Sipwe Ätekiafengennietä Iten Jiowa we

“Oupwe etiei le mwareiti ewe Samol, o sipwe atekiafengennieta itan we!”—KÖLFEL 34:3.

LON ewe pwinin Nisan 14, 33 C.E., Jises me nöün kewe aposel ra mwareiti Jiowa ren ar kölfengen lon eü ruumw asan eü imw lon Jerusalem. (Mattu 26:30) Ina ewe amuchüloon fansoun Jises epwe föri ena mettoch ren nöün kewe aposel. Iwe nge, a fich an epwe ina ussun muchuloon ar mwichfengen. Seni le poputään tori amuchüloon an angangen afalafal woon fönüfan, Jises a mwareiti Seman we me chofo lon an esilefeili Itan we. (Mattu 4:10; 6:9; 22:37, 38; Jon 12:28; 17:6) Weween, a eäni än ewe sou makkei kölfel kapasen etiwetiw, ewe a erä: “Oupwe etiei le mwareiti ewe Samol, o sipwe ätekiafengennietä itan we!” (Kölfel 34:3) A ifa me watteen mürinnöön ewe leenien äppirü sipwe tapwelo mwirin!

² Fitu awa mwirin ar kölfengen me Jises, ewe aposel Jon a katol eü mettoch mi fokkun sokkolo. A küna nöün we Masta me rüüemön chon atai allük ar repwele mälo woon ekkewe irään ninni. Ekkewe sounfiun Rom ra kupi pechen ekkewe rüüemön chon atai allük pwe repwe amwittiri ar mälo. Iwe nge, Jon a repotei pwe rese kupi pechen Jises kewe. Lupwen ekkewe sounfiu ra tori Jises, a fen mälo. Lon nöün we puken Kapas Allim, Jon a aweweei pwe ina pwönüetään pwal eü kinikinin Kölfel 34: “Ese mo wor efoch leir mi kupufesen.”—Jon 19:32-36; Kölfel 34:20.

³ Mei pwal wor chommong pworaus mi mürinnö ngeni Chon Kraist lon Kölfel 34. Ina minne, lon ei lesen me ewe mi tapwelo mwirin, sipwe enniwili pworausen nonnomun Tafit lupwen a makkei ewe kölfel me ekieki ussun masouan mi apöchökkül.

Än Tafit Sü Seni Saul

⁴ Le alüwölün Tafit, Saul a wisen kingen Israel. Iwe nge, Saul a älleäsolapa Jiowa me a pöüt seni i chenin Jiowa we. Ina popun, ewe soufos Samuel a ereni i: “Ewe Samol mi Lapalap a kamwei senuk mwün Israel ikenai o ngeni eman chon arum mi mürina senuk.” (1 Samuel 15:28) Mwirin och fansoun, Jiowa a ereni Samuel an epwe epiti Tafit, nöün Jessi we kisifochofocheloon ät, pwe epwe wisen kingen Israel. Nge lon na atun, King Saul a chök letipengaü me äpilükülüküngaü pun ese chüen wor ren än Kot we ngün mi fel. Tafit, emön sou köl mi angöch, a titiilo ngeni Kipea pwe epwe angang ngeni ewe king, iwe, än Tafit eäni ekkewe köl a akinamwei Saul, me Saul“a fokun tongei Tafit.”—1 Samuel 16:11, 13, 21, 23.

⁵ Lo, lo, lo, a pwäralo pwe Jiowa a nom ren Tafit. Jiowa a älisi i le akkufu ewe mwän watte re Filistia itan Koliat me a efeiöchü Tafit atun chon Israel ra asamolu i pokiten an lipwäköch lon pekin sounfiu. Iwe nge, än Jiowa efeiöchü Tafit a efisi än Saul lolowoiti me oputa Tafit. Fän ruu, atun Tafit a ettiki ewe arp ngeni Saul, ewe king a afota ngeni wokun we siles. Ir me ruu fansoun, Tafit a tufichin onuu ewe siles. Lon ewe aülüngätin fansoun Saul a sotun nielo i, Tafit a mirititi pwe a lamot an epwe sü. Lo, lo, lo, pokiten än Saul akkachocho le liapeni me nielo i, Tafit a kütta tümün lükün ewe fönüen Israel.—1 Samuel 18:11; 19:9, 10.

