May

‘Vawleicung dihlak ah mangṭam a fak ngaimi a tlun’ tikah kumzabu pakhatnak i Khrihfa hna cu an i ruahchan lomi harnak an rak tong. Nulepa hna cu an chungkhar caah eidin zeitindah kan hmuh lai timi kong ah an lungre a thei ko lai. Phungchim rian ah tam deuh in i tel awkah aa timmi mino pawl tah zeitin? Cutin tuah awkah mangṭam a dih tiang kan hngah rih awk a si tiah an ruah men lai. Thil sining he aa tlak in Khrihfa hna nih thlennak an rak tuah. An si khawh chungin phung an chim peng i an ngeihmi thilri kha Judea ram i zumtukhat unau pawl kha lunglawm tein an hrawm hna. (Lam. 11:29, 30) Bawmhnak thilri a hmumi hna nih Jehovah kut rianṭuannak kha an hmuh. (Matt. 6:31-33) Anmah bawmh awkah a rami, zumtukhat unau pawl he kan i naih deuh timi ruahnak an ngei ko lai. Thawhlawm a pemi asiloah bawmhnak rian ah aa telmi hna nih peknak in hmuhmi lawmhnak kha an hmuh.—Lam. 20:35. w23.04 16 ¶12-13.

A caan ah Jehovah nih a miphun pawl i an thlacamnak kha anmah bawmh awkah zumlotu pawl a hman hnanak thawngin a leh hna. Tahchunhnak ah, Nehemiah nih khuapi remh ṭhan awkah Jerusalem ah kir dingin a halmi kha nawl awnh awkah Siangpahrang Artazaksis kha a forh. (Neh. 2:3-6) Tuchan zongah kan herh tikah kanmah bawmh dingin Jehovah nih zumlotu pawl hmanh kha a forh khawh ve hna. Kan thlacamnak kha khuaruahhar lam in leh kan si tawn men lai lo. Asinain a kan leh ning cu vancung kan Pa cungah zumhfek tein kan um khawh nakhnga kan herhmi a si. Cucaah Jehovah nih na thlacamnak aan leh ning kha hngalh awkah i zuam. Cucaah Jehovah nih na thlacamnak aan leh ning kha ruat lengmang. (Salm 66:19, 20) Jehovah sinah thlacam lawng si loin kan thlacamnak a kan leh ning kan cohlannak thawng zong in kan zumhnak kha kan langhter.—Heb. 11:6. w23.05 11 ¶13; 12 ¶15-16

Jehovah sin kan i pumpek lioah nangmah kha kaan biak lai i na duhnak ka tuah lai tiah bia kan i kam. Mah kan biakam ning in kan tuah peng a hau. Pumpeknak ning in nun cu thilrit a si lo. Jehovah nih a duhnak tuah awkah a kan ser caah a si. (Biat. 4:11) Amah mui keng in a kan ser i kan lungthin chung ah amah hngalh duhnak le biak duhnak lungput a chiah. Cucaah Jehovah kha kan naih khawh i a duhnak tuahnak in lawmhnak kan hmu kho. Cun Pathian duhnak kan tuah i a Fapa hnu kan zulh tikah hrimhnak kan hmu. (Matt. 11:28-30) Cucaah Jehovah na dawtnak kha fehter peng. Pathian nih aan tuahpiakmi thil ṭha kong le na caah aan tuahpiak dingmi thluachuah kong ṭha tein na ruahnak thawng in cutin na tuah khawh. Pathian na dawtnak a feh deuh tikah a nawlngaih kha naa fawih deuh lai. (1 Johan 5:3) Jesuh nih bawmhnak hmuh awkah Jehovah sinah thla a cam i a hmuhmi thluachuah cung ah lungthin a pek caah Pathian duhnak tuahnak ah hlawhtlinnak a hmu. (Heb. 5:7; 12:2) Jesuh bantuk in thazaang hmuh awkah Jehovah sinah thlacam law zungzal nunnak ruahchannak kong kha ruat peng. w23.08 27-28 ¶4-5

