Ekkewe Oesini mi Fen Pwénútá

Lón ewe lesen mwen ei sia fós usun pwóróusen án Croesus tipetipeló ren ewe soupween Delphi, iwe mwirilóón ewe kingen Persia a okkufu. Nge a wor eú oesini lón ewe Paipel mi amwarar, a tichikin pwénúetá mi weneiti ewe kingen Persia.

Ina epwe 200 ier me mwen án ewe king uputiw, ewe soufós re Ipru itan Aisea a féúni iten Sirus me áweweei ifa usun epwe okkufu Papilon, eú telinimw mi watte manamanan.

Aisea 44:24, 27, 28: “Iei alon ewe Samol mi Lapalap . . . üa üreni alololun matau, ‘Kopwe pwas, üpwe pwal amorätä om kewe chanpupu.’ Ngang üa apasa usun Sirus, ‘Ätei nei chon mas epwe apwönüetä unusen mochenin letipei.’ Iwe, epwe apasa pwe Jerusalem epwe kaüsefälitä, epwe pwal fis longolongun ewe imwenfel.”

Me ren ewe souuruwo chón Kriis itan Herodotus, néún Sirus mwichen soufiu ra erikaló konikin ewe Chénúpupu Oifrat, ewe mi puulóng lón ewe telinimw Papilon. Minne Sirus a féri a atufichi án néún kewe soufiu repwe tolong lón ewe telinimw pokiten a kkótotá iwe ra pwer óroppen ewe chénúpupu. Mwirin án Sirus tééki ena telinimw, a angasaaló ekkewe chón Jus, iir mi eoló Papilon me mut ngeniir ar repwe liwiniti, me aúsefálli Jerusalem, ewe mi fen taló 70 ier a ló.

Aisea 45:1: “Iei alon ewe Samol mi Lapalap ngeni Sirus nöün we mi kepit, a pwal awisa pwe epwe akufu ekewe mwü mi nonom mwan o akisikisätiu nemenemen ekewe king, epwe pwal suki asamen ekewe telinimw mi nom mwan pwe resap chüen kapüngüla.”

Ekkewe chón Persia ra tolong lón ewe telinimw me lón asamalapan kewe mi fókkun watte me wóón tittin kewe, nge chón Papilon ra túmúnúngaw ngeni pwe a fen suukuló. Ika chón Papilon ra silei met Sirus a ekiekin féri, itá repwe fen appúngaló meinisin ekkewe ttit mi sape ngeni ewe chénúpupu. Nge pokiten rese féri, iwe ese núkúnúkéch ewe telinimw.

Ena oesini mi fókkun amwarar, ina chék eú me lein ekkewe chómmóng oesini mi mak lón ewe Paipel, nge a tichik me a unusen pwénúetá.a Án aramas oesini ra erá pwe fán chómmóng a pop seni ar kewe kot chofona, a sókko seni ekkewe oesini lón ewe Paipel mi pop seni ewe Emén mi apasa: “Üa osuni me lepopun mine epwe fis le sopolan, üa pwal pwärätä seni ekewe fansoun lom mettoch resamwo fis.”​—Aisea 46:10.

Ewe chék Kot mi enlet, itan Jiowa, a tongeni apasa ena mettóch. Me ren chómmóng soukáé usun Paipel, ena it a wewe ngeni “A Efisi An Epwe Wiliti.” A pwáraatá an tufichin silei me nemeni met epwe fis lón fansoun mwach pwe epwe tipeeú ngeni met a tipeni. A alúkúlúkúkich pwe epwe wesewesen apwénúetá meinisin an kewe pwon.

EKKEWE OESINI MI PWÉPPWÉNÚTÁ IEI

Ka mochen silei án Paipel kewe oesini mi weneiti ach ei fansoun? Ina epwe 2,000 ier lóóm, ewe Paipel a apasa pwe “lon ekewe ränin lesopolan epwe wor fansoun weires.” Ránin lesópwólóón met? Esap sópwólóón ei fénúfan are aramas, nge sópwólóón ekkewe riáfféú, weires, me osukosuk mi chék ákkáweiresi aramas ren fitengeréú ier. Sipwe nengeni ekkóch oesini mi esissillatá ekkewe “ränin lesopolan.”

