Yilwekelo ya Malongeso a Mukanda Wakuzachisa ha Kukunguluka cha Mwono Wetu ni Mulimo Wetu
5-11 NOVEMBRO
YIKUMA YILEMU YA MU LIJI LIA ZAMBI | YOANO 20-21
“Unanguzange Kuhiana Wano?”
(Yoano 21:1-3) Kulutwe lia yino yuma, Yesu yalisolola cheka nawa kuli tumbaji twenyi ku chitende cha Tiperia. Chapwile ngwe chino. 2 Kwapwile hamuwika Semone Petulu, ni Tomase, jina likwo ngwo, Ndilimu, ni Natanele wa ku Kena chihunda cha mu Ngalileya, ni ana ja Zebedeu, ni akwo aali a kuli tumbaji twenyi. 3 Semone Petulu yamba kuli ayo ngwenyi, Ami ngunayi mukutela yishi. O yamba ngwo, Ni yetu nawa mutuya hamuwika. Yatuhuka, yanjila mu ulungu; alioze ufuku uze kozele nikamwe.
(Yoano 21:4-14) Muze hikwacha chimene, Yesu yamana ha ngenge: hindu tumbaji kanyingikine ngwo, Iye Yesu. 5 Kashika iye yamba kuli ayo ngwenyi, Ana, nuli ni chimwe cha kulia nyi? Yamukumbulula ngwo, Ka. 6 Iye yamba kuli ayo ngwenyi, Telenu wanda ha sali lia chindume lia ulungu mba kumunuwana. Yatela, mba kahashile kuukoka nawa, mumu ha chizavu cha yishi. 7 Kashika kambaji yoze azangile Yesu yamba kuli Petulu ngwenyi, Yono Mwe Mwene, yazala chikuto chenyi, (mumu te kazalile) yalimbila mu chitende. 8 Alioze tumbaji akwo yeza mu wato (mumu te keshi kusuku ni ngenge, alioze ngwe kulakaji lia metro), nikukoka wanda wa too ni yishi. 9 Muze hatuhuka ha tunda, yamonaho kahia ka makala, ni tuyishi tuliho, ni mbolo. 10 Yesu yamba kuli ayo ngwenyi, Nehenu tuyishi tuze hinwoza haliapwila. 11 Semone Petulu yatutuka nikukokela wanda ku tunda, wa too ni yishi anene-anene, kulakaji ni makumi atano ni atatu (153); chipwe apwile anji hindu wanda kuwatanukine. 12 Yesu yamba kuli ayo ngwenyi, Tweyenu, nulie. Alioze niumwe wa kuli tumbaji twenyi wahamukine kumuhula ngwenyi, Yenu iya? Se kanyingikine iye mwe Mwene. 13 Yesu yakundama, yanda mbolo, yahana kuli ayo, ni tuyishi chizechene. 14 Chino che chisuho chamuchitatu Yesu yalisolola kuli tumbaji twenyi, muze te hahinduka hakachi ka afu.
(Yoano 21:15-19) Kashika muze te halia, Yesu yamba kuli Semone Petulu ngwenyi, Semone mwana Yona, unanguzange kuhiana wano, nyi? Iye yamba ngwenyi, Ewa, Mwene; yenu nunanyingika ngunanufwila. Yamba kuli iye ngwenyi, Lisa ana-mapanga jami. 16 Yamba kuli iye cheka nawa chisuho chamuchali ngwenyi, Semone mwana Yona, unanguzange, nyi? Yamba kuli iye ngwenyi, Ewa Mwene; yenu nunanyingika ngunanufwila. Yamba kuli iye ngwenyi, Funga mapanga jami. 17 Yamba kuli iye chisuho chamuchitatu ngwenyi, Semone mwana wa Yona, unangufwila, nyi? Petulu yevwa chinyengo mumu hamba kuli iye chisuho chamuchitatu ngwenyi, Unangufwila, nyi? Yamba kuli iye ngwenyi, Mwene, yenu nunanyingika yuma yeswe; yenu nunanyingika ngunanufwila. Yesu yamba kuli iye ngwenyi, Lisa mapanga jami. 18 Pundu pundu, ngunambe kuli yena ngwami, Muze wapwile mukweze walijichikile muya we, wendele kweswako wapalile; alioze muze mukakukwoka, mukolola moko je ni mukwo makakujichika muya, makakutwala kuze kwapalileko. 19 Chino wachambile hanga akalweze kufwa chize makachichimieka nacho Zambi. Muze te hamba chino, yamba kuli iye ngwenyi, Ngukaule.
nwtsty, yikuma yakulilongesa ha Yo 21:15, 17
Yesu yamba kuli Semone Petulu ngwenyi: Maliji waze Yesu ahanjikile ni Petulu kapwile ni ulemu unji, mumu te kanda kuchipalika matangwa anji chize muze Petulu alitunyine Yesu ha yisuho yitatu. Yesu kahulile Petulu yihula yitatu hanga anyingike nyi te Petulu kakumuzanga, hachino, “Petulu yevwa chinyengo.” (Yo 21:17) Sango jili ha Yo 21:15-17 kazachishileho maliji aali a Ngregu alisa: a·ga·paʹo, linalumbunuka zango, ni phi·leʹo, linalumbunuka kufwila. Yesu yahula Petulu yisuho yaali ngwenyi: “Unanguzange, nyi?” Ha yisuho yeswe Petulu yatayiza ni vumbi lieswe ngwenyi, “ngunanufwila.” Mba Yesu yamuhula chisuho chakasula ngwenyi: “Unangufwila, nyi?” Petulu yatayiza nawa ngwenyi, ewa. Yisuho yeswe yize Petulu atayijile, Yesu yashindakenya ngwenyi, zango liacho liatamba kutwala Petulu hanga alise ni “kufunga” tumbaji jenyi ku ufulielo, waze akuvuluka nawa ngwo mapanga jenyi. (Yo 21:16, 17; 1Pe 5:1-3) Yesu yecha hanga Petulu ashindakenye ha zango lienyi yisuho yitatu, mba yamwaha chiteli cha kufunga mapanga jenyi. Hakulinga chino, Yesu yakwasa Petulu kunyingika ngwenyi, chipwe ngwe kalitunyineyo katatu keswe, alioze hamukonekena.
