“Ivwenu Kufumba Nukapwe ni Mana”
“Ana jami . . . ivwenu kufumba nukapwe ni mana.” —YISHIMA 8:32, 33.
1. Kuchi mutuhasa kupwa ni mana, nawa kuchi mana jacho akutukwasa?
MANA kakwiza kuli Yehova, nawa iye kakwaahana kuli akwo ni mbunge yeswe. Twakutanga ha Tiangu 1:5 ngwo: “Nyi kachi umwe wa kuli yenu mahona mana, akete kuli Zambi, yoze wakuhana kuli eswe ni kuvungumuna.” Mutapu umwe uze Zambi akutwehelamo mana uli wa kutayiza fumbo lienyi. Chino chakutufunga twehuke kulinga yuma yipi ni kutukwasa hanga tununge ni kukundama kuli Yehova. (Yishima 2:10-12) Nawa chakutwaha kutalatala cha mwono wa mutolo.—Yundase 21.
2. Kuchi mutuhasa kulilongesa kuzanga fumbo lia Zambi?
2 Chakupwa chikalu kutayiza fumbo hanji kumona upeme uze wakwizako, mumu lia kupwa yihenge hanji kuze twakolele. Alioze muze mutuzuka yiwape yize yakwiza ku fumbo lia Zambi ku mwono wetu, mba mutunyingika ngwetu iye katuzanga chinji. Yishima 3:11, 12, unatwambe ngwo: “Mwanami, kanda ulelesa kufumba cha Yehova.” Yiununga nawa ngwo: ‘Mweswe yoze Yehova akuzanga kakumukanjisa.’ Mutuhasa kupwa ni shindakenyo ngwetu Yehova kakuzanga hanga tuwahilile ku mwono wetu. (Tanga A-Hepreu 12:5-11.) Amu Zambi kanatunyingika kanawa, fumbo lienyi liapwa lipema nawa kakutwahalio muze tunalifupu. Ha mutwe uno, mutushimutwinaho yikuma yiwana ya fumbo: (1) kulifumba yetwene, (2) fumbo lize yisemi mahasa kuhana kuli ana jo, (3) fumbo lize twakutambula mu chikungulwila, ni (4) chuma chipi kuhiana yikola yize yakwiza ku fumbo lize mututambula.
MUMU LIAKA MUTUPWA NI MANA NYI MUTULIFUMBA YETWENE?
3. Kuchi mwana mahasa kupwa ni uhashi wa kulifumba mwene? Hana chilweza.
3 Nyi twakuhasa kulifumba yetwene, mutusongwela kanawa yitanga ni manyonga jetu. Kutushi kusemuka ni nyonga lia kulifumba yetwene, alioze twakulilongesalio. Chakutalilaho, muze mwana mafupa kulilongesa kwendesa kinga, chisemi mamukwachila ku kinga hanga ahase kuyendesa. Alioze kulutwe, muze mwana manyingika kujikiza ha kinga, chisemi mahasa kumwecha ha amwe mashimbu endese ukawenyi. Muze chisemi mapwa ni shindakenyo ngwenyi mwana hanyingika kwendesa, mamwecha hanga anunge ukawenyi. Chizechene nawa, muze yisemi malongesa ana jo ha ‘kwaafumba ni kukanyamisa cha Yehova’ ayo kanaakwase hanga anyingike kulifumba-ene ni kupwa ni mana.—A-Efwesu 6:4.
4, 5. (a) Mumu liaka kulifumba yetwene chikwete ulemu ku ‘utu waha’? (b) Mumu liaka kutwatambile kuhonga chipwe ngwe mutulinga uhenge?
4 Chino chinatale nawa hali atu waze akunyingika Yehova ku ukulwana. Chipwe ngwe kakulifumba-ene ku yimwe yuma, nihindu achili twanuke ku ufulielo. Alioze muze maputuka kuzala ‘utu waha’ ni kusa tachi hanga embulule Kristu, chocho makola ku ufulielo. (A-Efwesu 4:23, 24) Kulifumba yetwene muchitukwasa hanga twende “ni mana ni ululi ni uwayilo, ni kulikala utanganyanyi ni usolo wa hano hashi.”—Titu 2:12.
