Káé Seni Eú Iótek Mi Mmólnefich

1. Menni mwich án néún Kot kewe aramas sipwe le káé usun? Ikkefa ekkewe kapas eis sipwe ekieki usun?

“OUPWE ütä o mwareiti ewe Samol mi Lapalap ämi we Kot tori feilfeilachök.” Ren ekkeei kapas, ekkewe chón Lefi ra achchúngú letipen néún Kot kewe aramas ar repwe chufengen me iótek ngeni Jiowa. Ei iótek eú me lein ekkewe iótek mi ttam lón ewe Paipel. (Ne. 9:4, 5) Ena mwich a fis lón Jerusalem lón ewe ier 455 mwen Kraist, lón ewe rúwe me rúáánúún rán fán ewe maram Tishri (September​/October) lón néún chón Jus pwinin maram. Atun sia káé pwóróusen ei mwich, ekieki usun ekkeei kapas eis: Met ekkewe chón Lefi ra féfféri iteitan mi álisatá sópwéchún ena mwich? Met sia tongeni káé seni án chón Lefi ei iótek mi mmólnefichitá? Sipwe akkomw fós usun ekkóch mettóch a fis mwen chék ena rán mi aúchea.​—Kölf. 141:2.

EÚ MARAM MI KKÓLÓ AÚCHEAN

2. Pwata ekkewe chón Israel, iir eú leenien áppirú mi múrinné fán itach ikenái?

² Eú maram mwen ena mwich mi kkóló aúchean, ekkewe chón Jus ra kerán wes le aúsefálietá ewe tittin Jerusalem. (Ne. 6:15) Ra áwesi ena angang ren úkúkún chék 52 rán. Iwe, lón ewe áeúin ránin ewe mineféén maram Tishri, ra mwichfengen lón ewe leeni mi amasawa pwe repwe rongorong án Esra me ekkewe ekkóch chón Lefi álleani me áweweei án Kot we Allúk. Unusen chón ekkewe famili, kapachelong semirit, ra útá me aúseling seni lesossorusich tori leolowas. Ekkena chón Israel, iir eú leenien áppirú mi fókkun múrinné fán itach ikenái. Inaamwo ika sia kan fiti ekkewe mwich lón eú Leenien Mwich mi kinamwe, nge fán ekkóch sia tongeni poputá le ekieki ekkóch mettóch me lúkún ewe mwich. Nge ekkena chón Israel ra aúselingéch, ra ekiek wóón minne ra rongorong, me pwal mwo nge poputá le kechiw lupwen ra mirititi pwe ra fen álleasolapa án Kot Allúk.​—Ne. 8:1-9.

3. Menni ewe allúk ekkewe chón Israel ra álleasochisi?

³ Nge esap ina ewe atun repwe pwáraatá ar tipis. Ina ewe ránin fetellap mi apwapwa, me Jiowa a mochen ekkewe aramas repwe pwapwa. (Num. 29:1) Ina popun Nehemia a ereniir: “Oupwe liwiniti en me lenian, oupwe eni mongö mi anö o ünümi wain mi arar. Oupwe pwal tinala och seni enemi me ünümemi ngeni chokewe resap tongeni amolätä och. Pun ei rän a pin fän iten ewe Samol. Ousap letipeta, pun ewe pwapwa seni ewe Samol mi Lapalap epwe apöchökülakemi.” Ekkewe aramas ra álleasochis, iwe a fis “watten pwapwa” lón ena rán.​—Ne. 8:10-12.

4. Met meilapen ekkewe engol me ruu einang lón Israel ra féri? Iteiten rán, met ekkewe chón Lefi ra féri atun ewe Fetellapen Likachoch?

⁴ Sorotáán ewe rán, meilapen ekkewe engol me ruu einang ra mwichfengen ren ar repwe káé ewe Allúk pwe repwe chekiéchú ika ra álleasochisi meinisin masouan. Lón ar káé, ra mirititi pwe itá úrúrún, seni engol me enimuen rán tori rúwe me ruuen ránin ena maram repwe féri Fetellapen Likachoch me sáingolóón eú mwich mi pin. Ina minne ekkewe aramas ra mwittir poputá le ammólnatá. Ina ewe fetellap mi kon fisiéch lap seni meinisin Fetellapen Likachoch mi fis seni fansoun Josua we feito. Iwe a fis “watten pwapwa.” Iteiten rán atun ewe fetellap, ekkewe chón Lefi ra álleani án Kot Allúk ngeni ekkewe aramas meinisin.​—Ne. 8:13-18.

