Küna Pwapwa Lon Om Pwüpwülü
“Eu imw a kaütä ren tipachem o nükünük ren mirit.”—SALF. 24:3.
1. Ifa ussun Kot a pwäralo tipatchem lon an föfför ngeni ewe äemönün mwän?
SEMACH we lon läng a silei met epwe mürinnö ngenikich. Awewe chök, Kot a silei pwe ika epwe pwönütä An kokkot, “esap öch pwe ewe aramas epwe chök eman” lon ewe mälämälen Ichen. Iei eü mettoch mi äkkäeüin lamot fän iten ena kokkot, pwe aramas mi pwüpwülü repwe nöünöü me “aüralo fönüfan.”—Ken. 1:28; 2:18, NW.
2. Ifa än Kot kokkot fän iten feiöchün aramas?
2 Jiowa a apasa: “Üpwe föri eman alisian mi wewe ngeni.” Mwirin, Kot a achouchou än ewe äemönün mwän möür, iwe, A angei efoch chürärän seni inisin mi unusöch me a föratä emön fefin. Lupwen Jiowa a panato ei fefin mi unusöch, If, ren Atam, ewe mwän a apasa: “Iei chün chüi, nge fitukan fitukei. Epwe iteni etien mwän, pun a pop seni mwän.” Enletin pwe If, emön älisien Atam. Repwe pwäratä pwisin en me napanapan kewe, nge iir me rüüemön ra unusöch me mwirifichi Kot. Ren ena, Jiowa a föratä ewe äeüin pwüpwülü. A mecheres ngeni Atam me If ar repwe etiwa ei kokkot seni Kot mi wewe ngeni ar repwe älillisfengen.—Ken. 1:27; 2:21-23.
3. Met meefien chommong ussun ewe liffangen pwüpwülü, iwe, a efisi met sokkun kapas eis?
3 Iei eü pworaus mi alolilen, pwe ewe ngünün lükümach a chöüfetäl woon fönüfan ikenäi. Ekkewe osukosuk mi fis seni rese popu seni Kot. Chommong ra turunufasei än Kot liffangen pwüpwülü, iwe, ra meefi pwe ese chüen wor lamotan pun a minen loom, me a efisi osukosuk me änini. Chommong me lein ekkewe mi pwüpwülüfengen ra mufesen. Eli ekkewe sam me in resap pwäri tong ngeni nöür kewe me fän ekkoch, repwe nöünöü nöür kewe lon ar kewe osukosukfengen pwe epwe chök fis ar mochen. Chommong säm me in resap tipemecheres, inaamwo ika epwe tongeni efisatä kinamwe me tipeeü. (2 Tim. 3:3) Iwe, ifa ussun sipwe akkamwöchü pwapwa lon pwüpwülü lon ekkeei fansoun weires? Ifa ussun tipemecheres epwe eppeti tatiuen pwüpwülü? Met sipwe tongeni käeö seni pworausen iir kewe mi akkamwöchü pwapwaan ar pwüpwülü lon ach ei fansoun?
Tipemecheres ngeni Än Jiowa Emmwen
4. (a) Ifa än Paul kapasen emmwen ussun pwüpwülü? (b) Ifa ussun Chon Kraist mi älleäsochis ra akkapwönüetä än Paul kapasen emmwen?
4 Ewe aposel Paul a fönöü ekkewe fefin mi mä seniir pwülüwer pwe ika ra filatä ar repwe pwüpwülüsefäl, repwe pwüpwülü “lon chok ewe Samol.” (1 Kor. 7:39) Esap ina eü mineföön ekiek ngeni Chon Kraist mi piin nom fän ewe Allük. A wesewesen ffat lon än Kot we Allük ngeni Israel pwe resap “pwüpwülü” ngeni emön chon fel ngeni kot chofona lon ekkewe ekkoch mwu. Jiowa a apachalong eü awewe mi menlapei feiengaüen ar repwe tunalo an kapasen emmwen. “Pun [chon lükün] repwe atoka nöümi seni ewe Samol mi Lapalap pwe repwe fel ngeni pwal ekoch kot. Mürin, ewe Samol mi Lapalap epwe song ngenikemi o müttir arosakemiila.” (Tut. 7:3, 4) Met Jiowa a mochen nöün kewe chon angang ikenäi repwe föri ussun ei mettoch? Pwüngün pwe emön chon angang ngeni Kot epwe pwülüweni emön “lon chök ewe Samol,” emön chon lükü mi fen fangolo manauan me papatais. Emön epwe tipatchem ika epwe tipemecheres ngeni än Jiowa emmwen lon ei mettoch.
