Pwata sipwe Anomukich fän Emmwenien än Kot we Manaman?
“En ai Kot. [Om manaman] mi mürina epwe emweniei.”—KÖLF. 143:10.
1. Äweweei ifa usun och manaman lon fönüfan sise küna, nge a tongeni emmweni aramas.
KA FEN nöünöü kampas lon om säi an epwe emmwenuk ngeni ia we kopwe feilo ie? Eföü kampas, pöün a kan iti ngeni ennefen a tongeni emmweni emön an epwe silei ia we epwe feilo ie. A wor och manaman lon fönüfan sise tongeni küna nge a kan oofi pöün ewe kampas an epwe chök ikkiti ngeni ennefen. Seni loom loom, aramas ra nöünöü kampas an epwe emmweniir atun ra säi woon fönü me lemataw.
2, 3. (a) Menni ewe manaman mi pöchökkül Jiowa a äeä loom loom loom? (b) Ifa usun sia silei pwe än Kot we manaman mi fel a tongeni emmweni manauach ikenäi?
2 A pwal wor eü manaman sise tongeni küna, nge a fokkun lamot an epwe emmwenikich. Met ena? Ina ewe manaman, lepoputään ewe Paipel lon puken Keneses a pworaus usun. A fos usun met Jiowa a föri me loom loom, a apasa: “Nepoputan God a förata nang me fonufan.” Sia silei pwe Kot a äeä och manaman mi fokkun pöchökkül le föratä mettoch meinisin, pun ewe Paipel a pwal erä: “Manamanen God a mwöküt fetan.” (Ken. 1:1, 2, Ewe Kapasen God) Menni ena manaman Kot a äkkäeä? Ina an we manaman mi fel. Sia kilisou pwe Jiowa a äeä an we manaman mi fel an epwe ngenikich manau me föratä mettoch meinisin.—Hiop 33:4; Kölf. 104:30, KG.
3 Sia silei pwe Jiowa a äeä an we manaman le förikich, nge ei manaman a pwal tongeni kküü manauach lon pwal eü napanap? Ewer, pun nöün Kot we a pwisin ereni nöün kewe chon käeö pwe än Kot we manaman mi fel epwe emmweniir ‘lon ewe enlet mi unusöch.’ (Jon 16:13) Menni ei manaman? Pwata sipwe mochen anomukich fän an emmwen?
Weween ewe Manaman mi Fel
4, 5. (a) Ifa ewe ekiek mi mwääl usun än Kot we manaman mi fel chokkewe mi lükü pwe mi wor ülümön Kot lon emön ra eäni? (b) Ifa usun kopwe äweweei weween ewe manaman mi fel?
4 Ekkoch aramas ka chuuriir lon ewe angangen afalafal eli ra lükü ewe Ngün mi fel ewe a mak lon ewe afföün Paipel itan King James Version me pwal ekkewe Paipelin Chuuk. Chokkewe mi lükü ewe afalafal pwe mi wor ülümön Kot lon emön ra eäni eü ekiek mi mwääl, pwe ewe manaman mi fel a usun emön mi löllö ngeni Kot, ewe Sam. (1 Kor. 8:6) Lon ewe 1833, Noah Webster a peresei ewe Webster Bible, mi longolong woon ewe King James Version. Ika sipwe nengenifichi, Webster a nöünöü ei itiitin kapas “Manaman mi Fel” nge esap “Ngün mi Fel.” Webster a föri ena, pun a weweiti pwe lon ewe Paipel ena itiitin kapas ese wewe ngeni ngün, anü are sope.a
5 Iwe, met weween ewe manaman mi fel? Ewe kapasen Ipru, ru’ach ra nöünöü lon Keneses 1:2 mi pwal tongeni afföü ngeni “asepwäl” are pwal ekkoch kapas mi weneiti och manaman sise tongeni küna. (Alölö ngeni Keneses 8:1.) Lon ewe afföün Paipel lon fosun Chuuk EWE KAPASEN GOD, a nöünöü ewe kapas “manaman” lon Keneses 1:2. Inaamwo ika sise tongeni küna ewe äsepwäl, nge sia tongeni küna met a fis ren. Pwal ina usun än Kot we manaman mi fel sise tongeni küna, nge a tongeni efisatä mettoch. Ewe manaman mi fel esap emön, nge ina ewe manaman seni Kot. Kot a äeä ena manaman an epwe angang woon aramas me ekkoch mettoch pwe epwe apwönüetä letipan. Itä mi weires ach sipwe lükü pwe ena manaman mi amwarar a feito seni ewe Kot mi unusen tekia? Aapwi ese fokkun weires!—Älleani Aisea 40:12, 13, KG.
