Sipwe Tipeppos Le Aunusalo Ach Afalafala Ewe Kapas Allim
“Iwe, a erenikem pwe am aupwe afalafala [me aunusalo am afalafala] aramas.”—FÖFÖR 10:42.
1. Ifa ewe wis Piter a menlapei atun a fos ngeni Kornilios?
EMÖN meilapen sounfiun Italy itan Kornilios mi süföliti Kot a amwichafengeni märärin me chienan kewe. Minne a fis lon ena fansoun a pwäratä siwilin än Kot föfför ngeni aramas. Ewe aposel Piter a ereniir pwe wisen ekkewe aposel ar repwe “afalafala [me aunusalo ar afalafala] aramas” ussun Jises. A uwaöch än Piter afalafal. Seni ena fansoun, ekkewe chon lükün ewe lamalamen Jus ra angei än Kot we ngün mi fel, ra papataiselo, me ra tufichin eäni ewe wis king lon läng ren Jises. A fokkun sopwöch än Piter aunusalo an afalafala aramas!—Fof. 10:22, 34-48.
2. Pwata sia silei pwe ewe wis, wisen afalafala ewe kapas allim, esap wisen chök ekkewe 12 aposel?
2 Iwe, a fis ena lon ewe ier 36. Orun ruu ier me mwan, a fis eü mettoch mi siwili manauen emön chon ü ngeni ewe lamalamen Kraist. Atun Saul seni Tarsus a feilo Tamaskos, Jises a pwä ngeni me apasa: “Tolong lon ewe telinim, o emon epwe eronuk minne kopwe fori.” Jises a alükülükü Ananaias pwe Saul “epwe uweifeili itei mwen mesen ekkewe Jentail, me ekkewe samol, me ekkewe noun Israel.” (Älleani Fofor 9:3-6, 13-20.) Atun a nom ren Saul, Ananaias a apasa: “Koten semach kewe a pwisin filukata. . . . Pun kopwe wisen noun chon pwarata ngeni aramas meinisin.” (Fof. 22:12-16) Ifa ükükün lamotan ngeni Saul ewe wis, wisen afalafala aramas, atun a wiliti aposel Paul?
A Aunusalo an Afalafala ewe Kapas Allim!
3. (a) Sipwe käeö menni pworaus lon ewe Paipel? (b) Met ekiekin ekkewe elter lon ewe mwichefelin Efisus ngeni ewe kapasen etiwetiw seni Paul? Iwe, ifa ewe leenien äppirü ra isetiu?
3 Epwe fokkun amwarar ngenikich ika sipwe käeö titchikin pworausen föfförün Paul kewe mwirin, nge iei sipwe ekilapei eü afalafal Paul a eäni orun ewe ier 56, ewe a mak lon Fofor sopwun 20. Paul a eäni ei afalafal arapakkan le muchuloon an we aülüngätin säi lon ewe wis misineri. A tiwetiu me woon efoch waseres lon Mailitus, eü telinimw lon ewe Setin Aegean. Iwe, a tiiti ekkewe elter seni ewe mwichefelin Efisus. Towauen Efisus orun 30 mwail, nge woon ekkewe al mi pworopworokkis, towauan epwe wesewesen lap seni ena. Ekieki mwo watteen mwasangasangen ekkewe elter lupwen ra angei ewe kapasen etiwetiw seni Paul. (Apöpö ngeni Än Salomon Fos 10:28.) Nge repwe akkota ar säi ngeni Mailitus. Esap pwe ekkoch leir repwe asösö seni ar angang? Ikenäi, chommong Chon Kraist ra föri ena pwe resap etiwalo pwal mwo nge eü kinikinin ar kewe mwichelap mi fis iteiten ier.
