Yilwekelo ya Malongeso a Mukanda Wakuzachisa ha Kukunguluka cha Mwono Wetu ni Mulimo Wetu
6-12 AGOSTO
YIKUMA YILEMU YA MU LIJI LIA ZAMBI | LUKA 17-18
“Pwako ni Ndako Yakusakwilila”
(Luka 17:11-14) Yesu wapalikile ndusu mu manjiza ja Samaria ni Ngalileya mu jila ya kukanduka ku Yerusaleme. 12 Shimbu machinjila mu chimwe chihunda, kumi lia malunga akwa mbumba yatakana nenyi, te kanamana kusuku. 13 Yakololoka ngwo, Yesu, Mwata, tuvwile kama keke. 14 Muze Yesu haamona, yamba kuli ayo ngwenyi, Yeenu, nukalilweze kuli asasendote. Shimbu machiya apemene ku musongo wo.
nwtsty, yikuma yakulilongesa ha Lu 17:12, 14
kumi lia malunga akwa mbumba: Ku mashimbu akunyima, akwa mbunga te kakutwama ha muwika hanga ahase kulikwasa umwe ni mukwo. (2Mi 7:3-5) Shimbi ya Zambi te yakwamba ngwo, akwa mbumba katamba kutwama ukawo. Nawa nyi mukwa mbumba makundama kuli atu waze keshi ni musongo wacho te kakukololoka ngwenyi: “Luchisa! Luchisa!” (Lev 13:45, 46) Kulita ni Shimbi yacho, akwa mbumba wano kamanyine kusuku muze ahanjikile ni Yesu.—Tala chikuma chakulilongesa ha Mat 8:2 ni Glossário de Termos Bíblicos, ha chikuma chinambe ngwo, “Lepra; Leproso,” hanji Mbumba, Mukwa Mbumba.
nukalilweze kuli asasendote: Yesu Kristu, muze apwile hano hashi te kakukaula Shimbi, nawa te kananyingika mulimo wa usasendote uze Arone apwile ni kulinga, kashika alwezele akwa mbumba waze awukile hanga aye alisolole kuli asasendote. (Mat 8:4; Mar 1:44) Kulita ni Shimbi ja Mose, sasendote te katamba kutala kanawa mukwa mbumba hanga apwe ni shindakenyo nyi musongo hiwaya. Mukwa mbumba nyi hamuuka, te kakuya mu tembele hanga ahane chitapo cha tujila aali a mwono nawa apema, hamwe ni mutondo wa sedru, ni hina lia ngengu ni hisope.—Lev 14:2-32.
(Luka 17:15, 16) Mba umwe wa kuli ayo, muze hamona hahinduka, yahiluka ni liji linene nikuchichimieka Zambi; 16 iye yafulamana ku yiliato ya Yesu nikumusakwila, iye te Ka-Samaria.
(Luka 17:17, 18) Yesu yamuhula ngwenyi, Kuma, chahindwishile kumi, nyi? Mba livwa alihi-o? 18 Kawanyine niamwe mahiluka nikuchichimweka Zambi, shina yono chilambala wika.
w08 1/8 14-15 ¶8-9
Mumu Liaka Twatamba Kusakwilila?
Shina Yesu kakalemesele ndako ya akwa mbumba waze kakafunyine hanga asakwile? Mbimbiliya yinambe ngwo: “Yesu yamuhula ngwenyi, Kuma, chahindwishile kumi, nyi? Mba livwa alihi-o? Kawanyine niamwe mahiluka nikuchichimweka Zambi, shina yono chilambala wika.”—Luka 17:17, 18.
Akwa mbumba akwo livwa, te hi atu api ko. Mumu, ayo kasolwele ufulielo wo hali Yesu ha tangwa liacho muze awukile, nawa kakawile kanawa usongwelo wenyi, wa kuya ku Yerusaleme hanga alisolole kuli asasendote. Alioze, chipwe ngwe ayo kevwile kuwaha chinji ha ukwaso uze Yesu aahele, nihindu kakasolwele usakwililo. Kristu kevwile chinyengo ha yitanga yo. Yika mutwamba hali yetu? Nyi umwe mutu matulingila chuma chipema, shina hazehene twakwamba ngwetu, twasakwila, hanji kumusonekena mukanda wa kusakwilila nawo?