5. Met meefien Jiowa me ekkewe pwüpwülü Chon Kraist ussun ewe pwonen pwüpwülü?
5 Ewe pwonen pwüpwülü a pin me ren Kot. Lon an kapas ussun ewe äeüin pwüpwülü, Nöün Kot we, Jises, a apasa: “Minne Kot a apachafengenni, aramas resap aimufeseni.” (Mt. 19:6) Ewe sou makkei kölfel a ächema ngenikich ussun lamoten ekkewe pwon: “Oupwe chok ngeni Kot asoren kilisou, o oupwe isetiu asoren ami kewe akapwon ngeni I mi Fakkun Tekia.” (Kölf. 50:14) Inaamwo ika ewe pean pwüpwülü epwe tongeni küna pwapwa chapur lon fansoun mwer, nge ewe pwon lefiler lon ewe ränin apwüpwülü a wesewesen lamot me a chou wiser.—Tut. 23:21.
6. Met sipwe tongeni käeö seni än Jefta we leenien äppirü?
6 Ekieki mwo pworausen Jefta, ewe a wisen soukapwüng lon Israel 1200 som ier mwen Jises. A eäni ei pwon ngeni Jiowa: “Are kopwe mwüt ngeniei pwe üpwe akufu ekewe chon Amon, mürin, lupwen üpwe liwin seni ai akufu ekewe chon Amon, iö chök a towu seni leasamalapen imwei pwe epwe churiei, epwe nöün ewe Samol mi Lapalap. Iwe, üpwe eäni asoren kek ngonuk.” Lupwen a liwiniti imwan we lon Mispa me küna pwe nöün we nengngin äkkäläemön, a towu seni imwan we le chuuri i, Jefta a itä ekiekin atai an pwon? Aapw. A apasa: “Üa fen eäni eu pwon ngeni ewe Samol mi Lapalap, nge üsap tongeni atai.” (Souk. 11:30, 31, 35) Jefta a amwöchü an pwon ngeni Jiowa, inaamwo ika a wewe ngeni pwe esap chüen wor emön mwirimwirin pwe epwe sopwosopwolo itan we. Än Jefta we pwon a sokko seni eü pwonen pwüpwülü, nge ren an esap atai ewe pwon, a isetiu eü leenien äppirü mi mürinnö ngeni ekkewe mwän me fefin pwüpwülü Chon Kraist ar repwe apwönüetä ar pwon lefiler.
Met Eü Pwüpwülü Epwe Sopwöch Ren?
7. Ikkefa ekkewe siwil repwe fis lon manauen ekkewe pwüpwülüfö?
7 Chommong pean pwüpwülü ra pwapwaesini atun ra lesöküriiti ar fansoun kofot. A ifa me watteen pwapwaan le silelo ewe emön epwele pwülüweni! Ewin ar chiechifengen, ewin ar silefengenniir. Nge a lamot an epwe fis och siwil lupwen ra pwüpwülüfengen, ese lifilifil ika epwe fis mwirin ewe fansoun kofot are semer kewe me iner ra wisen filatä pwülüwer. Emön mwän pwüpwülü a erä: “Iei ewe osukosuk watte a piitä me le poputään äm pwüpwülü, pwe aupwe mirititi pwe äm ause chüen lipich. Ren och fansoun, a weires ngenikem äm aupwe akkomwa äm pwüpwülü lap seni äm riri ngeni chiechiem kewe me märärim kewe.” Pwal emön mwän mi pwüpwülü 30 ier a mwittir weweiti pwe ika epwe itepök me ruuepek, epwe “ekiekiir me ruuemön,” weween, esap chüen ekieki ussun pwisin i chök, nge pwal pwülüwan we. Me mwen an epwe ngüüri eü kapasen etiwetiw are eü wis, iir me pwülüwan we ra akkom fosfengen, iwe mwirin, a filatä me pwal äfänni met epwe mürinnö ngeni iir me ruuemön. Lon ena esin fansoun, an tipemecheres epwe älisi.—SalF. 13:10.