⁶ Lon an säi ngeni kiännin Israel, Tafit a kaülo lon ewe telinimwen Nop, ikewe än Jiowa we imwenfel a nonnom ie. Ese mwääl, ekkoch alüwöl ra eti Tafit le sü, iwe, Tafit a küt möngö fän iter me pwisin i. Saul a rongorong pwe ewe samolfel mi lap a ngeni Tafit me chon eti i ekkoch möngö me ewe ketilas Tafit a angei seni Koliat atun a nielo. Lon an song, Saul a efisi ninniiloon meinisin chon ena telinimw, pachelong ekkewe 85 samolfel.—1 Samuel 21:1, 2; 22:12, 13, 18, 19; Mattu 12:3, 4.

Pwal Eü Ngaselo Seni Mälo

⁷ Seni Nop, orun 25 mail Tafit a sü notoun ewe fönüen Filistia me a feilo ren King Akis lon sopwun Koliat we itan Kat. Eli Tafit a ekieki pwe Saul esap kütta i lon Kat. Iwe nge, ekiselo chök, chon angangen ewe kingen Kat ra esilla Tafit. Lupwen Tafit a rongorong pwe ra esilla i, a “fokun niuokusiti Akis ewe kingen Kat.”—1 Samuel 21:10-12.

⁸ Ekkewe chon Filistia ra liapeni Tafit. Eli ina ewe fansoun Tafit a makkei ewe kölfel mi popu seni letipan, iwe, a tingorei Jiowa: “Kopwe isenalong chonun mesei lon om rume.” (Kölfel 56:8) Iwe, a apasawu an lükülük pwe Jiowa esap mönüki an letipechou nge ren tong epwe tüttümünü i. Tafit a pwal ekiekietä eü raü pwe epwe otupu ewe kingen Filistia. A pwomweni pwomwen emön mi umwes. Lupwen King Akis a küna napanapen Tafit, a song ngeni nöün kewe chon angang pun ra eweinaato mwen mesan emön mwän mi “umwes”. A ffat pwe Jiowa a efeiöchü än Tafit we raü. Iwe, lupwen ra assüolo Tafit seni ewe telinimw, chippü chök epwe ninniilo nge a fen ngaselo.—1 Samuel 21:13-15.

⁹ Ewe Paipel ese apasa ika nöün Tafit kewe chon älillis ra eti i le süüri Kat are ra mammasa pwe repwe tümünü i lon ekkewe sopw lon Israel mi kanoto. Nge ese mwääl a watte ar pwapwafengen lupwen Tafit a apworauser ussun än Jiowa angasasefälli i. Ina popun an a makkei Kölfel 34, ussun a pwälo lon itelapen ewe köl. Lon wokisin 1 tori 7 lon Kölfel 34, Tafit a mwareiti Kot pokiten an angasalo i me a etiwa nöün kewe chon älillis ar repwe fiti i le mwareiti Jiowa, ewe Sou Seläni Nöün kewe aramas mi Lapalap.—Kölfel 34:3, 4, 7.

¹⁰ Tafit me chienan kewe mwän ra küna tümün lon ewe pokungo itan Atulam lon Israel ikewe mei wor chommong chuuk ie, orun 10 mwail ötiuen Kat. Ikewe ie, ekkewe chon Israel rese kinamwe fän nemenien King Saul ra poputä le feito rer me fitiir. (1 Samuel 22:1, 2) Lupwen Tafit a makkei küüküün Kölfel 34:8-22, eli a ekieki ussur. Ekkewe kapasen ächechchem lon ekkena wokisin ra pwal lamot ngenikich ikenäi, iwe, sipwe enletin feiöch seni ach titchikin käeö ei kölfel mi ngingiöch.

Minne Ka Akkomwa A Ussun Chök Minne Tafit A Äkkäeüin Mochen?