RÁNIN PWÁRAATÁ TIPIS

5. Met néún Kot kewe aramas ra féri me mwen chék án ekkewe chón Lefi poputá le iótek?

⁵ Ruu rán mwirin ewe fetellap, lón ewe rúwe me rúáánúún rán fán ewe maram Tishri, ina ewe fansoun a fich án ekkewe aramas repwe pwáraatá ar tipis. Esap ina ránin ar repwe mwémmwéngé me féri apwapwa. Nge, néún Kot kewe aramas ra fen echikefel me úféúf úf seni tuk pwe repwe pwáraatá úkúkún ar letipeta pokiten ar álleasolapa án Kot Allúk. Iwe, ekkewe chón Lefi ra pwal álleani sefál án Kot Allúk ngeni aramas lón úkúkún úlúngát awa lesossor. Nge mwirin leolowas, ekkewe aramas ra “pwärätä ar tipis o fel ngeni ewe Samol mi Lapalap ar we Kot.” Iwe, lón ena atun ekkewe chón Lefi ra poputá le iótek fán ásengesin ekkewe aramas. ​—Ne. 9:1-4.

6. Met a álisi ekkewe chón Lefi le eáni ewe sókkun iótek mi pop seni enletin letiper? Met sia tongeni káé seni ekkewe chón Lefi?

⁶ Án ekkewe chón Lefi álleani án Kot we Allúk iteitan, ina met a álisiir le ammólnatá ena esin iótek mi pop seni enletin letiper. Ewe áeúin kinikinin ewe iótek a menlapei féfférún Jiowa me napanapan kewe. Mwirin lón ena iótek, ekkewe chón Lefi ra apasa án ekkewe aramas tipis mi chómmóng me áweweei ewe popun ese fich ngeni chón Israel án Kot “ümöümöch mi lapalap.” (Ne. 9:19, 27, 28, 31) Met sia tongeni káé seni ekkewe chón Lefi? Mi lamot sipwe álleani me ekilonei án Kot we Kapas iteiten rán. Ika sia féri ena sia mut ngeni Jiowa an epwe fóffós ngenikich. Iwe atun sia iótek epwe wor chómmóng mettóch sia tongeni fós ngeni Jiowa usun me epwe échúló ach iótek.​—Kölf. 1:1, 2.

7. Met ekkewe chón Lefi ra tingorei Kot? Met sia tongeni káé seni ar leenien áppirú?

⁷ Lón án ekkewe chón Lefi iótek, ra eáni eú chék tingor. Arapakkan le sópwólóón ar we iótek ra apasa: “Äm Kot, en eman Kot mi tekia o manaman, aramas ra niuokusituk, ka apwönüetä om pwon me tong ellet ngenikem. Iei mine kopwe ekieki usun ekewe riaföü meinisin ra torikem, ra tori äm kewe king me samol, nöüm kewe souasor me soufos, äm kewe lewo me nöüm kewe aramas meinisin seni fansoun mwün ekewe kingen Asiria tori ikenai.” (Ne. 9:32) Ekkewe chón Lefi ra isetiw eú leenien áppirú mi múrinné fán itach ikenái. Lón ach iótek, mi lamot sipwe mwareiti me kilisou ngeni Jiowa me mwen ach sipwe tingorei och mettóch.

RA MWAREITI ITEN KOT MI LING

8, 9. (a) Ifa usun ekkewe chón Lefi ra poputááni ar iótek fán tipetekison? (b) Ikkefa ekkewe ruu mwicheich lón láng ekkewe chón Lefi ra fós usun?

⁸ Ekkewe chón Lefi ra tipetekison. Inaamwo ika ra eáni eú iótek mi múrinné, nge ra meefi pwe ekkewe kapas ra eáni ese naf ngeni ewe ling mi fich ngeni Jiowa. Ina minne, ra poputááni ar iótek ngeni Kot ren eú tingor fán tipetekison pwe ekkewe chón Israel repwe “mwareiti itan mi ling, a tekia seni ekewe feiöch meinisin me mine aramas ra mwareiti.”​—Ne. 9:5.