Kuhengwola Yikuma Yilemu ya mu Mbimbiliya
(Luka 17:7-10) Alioze iya hakachi kenu, nyi kali ni ndungo yenyi kanachipi ni sharua, hanji kanafunga mapanga, muze meza ku zuwo ha kukatuka ku munda, mwata mamba ngwenyi,Tweya kamunomuno, utwame ku mesa? 8 Te kechi kwamba kuli iye ngwenyi, Lulika chize mungulia, lijichike muya, unguvumbike, hanga ngulie, ngunwe; mba kulutwe yena mukalia, mukanwa? 9 Masakwilila ndungo, mumu halinga yuma yize amwambile, nyi? Ngwami, ka. 10 Chizechene yenu nawa, muze hinwalinga yuma yize yeswe ananwambe, nukambe ngwenu, Tuli ndungo tuhu; hitwalinga yize yapwa milimo yetu wika.
nwtsty, chikuma chakulilongesa ha Lu 17:10
tuli ndungo tuhu: Hanji, “kuhona ulemu.” Ha chishima chino, Yesu te kaso kwamba ngwenyi, ndungo, hanji tumbaji jenyi, katamba kulimona ene ngwe keshi ulemu. Kulita ni chishima chino, liji “tuli ndungo tuhu,” linasolola ngwo ndungo te katamba kulimona ene ngwe akwa kulikehesa, nawa te kechi kushimbwila hanga aalemese, hanji kwachishimieka ha yize te akulinga. Alioze akwa-mana kakwamba ngwo liji lino mulihasa kulumbunuka nawa chino, “etu tuli kwetu ndungo, kutwatelele ulemeso.”
(Luka 18:8) Ngunambe kuli yenu ngwami, Kumakaakala susumuku. Alioze muze mwe Mwana Mutu makeza, makawana ufulielo hano hashi, nyi?”
nwtsty, chikuma chakulilongesa ha Lu 18:8
ufulielo: Hanji ‘ufulielo uno.’ Kota hano, Yesu kazachishile liji “ufulielo” hanga ahanjike hakutwala ku ufulielo wa hita mutu hi wa atu eswe ko, ngwe uze asolwele pwo tuliwa wa ha chishima chize atele. (Lu 18:1-8) Yino yinasolola ngwo, twatamba kufuliela mu yilemba nawa ni kufuliela ngwetu, Zambi malinga yuma kulita ni ululi wenyi. Yesu kota kahulile hakutwala ku ufulielo hanga tumbaji jenyi anyonge ha mutapu wa ufulielo wo. Chishima chize chinahanjika ha kulemba ni ufulielo, chapwile chilemu mumu Yesu te kanasolola yeseko yize tumbaji jenyi te mapalika.—Lu 17:22-37.
Kutanga Mbimbiliya
(Luka 18:24-43) Yesu ha kumona chize hevwa chinyongo chinji, yamba ngwenyi, Chikalu chikolo kuli pichi kunjila mu wanangana wa Zambi. 25 Mumu chashi hali kamelu kunjila mu liso lia ndongo, chikalu hali pichi kunjila mu wanangana wa Zambi. 26 Waze achivwile, yamba ngwo, Iya kevwe mahasa kulilamwina? 27 Alioze iye ngwenyi, Yuma yize atu mayisa kenu Zambi mayihasa. 28 Petulu yamba ngwenyi, Yetu hitunahichika yeswe, hitunakukaula. 29 Iye yamba kuli ayo ngwenyi, Pundu, ngunambe kuli yenu ngwami, Mutu mweswe yoze hanahichika zuwo, hanji yisemi, hanji usoko, hanji mukwo-pwo, hanji ana, mumu ha wanangana wa Zambi, 30 iye kumakatambula yisuho yinji yikwo, ha mwaka uno, ni ha mwaka uze muwizaho mapwa ni mwono wa mutolo. 31 Yesu yatwala e kumi ni aali ku tenga, yamba kuli ayo ngwenyi, Nyingikenu, tunakanduka ku Yerusaleme, mba yuma yize yeswe aprofeta asonekene kumuyikamanunuka kuli mwe Mwana Mutu. 32 Mumu kumakamukunjika kuli akwa mavungu, makamukekuna, makamulinga chipi, makamufwila mate; 33 makamulamba ni shikote, makamushiha; alioze ha tangwa liamuchitatu kumakahinduka. 34 Hindu maliji ano kaalumbunukine: liji lino liaswamine kuli ayo, kanyingikine chize anambe. 35 Shimbu machikundama ku Yeriku, umwe kapuputa te kanatwama ku sesa lia jila nikuunjila. 36 Ha kwivwa mbunga anapalika, yahula chize chinapu. 37 Yamwambulwila ngwo, Yesu Ka-Naazere kanapalika. 38 Iye yakololoka ngwenyi, Yesu, mwana Ndawichi, nguvwilenu kama keke. 39 Waze anatetekela yamukanjisa, hanga ahole kulungunga kwenyi; alioze yakololoka kuhiana chikolo ngwenyi, Mwana Ndawichi, nguvwilenu kama keke. 40 Yesu yamana, yamba amunehe kuli iye. Muze te hakundama, yamuhula ngwenyi, 41 Kuchi unazange ngukulingile? Aye yamba ngwenyi, Mwene, ngulaule meso. 42 Yesu yamba kuli iye ngwenyi, Laula meso: ufulielo we hiwakupwisa mungunu. 43 Hazehene yalaula ku meso, yamukaula nikuchichimieka Zambi; muze hachimona, atu eswe yahalisa Zambi.