4. A fet Paul lon ekkewe fitu ier a nom lon Efisus?
4 Met ka ekieki pwe Paul a föri lon Mailitus lon ekkewe ülüngät are rüänü rän me mwen warotoon ekkewe elter? Iwe, ika en ena, met kopwe föri? (Apöpö ngeni Fofor 17:16, 17.) Alon Paul ngeni ekkewe elter lon Efisus a älisikich le pölüweni ena kapas eis. A kapas ussun eörenien manauan lon ewe wis chon afalafal lon ekkewe ier ra lo, pachelong atun a piin nonnom lon Efisus. (Älleani Fofor 20:18-21.) Ren an silei pwe esap wor emön a tongeni appölüwa alon kewe, a apasa: “Ami oua pwisin sinei . . . seni popun ranin ai ipwelong lon Eisia . . . Ua [aunusalo ai afalafal] ngenikemi.” A tipeppos le apwönüetä wisan we seni Jises. Ifa ussun a föri ena mettoch lon Efisus? Iwe, a afalafala ekkewe chon Jus ren an feilo ikewe ra nom ie. Luk a makkei pwe lefilen ekkewe ier 52 me 55, atun Paul a nonnom lon Efisus, a ‘eäni afalafal me kapasen pesepes’ ngeni aramas lon ewe sinakok. Lupwen ekkewe chon Jus “ra chipwang, o ra lukulukumang,” Paul a älisi pwal ekkoch aramas, iwe, a siwili leenian lon ewe telinimw nge a chüen afalafal. Weween, a afalafala ekkewe chon Jus me chon Kris lon ena telinimw mi watte.—Fof. 19:1, 8, 9.
5, 6. Pwata sia tongeni lükü pwe atun Paul a afalafal imw me imw a afalafala chon lükün ewe mwichefel?
5 Lo, lo, lo, ekkoch aramas mi wiliti Chon Kraist ra fich ngeni ewe wis elter, iwe, ikkena iir chokkewe Paul a fos ngeniir me lon Mailitus. Paul a ächchema ngeniir napanapen an afalafal: “Oua silei pwe üsap amwöchü och mine epwe alisikemi lupwen üa afalafalakemi o aiti ngenikemi ewe pworaus usun ewe Samol Jesus lon mwichen aramas pwal lon en me imwan.” Lon ach ei fansoun, ekkoch ra apasa pwe Paul a chök kapas ussun än ekkewe elter chuuri chon ewe mwichefel. Nge esap ina. Ekkewe kapas ‘afalafala aramas lon en me imwan’ a äkkäeüin weneiti ewe angangen afalafala ekkewe chon lükün ewe mwichefelin Chon Kraist. A ffat ei pworaus pun Paul a sopwelo le apasa pwe a afalafala “ekewe chon Juta me ekewe chon lükün Israel, pwe repwe kul seni ar tipis kana o kul ngeni Kot, repwe pwal lükü ach Samol Jesus.” A ffatöch pwe Paul a afalafal ngeni chokkewe rese lükü, iir kewe mi lamot ar repwe aier me lükü Jises.—Fof. 20:20, 21.
6 Mwirin an käeöfichi ewe Tesin Krik, iei alon emön sou käeö ussun Fofor 20:20: “Paul a nonnom lon Efisus ülüngät ier. A tori iteiten imw meinisin, are a afalafala aramas meinisin (wokisin 26). Iei longolongun än ewe Paipel affata pwüngün ewe angangen afalafal imw me imw me pwal lein mwichen aramas.” Sise silei ika Paul a chuuri chon ewe telinimw meinisin ussun ewe sou käeö a apasa, nge Paul a mochen ekkewe elter lon Efisus repwe chechchemeni napanapen an afalafala aramas me sopwöchün. Luk a makkei: “Chon nonnom lon Eisia meinisin, re Jus pwal re Kris, ra rong ewe kapas usun ewe Samol.” (Fof. 19:10, TF) Nge met weween “meinisin” chon Eisia ra fen rongorong, me ifa ussun a weneiti ach afalafala aramas?
