MUTWE WA KULILONGESA 34
MWASO 107 Zango Lize Akusolola Zambi
Chize Makulwana Akusolola Zango ni Keke Hali Waze Alinga Shili Yinene
“Utu wa Zambi unakukoko ulikonyeke.”—ROMA 2:4.
YIZE MUTULILONGESA
Mutumona yize makulwana a mu chikungulwila akulinga hanga akwase mandumbu waze alinga shili yinene.
1. Yika muyihasa kulingiwa kuli ndumbu yoze walinga shili yinene?
HA MUTWE wapalika, twamonangaho usongwelo uze postolo Paulu ahanyine ku chikungulwila cha Korindu hakutwala kuli lunga yoze walingile shili yinene. Chivulumunyi wacho kamuchijile mu chikungulwila, mumu kakalikonyekene. Alioze ngwe chize chisoneko cha mutwe uno chinasolola, ndumbu yoze walinga shili yinene mahasa kumukwasa hanga alikonyeke. (Roma 2:4) Kuchi makulwana a mu chikungulwila mahasa kukwasa umwe hanga alikonyeke?
2-3. Yika mutulinga nyi mutunyingika ngwetu umwe ndumbu kalinga shili yinene, nawa mumu liaka?
2 Nyi makulwana mahona kunyingika ngwo, umwe ndumbu mu chikungulwila kalinga shili yinene, ayo kechi kuhasa kumukwasa. Yika twatamba kulinga, nyi mutunyingika ngwetu, umwe ndumbu kalinga shili yinene yize muyihasa kumutwala hanga amuchize mu chikungulwila? Twatamba kumukolweza hanga afupe ukwaso wa makulwana a mu chikungulwila.—Iza. 1:18; Yili. 20:28; 1 Petu. 5:2.
3 Mba yika mutulinga nyi ndumbu wacho malituna kuhanjika ni makulwana? Ha chikuma chino, yetu mutuhasa kuhanjika ni makulwana hanga amukwase. Nyi twachilinga, mutusolwela ndumbwetu zango mumu kutwazangile kumutokesa. Nyi ndumbu wacho manunga ni kulinga yuma yipi, iye mapihisa usepa wenyi ni Yehova, mahasa nawa kupihisa lufuma mupema wa chikungulwila. Kashika ni hamu lieswe, twatamba kulinga yimwe mumu lia zango lize tukwete hali Yehova ni hali ndumbwetu yoze wavulumuna.—Samu 27:14.
CHIZE MAKULWANA AKUKWASA NDUMBU YOZE WALINGA SHILI YINENE
4. Nyonga lika makulwana akupwa nalio muze akulikungulula ni ndumbu yoze walinga shili yinene?
4 Nyi umwe mu chikungulwila malinga shili yinene, chizavu cha makulwana chakulikungulula hanga asakule mukachi ko mandumbu ajama atatu waze malinga komitea yize muyihanjika ni ndumbu wacho. Mandumbu jacho katamba kulikehesa ni kunyingika haze hasulila uhashi wo. Ayo kakusa tachi hanga akwase chivulumunyi alikonyeke, alioze kakunyingika ngwo katambile kushinjila mutu niumwe hanga alumune yitanga yenyi. (Shimbi 30:19) Makulwana kananyingika ngwo hi yivulumunyi eswe ko mapwa ni nyonga ngwe lia Ndawichi, yoze watayijile fumbo ni kulikonyeka. (2 Samue. 12:13) Yivulumunyi amwe, kakusakula kwehuka yiyulo ya Yehova. (Uputu. 4:6-8) Chipwe chocho, nyonga lia makulwana liakupwa kukwasa chivulumunyi hanga alikonyeke. Yiyulo yika yakusongwela makulwana muze malikungulula ni ndumbu yoze walinga shili yinene?