5 Alioze yetu eswe tuli yihenge. (Chilumbununyi 7:20) Kashika nyi twalinga shili, shina chinalumbunuka ngwo kutushi kuhasa kulifumba yetwene? Ka, hi chocho ko. Twakulilongesa ha Yishima 24:16 ngwo: “Mukwa ululi makalimbuka yisuho shimbiali, nihindu makatuka nawa.” Yika muyitukwasa mba tuhase ‘kukatuka nawa’? Kutuchi kuhasa kuchilinga ku tachi jetu wika, alioze ku tachi ja spiritu ya Zambi. (Tanga A-Fwilipu 4:13.) Mumu muhuko wa spiritu unachingi kulihumikiza, chize chinalumbunuka kulifumba yetwene.
6. Kuchi mutuhasa kupwa alongi apema a Liji lia Zambi? (Tala chizulie ha uputukilo.)
6 Kulemba, longeso lia Mbimbiliya ni kupukuna muchitukwasa nawa kulifumba yetwene. Mba nyi kulilongesa Mbimbiliya chapwa chikalu kuli yena hanji kuushi kuchizanga? Chipwe chocho, kanda uhonga. Jikijila kuli Yehova, iye makukwasa hanga upwe ni “usona” unji wa Liji lienyi. (1 Petulu 2:2) Eta kuli Yehova akukwase kulifumba yena mwene hanga uhase kuwana mashimbu akulilongesa Mbimbiliya. Muhasa kuputuka kulilongesa wika ha mashimbu akehe. Nyi wachilinga, hakehe-hakehe muchipwa chashi nawa muchizanga. Muwahilila mumu lia mashimbu waze wakupalikisa ha kupukuna ha chize Yehova akunyonga.—1 Timoteu 4:15.
7. Kuchi kulifumba yetwene muchitukwasa kulinga yize hitunatesa mu mulimo wa Yehova?
7 Kulifumba yetwene chakutukwasa hanga tulinge yize hitunatesa mu mulimo wa Yehova. Chakutalilaho, tata umwe kapwile ni kwivwa ngwe hatokesa zango lienyi mu mulimo wa Zambi, chocho yatesa kupwa pionelu wa shimbu lieswe. Kuchi kulifumba mwene chamukwashile? Iye katangile yikuma mu mikanda yetu yize yakuhanjika hakutwala ku upionelu nawa yalemba ha chikuma chacho. Kulinga chino yakolesa usepa wenyi ni Yehova. Nawa muze te akupwa ni mashimbu, te kakulinga upionelu wa shimbu likehe. Kakechele nichimwe hanga chimukwike; alioze yanunga ni kulihulikila ha yize atesele. Hakupalika cha amwe mashimbu, yapwa pionelu wa shimbu lieswe.
LELA ANA JE NI FUMBO LIA YEHOVA
Ana keshi kusemuka ni kunyingika chipi ni chipema, kashika kanafupiwa kwaafumba (Tala paragrafu 8)
8-10. Yika muyihasa kukwasa yisemi mba alele ana jo awayile Yehova? Hana chilweza.
8 Yehova hanahane yisemi chiteli cha kulela ana jo, ‘kwaafumba ni kwaakanyamisa cha Yehova.’ (A-Efwesu 6:4) Chino chili chikalu kuchilinga ha mashimbu wano. (2 Timoteu 3:1-5) Muze ana akusemuka, ayo keshi kunyingika upi ni upeme, nawa mbunge jo kujishi kupwa ni fumbo nilimwe. Kashika ayo kanafupiwa fumbo mba asongwele kanawa mbunge jo. (A-Roma 2:14, 15) Umwe mukwa-kuhengwola Mbimbiliya yalumbununa ngwenyi liji lia Ngregu “fumbo” mulihasa nawa kulumbunuka “kukola cha mwana,” hanji kulela mwana hanga ajame muze makola.