unanguzange kuhiana wano, nyi?: Kulita ni chize akusoneka, liji linambe ngwo, “kuhiana wano,” mulihasa kupwa ni ulumbunwiso unji. Amwe akwa-kuhengola kakwamba ngwo, liji lino mulihasa kulumbunuka chino, “yena wakunguzanga chinji kuhiana tumbaji wano?” hanji “unanguzange kuhiana chize tumbaji wano akunguzanga?” Alioze, liji liacho linalumbunuka chino, yena “unanguzange kuhiana yino yuma?” yuma yacho yili yishi hanji yikwata yize te akutanayo yishi jacho. Kashika maliji a versu yacho mahasa kulumbunuka chino: ‘Yena wakunguzanga chinji kuhiana yikumba ya hano hashi hanji milimo? Nyi wakunguzanga, funga mapanga jami.’ Chihula chino te chinalite ni mwono uze Petu apwile nawo ku mashimbu a kunyima. Chipwe ngwe Petulu kapwile umwe wa kuli tumbaji atangu a Yesu (Yo 1:35-42), alioze ku uputukilo iye kakakawile Yesu ha mashimbu eswe. Hachino, aye yafuna ku mulimo wenyi wa kuta yishi. Ha kupalika cha amwe tukweji, Yesu yasanyika Petulu hanga eche mulimo wenyi wa kuta yishi apwe mukwa “kutela atu.” (Mat 4:18-20; Lu 5:1-11) Mba muze Yesu te hafwa, Petulu yamba ngwo, kanayi nawa ni kuta yishi, nawa tumbaji akwo yaya nenyi hamuwika. (Yo 21:2, 3) Kashika, hano kota Yesu te kanayi ku zuwo lia Petulu hanga anyingike chiyulo chize Petulu atamba kukwata: Shina Petulu te masa chitangu ku mwono wenyi mulimo wenyi wa kuta yishi, nyi mulimo uze Yesu amuhele wa kulisa mapanga jenyi?—Yo 21:4-8.
chisuho chamuchitatu: Petulu kalitunyine Yesu katatu keswe; alioze haliapwila Yesu kanamwehe nawa uhashi katatu keswe hanga asolole zango lienyi. Muze Petulu atayijile, Yesu yamulweza hanga asolole zango liacho mu yitanga, ha kusa mulimo usandu ha chihela chitangu ku mwono wenyi. Hamwe ni mandumbu jenyi akwo ajama, Petulu te malisa, matakamisa ni kufunga tumbaji ashishika a Yesu ku ufulielo. Chipwe ngwe tumbaji jacho kapwile akuwayisa ni spiritu, alioze te kanafupiwa kulia cha ku spiritu.—Lu 22:32.
Kuhengwola Yikuma Yilemu ya mu Mbimbiliya
(Yoano 20:17) Yesu yamba kuli iye ngwenyi, Kanda ungukakaminya; mumu kanda nguchizezuka kuli Tata. Alioze yako kuli mandumbu jami, ukambe kuli ayo ngwe, Munguzezuka kuli Tata kanda Tatenu, ni Zambi yami kanda Zambi yenu.
nwtsty, chikuma chakulilongesa ha Yo 20:17
Kanda ungukakaminya: Liji lia Ngregu haʹpto·mai mulihasa kulumbunuka “kukwata” hanji “kukakaminya; kulalaminha ku chimwe chuma.” Mu Mbimbiliya jimwe kakulumbununa maliji wano a Yesu ngwo: “Kanda ungukwata.” Alioze, Yesu te kaso kusolola ngwenyi, katambile kumukwata kuli Maria Ka-Mandala, mumu muze te hamuhindwisa mu ufwe amwe mapwo ‘kamukwachile ku molu,’ alioze aye kakalitunyine. (Mat 28:9) Kota Maria Ka-Mandala, te kananyongo ngwenyi, amu kwasala hakehe hanga Yesu azezuke mu malilu, kashika natamba kumukwata. Ha mukunda wa zango lize apwile nalio liakupwa hamuwika ni mwene wenyi, aye yakakaminya Yesu chakuhona kumwecha hanga aye. Hazehene, Yesu yakwasa Maria Ka-Mandala kunyingika ngwenyi, uchili hamwe no, kashika yamutuma hanga aye ni kulweza tumbaji jenyi hakutwala ku uhindukilo wenyi.
(Yoano 20:28) Tomase yamukumbulula ngwenyi, Mwene wami kanda Zambi yami.
nwtsty, chikuma chakulilongesa ha Yo 20:28
Mwene wami kanda Zambi yami!: Amwe akwa-kuhengwola kakunyonga ngwe Tomase te kanatalikisa maliji wano kuli Yesu, alioze, kwamba pundu te kanaatalikisa kuli Zambi, mwe Tato. Atu amwe kakwamba ngwo, kulita ni ulumbunwiso wa Ngregu yikulu, maliji jacho kanaatalikisa kuli Yesu. Chipwe ngwe chino chinalite, nihindu nyonga lia maliji “Mwene wami kanda Zambi yami’ mutuhasa kulinyingika kanawa nyi twatala ha ulumbunwiso wa Yisoneko yikwo. Amu yisoneko yinambe ngwo, Yesu katumine lusango kuli tumbaji jenyi ngwenyi, “Munguzezuka kuli Tata kanda Tatenu, ni Zambi yami kanda Zambi yenu,” kashika, kukushi chitela cha kutayiza ngwetu, Tomase kanyongene ngwenyi, Yesu te mwe Zambi mukwa-ndundo-jeswe. (Tala chikuma chakulilongesa ha Yo 20:17.) Tomase kevwile muze Yesu alembele kuli “Tato,” ni kumuvuluka ngwenyi, “Zambi wamwenemwene umuwika.” (Yo 17:1-3) Alioze, kota Tomase kavulukile Yesu ngwenyi, “Zambi yami” ha mukunda wa yitela yino: Iye te kakumona Yesu ngwe “umwe zambi,” alioze hi ngwe Zambi Mukwa-Ndundo-Jeswe ko. (tala chikuma chakulilongesa ha Yo 1:1.) Hanji iye kavulukile Yesu kulita ni chize tuvumbi a Zambi akushakulu te akuvuluka angelo ja Yehova, ngwe chize Yisoneko ya Hepreu yinasolola. Tomase kota te kananyingika kanawa sango hakutwala kuli tuvumbi ja Zambi, waze te akuhanjika ni angelo ni kumumona ngwe Yehova Zambi. (Tesa ni Upu 16:7-11, 13; 18:1-5, 22-33; 32:24-30; Kuy 6:11-15; 13:20-22) Kashika, Tomase kota kasanyikine Yesu ngwenyi, “Zambi yami” ni nyonga liacho, ha kunyingika ngwenyi, Yesu kali kaputu nawa kanganda wa Zambi wamwenemwene.