7. Ifa ussun än Paul afalafal a kküü manauen aramas lükün chokkewe a pwisin afalafal ngeniir?
7 Pokiten Paul a afalafal lein mwichen aramas me seni imw me imw, chommong ra rongorong. Ka ekieki pwe chokkewe meinisin mi rongorong ra chök nonnom lon Efisus, nge rese feilo ekis fän iten ar sopai, pwe repwe kkan ngeni märärin kewe, are küt leenier mi kinamwe lükün ewe telinimw? Ewer. Ikenäi, chommong ra mwöküt pokiten ekkena popun, eli a pwal ina ussum. Pwal och, lon ena fansoun, aramas seni ekis meinisin ra säilo Efisus fän iten angangen sopai are kukkunou. Atun ra nom ikewe, eli ra chuuri Paul are rongorong an afalafal. Met epwe fis atun ra liwiniti leenier? Chokkewe mi etiwa ewe enlet repwe afalafala aramas. Eli pwal ekkoch rese wiliti chon lükü, nge ra apworausa met ra rongorong atun ra nom Efisus. Ina minne, märäriir, chon orur, are chiener kewe chon sopai ra tongeni rongorong ewe afalafal mi enlet seniir, iwe, eli ekkoch leir ra etiwa. (Apöpö ngeni Mark 5:14.) Met ei pworaus a äiti ngonuk ussun met epwe tongeni fis seni om aunusalo om afalafala aramas?
8. Met a atufichi chon ekkewe ekkoch fönü ar repwe rongorong ekkewe afalafal mi enlet?
8 Paul a mak ussun an we angangen afalafal lon Efisus. Iwe, a apasa pwe ‘eü asam mi lap ngeni angang mi lamot a suuk ngeni.’ (1 Kor. 16:8, 9) Met weween ewe asam, me ifa ussun a suuk ngeni? Än Paul nonnom lon Efisus a atufichi an epwe chöüfetäl ewe kapas allim. Awewe chök, inaamwo ika esap fän eü än Paul tori Kolose, Leotisia, me Ierapolis, ülüngät telinimw kukkulong lemal, nge a chöüitiir ewe kapas allim. Iwe, ekieki mwo ussun Epafros, ätewe re ena fönü. (Kol. 2:1; 4:12, 13) Ewe Paipel ese affata ika Epafros a rongorong än Paul afalafal lon Efisus me a wiliti emön Chon Kraist. Nge atun Epafros a afalafalfeil lon wesetään fönüan, eli i emön chon tupuni Paul. (Kol. 1:7) Eli ewe pworaus ussun Kraist a pwal tori ekkewe telinimw Filatelfia, Sartis, me Taiataira lon ekkewe ier Paul a afalafal lon Efisus.
9. (a) Met Paul a enletin mochen föri? (b) Ifa ewe lesenin ier fän iten 2009?
9 Ina minne, a wor popun ekkewe elter lon Efisus repwe etiwa alon Paul keei: “Nge manauei esap aüchea ngeniei. Üa chök mochen awesala ai kitir o awesöchüela ewe angang ach Samol Jesus a ngeniei pwe üpwe föri. Iei ewe angang ai üpwe [aunusalo ai afalafala] ewe Pworausen Manau usun ewe ümöümöchün Kot.” Lon ena wokisin, a mak ewe lesen fän iten ewe ier 2009: “Sipwe aunusalo ach afalafala ewe kapas allim.”—Fof. 20:24.
Aunusalo Ach Afalafala Aramas Ikenäi
10. Pwata sia silei pwe pwal wisach ach sipwe aunusalo ach afalafala ewe kapas allim?
10 Ewe allük pwe sipwe “afalafala aramas, o [aunusalo ach afalafala] ewe kapas allim,” a kapachelong chokkewe lükün ekkewe aposel. Mwirin än Jises manausefäl, a afalafala nöün kewe chon äppirü ra mwichfengen lon Kalili, ina repwe 500. Iwe, a allükü ngeniir: “Oupwe feila o asoulängala chon ekewe mwü meinisin, oupwe papataisiir ngeni iten ewe Sam, ewe Nau me ewe Ngünmifel. Oupwe afalafaleer pwe repwe aleasochisi meinisin mine üa allük ngenikemi.” Ena allük a weneiti meinisin Chon Kraist ikenäi, ussun alon Jises a apasa: “Nge ngang üpwe etikemi fansoun meinisin tori lesopolan fanüfan.”—Mt. 28:19, 20.