5. Yitanga yika makulwana akusolola muze analikungulula ni umwe chivulumunyi? (2 Timoteu 2:24-26) (Tala nawa chizulie.)
5 Makulwana kakumona chivulumunyi ngwe panga mulemu wa Yehova yoze watoka. (Luka 15:4, 6) Kashika, muze ayo analikungulula ni ndumbu yoze wavulumuna, keshi kuhanjika nenyi mu jila yikalu hanji kumuhisa. Chikwo nawa, keshi kunyonga ngwo chuma atamba kulinga chili wika kumuhula hanji kukunga sango. Shimbu achilinge, ayo kakulikolweza hanga asolole yitanga yize yili ha 2 Timoteu 2:24-26. (Tanga.) Makulwana kakulihumikiza; kakusolola umbovu ni zango hanga akwate ku mbunge ya ndumbu yoze walinga shili yinene.
Ngwe chizechene kafunga, makulwana kakulinga yize mahasa hanga akwase panga yoze watoka (Tala paragrafu 5)
6. Kuchi makulwana akululieka mbunge jo shimbu kanda achilikungulula ni chivulumunyi? (A-Roma 2:4)
6 Makulwana kakululieka mbunge jo. Ayo kakusa tachi hanga embulule mutapu uze Yehova akumwenamo chivulumunyi ni kwiuluka yize Paulu asonekene ngwenyi: “Utu wa Zambi unakukoko hanga ulikonyeke.” (Tanga A-Roma 2:4.) Makulwana katamba kwiuluka ngwo, ayo kali tufunga waze ali mushi lia chiyulo cha Kristu. (Iza. 11:3, 4; Mateu 18:18-20) Shimbu kanda achilikungulula ni chivulumunyi, komite ya makulwana yize asakula; yakulemba ni kupukuna ha nyonga lio litangu: kukwasa chivulumunyi hanga alikonyeke. Ayo kakuhengwola mu Mbimbiliya, mu mikanda yetu ni kulemba kuli Yehova hanga ete malinjekela. Ayo kakuhengwola nawa chize mwono wa ndumbu wacho wapwile kunyima, ni chize yino yamutwala anyonge ni kulinga yimwe yuma.—Yishi. 20:5.
7-8. Kuchi makulwana mahasa kwimbulula kulihumikiza cha Yehova muze analikungulula ni chivulumunyi?
7 Makulwana kakwimbulula kulihumikiza cha Yehova. Ayo kakwiuluka chize Yehova apwile ni kumona yivulumunyi ku shakulu. Ngwe chilweza, Yehova kalihumikijine muze ahanjikile ni Kene ha kumutoweza hakutwala ku yuma yipi yize te muyiza ku shili yenyi, ni kumulweza ngwo mamuwahisa nyi mononoka. (Uputu. 4:6, 7) Yehova kahanyine yiyulo kuli Ndawichi kupalikila muli profeta Natane, yoze watele chishima chize chamukwachile ku mbunge. (2 Samue. 12:1-7) Chikwo nawa, vungu lia Izalele liasolwele uhulia ha yisuho yinji, chocho Yehova yanunga ni kwakwasa “tangwa ha tangwa” kupalikila muli aprofeta jenyi. (Jere. 7:24, 25) Yehova te keshi kushimbwila ngwo, atu alikonyeke mba aputuke kwakwasa. Shimbu achilinge, iye te kakulianga kuya ni kwakwasa hanga alikonyeke.
8 Makulwana kakwimbulula chilweza cha Yehova ha kukwasa atu waze alinga shili yinene. Ngwe chize 2 Timoteu 4:2 unambe, ayo kakuhanjika ni ndumbu wacho ni “kulihumikiza cheswe.” Yimwe nota ya estudo ha versu yino, yakuhanjika ha yitanga yize mukulwana atamba kusolola, ngwo: “Iye katamba kuhwima mbunge ni kulihumikiza ha kukolweza chivulumunyi hanga asolole nyonga lienyi lia kulinga yuma yalita. Nyi mukulwana malivutula ni kawashi, iye mahasa kutwala ndumbu yoze wavulumuna hanga ahone kupanjika chiyulo hanji kulikonyeka.”