Kan dihlak in a lung a saumi kha kan tlaihchan hna. Zeicah? Phunzai loin thil pakhatkhat a hngakmi hna kha kan upat hna. Palhnak kan tuah ko nain kan cung ah midang nih lungsaunak an langhter tikah kan i lawm. Baibal cawnpiaknak pakhat kha hngalhthiam awk, cohlan awk asiloah mah ning in zulh awkah kan i harh lioah Baibal a kan cawnpiaktu nih kan cung ah lungsaunak a langhter caah kan i lawm. Mah leng ah Jehovah nih kan cung ah lungsaunak a langhter caah kan i lawm tuk. Midang nih lungsaunak an langhtermi kha kan sunsak ko nain kanmah nih lungsaunak langhter cu a fawi zungzal men lai lo. Tahchunhnak ah, a caan kan tlai tuk lioah lam ah mawṭaw a tam tuk ahcun lungsau awkah kan i harh men lai. Cun midang nih kan ing a kan puanter tikah kan thin a hung tuk men lai. A caan ah Jehovah nih a kan kamhmi vawlei thar hngah kha kan i harh men lai. Asinain cu bantuk thil sining dihlak ah lungsaunak kan ngeih a hau. w23.08 20 ¶1-2

Jehovah nih Gideon kha a ralkap pawl zatuak ah 99 leng ṭhumh ding in a rak fial. Mah tikah Gideon nih hitin a ruah khawh men: ‘Mah thlennak cu a herh taktak maw? Mah cu a tlam a tling lai maw?’ Asinain Gideon nih Pathian nawl kha a ngaih. Tuchan Khrihfa upa pawl zong nih bupi lamhruainak aa thlen tikah mah ning in an zulhnak thawng in Gideon kha an i zohchunh. (Heb. 13:17) Gideon nih ṭih a nungmi rian pek a si tikah ṭihnak a rak ngei kho men, asinain Jehovah nawl kha a ngaih. (Biac. 9:17) Gideon nih Jehovah sinin biakamnak a hmuh hnuah Pathian miphun a kilven hnanak ah Pathian nih a ka bawmh lai ti kha a zumh. Kan rianṭuannak khenkhamnak hmun ah a ummi Khrihfa upa pawl nih Gideon kha an i zohchunh. Thongthlaknak, kherhhlainak, rian sunghnak asiloah zaangennak lakah pumhnak le phungchim rianṭuannak kha ralṭha tein lam an hruai. Harnak nganpi chung ah Khrihfa upa pawl nih zulh awkah ṭih a nungmi a si hmanh ah an hmuhmi lamhruainak poah kha zulh awkah ralṭhatnak an ngeih a hau lai. w23.06 5-6 ¶12-13

Jehovah nih Tlangbawi Ngan Jehoiada kha thluachuah a rak pek taktak. (1 Sam. 2:30) Tahchunhnak ah, mah in kan cawn khawh nakhnga Pathian nih tlangbawi ngan Jehoiada kong kha Baibal ah a telh. (Rom 15:4) Cun Jehoiada a thih tikah ‘Israel mi hna sin le Pathian le a inn caah thil ṭha a tuah caah David khua chung ah siangpahrang hna sinah khan an vuinak’ thawng in upatnak pek a rak si. (2 Chan. 24:15, 16)Jehoiada kong nih kan dihlak in Pathian ṭih peng awkah a kan bawmh khawh. Khrihfa upa pawl nih Pathian tuu kha zumhawktlak te le ralring tein an zohkhenh i an kilven hnanak thawng in Jehoiada kha an i zohchunh khawh. (Lam. 20:28) Kum upa pawl nih Jehoiada sinin an cawn khawh. Jehovah kha an ṭih i zumhawktlak tein an um ahcun Pathian nih aa tinhnak tlinter awkah a hman khawh hna. Mino pawl, Jehovah nih Jehoiada a pehtlaih ning kha i cinken u law a hleiin kum saupi a rian a rak ṭuanmi kum upa pawl upatnak he a pehtlaih hna ning kha i zohchunh u. (Ptb. 16:31) “Hruaitu pawl” bia kan ngaihnak thawng in zumhawktlak tein um hna u sih.—Heb. 13:17. w23.06 17 ¶14-15