13-19 AGOSTO
YIKUMA YILEMU YA MU LIJI LIA ZAMBI | LUKA 19-20
“Yize Mutulilongesa ha Chishima cha Kumi lia Mbongo”
(Luka 19:12, 13) Kashika yamba ngwenyi, Umwe mutu mulemu yaya ku chifuchi kusuku mukutambula wanangana, akahiluke. 13 Iye yatambika kumi lia ndungo jenyi, yaaha kumi lia mbongo. Yamba kuli ayo ngwenyi, Sepenu najo ndo mungwiza.
Chishima Chenyi Cha Kumi Lia Mbongo
Yamba ngwenyi: “Umwe mutu mulemu yaya ku chifuchi kusuku mukutambula wanangana, akahiluke.” (Luka 19:12) Lunga wacho te malinga matangwa anji mu wenyi. Yesu mwe “mutu mulemu” yoze wayile “ku chifuchi kusuku,” mu malilu, muze Tato te mamwaha ndundo ja wanangana.
Ha chishima cha Yesu, muze “mutu mulemu” te kanda achiya mu wenyi, iye yatambika kumi lia ndungo jenyi, yahana kuli hita mutu lumbongo umuwika wa prata nawa yamba ngwenyi: “Sepenu najo ndo mungwiza.” (Luka 19:13) Yihanda ya prata yinalumbunuka mbongo jinji. Ku mashimbu a kunyima, njimi te katamba kukalakala ha tukweji anji, hanji atatu, mba te atambule mbongo jacho.
Kota tumbaji kanyingikine ngwo kali ngwe kumi lia ndungo a ha chishima chino, mumu Yesu ha mashimbu akwo kaatesele ni akwa-kucha. (Mateu 9:35-38) Yesu kaketele tumbaji jenyi hanga aye ni kucha mbuto. Alioze, iye kahanjikile hakutwala ku kucha cha tumbaji waze makapwa mu Wanangana wa Zambi. Tumbaji kakuzachisa utotombo ni tachi jo hanga akwase atu kunyingika Wanangana.
(Luka 19:16-19) Mutangu yeza kumeso jenyi ngwenyi, Mwata, lumbongo we hanafumbula kumi lia mbongo jikwo. 17 Yamba kuli iye ngwenyi, Hiwalinga kanawa, uli ndungo mupema; mumu washishika ni chuma chikepekepe, pwako ni chiyulo cha kumi lia membo. 18 Wamuchiali yeza ngwenyi, Mwata, lumbongo we hanafumbula mbongo jitano. 19 Yamba kuli iye nawa ngwenyi, Pwako yena nawa helu lia membo atano.
Chishima Chenyi cha Kumi lia Mbongo
Nyi tumbaji manyingika ngwo, ayo kali ngwe ndungo waze akuzachisa kanawa uhashi ni utotombo wo hanga atayise tumbaji anji, mahasa kupwa ni shindakenyo ngwo, Yesu makawahilila chinji ha tachi jo. Nawa katamba kufuliela ngwo, makaafweta ha tachi jize akusa. Chochene, tumbaji amwe keshi ni uhashi wakuchilinga mumu lia yipikalo hanji kuhona utotombo. Yesu yoze uli ni “ndundo” makanwewuluka ni kunuwahisa ha tachi jize nwakusa ni ushishiko weswe hanga nutayise tumbaji.—Mateu 28:19, 20.
(Luka 19:20-24) Mukwo yeza ngwenyi, Mwata, tambula lumbongo we. Hinamufunga wa kuvunga ha chitambala. 21 Mumu nakuvwilile woma, mumu uli mutu mukalu: wakwanda chize kwatumbikile, wakucha chize kwakuwile. 22 Yamba kuli iye ngwenyi, Mu kanwa lia yena mwene mungukupatwila, ndungo mupi. Yena unanyingika ngwe nguli mutu mukalu, nakwanda chize chatumbikile, nakucha chize chakuwile. 23 Kuchi te kevwe kwahanyine lumbongo wami kuli akwa kusumbakenya mbongo, mba ha kwiza chami kachi namutambula ni mbwezo. 24 Iye yamba kuli waze anamanako ngwenyi, Chizenu kuli iye lumbongo, numuhane kuli yoze uli ni kumi lia mbongo.
Chishima Chenyi cha Kumi lia Mbongo
Amu ndungo yono kakakalakalile hanga okese upite wa wanangana wa mwata wenyi, iye yatokesa lumbongo wenyi. Apostolo kanashimbwila hanga ayule ni Yesu mu Wanagana wa Zambi. Kashika, kulita ni yize iye anambe hakutwala kuli ndungo wakasula, kota nyi ayo kakalakalile kanawa, kechi kapwa mu Wanangana wa Zambi.