8, 9. (a) Pwata a lamot pwopworausfengen? (b) Pwata tipemecheres epwe eü minen älillis, me met popun?
8 Fän ekkoch, ruuemön repwe pwüpwülüfengen nge a sokkofesen ar newo. Pokiten ena, a äkkäeüin lamot ar repwe pwopworausfengen. Napanapen än emön me emön kapas a sokkofesen. Om nengeni napanapen än pwülüwom fos ngeni märärin kewe epwe tongeni älisuk le weweöchiti pwülüwom we. Fän ekkoch, esap met epwe apasa nge napanapen an apworaus epwe pwäratä wesewesen ekiekin. Iwe, a watte met sia tongeni käeö seni minne emön ese apasawu. (SalF. 16:24; Kol. 4:6) A lamot mirit ika sipwe pwapwa.—Älleäni Än Salomon Fos 24:3.
9 Lupwen repwe filatä ekkewe minen apwapwa me kunou repwe eäni, chommong ra küna lamoten ar repwe tipemecheres. Mwen ämi pwüpwülüfengen, eli pwülüwom a fiffiti urumot me kukkunou. Nge iei, mi fich an epwele siwili? (1 Tim. 4:8) Sipwe tongeni pwal eäni ena esin kapas eis ussun ewe ükükün fansoun sipwe äämwa märärich kewe. Pwüngün pwe a lamot eü pean pwüpwülü repwe mwinfengen le föri ekkewe mettochun ngün me pwal ekkoch mettoch.—Mt. 6:33.
10. Ifa ussun än aramas tipemecheres epwe älisi ririöch lefilen ekkewe sam me in me nöür kewe mi pwüpwülü?
10 Lupwen emön mwän epwe pwüpwülü, epwe likitalo seman kewe me inan, iwe, epwe pwal ina ussun emön fefin. (Älleäni Keneses 2:24.) Iwe nge, me ren än Kot allük, ese aükük ttamen ewe fansoun emön epwe asamolu seman kewe me inan. Ina minne, pwal mwo nge mwirin ar pwüpwülüfengen, ese mwääl eü pean pwüpwülü repwe äämwa semer kewe me iner. Emön mwän mi fen pwüpwülü 25 ier a erä: “Fän ekkoch, a weires an epwe itepök me ruuepek mochenin me osupwangen pwülüwei, pwal semei me inei, pwal pwii me fefinei kewe, me pwal aramasen pwülüwei. Lon ai sotun föfföri minne epwe mürinnö, Keneses 2:24 a älisiei. A lamot ach sipwe tuppwöl me älisi märärich kewe, nge ei wokisin a pwäri ngeniei pwe a äkkäeüin lamot ai tuppwöl ngeni pwülüwei.” Ina minne, ekkewe sam me in Chon Kraist mi tipepwetete repwe süföliti ewe kokkot pwe nöür kewe mi pwüpwülü, iir pwal eü famili, me ewe mwän pwüpwülü epwe äkkäeüin wisen emmweni ena famili.
11, 12. Pwata än ewe famili käeöfengen me iotekfengen ra lamot ngeni ekkewe pwüpwülü?
11 Än ewe famili käeöfengen, ina eü kokkot mi pwal lamot. Minne a fis lon chommong familien Chon Kraist a pwäratä pwüngün ena pworaus. Eli esap mecheres le poputäni are sopwelo ena esin käeö. Emön mwän a apasa: “Ika äm aupwe tongeni liwinsefäl me siwili och mettoch äm aua föri me loom, aupwe akkamwöchü äm kokkotun käeöfengen seni le poputään äm pwüpwülü.” A pwal apasa: “Ina eü liffang mi amwarar atun üa küna än pwülüwei pwapwa chapur lupwen a chchüng ren och pworaus enlet seni Paipel aua küna lon äm käeöfengen.”