9-10. Kuchi makulwana mahasa kukwasa chivulumunyi hanga anyonge ha yize alinga?
9 Makulwana kakweseka kunyingika yize yatwala umwe ndumbu kulinga shili yinene. Ngwe chilweza, ayo kakuhengwola yihula yino: Shina usepa wa ndumbu wacho ni Yehova wakeketela hakehe-hakehe mumu liakulengulula longeso lia Mbimbiliya hanji kwecha kuya mu munda? Shina kulemba chenyi hichinapu cha helu-helu, nawa keshi kulemba mashimbu eswe? Shina haneche hanga usolo upi umusongwele? Masepa jenyi aya? Ku yiheho ya mutapu uka akuya, nawa yinema yika akutala? Kuchi yuma yino yakukwata ha kunyonga chenyi ni ha yuma yize akuzanga? Shina iye kananyingika ngwo, yiyulo yize akwata ni yitanga yenyi yevwisa Yehova yikola ku mbunge?
10 Makulwana mahasa kuhula ndumbu wacho yihula yize muyimukwasa hanga anyonge chize yuma alinga yamutwala ku shili ni kupihisa usepa wenyi ni Yehova. Alioze ayo machilinga mu jila yipema chakuhona kuhula yuma yize yinatale wika ha mwono wa mutu hanji yinatale hali mutu mwene yize o kafupiwile kunyingika. (Yishi. 20:5) Chikwo nawa, kupalikila mu yilweza hanji yishima, ayo mahasa kukwasa ndumbu wacho hanga anyonge ni kumona ngwo, yize alinga yili yipi ngwe chize Natane alingile kuli Ndawichi. Nyi machilinga, hanji ha kukunguluka chitangu chize mapwa nenyi, ndumbu wacho maputuka kunyingika ulemu wa yize alinga ni kunyonga kanawa ha yitanga yenyi. Yino muyihasa kumutwala hanga alikonyeke.
11. Yika Yesu alingile hali yivulumunyi?
11 Makulwana kakulikolweza hanga embulule Yesu. Muze ahanjikile ni Saulu wa ku Tarsu, Yesu kamuhulile chihula chize chamutwalile hanga ahanjike yize yapwile mu mbunge yenyi, ngwenyi: “Saulu, Saulu, mumu liaka unanguhungumiona?” Ha kulinga chino, Yesu yakwasa Saulu hanga anyingike ngwo, yuma yize apwile ni kulinga yapwile yipi. (Yili. 9:3-6) Mba hakutwala kuli “Jezebele,” Yesu yamba ngwenyi: “Namuhele mashimbu hanga alikonyeke.”—Uso. 2:20, 21.
12-13. Kuchi makulwana mahasa kuhana mashimbu kuli chivulumunyi hanga alikonyeke? (Tala nawa chizulie.)
12 Ha kwimbulula Yesu, makulwana keshi kulipupwisa kukwata chiyulo ha kunyonga ngwo, chivulumunyi wacho kechi kulikonyeka. Amwe mahasa kulikonyeka muze makunguluka ha chisuho chitangu ni mandumbu a mu komite, alioze akwo kwakupalika mashimbu. Kashika, makulwana mahasa kulikungulula ni chivulumunyi ha yimwe yisuho, hanji hanyima lia kukunguluka chitangu, chivulumunyi maputuka kunyonga ha yize amulweza. Chino muchihasa nawa kumukwasa alikehese ni kuputuka kukundama kuli Yehova mu yilemba. (Samu 32:5; 38:18) Hachino, ha kukunguluka chikwo chize mapwa nacho, iye mahasa kusolola nyonga lialisa ni lize asolwele ha kukunguluka chitangu.
13 Mba akwase chivulumunyi alikonyeke, makulwana kakulisa mu chihela cha ndumbu wacho ni kumusolwela keke. Ayo kakulemba kuli Yehova hanga awahise tachi jo ni kushimbwila ngwo, ndumbwo matayiza upi wenyi ni kulikonyeka.—2 Timo. 2:25, 26.
