Shina Atu Mahasa Kuhwisa Jita ni Mbwanja?

MANGUVULU KANESEKA KUHWISA KAPINDA WA MBONGO

Yize anazange kulinga: Kululieka miono ya atu. Chino muchihasa kululieka hanji kutepulula kapinda wa mbongo yoze wakuneha mbwanja yinji.

Mumu liaka chino chili chikalu? Manguvulu katamba kwalumuna mutapu uze akukalakala ni mbongo. Ha mwaka wa 2022, manguvulu kahanyine 34.1 bilhões ja dólar hanga akwase atu apwe ni mwono upema ku yihela yinji. Alioze mbongo jacho japwile jikehe kujitesa ni mbongo jize afwetele hanga afumbe najo maswalale.

“Twakishile mbongo jinji hanga tutepulule mbwanja kuhiana jize twahanyine hanga tukinde lume mbwanja jacho ni kufupa kupwa ni sambukila.”—António Guterres, secretario geral wa Nações Unidas.

Yize Mbimbiliya yinambe: Chipwe ngwe manguvulu ni ma ululikiso a hashi kaneseka kukwasa atu waze anahono, nihindu kechi kuhasa kuhwisa uswale.— Shimbi Yamuchiali 15:11; Mateu 26:11.

MANGUVULU KAKWESEKA KULIVWASHANA KUPALIKILA MU USENDO

Yize anazange kulinga: Kufupa kulivwashana ha kuhanjika zwalala hakutwala ku kapinda yoze ali nenyi ni kutesa usendo uze muuyukisa eswe.

Mumu liaka chino chili chikalu? Nguvulu umwe keshi kutayiza nyonga lia nguvulu mukwo, chipwe lume kuzanga kulivwashana. Kashika, tachi jize akusa hanga alivwashane jakulitokela.

“Kulivwashana chize manguvulu akweseka kufupa, muchihasa nawa kupihisa yuma, hanji kuneha mbwanja jikwo kulutwe lia matangwa.”—Raymond F. Smith, Dipolmacia Americana.

Yize Mbimbiliya yinambe: Atu katamba kufupa “sambukila.” (Samu 34:14) Alioze, atu anji musono “keshi kushishika, . . . ‘kechi kutayiza kulivwashana ni akwo,’ . . . chikwo nawa, kali “akwa-kukunjika akwo.” (2 Timoteu 3:1-4) Chipwe ngwe manguvulu kanazange kululieka yuma, nihindu ndako jino jipi jakwakwika kwehuka kapinda.

MANGUVULU KANESEKA KUTEPULULA UNJI WA MATA WAZE AKWETE

Yize anazange kulinga: Kutepulula hanji kwecha kupwa ni mata chipi-chipi mata anene-anene.

Mumu liaka chino chili chikalu? Akwa-mavungu kanji-kanji keshi kutayiza kutepulula hanji kwecha kupwa ni mata anji mumu kakwivwa woma wa kutokesa ndundo ni uhashi wo wa kulikalila. Chikwo nawa, chipwe ngwe ayo mecha kupwa ni mata jo eswe, nihindu keshi kuhasa kutepulula yitela yize yakutwala atu hanga alitachike.

“Manguvulu anji waze alakenyene kwehuka kupwa ni mata kulutwe lia mwaka 1991, kakamanunwine yilakenyo yo. Chino te chinachingi kwecha kulinga yuma yize yakutwala atu ku ponde ni kulitachika hakachi ka yifuchi, hanga eswe tulinunge ni kutwama ni sambukila.”—“Assegurar o Nosso Futuro Comum: Uma Agenda para o Desarmamento.”

Yize Mbimbiliya yinambe: Atu katamba kumbila mata ni kwalumuna “tutana two akapwe yikungo ya kulima nayo.” (Izaia 2:4) Alioze, mba ahase kuhwisa jita jeswe, atu katamba kusa tachi jinji mumu manyonga api kakukatuka mu mbunge ya mutu.—Mateu 15:19.

MANGUVULU KANESEKA KULIVWASHANA HANGA AHWISE JITA

Yize anazange kulinga: Manguvulu kakulikunga hanga alikwase ku jita. Mumu kakunyonga ngwo, nyi nguvulu umwe mazanga kwasa no jita, che kwamba ngwo katamba kulitachika ni manguvulu waze alichinga.

Mumu liaka chino chili chikalu? Kulinunga ni manguvulu akwo hanga evwise akwa-kole jo woma kuchishi kuneha sambukila. Mumu Kanji-kanji manguvulu keshi kumanununa yilakenyo yo, chipwe yakulikwasa ku jita.

“Chipwe ngwe Sociedade das Nações e as Nações Unidas kakalakalile hamuwika hanga akwase manguvulu apwe alinunga, nihindu kakahashile kukinda jita.”—“Encyclopedia Britannica.”

Yize Mbimbiliya yinambe: Chili chipema chinji muze atu akukalakala hamuwika hanga alikwase. (Chilumbununyi 4:12) Alioze manguvulu ni ma ululikiso anji kechi kuhasa kuneha sambukila ni kutukwasa kutwama kawape ku miaka yeswe. “Kanda nufuliela yilolo, hanji umwe mwana mutu yoze keshi kuhasa kukwasa. Mwiku wenyi muwiza kumukatuka, mahilukila ku mavu jenyi. Tangwa lioliene manyonga jenyi majimuka.”—Samu 146:3, 4.