LESEN 21
KÉL 107 Ewe Tong mi Pop Seni Kot
Ifa Ussun Ka Tongeni Kúna Emén Pwúlúwom?
“A men weires än eman epwe küna eman fefin mi lipwäköch! Neminewe a kon aüchea seni fau aüchea.”—SALF. 31:10.
MENLAPAN
Sipwele káé ekkewe kapasen emmwen lón Paipel mi tongeni álisi emén mi mochen pwúpwúlú le kúnékún pwúlúwan mi múrinné me ifa ussun ekkewe ekkóch lón ewe mwichefel ra tongeni álisi ekkewe lipich mi mochen pwúpwúlú.
1-2. (a) Met ekkewe Chón Kraist lipich repwe ekieki me mwen ar ekiekin pwúpwúlú? (b) Met weween ewe “fansoun kammwetfengen”? (Ppii “Áweween Kapas.”)
KA MOCHEN pwúpwúlú? Pwúpwúlú esap ina lóngólóngun án emén epwe kúna pwapwa, nge chómmóng Chón Kraist lipich, ese lifilifil iká iir alúwél, fépwúl, are mi mwukóló, ra mwétéresiiti ar repwe pwúpwúlú. Ewer, me mwen kopwe kammwet ngeni emén, a lamot epwe péchékkúl óm riri ngeni Jiowa, kopwe silefichi pwisin en, me kopwe tongeni atufichi óm pwúpwúlú.a (1 Kor. 7:36) Iká ina, iwe eli kopwele eáni eú pwúpwúlú mi sópwéch.
2 Iwe nge, esap fansoun meinisin epwe mecheres án emén epwe kúnékún pwúlúwan mi fichiiti. (SalF. 31:10) Me ikáámwo ka kúna emén ka mochen oupwe sissilefengenikemi, nge eli esap mecheres ámi oupwe poputá le kammwetfengen.b Sipwe káé lón ei lesen met a tongeni álisi emén Chón Kraist lipich le kúna emén mi fichi ngeni ar repwe pwúpwúlú me poputá le kammwet ngeni. Sipwe pwal káé ifa ussun ekkewe ekkóch lón ewe mwichefel ra tongeni álisi chókkewe mi mochen pwúpwúlú.
MET A TONGENI ÁLISUK LE KÚNA EMÉN PWÚLÚWOM MI MÚRINNÉ?
3. Met emén Chón Kraist mi lipich epwe kan ekieki iká a kúkkút pwúlúwan?
3 Iká ka mochen pwúpwúlú, a éch kopwe silei met sókkun napanap ka mochen kúna seni emén ka mochen pwúlúweni me mwen kopwe kammwet ngeni. Iká kese, iwe ka tongeni tunaaló emén itá mi fen éch fán itom are fen kammwet ngeni emén ouse pélúwéchfengen. Pwúngún, ewe emén ka mochen kútta ámi oupwe pwúpwúlú, epwe emén Chón Kraist mi papatais. (1 Kor. 7:39) Nge saminne meinisin mi papatais repwe pélúwéch ngonuk. Ina minne, kopwe pwisin eisinuk: ‘Met úa mochen achocho ngeni? Ikkefa ekkewe napanap úa mochen emén úa ekiekin pwúlúweni epwe napanapeni? A kon tichik met úa ésúkúsúkú seni ewe emén?’