6. Met Tafit a tingorei Jiowa?
6 Jiowa a tongeni sopwelo le äeä an we manaman le emmwenikich? Iei an pwon ngeni Tafit: “Üpwe aiti ngonuk ewe al kopwe fetal won o emwenuk.” (Kölf. 32:8) Tafit a mochen epwe nom fän emmwenien Kot? Sia silei pwe a mochen ren an ei iotek ngeni Jiowa: “Kopwe aiti ngeniei usun ai üpwe föri letipom, pun en ai Kot. [Om manaman] mi mürina epwe emweniei.” (Kölf. 143:10) Kich sia pwal mochen nom fän emmwenien än Kot we manaman. Pwata? Sipwe käeö rüanü popun.
Sise Tongeni Pwisin Emmwenikich
7, 8. (a) Pwata sise tongeni pwisin emmwenikich? (b) Ifa ewe kapas äwewe epwe älisikich le weweiti lamoten än Kot emmwenikich lon ei otot mi ngaw?
7 Ewe äeüin popun ach sipwe mochen nom fän emmwenien än Kot we manaman, pokiten sise tufichin pwisin emmwenikich. Än emön epwe emmweni emön a wewe ngeni an epwe äiti ngeni ewe alen pwüng. Jiowa ese ngenikich ewe tufich le pwisin emmwenikich. Me pokiten sise unusöch sia mwäällilo fän chommong lupwen sia sotun pwisin emmwenikich. Iei makkeien ewe soufos Jeremaia: “Ai Samol mi Lapalap, üa silei pwe aramas resap püsin nemeni manauer, resap pwal tongeni akota mine repwe föri.” (Jer. 10:23) Pwata? Kot a erenikich me ren Jeremaia ewe popun. Jiowa a apasa: “Letipen aramas a fokun atuputup lap seni mettoch meinisin, a unusen ingau. Iö a tongeni weweiti?”—Jer. 17:9; Mt. 15:19.
8 Anchangei pwe emön a fetäl lon eü leeni ese kon lien sissilei nge mi efeiengaw, äwewe chök, lein wölüwöl are lon fönüpwas. Esap eü alen tipächem an epwe chök äläemön nge esor emön sou emmwen mi silei ena leeni a fiti are nöün kampas. Ika ena emön ese silei ifa usun epwe manau lon ena esin leeni me ifa usun epwe küna ewe al mi mürinnö, iwe epwe tongeni feiengaw. Pwal ina usun, emön epwe tongeni feiengaw ika a ekieki pwe a tongeni pwisin emmweni lon ei fönüfan mi ngaw nge ese mut ngeni Jiowa an epwe äiti ngeni ewe al mi pwüng. Usun chök Tafit, sipwe tingor än Jiowa älillis. A apasa: “Üa chök fetal lon om kewe al, nge üsap rik seni.” (Kölf. 17:5; 23:3) Ifa usun sipwe tongeni angei ei emmwen?