Kutanga Mbimbiliya
(Yoano 20:1-18) Ha tangwa litangu lia semana, Maria Ka-Mandala yaya ku fuka ha chimenemene, shimbu te kuchili milima, yamona liwe halichiza ku fuka. 2 Kashika yazomboka, yaheta kuli Semone Petulu, ni kuli kambaji mukwo, yoze azangile Yesu, iye yamba kuli ayo ngwenyi, Hachiza Mwene ku fuka, kutwanyingikine kuze amusa. 3 Kashika Petulu yatuhuka ni kambaji mukwo, yaya ku fuka. 4 O aali yazomboka hamuwika alioze kambaji mukwo yazomboka fuji kuhiana Petulu, yalianga kuheta ku fuka. 5 Iye ha kuhetama atalemo, yamona miya ya mahina a linyu yinapombo; hindu kanjililemo. 6 Semone Petulu nawa te unamukaula, yaheta, aye yanjila mu fuka; yamona miya ya mahina a linyu yinapombo, 7 ni chitambala chize chapwile ha mutwe wenyi, hi hamuwika ko ni miya ya mahina a linyu, alioze cha kuvunga homa ha kuhandunuka ukawacho. 8 Henaho kambaji mukwo nawa yanjila, yoze waliangile kuheta ku fuka, iye nawa yamona, yafuliela. 9 Mumu te Chisoneko cha Zambi chize chinambe ngwo, Chamutamba kuhinduka hakachi ka afu, kanda chialumbunuka. 10 Kashika tumbaji ayile ku mahio. 11 Alioze Maria wamanyine haze lia fuka nikulila. Kashika shimbu machilila, yahetama, yatala mu fuka; 12 yamona angelo aali, ni mazalo atoma, kanatwama umwe ku mutwe ni mukwo ku yiliato, kuze te kwapombele mujimba wa Yesu. 13 O yamba kuli iye ngwo, Pwo, kuchi te unalili? Iye yamba kuli ayo ngwenyi, Mumu hachiza Mwene wami, mba chanyingikine kuze amusa. 14 Muze te hamba chocho, ha kutewulukila kunyima, yamona Yesu kanamana, alioze kanyingikine ngwenyi, Iye Yesu. 15 Yesu yamba kuli iye ngwenyi, Pwo, kuchi te unalili? Iya unafupu’ iye se kanashinginyeka ngwenyi, Yono njimi, yamba kuli iye ngwenyi, Mwata, nyi nwamumbatanga kumwe, nungwambulwile kuze nwamusanga mba mungumutwala kweka. 16 Yesu yamba kuli iye ngwenyi, Maria! Aye yatewuluka, yamba kuli iye mu limi lia hepreu ngwenyi, Rabonai; linalumbunuka ngwo, Longeshi yami. 17 Yesu yamba kuli iye ngwenyi, Kanda ungukakaminya; mumu kanda nguchizezuka kuli Tata. Alioze yako kuli mandumbu jami, ukambe kuli ayo ngwe, Munguzezuka kuli Tata kanda Tatenu, ni Zambi yami kanda Zambi yenu. 18 Maria Ka-Mandala yaya, yambulwila tumbaji ngwenyi, Hinamona mwe Mwene; hamba yino yuma kuli yami.
12-18 NOVEMBRO
YIKUMA YILEMU YA MU LIJI LIA ZAMBI |YILINGA 1-3
“Chikungulwila cha Akwa-Kristu YichizalaToo ni Spiritu Yisandu”
(Yilinga 2:1-8) Muze tangwa lia Pentekoste hiliaheta, o eswe te hamuwika ali ni mbunge yimuwika muma mumuwika. 2 Susumuku mwilu mwejili lundunjila ngwe kutakumuka cha fuji ya tachi, yichizalisa zuwo lieswe, muze atwamine. 3 Mba yikusoloka kuli ayo malimi a kupula, ngwe milenge ya kahia; yatwama hali ayo eswe, mutu ni mutu. 4 Eswe azalile too ni Spiritu Musandu, yaputuka kuhanjika mu malimi eka, mwe Spiritu te kanaahanjikisa. 5 Mu Yerusaleme mwatwamine A-Yunda, akwa kulemesa Zambi, hakatuka hakachi ka mavungu eswe a hashi. 6 Ha kwivwa chuma chino, chizavu yichikungama, yichichingashana, mumu mutu ni mutu yaevwa nikuhanjika mu limi lienyi mwene. 7 Eswe yalishikishila, yakomoka, nikuliamba umwe kuli mukwo ni mukwo ngwo, Wano eswe anahanjika hi A-Ngalileya ko, nyi? 8 Mba kuchi yetu tunevu mutu ni mutu mu limi lienyi mwene, lize twasemukine nalio?
(Yilinga 2:14) Alioze Petulu yakatuka hamwe ni e kumi ni kashi, yakololoka ngwenyi, Yenu A-Yunda, ni yenu eswe nwatwama mu Yerusaleme, nyingikenu chino, panjikenu ku maliji jami.
(Yilinga 2:37, 38) Ha kwivwa chino alichokele mu mbunge, yamba kuli Petulu ni apostolo ngwo, Mandumbu, kuchi mutulinga? 38 Petulu yamba kuli ayo ngwe, Likonyekenu, anupapachise mutu ni mutu mu jina lia Yesu Kristu, ha ukonekeno wa milonga; mba kumunukatambula Spiritu Musandu chawana.
(Yilinga 2:41) Hohene waze atambwile liji lienyi kanawa, aapapashile. Awezele kuli ayo ha tangwa lizeliene ngwe tununu atatu (3,000) a atu.