4. Met ekkóch ra apachaalong lón ar kewe iótek?
4 Iká ka mochen pwúpwúlú, ese mwáál ka fen iótek ussun. (Fil. 4:6) Mei pwúng, sanne Jiowa a pwonei ngenikich pwe epwe kútta ngenikich emén pwúlúwach. Nge a áfánni meefiom me minne a lamot ngonuk, me a tongeni álisuk le kúnékún emén ka tongeni pwúlúweni. Ina popun, sópweeló le pwáári ngeni meefiom. (Kölf. 62:8) Tingor lón iótek mosonottam me tipáchem. (Jem. 1:5) John,c emén Chón Kraist mwán mi lipich lón Merika, a áweweei met a kan apachaalong lón an kewe iótek: “Úa kan ereni Jiowa ekkóch ekkewe napanap úa mochen kúna seni emén úa mochen pwúlúweni. Úa tingorei Jiowa an epwe suuki ngeniei alen ái úpwe chuuri emén mi fich ngeni ám áúpwe pwúpwúlú. Úa pwal tingorei an epwe álisiei le ámááraatá ekkewe napanap epwe efisi ái úpwe emén mwán pwúpwúlú mi múrinné.” Tanya, emén Chón Kraist fefin lón Sri Lanka, a apasa: “Atun úa kútta emén áúpwe pwúpwúlú, úa tingorei Jiowa an epwe álisiei le akkamwéchú ái túppwél, eáni ekiek mi múrinné, me pwapwa.” Ikáámwo kese mwo kúnékún pwúlúwom, Jiowa a pwonei an epwe sópweeló le awora minne ka osupwangan lón pekin áion, tongeek, me áfánnuk.—Kölf. 55:22.
5. Ineet atun ekkewe lipich Chón Kraist ra tongeni chuuri pwal ekkóch lipich mi tongei Jiowa? (1 Korint 15:58) (Pwal ppii ewe sasing.)
5 Ewe Paipel a pesei ngenikich ach ‘sipwe achómmónga minne sia féri lón angangen ewe Samol.’ (Álleani 1 Korint 15:58.) Iká a chómmóng met ka féri lón óm angang ngeni Jiowa me ka áeá watteen óm fansoun ngeni sókkopaten chiechiom Chón Kraist, epwe péchékkúleló ámi ririin chiechi me ka pwal tongeni chuuri ekkewe lipich mi chék ussum, iir kewe mi nefótófót wóón ar angang ngeni Jiowa. Pwal och, iká ka achocho úkúúkún óm tufich le apwapwaai Jiowa, kopwe meefi enletin pwapwa.
Iká a chómmóng met ka féri lón óm angang ngeni Jiowa me ka áeá watteen fansoun ngeni sókkopaten chiechiom Chón Kraist, eli ka pwal tongeni chuuri ekkewe lipich mi mochen pwúpwúlú (Ppii parakraf 5)
6. Met a lamot emén Chón Kraist lipich epwe chemeni atun a kút pwúlúwan?
6 Iwe nge, iei ei kapasen áchchem: Kosap mut ngeni óm kút pwúlúwom an epwe nemenukoló. (Fil. 1:10) Pwapwa mi enlet, a lóngólóng wóón óm riri ngeni Jiowa nge esap wóón óm pwúpwúlú are lipich. (Mat. 5:3) Me atun óm lipich, eli epwe fen kon mecheres ngonuk óm kopwe alapaaló óm angangen afalafal. (1 Kor. 7:32, 33) Alamotaéchú ena fansoun. Emén Chón Kraist lón Merika itan Jessica mi pwúpwúlú atun a arapakkan 40 ierin, a apasa, “Atun úa lipich, úa féri chómmóng mettóch lón ewe angangen afalafal, me ena a álisiei ái úpwe menemenéch inaamwo iká úa mochen pwúpwúlú.”
AWORA FANSOUN LE SILEI NAPANAPEN EWE EMÉN
7. Pwata a eú alen mirit óm kopwe awora fansoun le kakkatol napanapen emén me mwen óm ereni pwe ka sani? (Än Salomon Fos 13:16)
7 Met kopwe féri iká ka kúna emén me ekieki pwe a fich ámi oupwe pwúpwúlú? Kopwe mwittir ereni ena emén met ka meefi? Ewe Paipel a apasa pwe emén mi mirit a eáni sile mwen an féri och mettóch. (Álleani Än Salomon Fos 13:16.) Ina minne, me mwen óm kopwe ereni ewe emén pwe ka sani, epwe eú alen mirit óm kopwe mwo kakkatol napanapan me féfférún ngeni aramas lón mwiich me atun kunoufengen ren och fansoun. Iei met Aschwin seni Netherlands a erá: “Memmeef a tongeni mwittir mááritá me pwal mwittir móróló.” A pwal erá: “Ina minne, iká kopwe awora fansoun le kakkatol ewe emén, eli óm poputá le kammwet ngeni esap lóngólóng wóón ewe esin memmeef mi chék mwittir móróló.” Pwal och, atun ka kakkatol napanapen ewe emén, iwe eli kopwe kúna pwe ese fich ámi oupwe pwúpwúlú.