11. Aramas ra kan esilla Chon Pwäratä Jiowa pokiten menni angang mi lamot?
11 Chon Kraist ra äkkälleasochisi ena allük pwe repwe “aunusalo ar afalafala ewe kapas allim.” Ewe angangen afalafal imw me imw, iei ewe äkkäeüin angang Paul a kapas ussun ngeni ekkewe elter lon Efisus. Lon 2007, eü puk makkeien David G. Stewart, Jr., ussun sopwöchün ewe angangen misineri, a apasa: “Än Chon Pwäratä Jiowa we kokkotun äiti ngeni aramas ifa ussun repwe tongeni afalafala aramas minne ra lükü a wesewesen mürinnö seni ekkewe kapasen pesepes mi ffatangaü [a katowu me woon ekkewe roong]. Ren chommong Chon Pwäratä Jiowa, ra enletin pwapwa le afalafala aramas ussun ar lükü.” Ifa mwiriloon? “Lon 1999, atun üa föri eü minen kütten ekiekin aramas lon iolapen ruu fönüen Ötiuen Iurop, üa küna pwe lefilen 2 me 4 chök persentin ekkewe aramas ra erä pwe ekkewe misineri chon Mormon ra chuuriir. Nge lap seni 70 persent ra erä pwe Chon Pwäratä Jiowa ra chuuriir fän fite.”
12. (a) Pwata sia chuuri aramas “fän fite” lon imwer kewe? (b) Ka tongeni apworausa pworausen emön mi siwili an ekiek ngeni ach afalafal?
12 Eli a pwal ina chök ussun aramas lon fönüom we. Eli ka fen pwal chuuriir me afalafaler. Atun ka pwisin chuuri aramas lon om angangen afalafal imw me imw, ka fen fos ngeni ekkewe mwän, fefin, alüwöl, me föpwül. Inaamwo ika ka chuuriir “fän fite” nge ekkoch rese mochen aüseling. Pwal ekkoch ra aüseling atun ka chuuriir me älleani eü wokisin seni Paipel. Nge pwal ekkoch ra etiwa, me a chchüng letiper atun ka afalafaler ewe kapas allim. A tufich ekkeei sokkun napanap repwe fis atun sia aunusalo ach afalafala ewe kapas allim. Ussun ka fen silei, a fen fis fän chommong pwe inaamwo ika ekkewe chon afalafal ra chuuri aramas “fän fite” nge ese chchüng letiper. Iwe nge mwirin, a fis eü siwil. Neman a fis och mettoch lon manauer, are lon manauen emön attonger, iwe, a suuki ekiekiir me letiper pwe repwe etiwa ewe enlet seni Paipel. Iei, ra wiliti pwich kewe Chon Pwäratä Jiowa. Ina minne, kesap fangetä, inaamwo ika kesaamwo chuuri emön mi mochen aüseling. Sise ekieki pwe aramas meinisin repwe fiti ach ei lamalam. Nge iei wisach ngeni Kot, ach sipwe tinikken le aunusalo ach afalafala ewe kapas allim.
Eli Sise Silei Ika mi Sopwöch
13. Ifa ussun ach afalafala ewe kapas allim epwe tongeni uwaöch nge sisap silei?
13 Än Paul we angangen afalafal ese chök kküü manauen chokkewe a pwisin älisiir le wiliti Chon Kraist. A pwal ina chök ussun ach angangen afalafal. Sia achocho le fiti ewe angangen afalafal imw me imw iteitan, me afalafala aramas meinisin mi mochen aüseling. Sia afalafala ewe kapas allim ngeni chon oruch, chienach kewe chon angang, chon sukul, me märärich kewe. Sipwe unusen silei met mwiriloon? Ren ekkoch, ra mwittir etiwa ekkewe afalafal. Nge ren pwal ekkoch, rese mwittir mwökütüküt, nge mwirin och fansoun ewe enlet a pwükütä lon letiper. Inaamwo ika ese fis ekkena mettoch, nge eli ekkewe aramas sia afalafala repwe fos ngeni pwal ekkoch ussun minne ra rongorong senikich, minne sia lükü, me ach kewe föfför. Pwüngün, eli resap silei, nge ra atufichi ewe enlet seni Paipel an epwe pwükütä lon letipen pwal emön.
14, 15. Än emön brother afalafala emön a emmwen ngeni met?
