Ekieki Me Apéchékkúla Emén Me Emén Leich
“Öüsipwe ekieki usun ach sipwe alóllólätä emön me emön leiich ngeni tong me föfför mwirinnö.”—IPRU 10:24, Agapé.
1, 2. Met a álisi ekkewe 230 Chón Pwáraatá Jiowa le manawewu seni ewe karis ngeni máló lemuchulóón ewe Oruuen Maunen Fénúfan?
ARAPAKKAN epwele wesiló ewe Oruuen Maunen Fénúfan. Ewe mwúún Tois mi nóm fán nemenien Hitler epwele lus, iwe a atowu eú allúk pwe ekkewe fite ngeréú aramas mi chúen nóm lón kalapus repwe ninniiló. Repwe atowu ekkewe chón kalapus seni ewe imwen kalapus itan Sachsenhausen me repwe ló ngeni ewe oroor, atétáár wóón ekkewe siip me akókaretiw. Ina kinikinin eú kókkót, aramas ra eita ngeni karis ngeni máló mwirin och fansoun.
2 Me lón ewe leenien kalapus itan Sachsenhausen, ekkewe soufiu ra akkóta ar repwe aumwesi 33,000 me lein ekkewe chón kalapus ar repwe karis 155 mwail ngeni eú watteen oroor lón ewe sóópw Lübeck lón Tois. Lein ekkena chón kalapus, a wor 230 Chón Pwáraatá Jiowa seni wonu fénú, me ekkewe soufiu ra allúk ngeniir ar repwe karis fengen. Meinisin ra fen apwangapwangoló ren ar echik me semmwen. Nge ifa usun pwiich kewe ra manawewu seni ena karis? Emén me leir a apasa, “Aua akkapéchékkúlafengenikem pwe aupwe likiitú le fetál.” Me lúkún án Kot awora ngeniir ewe “tufich mi somwola,” ewe tong lefiler a pwal álisiir ar repwe manawewu seni ena féfférún eriáfféwú.—2 Kor. 4:7.
3. Pwata a lamot ach sipwe apéchékkúla emén me emén leich?
3 Lón ei fansoun, sise fiti eú karis ngeni máló, nge sia chúen chuuri chómmóng sóssót lón manawach. Mwirin an a poputá ewe Mwúún Kot lón 1914, Satan a kóturutiw seni láng ngeni fénúfan nge “a fokun lingeringer pokiten an silei pwe a mochomoch chök an fansoun.” (Pwär. 12:7-9, 12) Lón ei fansoun a arapakkanoto ewe Armaketon, Satan a ákkáeá sóssót me riáfféú mwáál pwe epwe apwangapwangaaló ach riri ngeni Kot. Sia pwal riáfféú ren ach aúreki manawach iteiten rán. (Hiop 14:1; SalAf. 2:23) Fán ekkóch ekkeei weires meinisin ra apwangapwangakicheló pwe esap chúen wor ach péchékkúl le likiitú fán ach letipengaw. Nengeni pwóróusen emén pwiich, ren fite fite ier a fen ákkálisi chómmóng ar repwe amwéchú ar riri ngeni Jiowa. Nge ló, ló, ló, lupwen iir me pwúlúwan we ra chinnapeló me semmwen, iwe pwiich na a poputá le meefi fókkun letipechou. Meinisin kich sia pwal osupwangen ewe “tufich mi somwola” seni Jiowa. A pwal lamot ach sipwe apéchékkúla emén me emén leich.
4. Ika sia mochen apéchékkúla ekkewe ekkóch, ifa án aposel Paulus we kapasen pesepes sipwe lefareni?
4 Ika sia mochen apéchékkúla ekkewe ekkóch, mi lamot sipwe lefareni án aposel Paulus ei kapasen pesepes ngeni ekkewe Chón Kraist chón Ipru. A erá: “Öüsipwe ekieki usun ach sipwe alóllólätä emön me emön leiich ngeni tong me föfför mwirinnö, sisap likiti ach sipwe pwisin emwicheich fengen lefilach usun ekkóch ra öörüni le föfföri, nge sipwe fen öpöchökkülätä fengeni kich lefilach. Sipwe alapaló le föri ei sókkun pün öüwa pwisin küna pwe ewe Ränin än Kraist epwe war a arapeto.” (Ipru 10:24, 25, Agapé) Ifa usun sipwe apwénúetá ei kapasen pesepes?