Pumhnak ah voi zeizat a phi ka pek lai timi biakhiahnak na tuah tikah hngalhthiamnak kha hmang. Atu le atu kan kut kan thlir ahcun a phi peknak caanṭha a hmu rih lomi an um ko nain kanmah lawng atu le atu hal dingin caantlaitu kha kan hnekmi bantuk a si lai. Mah nih midang kha kut thlir awkah an lung a donghter khawh hna. (Pct. 3:7) Thawngthanhtu tampi nih cawn dingmi hlathlai lioah an kut an thlir ahcun pek kan duh tlukin atu le atu a phi kan pe kho men lai lo. A caan ah caantlaitu nih kan dihlak in cun a kan hal kho lai lo. Mah nih kan ngaih a kan chiatter khawh, asinain hal kan si lo tikah kan thin a hun awk a si lo. (Pct. 7:9) Na duh tlukin atu le atu a phi na pek khawh lo ahcun midang nih a phi an pekmi kha ṭha tein ngai law pumh dih hnuah a phi an pek caah thangṭhat hna. Na pekmi a phi nih unau pawl kha thazaang a pek khawh hna bantukin na thangṭhatmi hna zong thazaang a ngeihter khawh hna. w23.04 23-24 ¶14-16

Baibal kha hlathlai law ṭha tein ruat. Thingkung cu a hram thukpi in aa sih tikah fek tein a dir khawh bantuk in kannih zong kan zumhnak cu Baibal cung ah hram aa sih ahcun fek tein kan um kho lai. Thingkung cu a ṭhan deuh tikah a hram aa sihmi cu a thuk i a fek deuhdeuh ve. Kannih zong hlathlainak kan tuah i ṭha tein kan ruah tikah kan zumhnak cu a fek chin i Pathian phunglam cu a ṭha bikmi a si ti kha kan zumh chinchin. (Kol. 2:6, 7) Jehovah lamhruainak le ruahnak cheuhnak nih hlanlio a miphun pawl a kilven hna ning kong kha ruat. Tahchunhnak ah, Ezekiel nih vancungmi nih biakinn a tahmi langhnak a hmuh tikah ṭha tein lungthin a pek. Mah langhnak nih Ezekiel kha thazaang a ngeihter, mah nih kannih zong a thiangmi biaknak caah Jehovah phunglam i tlaih peng khawh ning kong kha a kan cawnpiak. (Ezek. 40:1-4; 43:10-12) Kannih zong Baibal kha thukpi in kan hlathlai i ṭha tein ruah awkah a caan kan pek tikah ṭhathnemhnak kan hmu. Jehovah kha tling tein kan i bochan ahcun kan lung a hmun kho lai.—Salm 112:7. w23.07 18 ¶15-16

Baibal ah mino pa pawl nih an i zohchunh khawh dingmi a kong tampi a um. Annih nih Pathian kha an dawt i Pathian miphun pawl kha lam a phunphun in an zohkhenh hna. Khrihfabu le na chungkhar zong ah zohchunh awk a ṭhami Khrihfa nutling, patling a simi pawl kha na hmuh men hna lai. (Heb. 13:7) Zohchunh awk a ṭha bikmi cu Jesuh Khrih a si. (1 Pet. 2:21) An kong na hlathlai lioah na sunsakmi an sining hna kha i chingchiah. (Heb. 12:1, 2) Cun zeitindah kaa zohchunh khawh hna ti kha ruat. Ruahthiamnak na ngeih ahcun pakhatkhat na tuah hlanah na tuaktan thiam lai. Cucaah ruahthiamnak ngeih awkah i zuam law tlauter hlah. Baibal phunglam kha hlathlai law mah in zei ṭhathnemhnak dah ka hmuh lai ti kha ruat. Mah phunglam cung ah i hngat in Jehovah lung a lawmhter dingmi biakhiahnak hna kha tuah. (Salm 119:9) Mah nih Khrihfa patling si ding in aan bawm khomi kehlan hna kha na hlan khawh lai.—Ptb. 2:11, 12; Heb. 5:14. w23.12 24-25 ¶4-5

An fale nih an zumhnak he aa tlaiin biahalnak an ton tikah zeitindah nem tein lehrulh ding a si ti kha nulepa nih an cawnpiak khawh hna. (Jeim 3:13) Cheukhat nulepa nih chungkhar pumhnak ah cutin an tuah chunh. Sianginn ah an ton khawhmi kong hna kha an ruah hna, cun zeitindah lehrulh ding a si ti kha an i ruahṭi hna i hmuhsaknak an tuah chun hna. Cun an fale kha nem te le upatnak tein leh khawh ning kong an cawnpiak hna. Tuahchunhnak nih mino pawl kha anmah le anmah cung ah zumhnak ngeih awk le midang sinah an zumhnak kong fianter awkah a bawmh khawh hna. Cun jw.org ah taarmi “Mino Pawl Biahalnak” timi ṭhen ah kumhra fai caah tuahchun dingmi catlap hna aa tel. Mah nih mino pawl kha an zumhnak fehter awk le anmah holh tein an leh khawh hna nakhnga i timhtuah awkah a bawmh khawh hna. Mah ṭhen hna kha kan chungkhar ning in kan hlathlaiṭi ahcun kan zumhnak kilven khawh ning le nem te le upatnak tein lehrulh khawh ning kha kan hun theih lai. w23.09 17 ¶10; 18 ¶15-16