¹¹ “Upwe mwareiti ewe Samol fansoun meinisin; ai kapasen mwareiti i epwe nonnom lon auei fansoun meinisin.” (Kölfel 34:1) Pokiten Tafit a sochoul, ese mwääl a aüreki an kewe osupwang lon pekin inis, nge ussun alon ena kölfel a äiti ngenikich, an kewe aürek rän me rän ese akükkünatiu an tipeppos le mwareiti Jiowa. A ifa me watteen mürinnöön an we leenien äppirü ngenikich lupwen a torikich fansoun weires! Ese lifilifil ika sia fiti sukul, nom lon ach leenien angang, nonnom ren chienach kewe Chon Kraist, are lon ewe angangen afalafal, sia mochen akkomwa ach mwareiti Jiowa. Iwe, ekieki mwo ekkewe chommong popun sipwe föri ena mettoch! Awewe chök, esor le muchun minne sipwe tongeni käeö me pwapwaesini ussun förien Kot kewe mi amwarar. Iwe, pwal ekieki ussun minne a fen föri ren an mwicheich woon fönüfan! Inaamwo ika rese unusöch, nge Jiowa a fokkun nöünöü aramas mi tuppwöl lon ach ei fansoun. Ifa ussun föfförün Kot kewe meinisin ika sipwe alöllöfengenniir me föfförün aramas mi iteföülo lein chon fönüfan? Kese tipeeü ngeni alon Tafit, a makkei: “Esap fokun wor eman me lein ekewe kot usun en, ai Samol, esap pwal wor och föför mi wewe ngeni om kewe föför”?—Kölfel 86:8.

¹² Ussun chök Tafit, a chüng letipach ach sipwe mwareiti Jiowa fansoun meinisin pokiten an kewe föfför esor me löllöör. Pwal och, sia fokkun meseik le silei pwe iei, än Kot we Mwu a nonnom le pöün Mwirimwirin Tafit we mi nomofochelo, Jises Kraist. (Pwarata 11:15) Weween, a chök kanoto muchuloon ei ototen fönüfan. Iwe, sopwöchün are sopwongaüen lap seni wonu pilion aramas lon mwachkkan a alongolong woon minne repwe föri. Iei ewe fansoun mi lamot seni meinisin ach sipwe esile ngeni aramas ussun än Kot we Mwu me ekiselo chök met epwe föri fän iten aramas, me älisiir pwe repwe etikich le mwareiti Jiowa. Enlet, sipwe itä mochen akkomwa lon manauach ach sipwe älisi aramas ar repwe ngüüri ei “kapas allim” me mwen epwe fen sser lupwan.—Mattu 24:14.

¹³ “Nguni epwe sikasini ewe Samol; chon riaffou repwe rong o pwapwa.” (Kölfel 34:2) Tafit ese sikäsini minne a pwisin föri. Awewe chök, ese sikäsini ifa ussun an a otupu ewe kingen Kat. A mirititi pwe Jiowa a tümünü i lupwen a nonnom lon Kat me a tongeni sü pokiten än Jiowa älillis. (Än Salomon Fos 21:1) Ina minne, Tafit ese sikäsini pwisin i, nge Jiowa. Iwe, pokiten a mwareiti Jiowa, ekkewe mi mosonoson ra kii ngeni Jiowa. Pokiten Jises a pwal mwareiti iten Kot we, iwe, aramas mi tipetekison ra kii ngeni I. Ikenäi, ekkewe mi mosonoson seni ekkewe mwu meinisin ra kii ngeni ewe mwichefelin chon Kraist mi kepit woon unusen fönüfan fän Möküran we, Jises. (Kolose 1:18) A chüng letipen ekkewe mi mosonoson lupwen ra rongorong nöün Kot kewe chon angang ar ra mwareiti itan we, me lupwen ra aüseling ngeni pworaus seni Paipel, minne än Kot we ngün mi fel a atufichiir ar repwe weweiti.—Jon 6:44; Fofor 16:14.

Ekkewe Mwich mi Apöchökkülatä Ach Lükü

¹⁴ “Oupwe etiei le mwareiti ewe Samol, o sipwe atekiafengennieta itan we!” (Kölfel 34:3) Tafit ese mochen an epwe äläemön chök le mwareiti Jiowa. Ren tong a etiwa chienan kewe pwe repwe eti i le ätekiatä iten Kot we. Pwal ina chök ussun, Jises Kraist, ewe Tafit mi Lapalap, a pwapwaesini an mwareiti Jiowa mwen mesen aramas—lon ewe sinakok, lon ekkewe fetellap lon än Kot we imwenfel lon Jerusalem, me atun a nonnom ren nöün kewe chon äppirü. (Luk 2:49; 4:16-19; 10:21; Jon 18:20) A ifa me watteen ach pwapwa le tapwelo mwirin än Jises leenien äppirü le mwareiti Jiowa iteitan fengen ren chienach kewe chon lükü, äkkäeüin iei lupwen sia “nengeni pwe ewe ran a arapoto”!—Ipru 10:24, 25.