SIPWE “EKIEKI” EMÉN ME EMÉN LEICH
5. Met weween ach sipwe “ekieki” emén me emén leich, me ifa usun sipwe féri ena?
5 Ei kapas “ekieki” emén me emén leich, a wewe ngeni ach sipwe “áfánni met a lamot ngeni ekkewe ekkóch.” Ese tufich ach sipwe silei met ekkewe ekkóch ra osupwangan ika sia kan chék mwittir kapong ngeniir lón ewe Leenien Mwich are pwóróus ngeniir chék wóón ekkóch mettóch ese kon lamot. Mi pwúng pwe sia mochen túmúnú pwe sipwe “en me püsin föri an angang,” are sisap “fosolong lon än eman angang.” (1 Tes. 4:11; 1 Tim. 5:13) Iwe nge, ika sia mochen apéchékkúla pwiich kewe, a wesewesen lamot ach sipwe silefichiir, áwewe chék ren nónnómun manawer, napanaper kewe, échúúr, ar apwangapwang, me meefier usun ar fel ngeni Kot. Mi lamot repwe meefi pwe kich chiechier me meefi núkúnúkéch pwe sia tonger. Mi lamot sipwe awora ach fansoun ngeniir, nge esap chék lón ewe atun ra nóm lón osukosuk are lichippúng.—Rom 12:13.
6. Met epwe álisi emén mwán mi ásimaw an epwe “ekieki” chókkewe mi nóm fán an túmún?
6 Ewe Paipel a éúréúra ekkewe mwán mi ásimaw lón ewe mwichefel ar repwe ‘tümwünü ewe mwichen sip Kot a ngeniir,’ fán pwapwa me seni unusen letiper. (1 Pet. 5:1-3) Ifa usun repwe apwénúetáéchú wiser ika rese wesewesen silei ekkewe siip mi nóm fán ar túmún? (Álleani Än Salomon Fos 27:23.) Ika ekkewe mwán mi ásimaw ra awora fansoun ngeni pwiir kewe chón lúkú me pwapwa le nónnóm rer, iwe ekkewe siip repwe kinamwe le kútta ar álillis lupwen a lamot. Epwe pwal mecheres ngeni pwiich kewe ar repwe uwawu enletin masouen letiper me met ra lólileniesini, iwe epwe atufichi ekkewe mwán mi ásimaw ar repwe “ekieki” chókkewe mi nóm fán ar túmún me álisiir.
7. Itá epwe met meefiach ika ekkewe mi letipechou ra eáni kapas mi “pöchökül”?
7 Iei alon Paulus lupwen a fós ngeni ekkewe chón Tesalonika: “Oupwe alisi ekewe chon apwangapwang.” (Álleani 1 Tesalonika 5:14.) Ekkewe mi letipechou me lichippúng ra kapachelong lein ekkena mi “apwangapwang.” Än Salomon Fos 24:10 a erá: “Are ka apilükingau lon fansoun riaföü, om pöchökül a kisikis.” Emén mi fókkun letipechou a tongeni eáni kapas mi “pöchökül.” (Hiop 6:2, 3) Lupwen sia “ekieki” chókkana, mi lamot sipwe chechchemeni pwe minne ra apasa eli esap ina enletin meefier. Rachelle, inan a úri semwenin letipechou, a kúna pwúngún ena pwóróus. A erá: “Fán chómmóng, Mama a eáni kapas mi fókkun chou. Nge lón ekkena fansoun, ua achocho le áchema ngeniei wesewesen napanapan, pwe ren enletin i emén mi fókkun kirekiréch, kisáseú me tongei aramas. Ua kúna pwe chókkewe mi letipechou ra kan apasa chómmóng mettóch nge esap ina wesewesen meefier. Ese fókkun éch ika emén epwe liwiningaw ngeni án emén mi letipechou kapas péchékkúl are féffér ese múrinné ngeni.” Än Salomon Fos 19:11 a erá: “Mirit a alisi eman aramas pwe epwe mang ngeni song, nge eman a iteüöch are esap ekieki mine eman a föri ngeni.”
8. Sipwe ákkáeúin “asile ngeni” ié pwe sia tongei, iwe, pwata?
8 Ifa usun sipwe “ekieki” emén mi letipechou pokiten an féri eú tipis me lóóm? Inaamwo ika a fen áwena an féffér mwáál nge a chúen meefi sáw. Iei met Paulus a makkeei usun emén chón tipis lón Korint nge a fen aier: “Oupwe amusala tipisin ätewe o echipa letipan, pwe esap tolong lon letipeta mi fokun watte, pwe epwe fangatä an souläng. Iei mine üa tüngor ngenikemi ämi oupwe asile ngeni pwe oua wesewesen tongei.” (2 Kor. 2:7, 8) Ewe kapas “asile ngeni” lón ena wokisin, a wewe ngeni ach sipwe “pwár ngeni” are “ánnetatá ngeni.” Sisap ekieki pwe emén a tongeni chék pwisin silei pwe sia tongei me áfánni. A lamot sipwe pwár ngeni lón féfférúch me ach kapas pwe sia tongei.
