Sipwe Nennelo Usun Chök Jeremaia
“Jiowa a üreniei, . . . ‘Üa nennelo pwe upwe apwönüeta ai kapas.’”—JER. 1:12, NW.
1, 2. Pwata sia tongeni apöpöfengeni än Jiowa nennelo me ewe irä almont?
EWE irä almont a kan akkomw fasar pöön irän mi pink are pwech me lein ekkewe irä meinisin woon ekkewe chukun Lepanon me Israel. Ra mäs lesopwoloon January are lepoputään February atun a chüen ffööü. Ina popun, itan lon fosun Ipru a wewe ngeni “emön mi nelo me annut.”
2 Atun Jiowa a seikatä Jeremaia pwe epwe nöün soufos, a eäni äweweei woon än ena irä almont mwittir nelo me annut. Lepoputään än Jeremaia angangen afalafal, Jiowa a aküna ngeni efoch palen ena irä. Nge met weween? Jiowa a äweweei: “Üa nennelo pwe üpwe apwönüetä ai kapas.” (Jer. 1:11, 12, NW) Lon kapas äwewe, Jiowa a ‘nelo käi’ usun chök ewe irä almont, iwe, a mwittir tinalo nöün kewe soufos le öüröüra aramas usun mwiringawen ar älleasolap. (Jer. 7:25) Iwe, esap asösö, nge epwe chök ‘nennelo’ tori pwönüetään an kapasen oesini. Iwe, lon 607 B.C.E., lon chök ewe fansoun mi kefilitä, Jiowa a apwüngü ewe mwuun Juta mi rikilo.
3. Met sia tongeni lükülükü usun Jiowa?
3 Pwal ina chök usun ikenäi, lon kapas äwewe, Jiowa a nennelo me mammasa pwe epwe akkapwönüetä letipan. Ese tufich pwe esap apwönüetä an kapas. Ifa usun än Kot mammasafich a weneiti manauom? Ka lükü pwe lon ei ier 2011, Jiowa a “nennelo” pwe epwe apwönüetä an kewe pwon? Ika sia ekis tipemwaramwar usun än Jiowa kewe pwon, iwe, iei ewe fansoun sipwele nennelo seni ach eiessum lon pekin lükü. (Rom 13:11) Jeremaia, nöün Jiowa we soufos, a kan nennelo me mammasa. Ach etittina popun me ifa usun än Jeremaia mammasa lon wisan epwe älisikich le likiitü lon ewe angang Jiowa a ewisa ngenikich.
Eü Pworaus mi Atapwalapwal
4. Ikkefa ekkewe sossot Jeremaia a küna atun a uwei än Kot pworaus, me pwata a atapwalapwal?
4 Eli a arapakkan 25 ierin Jeremaia atun Jiowa a ewisa ngeni pwe epwe emön chon mas. (Jer. 1:1, 2) Nge a meefi pwe i chök emön kükkün ät, esap tufichin fos ngeni ekkewe mwän mi mwukolo me watte wiser. (Jer. 1:6) Epwe uwei kapasen apwüng mi chou me eniuokkus, äkkäeüin ngeni ekkewe samolfel, soufos chofona, sou nemenem, me pwal chokkewe mi “tokofochofochola” me ‘chök fetal won ewe al aramas ra efich.’ (Jer. 6:13; 8:5, 6, NW) Epwe unusen talo förien King Salomon we imwenfel mi ling, ewe iolapen fel mi enlet lon arapakkan föpükü ier. Jerusalem me Juta repwe pöönnülo, me ekkewe aramas repwe eolo. A ffat pwe a fokkun atapwalapwal ewe pworaus Jeremaia epwe esilefeili!
5, 6. (a) Lon ach ei fansoun, ifa usun Jiowa a nöünöü ewe mwich Jeremaia a eliosu? (b) Ifa menlapen ach ei käeö?
5 Lon ach ei fansoun, Jiowa a awora ngenikich fän tong eü mwichen Chon Kraist mi kepit. Iir chon mas lon kapas äwewe, iwe, ra öüröüra aramas pwe Jiowa epwe apwüngü ei otot. Ren fite fite ier, ena mwich Jeremaia a eliosu ra fen peppesei aramas le äteneki atapwalapwalen ach ei fansoun. (Jer. 6:17) Paipel a affata pwe Jiowa esap mmang. Ränin we epwe war lon chök ewe kulok a filatä, ewe kulok aramas resap tepereni.—Sef. 3:8; Mark 13:33; 2 Pit. 3:9, 10.