¹⁵ “Ua kutta ewe Samol, o a polueniei, a pwal angasaeilo seni ai kewe niuokus meinisin.” (Kölfel 34:4) A lamot ngeni Tafit ena mettoch. Ina minne, a apasa: “Atei mi woungau a pupuchor, o ewe Samol a rong an we pupuchor; a pwal angasalo i seni an kewe riaffou meinisin.” (Kölfel 34:6) Fän chommong, lupwen sia kunoufengen me chienach kewe chon lükü, sipwe tongeni apworauser ussun än Jiowa alikiitükich lon fansoun weires. Epwe apöchökkülatä lüküen chienach kewe chon lükü, ussun chök alon Tafit a apöchökkülatä lüküen nöün kewe chon älillis. Chienen Tafit kewe ra “sachetä ngeni i [Jiowa], o ra saramolo, iwe, woon meser resap tongeni säü.” (Kölfel 34:5) Inaamwo ika ra sü seni King Saul, nge rese meefi säü. Ra lükülük pwe Kot a kan äkkälisi Tafit, iwe, meser a saramolo. Pwal ina chök ussun, ekkewe mi kerän poputä le käeö Paipel fengen me ir kewe mi wiliti Chon Kraist mi enlet loom loom, ra kükkütta älillis seni Jiowa. Pokiten ra fen pwisin küna an älillis, a pwäpwälo woon meser kewe ar tipeppos le akkamwöchü ar tuppwöl.

Sipwe Kilisou ren Älillis Seni Ekkewe Chonläng

¹⁶ “Ewe chonlangin ewe Samol a pwepwellifetalei ekkewe ir mi niueiti i, o a angaserelo.” (Kölfel 34:7) Tafit ese ekieki pwe än Jiowa seläni i epwe tongeni fis ngeni i chök. Enlet, Jiowa a seikatä Tafit, ewe emön epwap wisen kingen Israel; nge a silei pwe Jiowa a nöünöü nöün kewe chonläng pwe repwe tüttümünü meinisin chokkewe mi fel ngeni i, ese lifilifil ika ra wiseni wis tekia are ir mi tekisosson. Ikenäi, ekkewe chon fel mi enlet ra pwal küna ewe tümün Jiowa a awora. Lon Tois, fän ewe mwuun Nazi—pwal ussun chök lon Angola, Malawi, Mozambique, me chommong pwal ekkoch fönü—ekkewe sou nemenem ra rauangaü pwe repwe nielo Chon Pwäratä Jiowa meinisin lon fönüer. Iwe, rese sopwöch. Nge, lon ekkena fönü, Chon Pwäratä Jiowa ra chochchommongolo pokiten ar angangfengen le mwareiti iten Kot we. Pwata? Pun Jiowa a nöünöü nöün kewe chonläng le tüttümünü me ekkemmweni nöün kewe aramas.—Ipru 1:14.

¹⁷ Pwal och, nöün Jiowa kewe chonläng ra tongeni efisi och mettoch pwe ir kewe mi oturukapa ekkewe ekkoch ar repwe towu seni lein nöün Jiowa kewe aramas. (Mattu 13:41; 18:6, 10) Iwe, inaamwo ika sise silei pwe a fis, ekkewe chonläng ra ti senikich ekkewe minen eppet mi tongeni eppeti ach angang ngeni Kot, iwe, ra pwal tümünükich seni minne epwe tongeni efeiengaüa ach riri ngeni Jiowa. Iwe, minne a lamot seni meinisin, ra emmwenikich lon ewe angangen afalafala ewe “kapas allim esemuch” ngeni aramas meinisin, pachelong lon ekkewe fönü ikewe a fis ewe angangen afalafal fän weires are efeiengaü ie. (Pwarata 14:6) Fän chommong, ekkewe pisekin ännetatä älillisin ekkewe chonläng ngeni aramas a mak lon ekkewe puken aweween Paipel, förien Chon Pwäratä Jiowa.a Chommongun ekkena pworaus a anneta pwe esap sseran chök.