⁹ A sópwósópwóló ewe iótek: “En Kot, en chök ewe Samol mi Lapalap. Ka föri läng, ekewe sässärin läng mi fokun tekia, pwal [“mwicheichen,” NW] mettochun lon meinisin. Ka föri fanüfan me meinisin mine a nom won, ekewe matau me masouen lon meinisin. En ka pwal ngeniir meinisin ar manau. Iwe, [“mwicheichen,” NW] ekewe chon läng meinisin ra fel ngonuk.” (Ne. 9:6) Lón ei iótek, ekkewe chón Lefi ra kapas usun ekkóch férien Jiowa kewe mi amwarar. A féri láng pwal “mwicheichen” fúú, weween ekkewe chómmóng pwiin fúú. A pwal féri mettóch meinisin wóón ach ei fénúfan mi ling me a atufichi chómmóng ménúmanaw ar repwe chúen chóchchómmóngóló. Ei iótek a pwal apasa pwe mi wor néún Kot “mwicheichen” chónláng. (Tan. 4:35; Hiop 38:4, 7) Fán tipetekison ekkeei chónláng ra féri letipen Kot ren ar angang fán iten ekkewe aramas mi tekison. (Ipru 1:14) Lón ei fansoun, sia pwal angang ngeni Jiowa fán tipeeú usun chék eú mwicheichen aramas mi kókkótéch mwékútúkútúr. Sipwe áppirú ekkena chónláng ren ach akkangang ngeni Kot fán tipetekison.​—1 Kor. 14:33, 40.

10. Met sia tongeni káé seni minne Kot a féri fán iten Apraham?

¹⁰ Mwirin, ekkewe chón Lefi ra fós usun met Kot a féri fán iten Apram. Jiowa a siwili itan na ngeni Apraham, weween “semen chomong ainang,” inaamwo ika a fen 99 ierin Apraham nge ese wor néún. (Ken. 17:1-6, 15, 16) Kot a pwal ereni Apraham pwe mwirimwirin kewe repwe álemwiri ewe fénú Kanaan. Ekkewe chón Lefi ra áweweei ifa usun Jiowa a apwénúetá minne a pwonei, ra erá: “En ewe Samol mi Lapalap, ewe Kot mi filätä Apram, ka emwenawu i seni Ur lon ewe fanü Papilon o siwili itan ngeni Apraham. Ka küna pwe a allükülük ngonuk, ka föri eu pwon ngeni pwe kopwe ngeni mwirimwirin kana ewe fanüen chon Kaanan, . . . pwe repwe fanüeni. En ka apwönüetä om we pwon, pun ka pwüng.” (Ne. 9:7, 8) Fán chómmóng aramas ra ménúkaaló minne ra eáni pwon. Nge sia tongeni áppirú Jiowa ren ach sipwe achocho le akkapwénúetá minne sia eáni pwon.​—Mat. 5:37.

MINNE JIOWA A FÉRI MI AMWARAR FÁN ITEN NÉÚN KEWE ARAMAS

11, 12. Met weween iten Jiowa we? Met Jiowa a féri fán iten néún kewe aramas mi pwáraatá pwe mi fich ngeni itan we?

¹¹ Ewe it Jiowa a wewe ngeni “A Efisi An Epwe Wiliti.” Weween pwe Kot a akkangang fán iten pwénúetáán an kewe pwon. Áwewe chék, a mmen amwarar ifa usun Kot a apwénúetá an we pwon ngeni mwirimwirin Apraham kewe, ekkewe chón Israel. Lupwen ra slave lón Isip, Kot a pwonei pwe epwe angasereló me repwe fénúeni ewe Fénúen Pwon. Lón ena atun, usun itá ena pwon esap fókkun tongeni pwénútá. Nge Kot a akkangang le féri met mi lamot tori an epwe pwénútá an na pwon. Iwe ren ena, Kot a ánnetatá pwe a fich ngeni itan we mi lapalap, Jiowa.