8. Ifa ussun emén mi lipich a tongeni kakkatol napanapen ewe emén a mochen repwe pwúpwúlú? (Pwal ppii ewe sasing.)
8 Ifa ussun kopwe kakkatol napanapen ewe emén, nge lón napanap ese pwápwááló? Lón ekkewe mwiich me ekkewe fansoun pari me kukkunoufengen, neman kopwe kúna úkúúkún péchékkúlan lón pekin lúkú, napanapan, me féfférún. Ié kewe a kan chiechi ngeniir, me met a kan fóffós ussun? (Luk 6:45) A taitap fengen met ekkewe oua achocho ngeni? Neman ka tongeni eisini ekkewe mwán mi ásimaw lón an we mwichefel, are, eisini ekkewe mi ásimaw iir mi silefichi i. (SalF. 20:18) Ka tongeni eis met pwóróusan me napanapan. (Rut 2:11) Atun óm kakkatol ena emén, kopwe túmúnú pwe kosap féri och mettóch epwe aosukosuka. Kopwe súféliti meefian, túmúnú pwe kosap kon nóm ren iteitan, are kon etittina mettóch meinisin ussun.
Mwen óm kopwe ereni emén pwe ka sani, kopwe mwo kakkatol féfférún lón ewe napanap ese pwápwááló (Ppii Parakraf 7-8)
9. Me mwen óm kopwe fós ngeni emén ka sani, met a lamot kopwe silei?
9 Ifa úkúúkún ttamen óm kopwe kakkatol napanapen ewe emén me mwen kopwe pwáár ngeni meefiom? Iká kopwe kon mwittir ereni ena emén meefiom, eli epwe meefi pwe ka kon atapwalapwal le féri kefil. (SalF. 29:20) Nge iká ewe emén a esilla pwe ka sani, me a kon mmang óm ereni, iwe neman epwe ekieki pwe ka tipemwárámwár me mwen óm féri kefil. (SalAf. 11:4) Chemeni pwe lupwen kopwe fós ngeni ewe emén ka sani, ese lamot kopwe ekieki pwe kopwele pwúlúweni ena emén. Nge a fen lamot kopwe silei pwe ka mmólnetá ngeni pwúpwúlú me epwe ina i ewe emén mi fich ngonuk ámi oupwe pwúpwúlú.
10. Met kopwe féri iká ka meefi pwe emén a sanuk nge kese sani?
10 Met kopwe féri iká ka meefi pwe a wor emén a sanuk? Iká ka meefi pwe kese sani, kopwe pwáári ren óm féffér. Epwe eú féfférún kirikiringaw iká kopwe ámmeef ngeni pwe neman oua tongeni poputá le kammwetfengen nge ren enletin esap ina me reom.—1 Kor. 10:24; Efi. 4:25.
11. Iká emén a tingoreek óm kopwe akkóta ar repwe kammwet me emén are pwúpwúlú, met a lamot kopwe ekieki ussun?
11 Lón ekkóch fénú, ekkewe sam me in are ekkewe mi mwukóló ra wisen fili pwúlúwen aramaser kewe mi lipich. Nge lón pwal ekkóch fénú, familien are chiechien ewe emén mi lipich ra wisen kút pwúlúwan me akkóta án ekkena rúúemén repwe chufengen pwe repwe ppii iká ra mochen poputá le date. Iká emén a tingoreek óm kopwe akkóta ar repwe kammwet me emén, are pwúpwúlú, kopwe ekieki met iir me rúúemén ra sani me met mi lamot ngeniir. Iká ka meefi pwe i ewe a fich ngeni ar repwe pwúpwúlú, iwe kopwe silefichi i, napanapan kewe, me ewe mi kon lamot seni meinisin, nónnómun lón pekin ngún. An riri ngeni Jiowa a fókkun aúchea lap seni moni, sukul tekia, are nónnóméchún manawan. Iwe nge, chemeni pwe wisen ekkewe mi lipich ar repwe pwisin apwúngaló iká repwe pwúpwúlú.—Kal. 6:5.