¹⁸ Ren ach sipwe kükküna älillis seni än ekkewe chonläng emmwen me tümün, a lamot ach sipwe mwareiti iten Jiowa we fansoun meinisin, pwal mwo nge lon ekkewe fansoun epwe wor chon ü ngenikich. Chechchemeni pwe nöün Kot we chonläng epwe chök pwepwellifetalei “ekkewe ir mi niueiti [Jiowa].” Met a äiti ngenikich? Met weween ach sipwe niueiti Kot, me ifa ussun sipwe tongeni ämääraatä ena mettoch? Pwata emön Kot mi tong a mochen pwe sipwe niueiti i? Sipwe käeö pölüen ekkeei kapas eis lon ewe lesen mwirin ei.

[Footnote]

[Ekkewe kapas eis fan iten ewe lesen]

1. Ifa ewe leenien äppirü mi mürinnö Jises a isetiu atun a afalafal woon fönüfan?

2, 3. (a) Pwata sia silei pwe a lamot Kölfel 34 lon pekin oesini? (b) Met sipwe käeö lon ei lesen me ewe mwirin?

4. (a) Pwata Tafit a kepit pwe epwe kingen Israel mwirin Saul? (b) Pwata Saul a ‘fokkun tongei’ Tafit?

5. Pwata a siwil än Saul ekiek ussun Tafit, me met a eriäni Tafit an epwe föri?

6. Pwata Saul a efisi ninniiloon meinisin chon ewe telinimwen Nop?

7. Pwata Kat esap eü leenien op mi lükülüköch ngeni Tafit?

8. (a) Met Kölfel 56 a erenikich ussun künaen Tafit lon Kat? (b) Ifa ussun Tafit a ngaselo seni an epwele ninniilo?

9, 10. Ifa ewe popun Tafit a makkei Kölfel 34, me eli Tafit a ekieki ussun iö lupwen a makkei küüküün ewe kölfel?

11, 12. Ikkefa ekkewe popun sipwe mwareiti Jiowa fansoun meinisin?

13. (a) Tafit a sikäsini iö, me met sokkun aramas ra mochen angang ngeni Kot? (b) Ifa ussun ekkewe mi mosonoson repwe kiito lon ewe mwichefelin Chon Kraist ikenäi?

14. (a) Tafit a mochen an epwe äläemön chök le mwareiti Jiowa? (b) Ifa ewe leenien äppirü Jises a isetiu ussun ekkewe mwich fän iten ach sipwe fel ngeni Kot?

15. (a) Ifa ussun künaen Tafit a kkü ekiekin chienan kewe? (b) Ifa ussun sipwe feiöch seni ach fiffiti ach kewe mwich?

16. Ifa ussun Jiowa a nöünöü nöün kewe chonläng le älisi are selänikich?

17. Ifa ussun nöün Jiowa kewe chonläng ra älisikich?

18. (a) Met a lamot ika sipwe küna älillis seni ekkewe chonläng? (b) Met sipwe käeö lon ewe lesen mwirin ei?

Ifa Ussun Kopwe Pölüeni?

• Ikkefa ekkewe sossot Tafit a likiitü fän le alüwölün?

• Ussun chök Tafit, met sia alamota lap seni meinisin?

• Ifa meefiach ussun ekkewe mwich än Chon Kraist?

• Ifa ussun Jiowa a nöünöü nöün kewe chonläng pwe repwe älisikich?

[Lios lon pekin taropwe 13]

(For fully formatted text, see publication

Ramah

Kat

Ziklag

Gibeah

Nop

Jerusalem

Petleem

Adullam

Keilah

Hepron

Zif

Hores

Carmen

Maon

En-gedi

Seti Son

[Lios lon pekin taropwe 13]

Map: A alongolong woon ekkewe map mi nom fän ewe allük mi ese mumutä ngeni aramas ar repwe kapiini me ren Pictorial Archive (Near Eastern History) Est. me Survey of Israel

[Lios lon pekin taropwe 13]

Pwal mwo nge atun a sü seni Saul, Tafit a mwareiti iten Jiowa we

[Lios lon pekin taropwe 15]

Ach lükü epwe pöchökkülelo lupwen sipwe aüseling ngeni pworausen künaen Chon Kraist mi apöchökkül lon ach kewe mwich