Makulwana mahasa kulikungulula ni chivulumunyi ha yimwe yisuho hanga amwehe mashimbu alikonyeke (Tala paragrafu 12)
14. Iya watela uhaliso ha kulikonyeka cha umwe chivulumunyi; mumu liaka?
14 Muze umwe chivulumunyi akulikonyeka, yetu eswe twakuwahilila chinji. (Luka 15:7, 10) Iya wakutambula uhaliso ha chikuma chino? Shina makulwana a mu chikungulwila? Iwuluka yize Paulu asonekene hakutwala kuli yivulumunyi ngwenyi: “Hanji Zambi maakwasa hanga alikonyeke.” (2 Timo. 2:25) Hakutwala ku versu yino, yimwe nota ya estudo yinambe ngwo: “Ha kwalumuka chino chilemu, Yehova mwe watela uhaliso hi atu ko. Iye mwe wakukwasa Mukwa-Kristu yoze wapianguka hanga alumune mutapu wakunyonga ni yitanga yenyi. Paulu yanunga ni kutongola mihuko yipema yize yakwiza ku kulikonyeka chacho, ngwenyi, yino yakukwasa chivulumunyi hanga apwe ni chinyingi cha umwenemwene ni kupwa ni manyonga alita waze mamukwasa kwehuka miheto ya Satana.—2 Timo. 2:26.”
15. Kuchi makulwana mahasa kununga ni kukwasa chivulumunyi yoze walikonyeka?
15 Muze umwe chivulumunyi akulikonyeka, komite ya makulwana waze anatale ha chikuma chacho kakulilulieka hanga amumeneke ni kumwaha ukwaso uze anafupu hanga ahase kukumba yeseko ya Satana ni kulinga yuma yalita. (Hepre. 12:12, 13) Tunanyingika ngwetu, makulwana kechi kulweza mutu niumwe hakutwala ku yize chivulumunyi alinga. Mba yuma yika mandumbu mu chikungulwila atamba kunyingika?
“KUMIKA KUMESO JA MBUNGA”
16. “Mbunga” waze Paulu atongwele ha 1 Timoteu 5:20 aya?
16 Tanga 1 Timoteu 5:20. Paulu kasonekenene mukulwana-ni-mukwo Timoteu mukanda uno, ni kumulumbunwina yize te malinga hali atu “waze akuvulumuna.” Yika maliji wano analumbunuka? Maliji wano kalumbunukine ngwo, “mbunga” hanji ngwetu, mandumbu eswe mu chikungulwila katamba kwalweza lusango wacho. Alioze kapwile ni kuhanjika hali amwe waze hanji te hanyingika kulu shili yacho. Kota atu jacho kamwene yitanga yipi ya chivulumunyi, hanji kapwile waze chivulumunyi mwene alwezele shili yenyi. Chakuhona kuyisolola ha mbunga, makulwana malweza kusesa mandumbu jacho ngwo, hahwisa mulonga wacho; nawa ngwo chivulumunyi katambula ukwaso.
17. Nyi chikungulwila cheswe muchinyingika hanji muchikanyingika kulutwe ngwo umwe ndumbu kalinga shili yinene, mutambi wa mutapu uka akutwa; nawa mumu liaka?
17 Ha yisuho yimwe, muchihasa kupwa ngwe shili yacho hayinyingika kulu mu chikungulwila cheswe hanji makayinyingika kulutwe. Ha chikuma ngwe chino, “mbunga” yacho muyihasa kupwa mandumbu eswe mu chikungulwila. Hachino, umwe mukulwana wa mu chikungulwila matwa mutambi ngwo, ndumbu nganji, kamwaha fumbo. Mumu liaka akutwa mutambi wacho? Paulu kalumbunwine ngwenyi, hanga “chipwe chilweza kuli atu akwo” ahone kulinga shili yinene.