6 Chechchemeni pwe Jiowa a nennelo me epwele poputääni an we otot sefö mi pwüng lon chök ewe kulok a filatä. Chokkewe Jeremaia a eliosur me chiener kewe ra silei ena, ina popun, ra meefi atapwalapwalen ar repwe esilei ngeni aramas än Jiowa pworaus. Ifa usun a weneituk? Jises a affata pwe aramas meinisin repwe filatä ika repwe angang ngeni Jiowa me peni an we Mwu are resap. Iwe, sipwe etittina ülüngät napanap mi älisi Jeremaia le mammasa lon wisan we, iwe, repwe pwal älisikich le föri ina usun.
Tongei Aramas
7. Äweweei ifa usun tong a amwökütü Jeremaia le afalafal fän weires?
7 Met a amwökütü Jeremaia le afalafal fän weires? A tongei aramas. Jeremaia a silei pwe ekkewe chon mas mi chofona ra efisatä chommong osukosuken aramas. (Jer. 23:1, 2) An silei ena a älisi le föri an angang fän tong me ümöümöch. A mochen pwe chon fönüan we repwe rongorong kapasen Kot me küna manau. A fokkun chchüngüür pwe iwe, a kechiweitiir pun epwele toriir riäfföü watte. (Älleani Jeremaia 8:21; 9:1.) Ewe puken Kölün Kechiw a pwäralo ükükün watteen än Jeremaia tongei me chchüngü iten Jiowa we me aramas. (KölK. 4:6, 9) Iwe, atun ka küna aramas ikenäi mi “riaffou me torotorongau usun chok siip mi esor chon maser,” kesap mochen aururuur ren kapas allimen Mwuun Kot?—Mt. 9:36.
8. Met a änneta pwe än Jeremaia kewe riäfföü rese efisi an epwe oputa aramas?
8 Jeremaia a küna riäfföü lepöün chokkewe a fen mochen älisiir, nge ese liwini ngeniir ar föfföringaw are oputer. A songommang me kirekiröch, pwal mwo nge ngeni ewe King mi ngaw itan Setekaia! Mwirin än Setekaia mutatä pwe Jeremaia epwe ninniilo, Jeremaia a chüen tingormaü ngeni pwe epwe älleasochisi Jiowa. (Jer. 38:4, 5, 19, 20) A pöchökkül ach tongei aramas usun chök än Jeremaia tong?
Kot A Apworai
9. Ifa usun sia silei pwe än Jeremaia pwora a pop seni Kot?
9 Jeremaia ese kon lien etiwa wisan atun Kot a kerän fos ngeni. Sia mirititi seni ena pworaus pwe Jeremaia ese pükün pwora me tipeppos. Nge än Jeremaia pwora mi lululo atun a föri an angangen soufos a pop seni an unusen lükülük woon Kot. Enlet, Jiowa a nom ren Jeremaia “usun chök eman sounfiu mi pöchökül,” weween, a apöchökküla me apworai Jeremaia pwe epwe tongeni apwönüetä wisan. (Jer. 20:11) Jeremaia a fokkun iteföülo ren an pwora, pwe iwe, atun Jises a afalafal woon fönüfan, ekkoch ra ekieki pwe i Jeremaia nge a manausefäl!—Mt. 16:13, 14.
10. Met weween än ekkewe lusun mi kepit “nemenem woon ekewe fanü me mwü”?
10 Jiowa, “kingen ekewe mwü,” a ewisa ngeni Jeremaia pwe epwe uwei an kapasen kapwüng ngeni ekkewe mwu. (Jer. 10:6, 7) Nge ifa usun ekkewe lusun mi kepit ra “nemenem won ekewe fanü me mwü”? (Jer. 1:10) Iwe, ra usun chök Jeremaia le angei wiser seni ewe Sou Nemenem mi Unusen Tekia. Ina popun, a pwüng pwe ena mwichen aramas mi kepit Jeremaia a eliosu repwe uwei kapasen kapwüng ngeni ekkewe mwu me affata ngeniir seni Kapasen Kot pwe repwe üttütä me rosolo lon ewe fansoun Kot a filatä. (Jer. 18:7-10; Pwar. 11:18) Ra uwonükünük le apwönüetä wiser me ren Kot le esilei an kapasen kapwüng woon unusen fönüfan.