9 Muze yisemi mafumba ana jo ni zango, ana malivwa kanawa. Ayo malilongesa ngwo keshi ni utuswilo wa kulinga yuma yimwe, nawa yeswayo malinga ku mwono wo yikwete fweto. Kashika chili chilemu kuli yisemi akwa-Kristu kujikijila ha mana ja Yehova hanga aakwase kulela ana jo. Chize twakulela ana chalisa kulita ni kuze twatwama, nawa chakwalumuka hita shimbu. Chipwe chocho, yisemi waze akukaula shimbi ja Zambi keshi kukakajana ha yize atamba kulinga hanji kujikijila ha yilweza ni mana ja atu.
10 Mutuhasa kulilongesa ha chilweza cha Noa. Muze Yehova alwezele Noa hanga atunge ulungu, iye kakanyingikine chize te mautunga. Iye katambile kufuliela muli Yehova, nawa twakutanga ngwo, “chocho yalinga,” hanji yalinga kulita ni yeswe yize Yehova amulwezele. (Uputukilo 6:22) Mba yika yalingiwileko? Ulungu yiulamwina Noa ni asoko jenyi! Noa kapwile nawa chisemi yoze wafumbuka. Mumu liaka? Mumu kafulielele ha mana a Zambi. Noa kalongesele kanawa ana jenyi, nawa kapwile chilweza chipema, chino te hi chashi ko ha mashimbu waze Sanga lia meya te kanda lichiza.—Uputukilo 6:5.
11. Mumu liaka yisemi atamba kusa tachi hanga afumbe ana jo?
11 Nyi uli chisemi, shina ni yena muhasa kulinga “chocho”? Panjika Yehova. Eta Yehova hanga akukwase ulele kanawa ana je. Zachisa utowezo wa Liji lienyi ni wa mu ululikiso wenyi. Kulutwe lia matangwa, ana je kota makakusakwila chinji ha tachi jize wasele ha kwaakwasa! Umwe ndumbu yamba ngwenyi: “Nakusakwila chinji ha chize yisemi jami angulelele. Ayo kasele tachi hanga anguhete ku mbunge.” Iye kambile chocho mumu yisemi jenyi e amukwashile mba akolese usepa wenyi ni Yehova. Kwamba pundu, yisemi mahasa kusa tachi hanga alongese ana jo, alioze ana mahasa kuhichika Yehova. Chipwe chocho, chisemi yoze wakusa tachi hanga afumbe mwanenyi mahasa kupwa ni mbunge yitoma, ni kufuliela ngwenyi limwe tangwa makafuna kuli Yehova.
12, 13. (a) Nyi mwana mamusosolola mu chikungulwila, kuchi yisemi masolola ngwo kakwononokena Zambi? (b) Kuchi yisemi amwe ayukile ha kwononokena Yehova?
12 Cheseko chikalu kuli amwe yisemi hakutwala ku kwononoka chakusoloka muze masosolola mwano mu chikungulwila. Umwe pangi yoze asosolwele mwanenyi mu chikungulwila ni kukatuka ku zuwo yamba ngwenyi: “Te nakufupa chikuma mu mikanda yetu chize muchisolola ngwo munguhasa kupalikisa mashimbu ni mwanami hamwe ni mujikulu wami.” Alioze mukwo-lunga yamukwasa hanga amone ngwo ayo te keshi ni mulonga ha yize yinakalingiwa kuli mwano nawa ayo katamba kushishika kuli Yehova.