Kuhengwola Yikuma Yilemu ya mu Mbimbiliya
(Luka 19:43) Mumu matangwa kumakeza hali yena, muze akwa kole je makakulumbika mulumba wa mavu ha kukujingilika, makakuseleka, makakushata ha malumbu eswe.
nwtsty, chikuma chakulilongesa ha Lu 19:43
makakuseleka: Hanji “kujingilika ni mitondo yasongoloka.” Liji lia Ngregu khaʹrax, linasoloka wika ha versu yino mu Yisoneko ya Akwa-Kristu ya mu Ngregu. Kakulilumbununa ngwe “manguji, hanji mitondo yakusongolola yize akujika hanga alinge chipanga,” nawa ngwe “mitondo yize maswalale te akujika hanga ajingilike mbonge.” Maliji a Yesu kamanunukine ha mwaka 70 M.J. muze A-Roma, waze te anasongwela kuli Titu, ajikile manguji hanga ajingilike mbonge ya Yerusaleme. Titu kalingile chino, hanga akinde A-Yunda ahone kuchina, ni kwashiha ni zala hanga alihane ene kuli A-Roma. Maswalele A-Roma kayile ni kuteta mitondo yinji hanga ahase kujingilika Yerusaleme.
(Luka 20:38) Acho, Iye hi Zambi ya afu ko, alioze ya a mwono; mumu eswe katwama ni mwono kuli iye.”
nwtsty, chikuma chakulilongesa ha Lu 20:38
mumu eswe katwama ni mwono kuli iye: Hanji “kuli Zambi ayo eswe kali ni mwono.” Mbimbiliya yinasolola ngwo atu waze ali ni mwono, alioze keshi kukaula shimbi ja Zambi, kuli iye hanafu. (Efw 2:1; 1Ti 5:6) Alioze, tuvumbi a Zambi ashishika waze hanafu, kuli iye achili ni mwono, mumu upale wenyi wakuhindwisa afu kumuukamanunuka pundu.—Ro 4:16, 17.
Kutanga Mbimbiliya
(Luka 19:11-27) Alioze shimbu machipanjika ku yino yuma, yaweza kuatela chishima chikwo, mumu te hakamwihi ali ni Yerusaleme, mba eswe te kananyongo ngwo, Wanangana wa Zambi himuusoloka. 12 Kashika yamba ngwenyi, Umwe mutu mulemu yaya ku chifuchi kusuku mukutambula wanangana, akahiluke. 13 Iye yatambika kumi lia ndungo jenyi, yaaha kumi lia mbongo. Yamba kuli ayo ngwenyi, Sepenu najo ndo mungwiza. 14 Alioze enya chifuchi chenyi, yamuvwila kole, yatuma tunganda kunyima yenyi, ngwo, Kutusolo yono kutuyula. 15 Mba muze te hahiluka, se hatambula wanangana, yamba atambike ndungo waze aahele mbongo, hanga anyingike chize mweswe hanafumbula ha kusepa. 16 Mutangu yeza kumeso jenyi ngwenyi, Mwata, lumbongo we hanafumbula kumi lia mbongo jikwo. 17 Yamba kuli iye ngwenyi, Hiwalinga kanawa, uli ndungo mupema; mumu washishika ni chuma chikepekepe, pwako ni chiyulo cha kumi lia membo. 18 Wamuchiali yeza ngwenyi, Mwata, lumbongo we hanafumbula mbongo jitano. 19 Yamba kuli iye nawa ngwenyi, Pwako yena nawa helu lia membo atano. 20 Mukwo yeza ngwenyi, Mwata, tambula lumbongo we. Hinamufunga wa kuvunga ha chitambala. 21 Mumu nakuvwilile woma, mumu uli mutu mukalu: wakwanda chize kwatumbikile, wakucha chize kwakuwile. 22 Yamba kuli iye ngwenyi, Mu kanwa lia yena mwene mungukupatwila, ndungo mupi. Yena unanyingika ngwe nguli mutu mukalu, nakwanda chize chatumbikile, nakucha chize chakuwile. 23 Kuchi te kevwe kwahanyine lumbongo wami kuli akwa kusumbakenya mbongo, mba ha kwiza chami kachi namutambula ni mbwezo. 24 Iye yamba kuli waze anamanako ngwenyi, Chizenu kuli iye lumbongo, numuhane kuli yoze uli ni kumi lia mbongo. 25 O yamba kuli iye ngwo, Mwata, aye kumi lia mbongo ali najo. 26 Mumu ngunambe kuli yenu ngwami, Mweswe uli nacho kumakamwaha, alioze yoze keshi nacho, chipwe chize ali nacho kumakamuchizacho. 27 Alioze wano akwa kole jami; waze kazangile yami nguayule, anehenu kuno, nuashihe kumeso jami.
