra “uren pwapwa ren ekewe kapas mi apöchöküla leluker.” (Fofor 15:6-23, 25, 31; 16:4, 5) A lapelo chengel me kinamwe.
11. Ifa ussun ekkewe elter repwe tongeni äfeffeitääi chengel me kinamwe lon ewe mwichefel?
11 Pwal ussun chök lon ei fansoun, chon mas ra kan äfeffeitääi chengel me kinamwe lon ewe mwichefel pokiten ra angöch le pworaus. Ika fitikoko epwe itä atai kinamween ewe mwichefel, repwe kan mwichfengen me uwawu meefier. Repwe aüseling ngeni alon chiener kewe chon mas fän süföl. (Än Salomon Fos 13:10; 18:13) Mwirin ar iotek ren ngün mi fel, minne repwe apwüngalo epwe longolong won än Paipel kewe kapasen alongolongun allük me kapasen emmwen mi katowu seni “ewe chon angang mi allükülük o tipachem.” (Mattu 24:45-47; 1 Korint 4:6) Lupwen ewe kümiin elter epwe apwüngalo och mettoch, nge mi longolong won Paipel, emön me emön leir epwe tipemecheresin tipeeü ngeni emmwenien ewe ngün mi fel ren an peni minne a fen kapwüngülo, inaamwo ika a lap me leir rese tipeeü ngeni ekiekin emön leir. Ena sokkun tipetekison a kan alapalo chengel me kinamwe, iwe, a awora eü leenien äppirü fän iten ekkewe siip ren ifa ussun repwe anomuur fän nemenien Kot. (Mika 6:8) Ka kan pwäratä tipetekison ren om tipeeü ngeni minne ekkewe chon mas lon ewe mwichefel repwe apwüngalo, minne kewe mi longolong won Paipel?
Sipwe Mosonottam me Kirekiröch
12. Pwata a lamot ngeni Jises an epwe mosonottam me kirekiröch lon an kewe föfför ngeni ekkewe aposel?
12 Jises a mökürochou me kirekiröch lon an kewe föfför ngeni nöün kewe aposel, inaamwo ika ra mwäälilo fän chommong. Ren chök awewe, fän chommong Jises a sotuni le awewefichi ngeniir lamoten ar repwe tipetekison. (Mattu 18:1-4; 20:25-27) Iwe nge, lon ewe saingoon pwinin an manau won fönüfan, mwirin chök an äiti ngeniir eü lesen fän iten tipetekison ren an tölü pecher, “a fis eü äninifengen lefilen ekewe chon kaiö won iö leir aramas repwe ekieki pwe a lap seniir meinisin.” (Luk 22:24; Jon 13:1-5) Jises a itä laleiti ekkewe aposel? Aapw, nge a fos ngeniir fän kirekiröch pwe iei alon: “Iö a lap, ätewe mi mot ngeni chepel are ätewe mi angang ngeni mongö? Ifa ussun, esap ätewe mi mot ngeni chepel a lap? Nge ngang üa usun eman chon angang leimi.” (Luk 22:27) Mosonottamen me kirekiröchün Jises fitifengen me ewe leenien äppirü mi mürinnö a isetiu a kkü letipen ekkewe aposel mwirin.
13, 14. Äkkäeüin lon menni fansoun chon mas repwe pwäratä kirekiröch?
13 Iwe, pwal ussun chök, eli epwe wor lamoten än emön chon mas fönöü emön fän chommong ussun och an apwangapwang. Eli ewe chon mas epwe tongeni mängaüeiti ena emön. Iwe nge, ika epwe chechemeni pwisin an kewe apwangapwang fansoun an epwe ‘fönöü ekkewe mi tipeförea,’ iwe, epwe tongeni pwäratä mosonottam me kirekiröch ngeni pwiin we. Epwe ina ussun an epwe äppirü Jises me Jiowa, pwe ir mi pwäratä ekkena lapalap ngeni chon Kraist meinisin, pachelong ekkan chon mas.—1 Tesalonika 5:14; Jemes 2:13.
14 Fän ekkoch, eli epwe lamot ngeni chon mas ar repwe awora fön mi chou ngeni emön mi tipis watte. Ika ewe emön esap aier, iwe, repwe atowu ena chon tipis seni ewe mwichefel. (1 Korint 5:11-13) Inaamwo ika repwe föri ena mettoch, nge ar kapas me föfför ngeni ena emön epwe pwäratä pwe ra oput ewe tipis, nge esap emönna mi tipis. (Juta 23) Eli kirekiröchün ekkewe chon mas epwe amecheresi än emön siip mi rikilo liwinsefälilong lon ewe pwin siip.—Luk 15:11-24.
Föfföröch a kan Popu seni Lükü
15. Ifa eü mettoch chon mas ra kan äppirü föfföröchün Jiowa ren, me met a kan amwökütüür pwe repwe ina ussun?
15 “Ewe Samol mi Lapalap a kirikiröch ngeni aramas meinisin,” pwal mwo nge ir kewe rese aücheani minne a föfföri fän äsengesiir. (Kölfel 145:9; Mattu 5:45) Föfföröchün Jiowa a äkkäeüin pwälo ren an tittinalo nöün kewe aramas pwe repwe afalafala ewe “Pworausen Manau usun ewe Mwün Kot.” (Mattu 24:14) Chon mas ra kan äppirü föfföröchün Kot ren ar sou emmweni ena angang. Ar akkachocho ngeni a popu seni met? A popu seni ar lükülük pöchökkül won Jiowa me an kewe pwon.—Rom 10:10, 13, 14.