13 Hakupalika cha miaka, mwana yafuna mu chikungulwila. Naye yamba ngwenyi: “Haliapwila iye kakungusanyika hanji kungusonekena ha hita tangwa! Nawa yaputuka kunguvumbika hamwe ni mukwetu-lunga mumu kanyingikine ngwenyi twononokene kuli Zambi. Haliapwila tuli ni usepa upema.” Nyi mwane mamusosolola mu chikungulwila, kutala ‘mufuliela Yehova ni mbunge ye yeswe’? Shina musolola kuli Iye ngwe kuushi ‘kujikijila ha malinjekela ja yena mwene’? (Yishima 3:5, 6) Iwuluka ngwe, fumbo lia Yehova liakusolola mana waze akwete ni zango lienyi hali yetu. Kanda uvulama ngwe Yehova hanahane Mwanenyi hamukunda wa atu eswe, kuchingako ni mwane. Zambi kanazange hanga atu eswe azuke mwono wa mutolo. (Tanga 2 Petulu 3:9.) Kashika yisemi, nungenu ni kufuliela ngwo fumbo lia Yehova ni usongwelo wenyi yalita, chipwe ngwe kumwononokena muchinuvwisa yikola. Panjikenu fumbo lia Zambi, nawa kanda nulimika ni fumbo lienyi.
FUMBO MU CHIKUNGULWILA
14. Kuchi mutuhasa kuyuka ha usongwelo wa Yehova uze akutwaha kuli “kaselo wamwenemwene”?
14 Yehova hanalakenya kufunga, kusongwela ni kulongesa chikungulwila cha akwa-Kristu. Iye kakuchilinga mu majila alisa. Chakutalilaho, kasakwile Mwanenyi hanga asongwele chikungulwila, nawa Yesu yatongola “kaselo wamwenemwene” hanga atwehe kulia cha ku spiritu ni kutukwasa kukola ku ufulielo. (Luka 12:42) “Kaselo” wacho kakutwaha usongwelo upema hanji fumbo. Kota unewuluka chize wahashile kwalumuma manyonga ni yitanga ye ha pande jize wevwile hanji ha chikuma chize watangile ha mikanda yetu. Hachino, muhasa kuwahilila ha chize walumwine yitanga ye, mumu chinalumbunuka ngwo wecha Yehova hanga akufumbe.—Yishima 2:1-5.
15, 16. (a) Kuchi mutuhasa kuyuka ha mulimo wa makulwana mu chikungulwila? (b) Kuchi mutuhasa kukwasa makulwana mu chikungulwila evwe chiseke ha mulimo wo?
15 Kristu nawa hanase makulwana mu chikungulwila hanga achifunge. Mbimbiliya yakuvuluka mandumbu jacho ngwo “yawana kuli atu.” (A-Efwesu 4:8, 11-13) Kuchi mutuhasa kuyuka ha mulimo uze akulinga makulwana mu chikungulwila? Mutuhasa kwimbulula ufulielo ni yilweza yo yipema, nawa mutuhasa kukaula usongwelo uze akutwaha kupalikila mu Mbimbiliya. (Tanga A-Hepreu 13:7, 17.) Makulwana amu chikungulwila kakutuzanga nawa kanazange hanga tukundame kuli Zambi. Kashika, nyi mamona ngwo ha mashimbu amwe kutushi kukunguluka hanji zango lietu linakekema, kawashi-washi ayo mahasa kutukwasa. Ayo matupanjika kanawa, kututakamisa ni zango ni kutwaha usongwelo wa mana kupalikila mu Mbimbiliya. Shina wakumona ukwaso wo ngwe chilayi cha zango lia Yehova?