20-26 AGOSTO
YIKUMA YILEMU YA MU LIJI LIA ZAMBI | LUKA 21-22
“Ukuule Wenu Unakundama”
(Luka 21:25) Mba kumukukapwa yilayi mu tangwa ni kakweji ni matongonoshi. Hano hashi kupinda cha mavungu ni kulifwita, ha lundunjila wa kalunga-lwiji, ni mikanya yenyi.
Wanangana wa Zambi Muunongesa Akwa-Kole Jenyi
9 Yilayi mu malilu. Yesu kambile ngwenyi: “Matongonoshi a mwilu ni mbunga jo kechi katemuka; tangwa mulikalaa ha kuvumbuka ni kakweji keshi katwa mweji.” Kwamba pundu niumwe mutu kechi kahasa kuya kuli tusongo a mangeleja hanga afupe mweji, mumu ayo kechi kapwa nawa chishina cha pangu. Shina Yesu te kanasolola ngwenyi, mukukapwa yilayi mu malilu? Kota che te anambe. (Iza. 13:9-11; Joele 2:1, 30, 31) Kuchi atu waze makamona yuma yacho makevwa? Ayo ‘makapinda’ chinji ha mukunda wa yuma yacho. (Luka 21:25; Zefa. 1:17) Chochene, akwa-kole ja Wanangana wa Zambi, chize hali ‘mianangana a hashi ndo hali ndungo eswe,’ “kumakalezumioka ni woma, ha kutalatala yuma yize muyiza,” nawa makafupa uchinyino. Alioze ayo kechi kawana uchinyino uze muukaafunga ku ufwatulo wa Mwananga wetu.—Luka 21:26; 23:30; Uso. 6:15-17.
(Luka 21:26) Atu kumakalezumioka ni woma, ha kutalatala yuma yize muyiza ha yifuchi yeswe ya hashi, mumu tachi ja malilu kumujikanyika.
(Luka 21:27, 28) Hohene kumakamona mwe Mwana Mutu kaneza mu lelwa ni tachi ni uhenya unene. 28 Muze yino yuma muyiputuka kupwa, hetukenu, nutale kwilu; mumu ukuule wenu unakundama.”
w16 15/1 10-11 ¶17
Tusenu Tachi Hanga “Zango lia Undumbu Likalinduluke”!
w15 15/7 17-18 ¶13
“Ukuule Wenu Unakundama”!
Kuhengwola Yikuma Yilemu ya mu Mbimbiliya
(Luka 21:33) Lilu ni hashi kumuyikahwa, alioze maliji jami kechi kahwa nichimwe.
nwtsty, yikuma yakulilongesa ha Lu 21:33
Lilu ni hashi kumuyikahwa: Yisoneko yikwo yinasolola ngwo lilu ni hashi muyikanunga ku miaka yeswe. (Upu 9:16; Sam 104:5; Chi 1:4) Maliji a Yesu ha chisoneko chino, kanalumbunuka ngwo chipwe ngwe lilu ni hashi muyipalika, alioze maliji jenyi makamanunuka. (Tesa ni Mat 5:18) Kashika, lilu ni hashi lize Yesu ambile mulihasa kulumbunuka malilu ni hashi waze anavuluka mu mukanda wa Uso 21:1 ngwo, “lilu litangu ni hashi hatangu.”
maliji jami kechi kahwa nichimwe: Hanji, “maliji jami kechi kapalika.” Mu limi lia Ngregu liji kechi, ni liji nichimwe, kanasolola nyonga lia kulituna, ni kushindakenya ngwo, maliji a Yesu makanunga ku miaka yeswe.
(Luka 22:28-30) “Yenu nuli waze hananyongonona hamwe ni yami mu yeseko yami; 29 ngunanusela we wanangana, chizechene ngwe Tata wanguselewo. 30 Hanga nukalile, nukanwine ku mesa yami mu wanangana wami. Kumunukatwama ha ngunja nikupatwila kumi ni mavungu aali a Izalele.
w14 15/10 16-17 ¶15-16
Kumunukapwa “Munyachi wa Asasendote”
15 Muze te halinga Chiwanyino cha Mwene cha Ufuku, Yesu yalinga usendo ni tumbaji jenyi ashishika, uze akuvuluka ngwo, usendo wa Wanangana. (Tanga Luka 22:28-30.) Kulisa ni usendo ukwo uze Yehova akulinga, usendo uno, Yesu wika mwe waulingile ni tumbaji jenyi akuwayisa. Muze ambile ngwenyi, “chizechene ngwe Tata wanguselewo,” Yesu te kanahanjika hakutwala ku usendo uze Yehova alingile nenyi wa kumupwisa “sasendote ndo ku miaka ya mutolo, nikulita ni ngango ya Melekizeteke.”—Hepre. 5:5, 6.