11. Met epwe älisikich pwe sipwe uwonükünük le afalafal pwal mwo nge fän weires?
11 Sisap nenneiruk ika sipwe letipechou fän ekkoch ren weiresin nonnomuch, are pokiten än aramas ü ngenikich are ar tanechepwak. (2 Kor. 1:8) Nge sipwe chök usun Jeremaia, sisap ükütiw are fangetä. Amwo kich meinisin sipwe tingormaü ngeni Kot an älillis me lükülük pwe epwe ‘ngenikich pwora.’ (1 Tes. 2:2) Kich chon fel mi enlet sipwe nennelo, weween, sipwe mirititi lamoten wisach me ren Kot. Sipwe uwonükünük le afalafal usun taloon ekkewe tipitipin lamalamen Kraist, ewe Jerusalem loom a eliosu. Ewe mwich mi äkkäppirü Jeremaia ese chök aronga ‘ierin än Jiowa chen’ nge “pwal ewe ränin än Kot apwüngü chon oputer.”—Ais. 61:1, 2; 2 Kor. 6:2.
Pwapwaan Letipach
12. Pwata sia silei pwe Jeremaia a akkamwöchü an pwapwa, iwe, ifa usun a föri ena?
12 Jeremaia a küna pwapwa lon an angang. A apasa ngeni Jiowa: “Üa iseis lon lelukei om kewe kapas, lupwen ra toriei. Om kapas a fis pwe ai pwapwa, lelukei a meseik ren, pun itom a föü woi, [O Jiowa].” (Jer. 15:16) Me ren Jeremaia, ina eü feiöch an tupuni ewe Kot mi enlet me afalafala an kapas. Iwe nge, atun Jeremaia a afota ekiekin woon än aramas kapasen esiit, a pöüt seni an pwapwa. Nge a pwapwasefäl lupwen a afota ekiekin woon aüchean me lamoten ewe pworaus a uwei.—Jer. 20:8, 9.
13. Pwata ach käkkäeö pworaus mi alollool seni Paipel a älisikich le akkamwöchü ach pwapwa?
13 Sipwe mömmöngö “mongö mi pöchökül,” weween, sipwe käkkäeö pworaus mi alollool seni Paipel pwe sipwe akkamwöchü pwapwaach le afalafal lon ei fansoun. (Ipru 5:14) Ach käeöfichi pworaus mi enlet epwe äfeffeitääi ach lükü. (Kol. 2:6, 7) A affata ngenikich meefien Jiowa usun föfförüch kewe. Iwe, ika sia tawengaw le älleani me käeö Paipel, sipwe etittinasefäli kkotun ach fansoun. Ach käeö me ekilonei pworaus seni Paipel ren fitu chök minich epwe alapalo ach akkarap ngeni Jiowa me ‘pwapwaan letipach’ usun met Jeremaia a küna.
14, 15. (a) Ifa sopwöchün än Jeremaia likiitü le föri wisan? (b) Met sia weweiti usun ach angangen afalafal?
14 Jeremaia a ekkesilefeili än Jiowa kewe kapasen öüröür me kapwüng, nge a pwal fokkun aücheani wisan an epwe ‘aüeta o fotuki.’ (Jer. 1:10) An na angang a uwaöch. Ekkoch chon Jus me pwal chon lükün Israel ra manauewu seni taloon Jerusalem lon 607 B.C.E. Sia silei pworausen Epet-melek, Paruk me ekkewe chon Rekap. (Jer. 35:19; 39:15-18; 43:5-7) Chienen Jeremaia kana mi tuppwöl me menniniiti Kot ra eliosu chokkewe ikenäi mi eäni ewe äpilükülükün manau esemuch woon fönüfan me chiechi ngeni ekkewe mi kepit. Iwe, ekkena mi kepit ra pwapwaiti ar aüfichietä lüküen ena “mwich mi fokun chocho.” (Pwar. 7:9) Iwe, chon ena mwich mi chieneni ekkewe mi kepit ra fokkun pwapwa le älisi aramas mi letipwenechar le silei ewe enlet.