¹² Lón án ekkewe chón Lefi iótek, ra fós usun ekkóch féfférún Jiowa kewe fán iten néún kewe aramas: “Ka küna än äm kewe lewo riaföü me lon Isip o rongorong ar siö me arun ewe Setipar. Ka föri asisil me manaman o afeiengaua Farao me nöün kewe nöüwis meinisin, pwal aramasen fanüan meinisin, pun ka silei pwe ra ariaföüü äm kewe lewo fän lamalamtekia. Ren ei föför itom a iteföüla tori ikenai. Ka kinifeseni ewe matau me mwer pwe ra tongeni pwerelong lukalapan won pwasapwas, nge ka aturalong ekewe chon tapweriir le alololun ewe matau, usun eföü fau a turulong lon eu matau mi öütöüt.” Ekkewe chón Lefi ra pwal sópweló le apwóróusa án Jiowa álisi néún kewe aramas le winneni ewe Fénúen Pwon, ren ar erá: “En ka akufu me mwer ekewe chon Kaanan.” Ra pwal erá pwe néún Kot kewe aramas ra “liapeni telinimw mi pöchökül tittir me fanü mi mürina o imweni ekewe imw mi ur ren mettoch mi mürina. Ra eäni ekewe chönüttu o tanipini ekewe tanipin wain me olif, pwal chomong sokopaten irä mi ua. Ra mongö o möt, ra pwal kitinupula. Ra fokun pwapwa ren ekewe mettoch mi mürina ka lifang ngeniir.”​—Ne. 9:9-11, 24, 25.

13. Ekiseló mwirin án chón Israel towu seni Isip, met Jiowa a féri fán iter? Iwe, met ekkewe aramas ra féri mwirin?

¹³ A pwal wor chómmóng mettóch Jiowa a féri mi efisi an epwe pwénútá an kewe pwon. Áwewe chék, ekiseló mwirin án chón Israel towu seni Isip, Jiowa a awora ngeniir ekkewe allúk me áiti ngeniir ifa usun repwe fel ngeni. Iei met ekkewe chón Lefi ra apasa lón ar iótek: “Ka feitiu won ewe chuk Sinai seni läng, ka fos ngeniir o ngeniir ekewe pwüüng mi wenechar me ekewe allük mi pwüng o mürina.” (Ne. 9:13) Jiowa a fen filatá chón Israel pwe repwe néún aramas me epwe ngeniir ewe Fénúen Pwon. Ina minne, a asukuler epwe ifa usun napanapen ar féffér pwe epwe fich ngeniir ar repwe uwei itan we. Iwe nge, rese likiitú lón ar álleasochisi án Jiowa kewe allúk.​—Álleani Nehemia 9:16-18.

A LAMOT NGENI CHÓN ISRAEL AR REPWE ANGEI APWÚNG

14, 15. (a) Ifa usun Jiowa a pwáraatá úméúméch ngeni ekkewe chón Israel? (b) Met sia káé seni napanapen féfférún Kot ngeni ekkewe chón Israel?

¹⁴ Án chón Lefi we iótek a fós usun ruu féffér mi mwáál chón Israel ra féri ekiseló chék mwirin ar pwonei pwe repwe álleasochisi án Kot Allúk me fán ewe chuuk Sinai. Pokiten ar kana tipis, a fich ngeniir ar repwe máló lón ewe fénúpéén. Iwe nge Jiowa a chúen pwáraatá an úméúméch ngeniir me túmúnúúr pwe resap osupwang. Lón ena iótek ra mwareiti Jiowa, ra apasa: “Lon ükükün faik ier ka tümwünüür lon ewe fanüapö, pwe resap osupwang ren och. Üfer kewe ra üföüf resap kamwala, nge pecher resap pwo.” (Ne. 9:19, 21) Lón ei fansoun, Jiowa a pwal awora met mi lamot ngenikich pwe sipwe tongeni angang ngeni fán tuppwél. Sise mochen epwe péút senikich ach lúkú Jiowa me álleasolap ngeni usun chék ekkewe fitengeréú chón Israel, ekkewe ra máló lón ewe fénúpéén. Pwóróuseer a eú minen éúréúr ngenikich.​—1 Kor. 10:1-11.