14 Ren chök awewe, ekieki mwo Ryan me pwülüwan we, Mandi, ra nonnom lon Florida, U.S.A. Lon an leenien angang, Ryan a afalafala emön chienan chon angang. Ena mwän, emön chon ewe lamalam Hindu, a ingeiti napanapen üfen Ryan me napanapan an fos ngeni aramas. Lon ar pworausfengen, Ryan a afalafal ussun ewe manausefäl me napanapen ekkewe mi mälo. Lon eü pwinin fän January, ewe mwän a eisini pwülüwan we, Jodi, met silean ussun Chon Pwäratä Jiowa. Jodi, emön chon Katolik, a apasa pwe ewe chök mettoch a silei ussun ekkewe Chon Pwäratä, ra “afalafal imw me imw.” Iwe, Jodi a taipetä “Jehovah’s Witnesses” (Chon Pwäratä Jiowa) woon ewe computer, ewe a emmweni i ngeni ach we kinikin www.watchtower.org. Ren fitu maram, Jodi a älleani pworaus seni, kapachelong ewe Paipel me ekkoch pworaus a efich.
15 Mwirin och fansoun, Jodi a chuuri Mandi, pun iir me rüüemön kangof. Mandi a pwapwa le pölüweni än Jodi kewe kapas eis. Lon eü rän, Jodi me Mandi ra pworausfengen ussun chommong pworaus seni Paipel. Mwirin, Jodi a tipeeü ngeni an epwe käeö ewe Paipel. Ekiselo chök, a poputä le fiti ekkewe mwich lon ewe Kingdom Hall. Fän October, Jodi a wiliti emön chon afalafal esaamwo papatais, nge fän February a papataiselo. A makkei: “Pokiten iei üa silei ewe enlet, a fokkun apwapwa me mürinnö manauei.”
16. Ifa ewe lesen sia käeö seni pworausen ewe brother lon Florida ussun ach achocho le aunusalo ach afalafala ewe kapas allim?
16 Ryan ese silei pwe an afalafala ena mwän epwe emmwen ngeni pwal emön an epwe wiliti Chon Pwäratä Jiowa. Pwüngün, iei ätei a silei sopwöchün an achocho le “aunusalo an afalafala ewe kapas allim.” Iwe nge, kopwe tongeni afalafala aramas lon imwer, lon leenien angang, lon sukul, are woon al, nge mwirin, kese silei nge ekkena aramas ra pwal fos ngeni ekkewe ekkoch ussun ewe enlet. Ussun chök Paul ese wesewesen silei uwaöchün an angangen afalafal lon ekkena fönü, eli kesap pwal silei unusen sopwöchün om aunusalo om afalafala ewe kapas allim. (Älleani Fofor 23:11; 28:23.) Nge a mmen lamot om kopwe likitü lon ei angang!
17. Met kopwe tipeppos le föfföri lon 2009?
17 Lon 2009, amwo sipwe alamota wisach we, wisen ach sipwe afalafal imw me imw me pwal ekkoch alen afalafala aramas. Ika epwe ina ussuch, sipwe tipeeü ngeni alon Paul: “Nge manauei esap aüchea ngeniei. Üa chök mochen awesala ai kitir o awesöchüela ewe angang ach Samol Jesus a ngeniei pwe üpwe föri. Iei ewe angang ai üpwe [aunusalo ai afalafala] ewe Pworausen Manau usun ewe ümöümöchün Kot.”
Ifa Pölüwen Ekkeei Kapas Eis?
• Ifa ussun ekkewe aposel Piter me Paul me pwal ekkoch chon afalafal lon ena fansoun ra aunusalo ar afalafala ewe kapas allim?
• Pwata sia tongeni apasa pwe ach we angangen afalafal esap chök kküü manauen chokkewe sia pwisin afalafal ngeniir?
• Ifa ewe lesenin ier fän iten 2009? Pwata ka meefi pwe a mürinnö?
[Ekis Pwóróus lón pekin taropwe 30]
Iei ewe lesenin ier fän iten 2009: “Sipwe aunusalo ach afalafala ewe kapas allim.”—Fof. 20:24.
[Sasing lón pekin taropwe 31]
Ekkewe elter lon Efisus ra silei ussun än Paul afalafala aramas seni imw me imw