16 Apostolo 11 kapwile hamwe ni Yesu ‘mu yeseko yenyi.’ Kashika, usendo wa Wanangana te muwaha ushindakenyo ngwo, makapwa hamwe nenyi mu malilu, nawa kumakatwama ha ngunja hanga akayule ngwe mianangana ni asasendote. Alioze hi wika ko apostolo 11 waze makapwa ni chiteli chino. Yesu kasolokele kuli postolo Yoano mu usolwelo ni kumulweza ngwenyi: “Yoze makumba mungumwaha kutwama hamwe ni yami ha nguja yami, chizechene ngwe ni yami nawa hingunakumbu, hingunatwama hamwe ni Tata ha ngunja yenyi.” (Uso. 3:21) Maliji wano kanasolola ngwo, usendo wa Wanangana kaulingile ni akwa-Kristu akuwayisa 144,000. (Uso. 5:9, 10; 7:4) Usendo uno we unahana ulite kuli ayo hanga akayule ni Yesu mu malilu. Chino mutuhasa kuchitesa ni ndungi yoze malinga umbachiso ni umwe mwanangana yoze unayulu, hachino neye malichinga mu wanangana wacho. Chizechene nawa, Yisoneko yinatesa akwa-Kristu akuwayisa ngwe, “ndungi” wa Kristu, umwe “virgem wa kulinanga” yoze alakenya kuhana ku ulo kuli Kristu.—Uso. 19:7, 8; 21:9; 2 Kori. 11:2.
Kutanga Mbimbiliya
(Luka 22:35-53) Iye yaahula ngwenyi, Muze nanutumine kunushi chikwama, chipwe chipakumuna, chipwe haku, nwahonene chuma chimwe, nyi? O yamba ngwo, Nichimwe. 36 Iye yamba kuli ayo ngwenyi, Alioze haliapwila yoze uli ni chikwama akachimbate, chizechene nawa chipakumuna; ni yoze keshi katana, akalanjise hina lienyi, akalande umwe. 37 Mumu ngunambe kuli yenu ngwami, Chatamba kumanununa chino chinasonewa ha kutwala kuli yami ngwo, Amwalwile hamwe ni yitanguke mumu yuma ya kutwala kuli yami songo yikwete. 38 O yamba ngwo, Mwene, tala, kwali kuno tutana aali. Aye yamba kuli ayo ngwenyi, Kunahu. 39 Yesu yatuhuka, yaya ngwe ndako yenyi ku mulundu wa Olivwe; ni tumbaji nawa yamukaula. 40 Muze hahetako, yamba kuli ayo ngwenyi, Lembenu hanga kunuchi kanjila mu cheseko. 41 Iye yasosoloka kuli ayo chipinji ngwe kukonga cha liwe; yaliumba ha makungunwa nikulemba ngwenyi, 42 Tata, nyi unapale, chiza kama musenge uno kuli yami, hindu upale we ulingiwe, hi upale wa yami ko. 43 Mungelo wa mwilu wasolokele kuli iye, nikumutakamisa. 44 Iye nikupinda, yalemba ni mbunge yeswe kuhiana, ni matukuta jenyi apwile ngwe masoto anene a manyinga anasotwoka ndwe ndwe ndwe hashi. 45 Ha kukatuka ku kulemba chenyi yeza kuli tumbaji twenyi, yaawana mu tulo mumu ha chinyengo. 46 Iye yamba kuli ayo ngwenyi, Kuchi te nuli mu tulo? Katukenu, nulembe, hanga kunuchi kanjila mu cheseko. 47 Shimbu machihanjika, mbunga kaneza, ni yoze jina lienyi, Yundase, umwe wa kuli e kumi ni aali, kanaatetekela. Yakundama kuli Yesu, yamumbeja. 48 Alioze Yesu yamba kuli iye ngwenyi, Yundase, unakunjika mwe Mwana mutu ni mbeju, nyi? 49 Muze waze amujingilikile hamona chize muchikapwa, yamba kuli iye ngwo, Mwene tulambe ni katana, nyi? 50 Mba umwe wa kuli ayo yalamba ndungo ya sasendote mukwa lutwe, yamuteta twitwi lienyi lia chindume. 51 Alioze Yesu yakumbulula ngwenyi, Kunahu! Lihumikizenu. Iye yasaminwe yenyi ha twitwi lienyi, yamuwuka. 52 Hohene Yesu yamba kuli asasendote akwa lutwe ni tupitau twa Tembele, ni makulwana, waze aneza ni kumukwata ngwenyi, Nuneza ngwe hali muhuza ni tutana ni mitondo, nyi? 53 Muze napwile hamwe ni yenu tangwa ha tangwa mu Tembele, kunwangukwachile: alioze ola yino niyenu, ni ya je tachi ja milima.