(Yilinga 2:42-47) O anyongonwene mu longeso lia apostolo, nikuliendela, ni upalwilo wa mbolo, ni kulemba. 43 Woma wejile hali atu eswe, ni yipekesa ni yilayi yinji ayilingile ku moko ja apostolo. 44 Waze eswe afulielele apwile hamuwika, apwile ni yuma yeswe hamuwika. 45 O alanjishile upite wo ni yikumba yo, nikuyanyina kuli eswe, nikulita ni kuhona cha mutu ni mutu. 46 Mba tangwa ha tangwa, anyongonwene ni mbunge yimuwika mu Tembele, nikupalula mbolo ku zuwo ni zuwo, alile kulia cho ni uwahililo ni kutuwika cha mbunge, 47 nikuhalisa Zambi, nikuwana vumbi kumeso ja atu eswe. Mba Mwene tangwa ha tangwa wawezele ku chikungulwila waze atambwile ulamwino.
w86 1/12 29 ¶4-5, 7
Milambu Yize Yakuvwisa Mbunge Kuwaha
Ha tangwa litangu lize chikungulwila cha akwa-Kristu chaputukile, ha mwaka 33 M.J., 3000 a atu aha waze apapachishile kanyongonwene ni kulipatwila mbolo, ni kulemba hamuwika. Mumu liaka ayo alingile chino? Kachilingile hanga te ahase kukolesa ufulielo wo, ni ‘kunyongonona mu longeso lia apostolo.’—Yilinga 2:41, 42.
A-Yunda ni akwa-mavungu akwo waze te afuliela, te kakuya wika ku Yerusaleme ha mashimbu a Chiwanyino cha Pentekoste. Alioze, akwa-Kristu aha yazanga kununga mu Yerusaleme ha mashimbu anji hanga alilongese chinji ni kukolesa ufulielo wo waha. Chino te chinafupiwa kawashi-washi kwaha ukwaso wa kulia, ni mazuwo a kupomba. Atu jacho amwe te keshi ni mbongo ja kulanda kulia, alioze akwo te kali ni ndambu. Kashika akungile yuma ni kuyitetela kuli waze te anahono.—Yilinga 2:43-47.
Kulanjisa yikumba ni kuhana yawana, chapwile chuma chize mandumbu te akulinga kulita ni mbunge jo. Te keshi kwaashinjila kulanjisa yikumba yo hanji kuhana yawana; nawa te keshi kuchilinga hanga apwe yiswale. Alioze, te kakuchilinga ha zango lize te akwete hali mandumbu jo, kulita ni kapinda yoze wapwileko, ayo te kakulanjisa yikumba yo ni kuhana yawana yalita hanga akwase ha yize te yinafupiwa mu mulimo wa Wanangana.—Tesa ni 2 A-Korindu 8:12-15.
Kuhengwola Yikuma Yilemu ya mu Mbimbiliya
(Yilinga 3:15) Nwashihile mwe kaputu ka mwono; yoze Zambi wamuhindwishile hakachi ka afu. Ha chino yetu tuli yela.
it-2 543 ¶1
Yesu Kristu
“Kaputu ka mwono.” Yesu Kristu yahana mwono wenyi ungunu ngwe chitapo hanga asolole zango lize Tato akwete hali yetu, chipwe ngwe te kuliatutele. Chino yichashiwisa kulinunga cha Kristu ni tumbaji jenyi waze asakwile hanga akayule no mu malilu, nawa yichipwa chashi hanga Wanangana ukayule hano hashi. (Mat 6:10; Yo 3:16; Efw 1:7; Hep 2:5; tala ha chikuma RESGATE) Ha chino, aye yapwa “Kaputu [“Mwanangana,” KJ; JB] ka mwono” wa atu eswe. (Yi 3:15) Liji lia Ngregu azachishile hano linalumbunuka, “mwata,” linalite nawa ni lize azachishile hali Mose (Yi 7:27, 35) ngwo, “mukwa kuyula” wa Izalele.
(Yilinga 3:19) Kashika likonyekenu, nwalumuke, milonga yenu yikajimuke, hanga miaka ya kuhuzuluka yikeze ya ku meso ja Mwene
cl 265 ¶14
Zambi “Mukwa-Kukonekena”
14 Ukonekeno wa Yehova kanausolola ha mukanda wa Yilinga 3:19, unambe ngwo: “Kashika likonyekenu, nwalumuke, milonga yenu yikajimuke.” Liji lino ‘yikajimuke’ lili ni ulumbunwiso wa liji lia Ngregu lize linalumbunuka “kujimuna, . . . hanji kuhwisa.” Kulita ni amwe akwa-kuhengwola, chikuma chino chinatale ha kujimuna chuma chize twasoneka. Kuchi muchihasa kulingiwa? Ulombo uze te akuzachisa ku mashimbu akunyima, te kakuulinga ni makala, muli ni meya. Nyi te mukupalika mashimbu akehe chize haze mutu asonekanga, iye te mahasa kujimuna sona jacho ni chimwe chipuzu. Yino yinasolola kanawa keke ya Yehova. Muze iye akukonekena shili yetu, chakupwa ngwe kayijimuna yeswe ni chimwe chipuzu.