18. Kuchi makulwana mapwa ni kutala ha chikuma cha akwa-kwambujola waze kanda achikumbanyisa miaka 18 nyi malinga shili yinene? (Tala nawa chizulie.)
18 Yika muyilingiwa nyi mukwa-kwambujola yoze kanda achikumbanyisa miaka 18 malinga shili yinene? Chizavu cha makulwana muchitongola makulwana aali hanga alikungulule ni kanuke wacho hamwe ni yisemi jenyi Akwa-Kristu.b Makulwana mahula yisemi jenyi yize o alinga hanga akwase mwano alumune yitanga yenyi ni kulikonyeka. Nyi kanuke matayiza chiyulo cha yisemi jenyi ni kwalumuna yitanga yenyi, makulwana wano aali mahasa kukwata chiyulo cha kwecha kuhanjika ha chikuma chacho. Mumu Zambi hanahane kuli yisemi chiteli chakufumba ana jo ni zango. (Shimbi 6:6, 7; Yishi. 6:20; 22:6; Efwe. 6:2-4) Ha yisuho yimwe, makulwana mafupa kunyingika nyi yisemi kanahane kuli mwano ukwaso uze anafupiwa. Mba yika muyilingiwako nyi kanuke yoze hanapapachisa manunga ni kulinga yuma yipi ni kulituna kwalumuna yitanga yenyi? Ha chikuma ngwe chino, komite ya makulwana atatu muyilikungulula ni kanuke wacho hamwe ni yisemi jenyi.
Muze umwe kanuke malinga shili yinene, makulwana aali malikungulula nenyi hamwe ni yisemi jenyi Yela ja Yehova (Tala paragrafu 18)
“YEHOVA KAKWETE ZANGO LINJI NI KEKE”
19. Kuchi makulwana akulikolweza hanga embulule Yehova ha chize akumona yivulumunyi?
19 Makulwana a mu komite kali ni chiteli kumeso ja Yehova cha kufunga chikungulwila chipwe chalinanga. (1 Kori. 5:7) Alioze, ayo nawa kakuzanga hanga chivulumunyi alikonyeke nyi muchilita. Kashika, kakusolola nyonga lialita ni kushimbwila ngwo, ndumbu yoze wavulumuna malumuna yitanga yenyi. Mumu liaka? Mumu ayo kakusa tachi hanga embulule Yehova yoze ‘ukwete zango linji ni keke.’ (Tia. 5:11) Tutalenu chize postolo Yoano asolwele zango kuli mandumbu chipwe ngwe te hapwa kashinakaji. Yasoneka ngwenyi: “Ana jami a zango, ngunanusonekena yuma yino hanga nuchine kulinga shili. Alioze nyi umwe malinga shili, tuli ni chikwashi yoze uli hamwe ni Tata, Yesu Kristu, mukwa-ululi.”—1 Yoa. 2:1.
20. Yika mutulilongesa ha mutwe uze muusulaho?
20 Chaluyinda, ha mashimbu amwe, ndumbu yoze walinga shili kakulituna kulikonyeka. Muze yino yakulingiwa, ndumbu wacho kakumuchiza mu chikungulwila. Yika makulwana akulinga ha chikuma ngwe chino? Mutumona chikuma chino mu yimako-yimako ha mutwe uze muusulaho mu kaposhi yono.
MWASO 103 Tufunga—Kali Yawana Kuli Atu
a Kunyima, chizavu chino cha makulwana te kakuchivuluka ngwo komite ya akwa-kusopesa. Alioze amu kusopesa chinalingi chihanda ku milimo ya makulwana wano, kashika kutuchi kupwa ni kwavuluka nawa chocho. Shimbu twavuluke chocho, mutupwa ni kwavuluka ngwo, komite ya makulwana.
b Chikuma chino chinatale nawa hali atu waze akufunga kanuke wacho kulita ni shimbi hanji asoko akwo waze akumulela.