9. Ifa usun än Kot we manaman mi fel a tongeni emmweniöchükich?
9 Ika sia tipetekison me tipemecheres le lükülük woon Jiowa, i epwe fang ngenikich an we manaman mi fel an epwe emmwenikich. Ifa usun an we manaman epwe älisikich? Jises a äweweei ngeni nöün kewe chon käeö pwe Kot epwe tiinaato an we manaman pwe epwe älisiir me ‘aiti ngeniir ekkewe mettoch meinisin o achema ngeniir meinisin mine a fen üreniir.’ (Jon 14:26) Lupwen sia käeö än Kot we kapas fän iotek, kapachelong äitien Jises kewe, iwe, än Jiowa manaman mi fel epwe älisikich le weweiti alolloolun an tipächem pwe sipwe tongeni älleasochisi. (1 Kor. 2:10) Pwal och ika a fis och mettoch mi weiweitä lon manauach, än Kot we manaman epwe älisikich le chechchemeni ekkewe kapasen emmwen lon Paipel sia fen käeö me weweiti ifa usun sipwe apwönüretä lon ach föri kefil mi öch.
Än Kot we Manaman mi Fel a Emmweni Jises
10, 11. Jises a ekieki pwe ewe manaman mi fel epwe föri met fän itan? Ifa usun ewe manaman mi fel a älisi i?
10 Ewe oruuen popun ach sipwe mochen anomukich fän emmwenien än Kot we manaman mi fel, pun pwisin Nöün we a anomu fän emmwenian. Jises a fen silei pwe lupwen epwe nom woon fönüfan epwe küna älillisin ewe manaman mi fel. A silei ei oesini mi mak fän itan: “[Än Jiowa we manaman] epwe nonom won, [ewe manaman mi fel] epwe ngeni tipachem me mirit, ekieköch me tufich. Epwe pwal silei letipen ewe Samol mi Lapalap o niueiti i.” (Ais. 11:2) Manauen Jises woon fönüfan epwe fokkun weires. Anchangei ükükün an fokkun tipeni le angei älillis seni än Kot we manaman!
11 Än Jiowa kapas a pwönütä. Ewe puken Luk Kapas Allim a apworausa met a fis mwirin chök än Jises papatais: “Iwe, Jesus a ur ren [ewe manaman mi fel] lupwen a liwinsefäl seni ewe chanpupu Jortan, iwe, [ewe manaman mi fel] a emwenala lon fanüapö.” (Luk 4:1) Me ikena ie, lupwen Jises a echikefel, iotek me ekilon, Jiowa a ngeni kapasen öüröür me ammolnatä ngeni met epwe le fis. Än Kot we manaman a angang woon ekiekin me letipen Jises, a emmweni ekiekin me an kewe kefil. Iwe, fansoun meinisin Jises a silei met Jiowa a mochen an epwe föri, me i a apwönüetä.
12. Pwata a lamot ach sipwe tingor än Kot manaman an epwe emmwenikich?
12 Jises a silei ükükün lamoten än Kot manaman ngeni pwisin manauan, ina popun a fokkun pesei nöün kewe chon käeö ar repwe tingorei Kot an we manaman mi fel me mut ngeni an epwe emmweniir. (Älleani Luk 11:9-13.) Pwata a lamot ach sipwe tingor än Kot we manaman an epwe emmwenikich? Pun a tongeni siwili ekiekich me älisikich le eäni “ekiekin Kraist.” (1 Kor. 2:16; Rom 12:2) Weween pwe ika sia mut ngeni än Kot manaman an epwe emmweni manauach, iwe ach ekiek a tongeni usun än Jises me sia tongeni äppirü i.—1 Pit. 2:21.
Ekiekin ei Fönüfan epwe Tongeni Emmweningawakich
13. Met weween ekiekin ei fönüfan? A etipetipa aramas le föri met?
13 Ewe aülüngätin popun sipwe mochen anomukich fän emmwenien än Kot we manaman mi fel pun ika sise nom fän emmwenian, iwe, ekiekin ei fönüfan epwe fen emmweningawakich. Ekiekin ei fönüfan a nemeni chommong aramas ikenäi. Iei ewe manaman a etipetipa aramas le föri föfför mi ü ngeni emmwenien ewe manaman mi fel. Ese älisi aramas ar repwe eäni ekiekin Kraist, nge a fen efisi än aramas repwe eäni ekiekin me föfförün Setan, ewe sou nemenemen ei fönüfan. (Älleani 1 Jon 2:16; Taitos 3:3.) Ika emön a mut ngeni ekiekin ei fönüfan an epwe nemeni i me a poputä le eäni “ekewe angangen fituk,” iwe epwe sopwongaw, esap “tongeni mwüni Mwün Kot.”—Kal. 5:19-21.