Kutanga Mbimbiliya
(Yilinga 2:1-21) Muze tangwa lia Pentekoste hiliaheta, o eswe te hamuwika ali ni mbunge yimuwika muma mumuwika. 2 Susumuku mwilu mwejile lundunjila ngwe kutakumuka cha fuji ya tachi, yichizalisa zuwo lieswe, muze atwamine. 3 Mba yikusoloka kuli ayo malimi a kupula, ngwe milenge ya kahia; yatwama hali ayo eswe, mutu ni mutu. 4 Eswe azalile too ni Spiritu Musandu, yaputuka kuhanjika mu malimi eka, mwe Spiritu te kanaahanjikisa. 5 Mu Yerusaleme mwatwamine A-Yunda, akwa kulemesa Zambi, hakatuka hakachi ka mavungu eswe a hashi. 6 Ha kwivwa chuma chino, chizavu yichikungama, yichichingashana, mumu mutu ni mutu yaevwa nikuhanjika mu limi lienyi mwene. 7 Eswe yalishikishila, yakomoka, nikuliamba umwe kuli mukwo ni mukwo ngwo, Wano eswe anahanjika hi A-Ngalileya ko, nyi? 8 Mba kuchi yetu tunevu mutu ni mutu mu limi lienyi mwene, lize twasemukine nalio? 9 A-Parto, ni A-Media, ni A-Elame, ni waze atwamine mu Mesopotamia, ni Yundeya, ni Kapandosea, ni Ponto, ni Azia. 10 ni Fwikia, ni Pamafwilia, ni Engitu, ni yihanda ya ku Libia yize yasulangana ni Sevwene, ni njize a ku Roma, ni A-Yunda, ni akwa kutayiza a ku mavungu, 11 ni A-kreta, ni A-Arabia, tunaevu nikuhanjika mu malimi a yetwene yilinga yinene ya Zambi. 12 O eswe, yalishikishila nikukakashana chikolo, nikuliamba umwe kuli mukwo ni mukwo ngwo, Kuchi chinalumbunuka? 13 Akwo yachimbunguna ngwo, Kanazala too ni vinyu yaha. 14 Alioze Petulu yakatuka hamwe ni e kumi ni kashi, yakololoka ngwenyi, Yenu A-Yunda, ni yenu eswe nwatwama mu Yerusaleme, nyingikenu chino, panjikenu ku maliji jami. 15 Mumu wano kazengeweleko, ngwe yenu nunashinginyeka; mumu tuli ha ola yamuchitatu wika ya mwalwa; 16 alioze chino hanachihanjika ku kanwa lia profeta Joele ngwenyi, 17 Kumuchikapwa ha matangwa a kusula, chocho anambe Zambi ngwenyi, Kumungukazukwila Spiritu hali atu eswe; mba anenu a malunga ni anenu a mapwo kumakaprofeteza, ni akweze jenu kumakamona usolwelo, ni makulwana jenu kumakalota yilota. 18 Ewa, chipwe hali ndungo jami a malunga ni hali ndungo jami a mapwo mungukazukwila Spiritu wami ha matangwa aze; mba kumakaprofeteza. 19 Mungukalweza yipekesa mwilu, ni yilayi hashi; manyinga, ni kahia, ni chishichishi cha mwishi. 20 Tangwa kumulikalumuka milima, ni kakweji kumakalumuka manyinga, shimbu tangwa lia Mwene kanda liza, tangwa lize linene, lia uhenya. 21 Mba kumuchikapwa, mweswawo matambika ha jina lia Mwene kumakamulamwina.
19-25 NOVEMBRO
YIKUMA YILEMU YA MU LIJI LIA ZAMBI | YILINGA 4-5
“Ahanjikile Liji Lia Zambi Ni Hamu”
(Yilinga 4:5-13) Muze hikwacha akwa kuyula jo ni makulwana ni alongeshi a shimbi akungulukile ku Yerusaleme, 6 ni Anase sasendote mukwa lutwe hamwe ni Kayafwa, ni Yoano, ni Alexandre, ni eswe a ku munyachi wa sasendote mukwa lutwe. 7 Muze te haatumbika mukachi, yaahula ngwo, Ni tachi jika, hanji mu jina lika, nunakalinga chino? 8 Hohene Petulu, kanazala too ni Spiritu Musandu, yamba kuli ayo ngwenyi, Akwa kuyula ja atu, ni makulwana a Izalele, 9 nyi, etu musono nunatusopesa ha kutwala ku chitanga chipema chize anakalinga kuli yono chilema, ni chize anakamupwisa mungunu; 10 nyingikenu eswe, ni atu eswe a Izalele ngwetu, Mu jina lia Yesu Kristu Ka-Nazare, iye yenu nwahachilile ha kulusu, Zambi wamuhindwishile hakachi ka afu, ku tachi jenyi yono kanamana kuno kumeso jenu mungunu. 11 Iye lie liwe lize yenu tungi nwalitunyine, haliapwila kuliapwa liwe lia helu lia ha mbango. 12 Ulamwino wakuhi muli mukwo niumwe: mumu chipwe jina lieka liakuhi kushi lia lilu, nilimwe, lize hanalihana hakachi ka atu; atulamwine nalio. 13 Ha kumona hamu lia Petulu ni Yoano, kananyingika ngwo, Wano kajaminyine ha kulilongesa, kalongolokele ha masona, akomokene. O yaasa chinyingi ngwo, Wano apwile hamwe ni Yesu.
w08 1/9 15, mushete
Yuma Yize apanjikile ni Yisoneko Yisandu—Yisoneko ni Akwa-Kristu Atangu
Shina Apostolo Kakalongele?
Akwa-kuyula ni makulwana a mu Yerusaleme “ha kumona hamu lia Petulu ni Yoano, kananyingika ngwo, Wano kajaminyine ha kulilongesa, kalongolokele ha masona, akomokene.” (Yilinga 4:13)
Shina apostolo kakalongele lume? Kulita ni chikuma chino, mukanda The New Interpreter’s Bible [Ulumbunwiso waha wa Mbimbiliya] unambe ngwo: “Maliji jacho, kota twatambile kwaanyonga ngwe chize aasonekene, ngwe Petulu ni Yoano kakalongele hanji nawa ngwe te keshi kuhasa kutanga chipwe kusoneka. Alioze, ayo kamwene wika kalisa munene yoze wapwile hakachi ka akwa-kuyula ni apostolo.”
w08 15/5 30 ¶6
Sango Jilemu ja mukanda wa Yilinga
4:13—Shina Petulu ni Yoano Kalongele? Ewa, kalongele. Te kakwaavuluka ngwo, “kajaminyine ha kulilongesa, kalongolokele ha masona,” mumu ayo kakalongele ku mashikola ja A-Yunda ni kwafumba mu malongeso a ulembelo wo.
(Yilinga 4:18-20) Mba yaatambika, yaakanjisa ngwo, Kanda nuhanjika nichimwe, chipwe kulongesa mu jina lia Yesu. 19 Alioze Petulu ni Yoano, yaakumbulula ngwo, Shina chinate ku meso ja Zambi kupanjika kuli yenu nyi shina kuli Zambi, chipatulenu yenwene: 20 mumu yetu kutwahashile kulitwamina kwambujola yuma yize twamwene, ni twevwile.