2 Timoty 3:1-5: “Lon ekewe ränin lesopolan . . . aramas repwe ekieki chök püsin ir, repwe efich moni, repwe tunomong me lamalamtekia, repwe turunufas o aleasolap ngeni semer me iner, resap sile kilisou, resap meniniti lamalam, resap eäni tong, resap amusala tipisin aramas, ra luapas, resap tongeni püsin nemeni inisir, ra lingeringerikai, ra oput mine a mürina, ra rawangauei aramas, ra rochongau o uren lamalamtekia, ra efich pwapwan fanüfan, nge resap echeni Kot. Repwe pomweni pomwen souläng, nge manamanan ra pöütala.”

Kese kúna pwe a chóchchómmóngóló aramas mi eáni ekkena sókkun napanap? Ka fen kúna án aramas ekis meinisin tongei pwisin iir, tongei moni me lamalamtekia? Ka kúna chómmóngun aramas mi eipé me tipeférea? Ese mwáál ka kúna chéúlóón án ekkewe nau álleasolapa semer kewe me iner, me án aramas aúcheani pwapwa lap seni ar tongei Kot. Nge epwe fen chék pwal ngangngawoló iteiten rán.

Mateus 24:6, 7: “Oupwe rongorong akürangen maun me pworausen maun. . . . Fanü me fanü repwe fiufengen o mwü me mwü repwe maunfengen.”

Ekkóch ra erá pwe chóchóón aramas mi ninniiló ren maun seni ewe ier 1914, a lap seni 100 million, nge ena chóchóón aramas a lap seni chóchóón aramas lón chómmóng fénú. Anchangei letipetaan, kechiwen me riáfféún ena úkúkún aramas. Itá ekkewe mwúún fénúfan rese fen mirititi ena me féri met maun epwe wes ren?

Mateus 24:7: “Epwe wor lengita.”

Ewe World Food Programme, a erá: “Ei fénúfan a tufichin awora naféchún mwéngé fán iten aramas meinisin, nge 815 million aramas, weween pwe emén seni iteiten tiwemén ra annutoló iteitan fán ar echik. Pwal och, emén seni iteiten úlúmén aramas, a nafangaw anan mi vitamin.” Ra erá pwe iteiten ier úlúngát million som semirit ra máló pokiten echik.

Lukas 21:11: “Epwe wor watten chechen fanü.”

Lón ekkewe ier, a wor 50,000 som chechchechin fénú mi fis nge ra péchékkúl pwe aramas ra tongeni meefi. Ina epwe 100 ekkena chechchechin fénú a fen efisi taan ekkewe imw, me a kan fis iteiten ier eú chechchechin fénú mi fókkun watte. Me ren eú repot, lefilen ekkewe ier 1975 me 2000, ekkewe chechchechin fénú ra nieló 471,000 aramas.

Mateus 24:14: “Aramas repwe afalafalafeili ewe Pworausen Manau usun ewe Mwün Kot won unusen fanüfan, pwe epwe eu minen pwärätä ngeni aramas meinisin. Mürin epwapw tori fansoun sopolan.”

Lap seni walu million Chón Pwáraatá Jiowa ra kan afalafala kapas allimen án Kot we Mwú wóón unusen fénúfan lón lap seni 240 fénú. Ra esilefetálei ewe kapas allim lón ekkewe telinimw watte, sóópw mi towau, lemal, me wóón ekkewe chuuk. Lupwen Kot epwe apwúngaló pwe a wes ena angang, ewe oesini a apasa: “Epwapw tori fansoun sopolan.” Epwe met weween ena? A wewe ngeni wesilóón án aramas nemenem me poputáán án an Kot we Mwú nemenem. Ikkefa ekkewe pwon repwe pwénútá fán án Kot we Mwú? Kopwe álleani lón ekkan lesen mwirin ei.