IFA USSUN KOPWE KAMMWET NGENI EMÉN?
12. Ifa ussun ka tongeni ereni emén pwe ka sani me mochen kammwet ngeni?
12 Iká ka mochen poputá le kammwet ngeni emén, ifa ussun kopwe ereni meefiom na?d Ka tongeni akkóta ngeni ena emén ámi oupwe pwóppwóróusfengen, ese lifilifil iká ikewe aramas ra kan soun nóm ie, are wóón phone. Kopwe affata ngeni pwe ka sani me mochen sileéchú. (1 Kor. 14:9) Iká mi lamot ngeni och fansoun an epwe mwo ekieki ussun me mwen epwe pélúweni, kopwe mut ngeni. (SalF. 15:28) Me iká ese mochen ámi oupwe sissilei fengenikemi, kopwe súféliti meefian.
13. Met ka tongeni féri iká emén a erenuk pwe a sanuk? (Kolose 4:6)
13 Ifa ussun iká emén a erenuk pwe a sanuk me mochen alapaaló an sissileek? Ese mwáál a pwora le erenuk meefian, ina popun kopwe kirekiréch ngeni me súféliti. (Álleani Kolose 4:6.) Iká a lamot óm kopwe akkomw ekieki iká ka mochen kammwet ngeni, ereni meefiom. Iwe nge, kosap mmang le pélúweni an tingor. (SalF. 13:12) Iká kese mochen chiechi ngeni, iwe ereni fán kirekiréch me lón napanap mi fataffatéch. Iei met emén Chón Kraist mwán seni Austria itan Hans, a ereni emén Chón Kraist fefin mi tingor ar repwe chiechifengen: “Úa affata ngeni neminna meefiei lón ewe napanap mi fataffatéch me fán pwetete. Úa mwittir esilei ngeni meefiei, pún úse mochen epwe ekieki pwe úa mochen kammwet ngeni. Mwirin úa pwal túmúnú napanapei me féfférúi ngeni pokiten úse mochen ámmeef ngeni pwe úa sani.” Iwe nge, iká ka sani emén me mochen kammwet ngeni, iwe affata ngeni meefiom me met oua mochen epwe fis lón ámi fansoun kammwetfengen. Eli epwe sókkóló met emén me emén ámi oua mochen, alóngólóng wóón éérenien fénúemi, are pwal ekkóch mettóch.
IFA USSUN EKKÓCH RA TONGENI ÁLISI EKKEWE LIPICH CHÓN KRAIST?
14. Ifa ussun sipwe álisi ekkewe Chón Kraist lipich lón ach kapas?
14 Ifa ussun kich meinisin sia tongeni álisi ekkewe lipich Chón Kraist iir mi mochen pwúpwúlú? Eú alen ach sipwe féri ena, ina ach túmúnú met sipwe apasa ngeniir. (Efi. 4:29) Sia tongeni pwisin eisinikich: ‘Úa kan ámángawa chókkewe mi mochen pwúpwúlú? Atun úa kúna án rúúemén Chón Kraist lipich át me nengngin fósfengen, úa ekieki pwe ra sanifengeniir?’ (1 Tim. 5:13) Pwal och, a lamot sisap fókkun ámmeef ngeni ekkewe Chón Kraist lipich pwe ra aúcheangaw pokiten rese pwúpwúlú. Hans, ewe sia fen fós ussun, a apasa: “Ekkóch pwiich kewe ra erá, ‘Pwata kese pwúpwúlú? Ka fen mwán.’ Ekkena esin itiitin kapas, a eletipengawa ekkewe mi lipich me a chék alapaaló ar repwe meefi pwe mi lamot ar repwe pwúpwúlú.” A ifa me múrinnéén iká sipwe fen kútta alen ach sipwe apúnga ekkewe Chón Kraist lipich!—1 Tes. 5:11.