(Yilinga 4:23-31) Ha kuaecha, ayile kuli atu jo, mba yaambulwila yize yeswe asasendote akwa lutwe ni makulwana ambile kuli ayo. 24 O, muze hachivwa, yahetula liji lio ni mbunge yimuwika kuli Zambi, ni kwamba ngwo, Mwene, mwe Zambi yenu, yoze watangile lilu ni hashi ni kalunga-lwiji, ni yize yeswe yilimo. 25 Yenu, ni Spiritu Musandu ku kanwa lia kulwetu Ndawichi, kavumbi kenu, nwambile ngwenu, Kuchi te akwa mavungu analikungulula ni chizungozungo, ni e atu anapukuna yuma yamokomoko? 26 Mianangana a hashi akatukile, e miata akungulukile hamuwika, mukulimika ni Mwene, ni kulimika ni Kristu yenyi. 27 Mumu chamwenemwene mu limbo lino, Heronde ni Poshu Pilatu, hamwe ni akwa mavungungu ni A-Izalele akungulukile mukulimika ni Kavumbi kenu Musandu Yesu, yoze nwamuwayishile ni maji, 28 Mukulinga cheswacho kwoko lienu ni mana jenu afunjikile shimbu-kanda. 29 Haliapwila Mwene, talenu kama kukanjisa cho. Hanenu kama tachi kuli ndungo jenu akahanjike liji lienu hamu lieswe, 30 shimbu munwolola kwoko lienu mukuhindwisa; nikulinga yilayi ni yipekesa ku jina lia Kavumbi kenu Musandu Yesu. 31 Muze te halemba, lie zuwo muze akungulukile lianyikine; o eswe azalile too ni Spiritu Musandu, mba ahanjikile liji lia Zambi ni hamu.
it-1 160 ¶7
Apostolo
Milimo mu Chikungulwila Cha Akwa-Kristu. Muze spiritu yisandu ya Zambi ayizukwile hali apostolo ha Pentekoste, ayo yatakama chinji. Tupitulu atangu atano a mukanda wa Yilinga, kanasolola zango ni hamu lia apostolo ha kwambujola sango jipema ni uhindukilo wa Yesu, chipwe ngwe te kakwasa mu mazuwo a ususu, kwahungumiona, ni kwashiha kuli akwa-kuyula jo. Ha mashimbu atangu muze Pentekoste te hiyapalika, apostolo ni hamu lieswe nawa ni ukwaso wa spiritu yisandu, yokesa chinji yikungulwila ya akwa-Kristu. (Yi 2:41; 4:4) Mulimo wo wa kwambujola te kakuulingila wika mu Yerusaleme, mba yiulitanda ndo ku Samaria, nawa ha kupalika cha mashimbu, yiuheta hashi heswe.—Yi 5:42; 6:7; 8:5-17, 25; 1:8.
Kuhengwola Yikuma Yilemu ya mu Mbimbiliya
(Yilinga 4:11) Iye lie liwe lize yenu tungi nwalitunyine, haliapwila kuliapwa liwe lia helu lia ha mbango.
it-3 208 ¶8
Liwe Lia Helu Lia Ha Mbango
Samu 118:22 yinasolola ngwo liwe lize alitunyine kuli tungi, te lie mulipwa “lia helu lia mbango” (Hep., roʼsh pin·nahʹ). Yesu katongwele ni kutalikisa uprofeto wacho hali iye mwene, ni kulitesa mwene ngwe “liwe lia helu lia mbango” (Gr., ke·pha·leʹ go·niʹas, helu lia mbango). (Mat 21:42; Mar 12:10, 11; Lu 20:17) Ngwe chizechene liwe linene lia ha mbango ya zuwo liakusoloka, Yesu Kristu neye kali liwe linene lia chikungulwila cha akwa-Kristu akuwayisa ni spiritu, waze akutesa ni tembele ya uspiritu. Petulu ni neye katalikishile mukanda wa Samu 118:22 hali Kristu, ni kusolola ngwo, iye kapwile “liwe” lize atu alitunyine, alioze asakwile kuli Zambi hanga lipwe “lia helu lia mbango.”—Yi 4:8-12; tala nawa 1Pe 2:4-7.
(Yilinga 5:1) Alioze umwe lunga jina lienyi Ananiya, hamwe ni mukwo-pwo Safira, yalanjisa upite umwe.
w13 1/3 15 ¶4
Petulu ni Ananiya Kaliongele—Yika MutuhasaKulilongesa?
Ananiya ni mukwo-pwo kalanjishile munda hanga akwase atu waze apapachishile. Alioze muze atwalile mbongo kuli apostolo, Ananiya yamba ngwenyi, kahanyine mbongo jeswe. Alioze te kanaliongo! Iye kaswekele mbongo jikwo! Kashika, Zambi yakwasa Petulu kunyingika chikuma chacho, ha chino Petulu yalweza Ananiya ngwenyi: “Kwahanjikile mahuza kuli atu, alioze kuli Zambi.” Hazehene, Ananiya yaholoka yafwa! Hakupalika cha maola atatu, mukwo pwo neye yaya kuli Petulu. Alioze iye te kaso kunyingika yize yalingiwile kuli mukwo lunga, ni neye yalionga, ha chino yafwa.