15 Kich nöün Jiowa kewe aramas sia weweiti pwe ewe angangen afalafal ese chök älisi aramas mi aüseling ngenikich, nge pwal ina eü kinikinin ach fel ngeni ach Kot. Ese lifilifil ika aramas repwe etiwakich are resap, nge ach angang ngeni Jiowa ren ach akkafalafal a atoto rech pwapwa chapur.—Kölf. 71:23; älleani Rom 1:9.
‘Kopwe Nennelo’ le Apwönüetä Wisom!
16, 17. Ifa usun Pwarata 17:10 me Apakuk 2:3 ra affata atapwalapwalen ach ei fansoun?
16 Sia wesewesen meefi atapwalapwalen ach ei fansoun atun sia ekilonei weween ewe oesini lon Pwarata 17:10. Ena wokisin a äiti ngenikich pwe ewe afümönün king, nemenien Britain me Merika, a fen pwä, iwe, a erä: “Lupwen epwe war, epwe chök nemenem lon fansoun mochomoch.” Iwe, ena “fansoun mwochomwoch” epwele much. Ewe soufos Apakuk a alükülükü ngenikich usun muchuloon ei otot mi ngaw ren an makkeei: “Mine üpwe pwäri ngonuk epwap pwönüetä lon eu fansoun mi kefilitä . . . Are epwe mang le pwönüetä, kopwe chök witiwit. Epwe fokun pwönüetä, nge esap mang.”—Ap. 2:3.
17 Kopwe pwisin eisinuk: ‘Nonnomun manauei a pwäri pwe ua meefi atapwalapwalen ei fansoun? A pwäri pwe ua tepereni muchuloon ei otot? Are, minne ua filatä me akkomwa lon manauei a pwäri pwe use lükü kkanotoon ewe sopwoloon, are ua tipemwaramwar pwe epwe muchulo ei otot?’
18, 19. Pwata sisap akkachopwa iei?
18 Esaamwo wes än ewe mwichen chon mas angang. (Älleani Jeremaia 1:17-19.) Sia fokkun pwapwa pwe ekkewe mi kepit ra üppos, nge rese mwökütüküt, usun “efoch ür seni mächä” me “eu telinimw mi pöchökül tittin”! Ra fen ‘riri ngeni lukalaper ewe riri itan enlet,’ pun ra mut ngeni än Kot Kapas an epwe apöchökküleretä tori ar repwe äwesöchü wiser. (Ef. 6:14, TF) Chon ewe mwich mi fokkun chocho ra pwal üppos lon ar älisi ekkewe mi kepit le apwönüetä wiser me ren Kot.
19 Sisap akkachopwa le esilefeili pworausen Mwuun Kot, nge sipwe ekilapei lamoten ewe pworaus lon Jeremaia 12:5. (Älleani.) Kich meinisin sia kükküna sossotun manauach. A usun chök ach kitir ngeni “aramas.” Iwe, epwe fokkun weiresilo ach kewe sossot atun a akkarapoto ‘ewe riaffou mi lapalap.’ (Mt. 24:21) Lallapoloon ekkena weires epwe usun chök ach “kitir ngeni oris.” A lamot emön epwe pöchökkül fän iten an epwe likiitü le kitir ngeni oris. Ina popun, a fokkun lamot sipwe likiitü fän ekkewe sossot sia kükküna iei, pwe sipwe mmolnetä ngeni ekkewe sossot watte mi nom mwach.
20. Met kopwe tipeppos le föri?
20 Kich meinisin sia tongeni äkkäppirü Jeremaia me apwönüetäöchü wisach le afalafal! Tong, pwora, me pwapwa ra amwökütü Jeremaia le likiitü lon an akkafalafal fän tuppwöl ükükün 67 ier. Ewe pöön irä almont mi lingöch a ächema ngenikich pwe Jiowa epwe ‘nennelo’ are tüttümünü pwe epwe apwönüetä alon. Sipwe pwal föri ina usun. Jeremaia a ‘nennelo,’ iwe, sipwe pwal äppirü.
Ka Chechchemeni?
• Ifa usun tong a älisi Jeremaia le ‘nennelo’ ngeni wisan we?
• Pwata a lamot än Kot epwe apworaikich?
• Met a älisi Jeremaia le akkamwöchü an pwapwa?
• Pwata a lamot sipwe ‘nennelo’?
[Sasing lon pekin taropwe 31]
Kopwe sopwelo le akkafalafal pwal mwo nge fän weires?