16 Iwuluka ngwe ha mashimbu amwe hi chashi ko makulwana kutwaha chiyulo. Kuchi wanyonga, shina chapwile chashi kuli profeta Natane kuhanjika ni Mwanangana Ndawichi muze afupile kusweka shili yinene yize alingile? (2 Samuele 12:1-14) Nawa, kuchi postolo Paulu evwile muze afumbile Petulu umwe wakuli apostolo 12, muze te anasolola katonde hakachi ka akwa-Kristu A-Yunda ni waze te hi A-Yunda ko? Paulu katambile kupwa ni hamu mba achilinge. (A-Ngalashia 2:11-14) Mba yika muyikukwasa kutayiza chiyulo chize makwaha kuli makulwana? Watamba kupwa mukwa-kulikehesa, nawa mwashi kuhanjika ne. Nyingika ngwe ukwaso uze anakwehe kuli makulwana unakatuka ha zango lia Zambi. Muyuka, nawa makulwana mevwa chiseke ha kulinga mulimo wo.
17. Kuchi makulwana akwashile umwe pangi?
17 Umwe pangi yamba ngwenyi, hamukunda wa yize yalingiwile ku mwono wenyi, chakumupwila chikalu kuzanga Yehova, nawa te kakulema ku mbunge. Yamba ngwenyi: “Yingunyingika ngwami natamba kuhanjika ni makulwana amu chikungulwila. Ayo kakangutenukinyine hanji kungwamba yuma yipi, alioze yangukolweza ni kungutakamisa. Hita kukunguluka, chipwe ngwe makulwana te kapwile ni milimo yinji, nihindu umwe wakuli ayo te kakuzanga kunyingika chize nguli. Hamukunda wa yize yalingiwile ku mwono wami, chapwile chikalu kuli yami kutayiza ngwo Zambi kakunguzanga. Alioze, Yehova kakuzachisa chikungulwila ni makulwana hanga asolole zango lienyi hali yami. Nakulemba ngwami kuchichi kamuhichika nilimwe tangwa.”
YIKA YAKUNEHA YIKOLA YINJI KUHIANA FUMBO LIESWALIO MUTUTAMBULA?
18, 19. Yika yakuneha yikola yinji kuhiana fumbo lieswalio mututambula? Hana chilweza.
18 Fumbo mulihasa kuneha yikola, alioze kwehuka fumbo lia Zambi chakuneha yikola yinji kuhiana. (A-Hepreu 12:11) Mutuhasa kulilongesa ha chilweza cha Kene ni cha Mwanangana Zedekia. Muze Zambi amwene ngwenyi Kene keshi kuzanga ndumbwenyi nawa kanazange kumushiha, iye yamutoweza ngwenyi: ‘Ufwatulo waka uli nawo? Kuchi te unanyakana ku meso? Nyi mulinga kanawa kechi kukutambula nyi? Alioze nyi kuwalingile kanawa shili kuyinautama ku chikolo. Nawa muyihasa kukumba; kashika sako tachi hanga uyikumbe.’ (Uputukilo 4:6, 7) Kene yalituna fumbo lia Yehova, yashiha mwanako, chocho yamona lamba ku mwono wenyi weswe. (Uputukilo 4:11, 12) Nyi Kene kapanjikile Zambi kachi te kakamwene lamba liacho.
19 Zedekia kakapwile ni tachi nawa te mwanangana mupi. Muze te anayula mu Yerusalema, atu kapwile mu lamba linji. Hita shimbu profeta Jeremia yatoweza Zedekia ngwo katamba kwalumuna yitanga yenyi. Alioze mwanangana yalituna fumbo lia Yehova, chocho yamona lamba linji kuhiana. (Jeremia 52:8-11) Yehova kazangile hanga tumone lamba liamutapu au!—Tanga Izaia 48:17, 18.
20. Yika muyikalingiwa kuli atu waze kutayiza fumbo lia Yehova ni waze keshi kulitayiza?
20 Musono, atu anji kakulelesa fumbo lia Zambi ni kulilengulula. Alioze, kwasala hakehe mutu mweswe yoze wakulengulula fumbo lia Yehova makamona lamba linji. (Yishima 1:24-31) Kashika, ‘tutayizenu fumbo tupwe ni mana.’ Yishima 4:13 unambe ngwo, “kakaminya ku kufumba chami, kanda uchehuka. Uchifunge kanawa mumu chapwa mwono we.”