Kutanga Mbimbiliya
(Yilinga 5:27-42) Muze te haaneha, aasele kumeso ja akwa kuyula. Mba sasendote mukwa lutwe yaahula ngwenyi, 28 Tunakanukanjisa ngwetu, Kanda nulongesa nawa mu jina lia lino. Kumanyi, hinunazalisa Yerusaleme ni longeso lienu, ngwe nunafupu kuneha manyinga ja yono mutu hali yetu. 29 Alioze Petulu ni apostolo yaakumbulula ngwo, Chatutamba kwononoka kuli Zambi, hi kuli atu ko. 30 Zambi ya tulamba twetu wahindwishile Yesu, yoze yenu nwashihile wakuzezeleka ha mutondo. 31 Aye Zambi wamunangamishine ku kwoko lienyi lia chindume akapwe Kaputu kanda Chilamwina, mukuhana kuli A-Izalele kulikonyeka ni ukonyeko wa milonga. 32 Yetu tuli yela ja yino yuma; ni Spiritu Musandu nawa, yoze Zambi hanahana kuli waze akumwononokena. 33 Muze hevwa chino, alichokele mu mbunge, yazanga kwashiha. 34 Alioze umwe hakachi ka akwa kuyula, iye Ka-Fwariseu, jina lienyi Ngamaliele, longeshi ya shimbi, mulemu kuli atu eswe, yamana, yamba atuhwise apostolo haze hakepe. 35 Iye yamba kuli akwo ngwenyi, Malunga a Izalele, keyelenu ha kutwala ku chize nunambe kulinga kuli wano atu. 36 Mumu kushi Teunda wasolokele, walifumanyishine ngwenyi, nguli munene. Atu amwe alinungine nenyi, ngwe kulakaji awana. Amushihile mba waze eswe amukawile amwanganyine, apwile amokomoko. 37 Kulutwe lia iye kwejile Yundase, Ka-Ngalileya, ha matangwa a kusoneka atu, yakoka atu anji kunyima yenyi. Iye nawa watokele, waze eswe amwononokene amwanganyine. 38 Haliapwila ngunambe kuli yenu ngwami, Litwaminenu ni wano atu, aechenu: mumu nyi kachi chiyulo chino hanji chitanga chino chinakatuka kuli atu, muchikajimuka. 39 Alioze nyi chinakatuka kuli Zambi, kunuchi kahasa kuchijimuna; kuchina hanji manuwana nunalitachika ni Zambi. 40 O yataa ku maliji jenyi. Muze te hatambika apostolo, yaalamba, yaakanjisa ngwo, kanda nukahanjika nawa mu jina lia Yesu, mba yaecha kuya. 41 Kashika apostolo yakatuka kumeso ja akwa kuyula, nikuwahilila se Zambi yaanyonga akwa kutela kusauka mumu ha lie jina lia Yesu. 42 Mba tangwa ha tangwa, mu Tembele ni ku zuwo ni zuwo, kalitwaminyineko kulongesa, nikwambujola Sango Lipema ngwo, Yesu iye mwe Kristu.
26 NOVEMBRO–2 DEZEMBRO
YIKUMA YILEMU YA MU LIJI LIA ZAMBI | YILINGA 6–8
“Chikungulwila Chaha Cha Akwa-Kristu Yichipwa mu Cheseko”
(Yilinga 6:1) Ha matangwa aze, tumbaji se hoka, yikupwa kulinyenyeta cha A-Ngresia kulimika ni A-Hepreu, mumu aminyine twamishi jo a mapwo ha kuakwasa tangwa ha tangwa.
“Chatutamba Kwononoka Kuli Zambi, hi Kuli Atu ko”
17 Haliapwila chikungulwila chaha te chinapalika mu yeseko yinji yize te yinapinjisa mandumbu. Yeseko yika? Tumbaji anji waze apapachishile te ngeji mu Yerusaleme, nawa te kanazange kununga hanga alilongese yuma yinji shimbu te kanda achihiluka kumahio. Tumbaji waze te atwama mu Yerusaleme yahana yawana ya mbongo hanga akwase najo waze te anahono kulia ni yikumba yikwo. (Yilinga 2:44-46; 4:34-37) Ha chino, yikusoloka umwe kapinda. “Ha kuakwasa tangwa ha tangwa” ni kwaaha kulia, “aminyine” hanji kulengulula twamishi a mapwo A-Ngresia. (Yilinga 6:1) Alioze, twamishi a mapwo A-Hepreu, te kaso kwalengulula. Mulonga wacho, wapwile katonde. Milonga yimwe kuyishi kuhandununa mandumbu, alioze katonde kakuhandununa chinji.
(Yilinga 6:2-7) Kashika e kumi ni aali yatambika chizavu cha tumbaji, yamba kuli ayo ngwo, kuchapemene yetu tuhichike liji lia Zambi, tukavumbike ku mesa. 3 Kashika mandumbu, fupenu hakachi kenu malunga shimbiali, akwa shindakenyo, a too ni Spiritu Musandu ni mana, hanga tuasele ku milimo yino. 4 Alioze yetu mutunyongonona ku kulemba ni ku uvumbiko wa liji lia Zambi. 5 Liji lino yilipemena chizavu cheswe. Mba yatongola Eshetevau, lunga wa too ni ufulielo ni Spiritu Musandu, ni Fwilipe, ni Prokoru, ni Nikanore, ni Timau, ni Parmena, ni Nikolau, mukwa kutayiza wa ku Andiakia. 6 Wano aasele kumeso ja apostolo: mba muze halemba, yasayika moko jo hali ayo. 7 Mba liji lia Zambi yilifumana; tumbaji yoka kuhiana mu Yerusaleme; mbunga yinene ya asasendote yononokena ku ufulielo.
“Chatutamba Kwononokena Kuli Zambi, hi Kuli Atu ko”
18 Apostolo waze apwile ni kukalakala ngwe chizavu cha tusongo, yamba ngwo, “kuchapemene yetu tuhichike liji lia Zambi, tukavumbike ku mesa.” (Yilinga 6:2) Alioze, mba te ahwise mulonga wacho, ayo yalweza tumbaji hanga asakule “malunga shimbiali, akwa shindakenyo, a too ni spiritu musandu ni mana,” waze apostolo te ‘masa ku milimo yacho.’ (Yilinga 6:3) Kakafupiwile wika malunga ajama ha mukunda wa kutetela atu kulia, alioze mumu lia mbongo, ni kulandalanda kulia, nawa hanga te asoneka kanawa mbongo jize te jakunjila ni jize te jakutuhuka. Malunga waze asakwile, eswe kapwile ni majina a Ngregu, yino yatakamishine twamishi a mapwo waze te akulengulula. Muze apostolo ahwishile kusakula malunga jacho shimbiali, mba ‘yaasela ku milimo yacho.’
(Yilinga 7:58–8:1) Yamumbila haze lia limbo, yamwasa mawe. Yela yalumbika mazalo jo ku molu ja umwe mukweze, jina lienyi, Saulu. 59 Chocho yasa mawe Eshetevau, aye te kanakololoka ngwenyi, Mwene Yesu, tambula kama spiritu yami. 60 Mba yaliumba makungunwa, yakololoka ni liji linene ngwenyi, Mwene kanda uatwika mulonga uno. Muze te hamba chino wayile tulo. Saulu te kanatayiza kufwa chenyi.