27 AGOSTO–2 SETEMBRO
YIKUMA YILEMU YA MU LIJI LIA ZAMBI | LUKA 23-24
“Twatamba Kupwa Akwa-kukonekena Akwetu”
(Luka 23:34) Yesu yamba ngwenyi, Tata, uakonekene kama; mumu kanyingikine chize analingi. O alianyinyine mazalo jenyi hakachi ko, ha kuta chela.
cl 297 ¶16
“Hanga Nunyingike Zango lia Kristu”
16 Yesu kembulwile kanawa zango lia tato mu jila yikwo—te “kakukonekena.” (Samu 86:5) Chino chasolokele nawa muze apwile ha mutondo wa lamba. Muze te anafu ha mutondo wa lamba, yika Yesu ambile? Shina kalwezele Yehova hanga amwese lamba waze te anamushiha? Maliji akasula waze Yesu ahanjikile kali wano: “Tata, uakonekene kama; mumu kanyingikine chize analingi.”—Luka 23:34.
(Luka 23:43) Yesu yamukumbulula ngwenyi, Pundu, ngwami, Musono uno kumukapwa hamwe ni yami mu Paraisu.
g 2/08 11 ¶5-6
Shina Zambi Kakukonekena Shili Yinene?
Yehova keshi kulihulikila wika ha shili, alioze kakutala nawa ha ndako ya mutu yoze walinga shili. (Izaia 1:16-19) Tunyongenu chikehe hali yivulumunyi waze ahachile hamwe ni Yesu. Ayo eswe kalingile shili yinene, kashika umwe wa kuli ayo ambile ngwenyi: “Yetu chamwenemwene chinatute; mumu tunatambula fweto ya kutela yitanga yetu; alioze yono [Yesu] kalingile nichimwe cha kupiasuka.” Maliji a yono chivulumunyi kanasolola ngwo, iye te kananyingika yimwe hakutwala kuli Yesu. Yino ye yamukwashile hanga alumune yitanga yenyi. Chino chinasoloka ha maliji waze ahanjikile muze etele kuli Yesu ngwenyi: “Ngwiwuluke kama muze muwiza mu wanangana we.” Kuchi Kristu akumbulwile kwita chino? Iye yamukumbulula ngwenyi, “Pundu, ngwami, Musono uno kumukapwa hamwe ni yami mu Paraisu.”—Luka 23:41-43.
Achinyonga ha chino: Kumbululo lia Yesu liasolwele keke yenyi kuli lunga yoze watayijile ngwenyi te katela kufwa ha mukunda wa yitanga yenyi yipi. Maliji wano kali a utakamiso! Kashika, mutuhasa kupwa ni ushindakenyo ngwetu, Yesu Kristu ni Tato, Yehova, makasolola keke kuli waze eswe akulikonyeka ni mbunge yeswe ha yuma yipi yize alingile ku mashimbu a kunyima.—A-Roma 4:7.
(Luka 24:34) Ngwo, Chamwenemwene Mwene hahinduka, hasoloka kuli Semone.
cl 297-298 ¶17-18
“Hanga Nunyingike Zango lia Kristu”
17 Chilweza chikwo cha ukonekeno wa Yesu, mutuhasa kuchimona ha mutapu uze Yesu asolwele zango kuli postolo Petulu. Kutushi kuhasa kuhamika ngwetu, Petulu te kakuzanga chinji Yesu. Ha tangwa 14 lia Nisane, ha ufuku wa kasula wa Yesu hano hashi, Petulu yamulweza ngwenyi: “Mwene, ngunahase kuya hamwe ni yena chipwe ku zuwo lia ususu chipwe ku kufwa nawa.” Alioze ha kupalika cha shimbu likehe wika, Petulu yalituna Yesu katatu keswe! Mbimbiliya yinatulweze yize yalingiwile muze Petulu alitunyine ha chisuho chamuchitatu ngwo: “Mwene watewulukile, watalile meso kuli Petulu.” Ni chinyengo cheswe ha shili yize alingile Petulu “yatuhuka yalila chikolo.” Ha tangwa lizeliene muze Yesu te hafwa, kota Petulu kalihulile ngwenyi, ‘Shina Mwene wami kangukonekena nyi?’—Luka 22:33, 61, 62.
18 Petulu kakashimbwile chinji mba anyingike kumbululo lia chihula chenyi. Yesu kamuhindwishile ha chimene cha tangwa 16 lia Nisane, nawa ha tangwa lizeliene yasoloka kuli Petulu. (Luka 24:34; 1 A-Korindu 15:4-8) Mumu liaka Yesu asolokele kuli postolo yoze walitunyine ngwenyi, Kamunyingikine? Yesu kota kafupile kumusolwela ngwenyi, kamukonekena nawa kakumuzanga chinji ni kumulemesa. Alioze Yesu kalingile nawa yuma yinji hanga evwise Petulu kuwaha.