12 Iotek, ina pwal eü minen älillis. (Rom 12:12) Lupwen emön mwän me pwülüwan we ra tipeeüfengen lon ar fel ngeni Jiowa, ar ririöch ngeni Kot epwe tongeni apöchökkülatä ar ririin pwüpwülü. (Jem. 4:8) Emön mwän pwüpwülü Chon Kraist a aweweei: “Än emön mwittir omusomus pokiten an mwäällilo me kapas ussun ena lon ar iotekfengen epwe pwäratä an letipechou ussun pwal mwo nge eü kükkün tipis mi efisatä osukosuk.”—Ef. 6:18.
Sipwe Tipemecheres Lon Pwüpwülü
13. Ifa än Paul fön ussun ewe föfförün chufengen lefilen ekkewe pwüpwülü?
13 A lamot ngeni ekkewe pwüpwülü Chon Kraist ar repwe tüttümünüür seni ekkewe sokkun föfför mi angaüa ewe ririin pwüpwülü, pun föfförün sikepwach a chöüfetäl ikenäi. Iei än Paul kapasen fön ussun ei mettoch: “Ewe mwan epwe ngeni puluan minne mi fich ngeni, o pwal usun chok ren ewe fefin ngeni puluan. Sap ewe fefin mi pwisin nemeni inisin, pwe puluan; pwal usun we chok, sap ewe mwan mi pwisin nemeni inisin, pwe puluan.” Mwirin, Paul a awora ei emmwen mi ffatöch: “Ami ousap akamwochu inisimi seni puluemi, nge ren ekis chok fansoun, are oua tipeeufengen.” Pwata? Ren ar repwe “achocho ngeni iotek; o mwirin oupwe pwal chufengen; pwe Satan esap sotunikemi ren apwangapwangen ami tuppwel.” (1 Kor. 7:3-5) Lon an kapas ussun iotek, Paul a pwäratä met emön Chon Kraist epwe alamota. Nge a pwal affata pwe emön me emön Chon Kraist pwüpwülü, epwe äteneki minne a lamot ngeni pwülüwan we lon pekin inis me memmeef.
14. Ikkefa ekkewe popun alongolongun allük seni Paipel ra weneiti ewe föfförün chufengen lon pwüpwülü?
14 A lamot ngeni emön mwän pwüpwülü me pwülüwan we ar repwe pwopworausfengen me weweiti pwe ar resap äfänni meefien pwülüwer ussun ewe föfförün chufengen lefiler epwe tongeni efisi osukosuk. (Älleäni Filipai 2:3, 4; apöpöfengenni me Mattu 7:12) A enlet ei pworaus lon ekkoch pwüpwülü lupwen ra käimüfesen lon ar lamalam. Inaamwo ika a wor tipefesen lefiler, nge emön Chon Kraist epwe tongeni ataweei ewe osukosuk ren an föfför mürinnö, an kirekiröch, me an tipemecheres. (Älleäni 1 Piter 3:1, 2.) Än emön tong ngeni Jiowa me pwülüwan we, fengen me an epwe tipepwetete, epwe eü minen älillis lon ei kinikinin pwüpwülü.
15. Met lamoten süföl lon eü pwüpwülü mi pwapwa?
15 Pwal och, emön mwän pwüpwülü mi kirekiröch epwe süföliti pwülüwan. Awewe chök, epwe äfänni meefian pwal mwo nge lon ekkewe mettoch mi lamot kisikis. Emön mwän pwüpwülü mi pwüpwülü 47 ier a apasa: “Üa chüen käeö ei mettoch.” Iei ewe kapasen pesepes ngeni ekkewe fin pwüpwülü Chon Kraist, pwe repwe süföliti pwülüwer. (Ef. 5:33) Resap pwäratä süföl ika repwe esiita pwülüwer me kapas ussun ar kewe apwangapwang ngeni aramas. Än Salomon Fos 14:1 a ächema ngenikich: “Eman fefin mi tipachem a aüetä imwan, nge eman mi tiparoch a püsin ataetiu imwan.”