“ALÓLLÓLÄTÄ EMÖN ME EMÖN LEIICH NGENI TONG ME FÖFFÖR MWIRINNÖ”
9. Met weween ach sipwe “alóllólätä emön me emön leiich ngeni tong me föfför mwirinnö”?
9 Iei makkeien Paulus: “Öüsipwe ekieki usun ach sipwe alóllólätä emön me emön leiich ngeni tong me föfför mwirinnö.” Mi lamot sipwe achocho le achchúngú letipen chienach kewe chón lúkú ar repwe pwáraatá tong me féri féffér mi múrinné. Lupwen ewe ekkei epwele kunuló, mi lamot sipwe sonatá ekkewe amúch me sáipéni pwe epwe kkú. (2 Tim. 1:6, Testament Mi Fö) Pwal ina chék usun, fán tong, sia tongeni achchúngú letipen pwiich kewe ar repwe pwáraatá ar tong ngeni Kot me chón orur kewe. A lamot kapasen apúnga pwe epwe amwékútúúr le féri féffér múrinné.
10, 11. (a) A lamot ngeni ié kewe kapasen apúnga? (b) Áweweei ifa usun kapasen apúnga a tongeni álisi emén mi fen mwáálliló.
10 A lamot ngenikich kapasen apúnga, ese lifilifil ika sia meefi letipechou are sise. Iei met emén chónemmwen lón mwichefel a makkeei: “Esap fán eú semei we a apúngaei ren ai angangéch. Ina popun ua wattetá nge use meefi aúcheai. . . . Inaamwo ika a 50 ieri iei, nge ua fókkun aúcheani án chienei kewe anúkúnúkú ngeniei pwe ua apwénúetáéchú wisei usun emén chónemmwen. . . . Met a fis ngeniei a áiti ngeniei lamoten ai upwe apéchékkúla ekkewe ekkóch, iwe iteitan ua kútta eú atun ai upwe apúnga aramas.” Kapasen apúnga a tongeni achchúngú letipen meinisin, kapachelong ekkewe pioneer, chinnap me chókkewe mi letipechou.—Rom 12:10.
11 Án ekkewe mwán mi ásimaw kapasen apúnga me éúréúr mi fiti tong ngeni emén mi mwáálliló, a tongeni amwékútú an epwe féri siwil me liwiniti ewe alen pwúng. (Kal. 6:1) Ina met a álisi emén pwiich itan Miriam. A erá: “A wor eú fansoun ua fókkun riáfféú, lupwen ekkóch chiechiei kewe ra towu seni ewe mwichefel me a pwal fis watteen feiengawen tupwuen semei we. Ua fókkun letipechou. Nge ren ai mochen áwesaaló ai letipechou ua kammwet ngeni emén átin lúkún.” Minne a féri a ámmeef ngeni pwe ese chúen fich ngeni án Jiowa tong, iwe a ekieki an epwe likitaló ewe enlet. Lupwen emén mwán mi ásimaw a áchema ngeni tuppwélún lón an angang ngeni Kot me lóóm, iwe a chúng letipan. A etiwa án ekkewe chónemmwen anúkúnúkú ngeni pwe Jiowa a chúen tongei. Iwe, an tong ngeni Jiowa a péchékkúletá. A imu seni néún we kammwet, me a sópweló an angang ngeni Jiowa.
12. Met epwe tongeni fis ika sia apépééi pwiich kewe ngeni ekkewe ekkóch, emengiringiriir, are esiiter lupwen sia ekiekin álisiir ar repwe achocho?
12 Sipwe túmúnú ifa usun sia “alóllólätä” pwiich kewe pwe repwe akkachocho lón ar angang ngeni Kot. Sisap apépéér ngeni ekkewe ekkóch, esiiter ren ar rese fiti ekkewe allúk sia pwisin fératá, are emengiringiriir ren ar rese kon angang weires lón ar angang ngeni Kot. Ekkena mettóch neman ra tongeni amwékútúúr ar repwe achocho, nge ar achocho esap nómottam. Iwe nge, ika sia apúnga pwiich kana me áchema ngeniir watteen ar tong ngeni Kot, a tongeni amwékútúúr le angang ngeni seni unusen letiper.—Álleani Filipi 2:1-4.