Kuhengwola Yikuma Yilemu ya mu Mbimbiliya
(Luka 23:31) Mumu nyi malinga yino yuma ha mutondo wa wisu, kuchi makalinga ha mutondo umu?
nwtsty, chikuma chakulilongesa ha Lu 23:31
ha mutondo wa wisu, . . . ha mutondo umu: Yesu kota te kanahanjika hakutwala ku vungu lia A-Yunda. Vungu liacho, liapwile ngwe mutondo wa wisu uze te unayi ni kuma, mumu muze Yesu apwile hano hashi kwapwile amwe A-Yunda waze afulielele muli iye. Alioze, te kwasala akehe hanga ashihe Yesu, A-Yunda waze afulielele muli iye te maawahisa ni spiritu yisandu hanga alinge chihanda ku A-Izalele a ku spiritu. (Ro 2:28, 29; Nga 6:16) Ha mashimbu jacho, vungu lia Izalele a ku musunya te mafwa ku spiritu, ni kupwa ngwe mutondo umu.—Mat 21:43.
(Luka 23:33) Muze ahetele kuma kuze anavuluka ngwo, Kavwale, kuzekwene amuhachilile ha kulusu, ni yingulungu, umwe ku chindume, ni mukwo ku chimeso.
nwtsty, chinema
Musumali ku Chifwaha cha ku Kashijino
Chizulie chino chinasolola musumali wakuhata ku chifwaha cha kashijino wa mutu, musumali wacho te uli 11.5 cm ha usuhwe. Chifwaha chitangu, kachiwanyine ha mwaka wa 1968, muze te anashikulwola kusango ya Yerusaleme, nawa chinasoloka ngwo cha ha mashimbu ja A-Roma. Kushikulwola chize akulinga atu jacho chinasolola ngwo, misumali kota te kakuyizachisa hanga ahate nayo yingulungulu ha mitondo ya lamba. Musumali uno unalifu ni uze maswalele A-Roma ahachile nawo Yesu Kristu ha mutondo wa lamba. Chifwaha chacho kachiwanyine mu liwe, lize akuvulula ngwo utulikilo wa yifwaha, mwe te akusa yifwaha ya afu. Yino yinasolola ngwo, atu amwe waze te akuhata ha mitondo ya lamba te kakwaafunda.
Kutanga Mbimbiliya
(Luka 23:1-16) Mba chizavu cho cheswe yakatuka, yamutwala kuli Pilatu. 2 Yaputuka kumusuma ngwo, Twawanyine yono mutu nikuhengesa vungu lietu, nikukanjisa kufweta lijimu kuli Sesare, chikwo ngwenyi, Kristu mwe mwanangana yami mwene. 3 Pilatu yamuhula ngwenyi, Mwanangana wa A-Yunda yena, nyi? Iye yakumbulula ngwenyi, Yena unachambe. 4 Pilatu yamba kuli asasendote akwa lutwe ni mbunga ngwenyi, Chawanyine chitela nichimwe muli yono mutu. 5 Alioze alihalwile kuhiana chikolo ngwo, Kakuvundula atu eswe, nikulongesa kweswe mu Yundeya, nikuputuka ku Ngalileya ndo ku kuno. 6 Alioze muze Pilatu evwile ngwo, Ngalileya, yahula evwe nyi mwe lunga, Ka-Ngalileya. 7 Muze hasa chinyingi ngwe kanakatuka ku chifuchi cha Heronde, yamutuma kuli Heronde, se iye mwene wapwile mu Yerusaleme ha matangwa aze. 8 Muze Heronde hamona Yesu, yawahilila chikolo; mumu ha shimbu linene wazangile kumumona, mumu wevwile kulu ha kutwala kuli iye; wazangile kumumona kulinga chilayi chimwe. 9 Yamuhula ni maliji anji; alioze Yesu kakumbulwile nichimwe. 10 Asasendote akwa lutwe ni alongeshi a shimbi amanyine nikumusuma chikolo. 11 Heronde hamwe ni mbunga ya maswalale jenyi amulelesele, amulenyene, nikumujika hina lia mukambo lia uhenya, amuhilwishile nawa kuli Pilatu. 12 Heronde ni Pilatu alikwachile usepa ha tangwa lizeliene; mumu kunyima kwapwile kole hakachi ko. 13 Pilatu muze hakungulula asasendote akwa lutwe ni akwa kuyula ni atu, 14 yamba kuli ayo ngwenyi, Nwanehanga kuli yami yono mutu, ngwe umwe wakuhengesa atu; alioze yami, se namusopesanga kumeso jenu, chawanyine chitela nichimwe muli yono mutu, ha kutwala ku yize yuma nunamusumu nayo. 15 Chipwe Heronde nawa, ka: mumu namutumanga kuli iye; kumanyi, nichimwe chakutela kufwa kachilingile. 16 Kashika mungumulamba ni shikote, mungumutusula.