8 Ha tangwa lize kwaputukile yihungumiona yinene ha chikungulwila chize chapwile mu Yerusaleme. Eswe amwanganyine mwamwa mu yifuchi ya Yundeya ni Samaria, shina apostolo wika, ka.
Kuhengwola Yikuma Yilemu ya mu Mbimbiliya
(Yilinga 6:15) “Waze eswe atwamine mukuyula, ha kumuhulikila meso yamona meso jenyi ngwe ku meso ja mungelo.
Eshetevau—“wa Too ni Vumbi ni Tachi”
2 Haliapwila ku meso ja Eshetevau kunasoloka chimwe chuma chilemu. Akwa-kuyula kanatale kuli iye nawa kanamono ngwo ku meso jenyi kunapu “ngwe ku meso ja mungelo.” (Yilinga 6:15) Angelo kakwambujola sango ja Yehova Zambi, kashika ayo te akupwa ni hamu, kulihumikiza, ni ukulungunga. Yino ye yalingiwile kuli Eshetevau, chipwe akwa-kuyula waze apwile ni kumuvwila kole, kachimwene. Kuchi ahashile kulihumikiza?
(Yilinga 8:26-30) Alioze mungelo wa Mwene wahanjikile kuli Fwilipe ngwenyi, Katuka, uye ku sule mu jila yize ya puya ya kukatuka ku Yerusaleme nikupalumuka ku Ngaza. 27 Aye yakatuka, yaya. Kumanyi, umwe lunga, Ka-Etiopia, chilolo cha Kandase, mwanangana wa A-Etiopia, mukwa chiyulo ha upite wenyi weswe, te heza mukuwayila ku Yerusaleme. 28 Ha kuhiluka, te kanatwama mu temba lienyi, nikutanga mukanda wa profeta Izaia. 29 Spiritu yamba kuli Fwilipe ngwenyi, Kundama, uye ni temba lino. 30 Fwilipe yazomboka kuli iye, yamwivwa kanatange mukanda wa profeta Izaia. Fwilipe yamba ngwenyi, Unanyingika chize unatange, nyi?
Kwambujola “Sango Lipema” Hakutwala Kuli Yesu
16 Akwa-Kristu musono, kali ni chiwape cha kulinga mulimo ngwe uze Fwilipe alingile. Kanji-kanji, ayo kakuhasa kwambujola sango jipema ja Wanangana mu mutapu unji, ngwe muze anayi mu wenyi. Ha mashimbu amwe, ayo kakuwana mutu yoze unazange kulilongesa Mbimbiliya, alioze chino chishi kulingiwa chamulingiwila. Mumu Mbimbiliya yakwamba ngwo, angelo kakukwasa mulimo wakwambujola, hanga sango jacho jihete “ku minyachi yeswe, ni ku malimi eswe, ni kuli atu eswe.” (Uso. 14:6) Angelo kakukwasa mulimo wa kwambujola ngwe chize Yesu ambile. Ha chishima chenyi cha tiliku ni mwambu wamokomoko, Yesu kambile ngwenyi, ku matangwa akusula angelo e te mapwa “akwa kucha.” Aye yawezela nawa ngwenyi, angelo wano “kumakakunga yitalingiso yeswe ni waze akulinga uhulia, makaachiza mu wanangana wenyi.” (Mateu 13:37-41) Ha mashimbu waze ene, angelo te makunga waze eswe makayula no mu Wanangana wenyi, mba hi kulutwe lia matangwa te makunga nawa “mbunga yinene” ya “mapanga akwo” waze Yehova anazange hanga apwe mu ululikiso wenyi.—Uso. 7:9; Yoa. 6:44, 65; 10:16.
Kutanga Mbimbiliya
(Yilinga 6:1-15) Ha matangwa aze, tumbaji se hoka, yikupwa kulinyenyeta cha A-Ngresia kulimika ni A-Hepreu, mumu aminyine twamishi jo a mapwo ha kuakwasa tangwa ha tangwa. 2 Kashika e kumi ni aali yatambika chizavu cha tumbaji, yamba kuli ayo ngwo, kuchapemene yetu tuhichike liji lia Zambi, tukavumbike ku mesa. 3 Kashika mandumbu, fupenu hakachi kenu malunga shimbiali, akwa shindakenyo, a too ni Spiritu Musandu ni mana, hanga tuasele ku milimo yino. 4 Alioze yetu mutunyongonona ku kulemba ni ku uvumbiko wa liji lia Zambi. 5 Liji lino yilipemena chizavu cheswe. Mba yatongola Eshetevau, lunga wa too ni ufulielo ni Spiritu Musandu, ni Fwilipe, ni Prokoru, ni Nikanore, ni Timau, ni Parmena, ni Nikolau, mukwa kutayiza wa ku Andiakia. 6 Wano aasele kumeso ja apostolo: mba muze halemba, yasayika moko jo hali ayo. 7 Mba liji lia Zambi yilifumana; tumbaji yoka kuhiana mu Yerusaleme; mbunga yinene ya asasendote yononokena ku ufulielo. 8 Mba Eshetevau, wa too ni vumbi ni tachi, yalinga yipekesa ni yilayi yinene hakachi ka atu. 9 Alioze yikukatuka amwe akwa sunangonga yize ya A-Libertino, ni amwe a kuli A-Serene, ni a kuli A-Alexandria, ni kuli A-Selishia, ni ku Azia, mukuhamika ni Eshetevau. 10 Alioze kahashile kulimika ni mana ni Spiritu yoze ahanjikile nenyi. 11 Hohene ahanyine chijiko kuli amwe malunga akambe ngwo, Hitwamwivwa kanahanjika maliji a kushililika Mose ni Zambi. 12 O avundwile atu, mba makulwana, ni alongeshi a Shimbi, yalundumukina hali iye, yamukwata, yamuneha kumeso ja akwa kuyula. 13 Yasa yela ja mahuza, waze ambile ngwo, Yono mutu keshi kulitwamina kuhanjika maliji a kulimika ni zuwo linu lisandu, ni ye shimbi. 14 Mumu hitwamwivwa ngwenyi, Yono Yesu Ka-Nazare kumakonwona zuwo lino, iye kumakalumuna ndako jize atukunjikile Mose. 15 Waze eswe atwamine mukuyula, ha kumuhilikila meso yamona meso jenyi ngwe ku meso ja mungelo.