Thlaraulei hmuitinh pakhat na chiah nain mah kha phanh awkah naa harh bal maw? Cutin a si ahcun nangmah lawng na si lo. Tahchunhnak ah, Philip nih a thlacam ning ṭhanchoter le atu le atu thlacam kha a duh, asinain a caan pek awkah aa harh. Erika nih lohmun tonnak ca pumhnak ah a caan hmaan tein phanh awkah hmuitinh a chiah, asinain a zungzal ti awk tlukin a tlai peng rih. Atu ah na phanh khawh rih lomi hmuitinh na ngeih ahcun na lungdong hlah. A sawhsawh te a simi hmuitinh a si hmanh ah a caan pek le i zuam a hau. Hmuitinh phanh duhnak lungput na ngeih rihmi nih Jehovah he nan i pehtlaihnak na sunsak ti le a ṭha bikmi pek na duh ti kha a langhter. Jehovah nih naa zuamnak kha a sunsak. Na pek khawhmi leng in aa ruahchan lo ti cu a fiang ko. (Salm 103:14; Mik. 6:8) Cucaah na hmuitinh cu na sining nih a pekmi ning in a tlarimi a si awk a si. w23.05 26 ¶1-2

A ral a ṭhami hna cu ṭihnak an ngeih hmanh ah mah kha a hmaanmi thil tuahnak caah dawnkhantu an siter lo. Daniel cu a ral a ṭha tukmi mino pakhat a si. Daniel nih Jeremiah chimchungbia i telin Pathian profet pawl nih an ṭialmi kong kha a hlathlai. A hlathlaimi in Judah mi pawl cu Babilon i sal an sinak in a rauhhlan ah an luat cang lai ti kha a hun hngalh. (Dan. 9:2) Daniel nih Jehovah chimmi bia a tlinmi kha a hmuh, mah nih Jehovah a zumhnak kha a fehter chin i zumhfek tein Pathian aa bochanmi hna zong ralṭhatnak taktak a ngeihter hna. (Rom 8: 32, 37-39 he tahchunh.) A biapi bikmi cu Daniel nih vancung a Pa sinah atu le atu thla a cammi kha a si. (Dan. 6:10) Jehovah sinah a sualnak kha a phuan i a intuarnak kong kha a chimh. Cun bawmhnak zong a hal. (Dan. 9:4, 5, 19) Kanmah bantuk in Daniel zong ralṭhatnak ngei cia in hrinmi a si lo. Mah canah hlathlainak a tuah, thla a cam i Jehovah aa bochannak thawng in mah sining kha a ṭhanchoter. w23.08 3 ¶4; 4 ¶7

Ram uktu bawi pawl nawl kan ngaih tikah kanmah he midang he ṭhathnemhnak kan hmu. Zeitindah? Pakhatnak, nawlbia a ngai lomi hna nih an tonmi dantatnak kha kan tong lo. (Rom 13:1, 4) Cun an nawl kan ngaih hna tikah Jehovah Tehte Hna cu nawl a ngaimi an si ti kha an hun hngalh. Tahchunhnak ah, a luancia kum tampi lioah, Nigeria ah Khrihfabu pumhnak an tuah lioah Biakinn chung ah ralkap pawl an rak lut. Ngunkhuai pek an duh lo ruang ah duhlonak a langhtermi hna kha an kawl hna. Asinain an bawipa nih “Jehovah Tehte Hna cu ngunkhuai a pe zungzalmi an si” tiah a ti i ralkap pawl kha a kalter hna. Upadi na zulh tikah Jehovah Tehte Hna nih hmuh awkah an i tlakmi min ṭhatnak kha na kilvenmi a si. Mah minṭhatnak nih nikhatkhat ah unau pawl kha a kilven khawh hna. w23.10 9 ¶13