15. (a) Me ren Rom 15:2, met a lamot sipwe akkomw ekiekifichi mwen sipwe álisi emén le kút pwúlúwan? (Pwal ppii ewe sasing.) (b) Menni lesen mi aúchea ka káé seni lón ewe video?
15 Ifa ussun iká sia meefi pwe emén Chón Kraist mwán me emén Chón Kraist fefin ra pélúwéchfengen ar repwe pwúpwúlú? Ewe Paipel a pesei ngenikich ach sipwe ekieki meefien ekkewe ekkóch. (Álleani Rom 15:2.) Chómmóng lipich rese sani ach sipwe uweifengeniir me emén sia ekieki pwe a fichiiti ar repwe pwúpwúlú, me a lamot sipwe súféliti meefier. (2 Tes. 3:11) Ekkóch neman repwe sani ach sipwe álisiir, nge mi lamot sisap chék féraaló nge rese akkomw erenikich.e (SalF. 3:27) Nge ekkóch lipich rese sani iká sia féri ena. Emén lipich, itan Lydia seni Germany, a apasa: “Ka tongeni etiwa ekkewe rúúemén ngeni eú fansoun mi chómmóng aramas lón. Ena a tongeni suuki ngeniir alen ar repwe chiechifengen me likit ngeniir ar repwe pwisin filaatá met ra mochen féri.”
Atun án chómmóng pwiich kewe ra kochufengen me kukkunoufengen a suuki alen án ekkewe Chón Kraist mi lipich chiechifengen (Ppii parakraf 15)
16. Met a lamot ekkewe Chón Kraist lipich repwe chemeni?
16 Kich meinisin, lipich are mi pwúpwúlú, sia tongeni eáni eú manaw mi “pwapwa” me menemenéch! (Kölf. 128:1, NW) Ina minne, iká ka mochen pwúpwúlú nge kese mwo kúna emén ka mochen pwúlúweni, sópweeló le nefótófót wóón óm angang ngeni Jiowa. Emén Chón Kraist fefin seni Macao itan Sin Yi, a apasa: “A fókkun mwochomwoch ewe fansoun lipich iká kopwe apépéfengeni me ewe fansoun oua tongeni nómfengen me pwúlúwom lón Paratis. Kopwe aúcheani ena fansoun me alamotaéchú.” Nge met kopwe féri iká ka kúna emén mi fich ámi oupwe pwúpwúlú me poputá le kammwet ngeni? Lón en lesen mwirin ei, sipwe ppii ifa ussun ewe fansoun kammwetfengen a tongeni álisuk le féri kefil mi múrinné.
KÉL 137 Ekkewe Fefin mi Tuppwél
a Ren óm kopwe silei iká ka nafún pwúpwúlú, ppii ei lesen wóón jw.org, “Dating—Part 1: Am I Ready to Date?”
b ÁWEWEEN KAPAS: Lón ei lesen me ewe lesen mwirin, ewe “fansoun kammwetfengen” a wewe ngeni ewe atun emén mwán me emén fefin iir lipich ra sissilefengeniir pwe repwe tongeni silei iká ra pélúwéchfengen. A poputá ewe fansoun kammwetfengen are date atun ewe mwán me ewe fefin ra affatafengeni pwe ra sanifengeniir, me a sópwósópwoló tori ar ra filaatá iká repwe pwúpwúlú are filaatá ar repwe áwesi lefiler.
c Ekkóch ekkeei it ra siwil.
d Lón ekkóch ééreni, ekkewe mwán ra kan wisen poputá le fós ngeni ekkewe fefin iká ra mochen kammwet ngeniir. Iwe nge, ese pwal ngaw iká emén fefin a filaatá an epwe wisen akkomw fós ngeni emén mwán. (Rut 3:1-13) Ren pwal ekkóch pwóróus, ppii ewe lesen itelapan “Young People Ask . . . How Can I Tell Him How I Feel?” lón ewe Awake! minen October 22, 2004.
e Ppii wóón jw.org ewe video Successful Fighters for the Faith—Single Christians.