14, 15. Ifa usun sia tongeni ü ngeni ekiekin ei fönüfan?
14 Jiowa a awora ngenikich minne mi lamot pwe sipwe ü ngeni ekiekin ei fönüfan. Aposel Paul a erä “oupwe apöchökülakemi lon ach Samol pwal lon pöchökülen an we manaman.” Pwata? A sopwelo le erä, pwe “oupwe tongeni pworacho ngeni än ewe chon oputemi maun ngenikemi.” (Ef. 6:10, 13) Ren an we manaman, Jiowa a apöchökkülakich le ü ngeni än Setan achocho le emmweningawakich. (Pwar. 12:9) Ekiekin ei fönüfan a pöchökkül me sise tongeni unusen tii senikich. Nge sia tongeni ü ngeni ren älillisin än Kot we manaman mi fel ewe mi fokkun pöchökkül seni ekiekin ei fönüfan!
15 Ewe aposel Piter a fos usun chokkewe ra likitalo ewe enlet lon an we fansoun, lupwen a erä: “Ra tokola seni ewe al mi wenechar o mwalechela.” (2 Pit. 2:15) Sia fokkun kilisou pwe sia angei än Kot we manaman mi fel nge esap “ewe [ekiekin ei] fanüfan.” (1 Kor. 2:12) Sia tongeni föri minne mi pwüng me ü ngeni ekiekin ei fönüfan mi ngaw, ren ach mut ngeni än Kot we manaman mi fel le emmwenikich me alamota meinisin minne Jiowa a awora pwe sipwe akkamwöchü pöchökkülen ach riri ngeni.—Kal. 5:16.
Än Kot we Manaman mi Fel a Uwaani Uwa mi Mürinnö
16. Met sokkun uwa än Kot we manaman mi fel a tongeni uwaani lon manauach?
16 Ewe arüänüün popun sipwe mochen anomukich fän emmwenien än Kot we manaman, pun chokkewe mi anomuur fän emmwenian ra uwaani uwa mi mürinnö lon manauer. (Älleani Kalesia 5:22, 23.) Pwüngün, kich meinisin sia mochen alapaalo ach pwäraatä tong, ach pwapwa, me ach kinamwe. Sia pwal mochen aöchüelo ach pwäraatä mosonottam, kirekiröch me aramasöch. A mürinnö ngenikich meinisin an epwe pöchökkülelo ach lükü, lapolo ach pwäraatä tipetekison me pwisin nemeniöchükich. Ekkeei napanap mi mürinnö repwe efeiöchükich, älisi ach famili me ewe mwichefel. Sipwe sopwelo le ukuwaani ekkeei napanap pun ach eäni me pwäraatä uwaan än Kot we manaman esor aükükün.
17. Ifa usun sipwe tongeni achocho pwe epwe lapolo ach pwäraatä uwaan ewe manaman mi fel?
17 A eü alen tipächem ach ekieki ei: Ach kapas me föfför ra pwäraatä pwe sia nom fän emmwenien ewe manaman mi fel me uwaani uwaan? (2 Kor. 13:5a; Kal. 5:25) Nge ifa usun ika sia küna pwe mi lamot sipwe angang woon ekkoch kinikinin uwaan än Kot we manaman mi fel? Sia tongeni alapaalo ach tipemecheres le etiwa emmwenien ewe manaman mi fel pwe sipwe uwaani uwaan. Sia föri ei ren ach käeö eü me eü ekkena napanap ren ach nöünöü ewe Paipel me nöüch kewe puk. Iwe, sia tongeni weweiti ifa usun sipwe uwaani uwaan än Kot we manaman lon manauach iteiten rän, mwirin alapaalo ach pwäpwäraatä.b Sipwe mirititi ükükün lamoten älillisin ewe manaman mi fel lupwen sia küna öchün ach nom fän emmwenian lon pwisin manauach me manauen pwich kewe.