¹⁵ A mmen eletipechou pún ekkewe chón Israel mi tolong lón ewe Fénúen Pwon rese amwéchú ar tuppwél ngeni Jiowa. Ra poputá le fel ngeni ekkewe koten Kanaan me eáni féffér mi limengaw pwal mwo nge asoresini néúr kewe semirit. Ina popun Jiowa a mut ngeni ekkewe ekkóch fénú ar repwe eriáfféúr. Nge lupwen ra aier, Jiowa a omusaaló ar tipis me a álisiir le akkufu chón koputer kewe. A fis ei mettóch fán chómmóng. (Álleani Nehemia 9:26-28, 31.) Ekkewe chón Lefi ra apasa: “Chomong ier ka mosonotam ngeniir, ka ngeni noum kewe soufos Ngünum pwe repwe tongeni fönöör, nge resap mochen aüselinga. Iei mine ka atolongeer fän nemenien ekoch mwü.”​—Ne. 9:30.

16, 17. (a) Met a fis lupwen ekkewe chón Israel ra poputásefál le álleasolapa Jiowa? (b) Met ekkewe chón Israel ra pwáraaló? Iwe met ra pwonei pwe repwe féri?

¹⁶ Mwirin án ekkewe chón Israel liwiniti fénúer seni ar eoló lón Papilon, ra poputásefál le álleasolapa Jiowa. Met mwirilóón? Iei met ekkewe chón Lefi ra apasa lón ar iótek: “Nengeni, aramas ra nöünikem amanau ikenai. Aramas ra nöünikem amanau me lon ewe fanü ka ngeni äm kewe lewo, pwe repwe pwapwaiti uan me ekewe mettoch mi mürina lon. Iwe, uän ewe fanü mi watte a tori ekewe king, en ka awiseer pwe repwe nemenikem pokiten aia tipis. . . . Nge äm aia nom lon riaföü watte.” Ekkewe chón Israel ra wiliti slave lón ewe fénú Jiowa a ngeniir pwe fénúer.​—Ne. 9:36, 37.

¹⁷ Itá ekkewe chón Lefi ra apasa pwe ese pwúng án Kot féffér ngeni néún kewe aramas? Aapw! Ra erá: “En ka pwüng won meinisin mine ka föri ngenikem. En ka allükülük ngenikem, nge äm aia tipis ngonuk.” (Ne. 9:33) Ra amuchaaló ar we iótek ese menlapei pwisin mocheniir, ren ar eáni eú pwon seni letiper pwe repwe álleasochis ngeni án Kot Allúk. (Álleani Nehemia 9:38; 10:29) Ra makkeei ar we pwon lón eché taropwe, iwe, 84 néúwisin Jus ra sainei.​—Ne. 10:1-27.

18, 19. (a) Ika sia mochen nóm lón án Kot we fénúfan sefé, met a lamot sipwe féri? (b) Met a lamot sipwe ikkiótek usun? Pwata?

¹⁸ Ika sia mochen usuni ewe sókkun aramas Jiowa epwe etiwa lón an we fénúfan sefé, mi lamot sipwe angei apwúng seni i. Ewe aposel Paulus a eis: “Ifa usun, mi wor eman nau saman esap apwüngü?” (Ipru 12:7) Ika sia etiwa án Jiowa apwúngúkich me akkangang ngeni fán tuppwél, sia pwáraatá pwe sia mut ngeni an epwe emiritikich. Me ika sia féri eú tipis mi chou, sia tongeni lúkúlúk pwe Jiowa epwe omusaaló ach tipis ika sia enletin aier me tipetekison le etiwa an apwúngúkich.

¹⁹ Ekiseló chék, Jiowa epwe féri ekkóch mettóch mi kon amwarar lap seni met a fen féri lupwen a angasaaló ekkewe chón Israel seni Isip. Iwe, aramas meinisin repwe silei pwe Jiowa a fókkun tekia lap seni meinisin. (Is. 38:23) Lón ena atun lupwen Kot epwe epinaaló itan we, meinisin chón tuppwél ngeni repwe tolong lón an we fénúfan sefé, usun chék án ekkewe chón Israel ra fókkun tolong lón ewe Fénúen Pwon. (2 Pet. 3:13) Ina minne, sipwe ikkiótek fán iten pinilóón iten Kot we mi ling. Ewe lesen mwirin ei epwe pwóróus usun pwal eú iótek epwe tongeni álisikich le féri minne a lamot pwe sipwe kúna án Kot feiéch iei me tori feilfeiló.