“ÖPÖCHÖKKÜLÄTÄ FENGENI KICH”
13. Met a kapachelong lón ach apéchékkúla ekkewe ekkóch? (Ppii ewe sasing lepoputáán ei lesen.)
13 A lamot sipwe “öpöchökkülätä fengeni kich lefilach.” A kapachelong lón ach apéchékkúla pwiich kewe, ach sipwe amwékútúúr pwe repwe feffeitá lón ar angang ngeni Kot. Ach alóllólatár ngeni tong me féffér múrinné, a usun chék ach sonalóng ewe ekkei epwele kunuló me ach apéchékkúler a usun chék ach sópwetá amúchún ewe ekkei pwe epwe ngetengetetá are epwe fókkun sarara. Sia pwal apéchékkúla ekkewe ekkóch ren ach oururu ekkewe mi letipechou. Atun sia oururuur mi lamot sipwe fós fán pwetete me kirekiréch. (SalF. 12:18) Pwal och, sipwe “müttir ngeni rong, mang ngeni kapas.” (Jas. 1:19) Lupwen sia aúseling ngeniir me achocho le weweiti meefier, sia tongeni mirititi ewe popun ra letipechou, iwe sia tongeni apasa och mettóch epwe álisiir le likiitú.
14. Ifa usun emén pwiich mi letipechou a kúna álillis?
14 Nengeni ifa usun emén mwán mi ásimaw mi tong a álisi emén pwiich ese chúen akkapwénúetá wisan wisen emén Chón Kraist ren fite ier. Lupwen ewe mwán mi ásimaw a aúseling ngeni meefien pwiich na, a ffat ngeni pwe a chúen fókkun tongei Jiowa. A tinikken le káé iteiten Leenien Mas mi katowu me sótun le fiti ekkewe mwich iteitan. Iwe nge, minne ekkóch chón ewe mwichefel ra féri a asonga me elichippúngú. Ewe mwán mi ásimaw a aúselingéch me achocho le weweiti meefien pwiich na nge ese apwúngú, a pwár ngeni pwe i me pwiir kewe Chón Kraist ra fókkun tongei me an famili. Iwe, ekis me ekis pwiich na a mirititi pwe a mut ngeni minne a fis me lóóm an epwe eppeti an angang ngeni ewe Kot a tongei. Ewe mwán mi ásimaw a etiwa pwiich na ar repwe mwin le afalafal. Iwe ren an álillis, pwiich na a poputásefál le fiti ewe angangen afalafal me mwirin och fansoun a pwal tufichin wiseni ewe wis mwán mi ásimaw.
15. Met sia tongeni káé seni Jiowa lón an apéchékkúla ekkewe mi lichippúng?
15 Emén mi letipechou eli esap mwittir meefi péchékkúl are mwittir etiwa ach álillis. Iwe, a lamot sipwe akkachocho le álisi. Paulus a erá: “Oupwe ákkálisatá chón apwangapwang, oupwe mosonottam ngeni aramas meinisin.” (1 Tes. 5:14, An American Translation) Sisap mwittir fangetá lón ach álisi ekkewe mi apwangapwang, nge sipwe fen ‘ákkálisiiretá’ me sópweló le apéchékkúler. Jiowa a mosonottam ngeni néún kewe chón angang lóóm ekkewe ra lichippúng fán ekkóch. Áwewe chék, Kot a fókkun úméúméch ngeni Elias me áfánni meefian. Jiowa a awora met a lamot ngeni ena soufós pwe epwe tongeni sópweló lón an angang. (1 King 19:1-18) Pokiten Tafit a aier seni letipan, Jiowa a kirekiréch ngeni me omusaaló an tipis. (Kölf. 51:7, 17) Chippú chék ewe chón makkeei Kölfel 73 epwele pwal fangetá me esap chúen angang ngeni Kot, nge Kot a pwal álisi. (Kölf. 73:13, 16, 17) Jiowa a úméúméch me kirekiréch ngenikich, ákkáeúin lupwen sia letipechou me lichippúng. (Eks. 34:6) An féfférún úméúméch ra “fö iteiten lesosor,” me “esap fokun wesila.” (KölK. 3:22, 23) Jiowa a pwal mochen ach sipwe áppirú an leenien áppirú me sipwe kirekiréch ngeni ekkewe mi lichippúng.
AKKAPÉCHÉKKÚLAFENGENIKEMI PWE OUPWE NÓNNÓM WÓÓN EWE ALEN MANAW
16, 17. Lón ei fansoun epwele muchúló ei ótót, met sipwe úppós le féri, me pwata?
16 Fite ngeréú me lein ekkewe 33,000 chón kalapus mi towu seni ewe leenien kalapus itan Sachsenhausen ra máló. Iwe nge, meinisin ekkewe 230 Chón Pwáraatá Jiowa me leir ra manawewu seni ena riáfféú. Rese tongeni manaw lón ena atun ika rese apéchékkúlafengeniir me álillisfengen.
17 Lón ei fansoun, sia fetál wóón ewe “al mi ale ngeni manau esemuch.” (Mat. 7:14) Ekiseló chék meinisin chón fel ngeni Jiowa repwe tolong lón ewe fénúfan sefé mi pwúng. (2 Pet. 3:13) Amwo sipwe úppós le álillisfengen pwe sipwe feffetál wóón ewe al mi emmwen ngeni manaw esemuch.