16. Ifa ussun chon mas repwe tongeni “föfföröch” ngeni ekkewe siip?
16 Kapachelong ar “fofor-murinno ngeni aramas meinisin” ren ar akkafalafal, pwal wisen chon mas ar repwe föfför mürinnö “akaeuin ngeni chokewe mi nom lon ewe familien chon lükülük.” (Kalesia 6:10) Ra föfföri ena ren eü mettoch, ar äämwa chon ewe mwichefel. Iei alon emön elter: “Ua efich ai äkkäämwa chon ai mwichefel. Ua tufichin apünger ren ar achocho me ua tongeni älisiir ar repwe weweiti pwe a mmen aüchea ar angang weires.” Fän ekkoch, eli chon mas repwe tongeni aweweei ngeni emön minne epwe föri pwe epwe amürinnölo an angang ngeni Jiowa. Ika chon mas repwe föri ena, repwe mirit ika repwe äppirü ewe aposel Paul. Ekieki mwo ifa ussun a sotun luki letipen ekkewe brother lon Tesalonika ren alon ei: “Iwe, äm aia apilükülük ngeni ach Samol fänäsengesimi pwe oupwe apwönüetä o sopwela le föri meinisin mine aia allük ngenikemi.” (2 Tesalonika 3:4) Ena sokkun kapasen anükünük a kan achüngü letip mürinnöön ekkewe siip me a amecheresi ar repwe ‘älleäsochisi ekkewe chon emmweniir.’ (Ipru 13:17) Ika ekkan chon mas ra chuuruk, iwe, ka pöchökkületä ren, pwata kese pwärawu om kilisou ngeniir?
Mosonoson a Popu Seni Tipenmwän
17. Menni lesen Piter a käeö seni Jises?
17 Jises a mosonoson, lon pwal mwo nge fansoun än aramas pwäratä pwe ra oput i. (Mattu 11:29) Lupwen Jutas a afangemä i, iwe mwirin, a ares, Jises a mosonoson me tipenmwän. Piter a mwittir weitawu efoch ketilas, iwe, a pökü emön. Nge iei alon Jises ngeni: “Ousap silei, pwe ngang üa tongeni tüngor ngeni Semei pwe epwe alisiei ren an epwe müttir tinato rei lap seni engol me ruu mwicheichen chon läng?” (Mattu 26:51-53; Jon 18:10) Piter a miritilo ren ena lesen, iwe mwirin, iei makkeian ngeni chon Kraist: “Kraist a pwal riaföü fänäsengesimi o likiti ngenikemi eu lenien apirü, pwe oupwe tapwela mürin lon ipwan. . . . Lupwen ra kapasingau usun esap pwal pölüeni lon kapas mi ngau.”—1 Piter 2:21-23.
18, 19. (a) Ineet chon mas repwe äkkäeüin pwäratä mosonoson me tipenmwän? (b) Ikkefa ekkena kapas eis sipwe käeö ussur?
18 Iwe, pwal ussun chök, chon mas mi lipwäköch ra mosonoson lon pwal mwo nge fansoun ar ra küna föfför ese pwüng seni aramas. Ren chök awewe, eli ekkoch lon ewe mwichefel resap efich ewe älillis seni ekkan chon mas. Ika emön mi osupwangen älillis a feiengaü are semwen lon pekin ngün, eli epwe “akinasa aramas, usun efoch ketilas a akinasa eman” lupwen a küna fön. (Än Salomon Fos 12:18) Iwe nge, chon mas ra ussun chök Jises pwe rese kan kapas pöchökkül are ekiekin aliwini ngeni emön an we föfför ese pwüng. Nge ra pwäratä tipenmwän me ar weweiti meefian, iwe, eli mwirin, epwe ina eü feiöch ngeni emönna mi osupwangen älillis. (1 Piter 3:8, 9) Ka kan käeö seni föfförün ekkan elter me pwäratä mosonoson me tipenmwän lupwen ra fönöük?
19 Esor tipemwaramwar pwe Jiowa me Jises ra aücheani watteen angangen ekkewe fite ngerou chon mas mi tipemecheresin tüttümünü ewe pwin siip won unusen fönüfan. Jiowa me Nöün we ra pwal tongei ekkewe fite ngerou ministerial servant mi älisi ekkewe elter le “angang ngeni ekkewe aramas mi fel.” (Ipru 6:10) Iwe, met popun ekkoch brother mi papatais rese mochen wiseni ena “angang mi aüchea”? (1 Timoti 3:1) Iwe, ifa ussun Jiowa a kan äkkäiti chokkewe a seikiiretä pwe repwe wisen chon mas? Sipwe käeö pölüen ekkena kapas eis lon en eü lesen mwirin ei.
En Mi Chechemeni?
• Ifa ussun chon mas ra kan pwäratä pwe ra tongei ewe pwin siip?
• Ifa ussun meinisin lon ewe mwichefel repwe tongeni afeffeitäi chengel me kinamwe?
• Pwata chon mas repwe mosonottam me kirekiröch lupwen repwe fönöü aramas?
• Ifa ussun ekkan elter ra kan pwäratä pwe ir aramasöch me a watte ar lükü?
[Sasing lon pekin taropwe 4]
Tong a kan amwökütü ekkan elter pwe repwe angang fän äsengesin ewe mwichefel
[Sasing lon pekin taropwe 4]
Ra pwal äeä ar fansoun fän iten kunoufengen me ar kewe famili . . .
. . me pwal lon ewe angangen afalafal
[Sasing lon pekin taropwe 6]
Pworausfengen mi ffatöch lein ekkewe elter a kan afeffeitääi chengel me kinamwe lon ewe mwichefel