Sisap Tipemecheres ngeni ewe Tefil
16. Ifa ussun ekkewe pwüpwülü repwe tongeni apwönüetä Efisus 4:26, 27 lon ar pwüpwülü?
16 “Oupwe song, nge ousap fori tipis; ami song esap nom tori an ewe akkar tuputiu. O ami ousap wasi leenien ewe tefil.” (Ef. 4:26, 27) Lupwen sipwe apwönüetä ena emmwen, epwe tongeni älisikich le pwäkini are tti senikich osukosuk lon pwüpwülü. Emön sister a apworausa: “Use tongeni chechchemeni eü fansoun lupwen a piitä eü osukosuk nge äm me pwülüwei ause fosfengen woon, pwal mwo nge fitu awa fän iten äm aupwe ataweei ewe osukosuk.” Seni le poputään ar pwüpwülü, iir me pwülüwan we ra tipeppos pwe esap muchulo eü rän me mwen ar repwe awesalo ar kewe osukosuk. “Äm aua filatä pwe aupwe okkomusalo tipis me likitalo ese lifilifil met äm aua osukosuk ren, iwe, aupwe poputä iteiten rän nge esor osukosuk lefilem.” A ina ussun rese “wasi leenien ewe Tefil.”
17. Inaamwo ika eü pwüpwülü ese pölüöch, nge ifa ewe minen älillis?
17 Nge kopwe fet ika ka küna pwe ämi me pwülüwom we ouse pölüöch? Eli ussun itä nge esor ewe esin tong lon om pwüpwülü ka küna ren pwal ekkoch pwüpwülü. Iwe nge, epwe älisuk om kopwe chechchemeni ekiekin Jiowa ussun ewe ririin pwüpwülü. Fän amwökütüen ngünün Kot, Paul a fönöü Chon Kraist: “Aramas meinisin repwe asamolu pupulu, o kiekin pupulu epwe limelimoch; pun Kot epwe apungu ekkewe mi lisou o ekkewe mi mocheisou.” (Ipru 13:4) Iwe, sisap pwal tunalo ewe emmwen: “Ülüfoch lül mi olafengen resap müttir mwü.” (SalAf. 4:12) Lupwen ewe mwän me fefin ra enletin alamota ar repwe epinalo iten Jiowa we, epwe nük ar ririfengen lefiler me ar riri ngeni Kot. Repwe achocho le föfföri minne ar pwüpwülü epwe sopwöch ren, pun ra silei pwe epwe alinga Jiowa, ewe Chon Poputäni pwüpwülü.—1 Pit. 3:11.
18. Met kopwe tongeni lükü ussun pwüpwülü?
18 Mei tufich ngeni Chon Kraist ar repwe küna pwapwa lon ar pwüpwülü. Epwe wewe ngeni ar repwe tinikken me pwal napanapeni napanapen Chon Kraist, iwe, eü me leir, tipemecheres. Ikenäi, lon ekkewe mwichefelin Chon Pwäratä Jiowa woon unusen fönüfan, mei wor chommong pean pwüpwülü mi ännetatä pwe mei tufich.
Ifa Ussun Kopwe Pölüeni?
• Pwata a tufich ach sipwe küna pwapwa lon pwüpwülü?
• Met epwe tongeni älisi eü pwüpwülü pwe epwe sopwöch?
• Ikkefa ekkewe napanap a lamot ngeni ekkewe mwän me fefin ar repwe ämääraatä?
[Sasing lón pekin taropwe 13]
Fän tipatchem, ekkewe pean pwüpwülü repwe fosfengen me mwen ar repwe ngüüri eü kapasen etiwetiw are wis
[Sasing lón pekin taropwe 15]
Achocho le awesalo ekkewe osukosuk lon chök ewe rän, iwe, ousap ‘wäsi leenien ewe Tefil’