Ka Mut ngeni än Kot we Manaman Mi Fel an epwe Emmwenuk?
18. Met sia tongeni käeö seni än Jises mut ngeni än Kot we manaman an epwe emmweni?
18 Pokiten Jises i nöün Kot we “sousile angang” atun fförütään unuselapen läng me fönüfan, iwe a silei usun ewe manaman lon fönüfan mi kan oofi mettoch, ina ewe mi kan älisi aramas atun ra nöünöü kampas. (SalF. 8:30; Jon 1:3) Ewe Paipel ese apasa pwe Jises a äeä ewe manaman lon fönüfan mi kan oofi mettoch an epwe emmweni ia epwe feilo ie atun a nom fönüfan. Nge Paipel a apasa pwe Jises a küna ükükün pöchökkülen än Kot we manaman mi fel lon manauan. A mochen an epwe nom fän emmwenian. Iwe lupwen a emmweni le föri och mettoch, i a tipemecheres le apwönüetä. (Mark 1:12, 13; Luk 4:14) Ka mut ngeni än Kot manaman an epwe emmwenuk usun met Jises a föri?
19. Met sipwe föri pwe än Kot we manaman mi fel epwe emmwenikich?
19 Ikenäi än Kot we manaman a chüen ekkemmweni chokkewe mi mochen anomuur fän emmwenian. Ifa usun kopwe mut ngeni an epwe emmwenuk lon ewe al mi pwüng? Iotek ngeni Jiowa iteitan an epwe fang ngonuk an we manaman mi fel me älisuk le etiwa emmwenian. (Älleani Efisus 3:14-16.) Pwäraatä pwe ka mochen ewe manaman an epwe emmwenuk ren om käkkäeö Paipel, ewe puk mi mak fän emmwenien ewe manaman mi fel. (2 Tim. 3:16, 17) Älleasochisi an kewe öüröür mi tipächem me etiwa emmwenien än Kot we manaman mi fel. Ren om föri ekkeei mettoch, ka pwäraatä om lükülük woon än Jiowa tufichin emmwenuk ngeni ewe al mi mürinnö seni meinisin lon ei fönüfan mi ngaw.
[Ekkewe Pwóróus fan]
a Ewe kapasen akkomw lon nöün Webster we Paipel, a äweweei pwata a nöünöü ekkoch kapas mi sokko seni met King James Version a nöünöü. A erä pwe ese pwüng an epwe nöünöü eü kapas, ika epwe sokkolo än aramas weweiti iei, seni ewe fansoun a akkomw nöünöü eü kapas lon King James Version, are weween ewe kapas a sokko seni weween ewe a mak lon ewe populapen fos Paipel a mak lon.
b Ren pworausen eü me eü kinikinin uwaan än Kot we manaman, ppii Ewe Leenien Mas minen April 1, 2011 pekin taropwe 19-28 me October 1, 2007 pekin taropwe 18-22.
Ka Chechchemeni ekkewe Pworaus mi Lamot?
• Ifa usun än Kot we manaman mi fel a akkangang lon manauach?
• Ikkefa ekkewe rüänü popun mi lamot ach sipwe mochen anomukich fän emmwenien än Kot we manaman mi fel?
• Ifa usun kopwe mut ngeni ewe manaman mi fel an epwe emmwenuk ngeni ewe al mi pwüng?
[Sasing lon pekin taropwe 17]
Än Kot we manaman mi fel a fokkun ekkemmweni manauen Jises
[Sasing lon pekin taropwe 18]
Än Kot we manaman mi fel a akkangang woon ekiekin me letipen aramas me emmweniir