Jehovah salle cheukhat cu hi chan ṭhalo donghnak an hngahnak a saupi cang. Minung hmuhnak in cun Pathian biakam tlinnak cu a nuar tukmi a lo men lai. Asinain Jehovah nih a salle an intuarnak kha a hngalh i profet Habakkuk sinah hitin bia a kamh: “Langhnak na hmuhmi nih khan sawhmi caan a ngei i cucu langhnak taktak cu a si. A tlin lainak caan cu khulrang in a ra lio. A rauhhmanh ah hngak ko, zeicahtiah pel loin a ra hrimhrim ko lai!” (Hab. 2:3) Mah Pathian biakam cu Habakkuk ca lawngah maw ṭhatnak petu a si? Asiloah tuchan kan caah tah sullam a ngei maw? Thiang thlarau forhfialnak in lamkaltu Paul nih mah bia kha vawlei thar aa ruahchanmi Khrihfa hna caah a rak hman. (Heb. 10:37) Khamhnak kong Pathian biakam cu a nuarmi a lawh hmanhah “pel loin a ra hrimhrim ko lai” ti kha kan zumh khawh. w23.04 30 ¶16

Moses cu Jehovah caah biachimtu a si ti kha Israel mi tam deuh nih an zum lo. (Nam. 14:10, 11) Jehovah nih anmah lamhruai awkah Moses a hman ti kha atu le atu an cohlang duh lo. Cucaah Jehovah nih Biakammi Ram ah luhnak nawl a pe hna lo. (Nam. 14:30) Israel mi cheukhat tu nih cun Jehovah lamhruainak kha an zulh. Tahchunhnak ah, Jehovah nih hitin a ti: “Kaleb cu lungthin dang a ngei i tling tein a ka zulh.” (Nam. 14:24) Cucaah Pathian nih Kaleb kha thluachuah a pek i Biakammi Ram ah a duhnak hmun i thim ding hmanh in nawl a awnh. (Josh. 14:12-14) Israel tefa hna zong nih Jehovah lamhruainak zulhnak ah zohchunhawk ṭha an chiah. Joshua nih Moses rian a chan tikah “amah cu a chan chung vialte an ṭihzah” (Josh. 4:14) Cucaah Jehovah nih thluachuah a pek hna i bia a kamhmi hna ram ah luhnak nawl a pek hna.—Josh. 21:43, 44. w24.02 21 ¶6-7

Siibawi pakhat nih kan thi tur ning tah in kan lung tha a der le der lo a hngalh bantuk in midang zei tluk in dah kan dawt hna ti zoh in Pathian zeitluk in dah kan dawt ti kha hngalh khawh a si. Zumtukhat unau pawl kan dawt hnanak a zor ahcun Pathian kan dawtnak zong a zor tinak a si. Asinain zumtukhat unau pawl cung ah dawtnak kan langhter peng ahcun Pathian kan dawtnak cu a fek peng tinak a si. Unau pawl kan dawt hnanak a zor ahcun mah cu ṭih a nung tukmi a si. Zeicah? Mah nih thlaraulei ah kan tha a der ti kha a langhter caah a si. Lamkaltu Johan nih hitin fiang tein ralrin a kan pek: “A hmuhmi a unau hmanh a dawt khawh lo ahcun a hmuh lomi Pathian cu a daw kho lai lo.” (1 Johan 4:20) Mah in zeidah kan cawn khawh? ‘Pakhat le pakhat kan i dawt’ lawng ah Jehovah lung kan lawmhter khawh lai.—1 Johan 4:7-9, 11. w23.11 8 ¶3; 9 ¶5-6

Siangpahrang Jehoash nih a no lioah a ṭhami biakhiahnak a rak tuah. Pa a ngeih lo caah zumhfekmi Tlangbawi Ngan Jehoiada lamhruainak kha a rak zulh. Mah tlangbawi nih Jehoash kha a fapa taktak bantuk in lamhruainak a pek. Jehoiada nunning ruang ah Jehoash nih Jehovah biak awk le midang nih Jehovah an biak ve nakhnga bawmh awkah bia a khiah. Jehoash nih Jehovah biakinn remh ṭhan a si nakhnga ca zong ah a rak timhtuah. (2 Chan. 24:1, 2, 4, 13, 14) Jehovah dawt awk le a phunglam ning in nun awkah cawnpiak na si ahcun a sunglawi tukmi laksawng pek na si tinak a si. (Ptb. 2:1, 10-12) Na nu le na pa nih lam tampi in an in cawnpiak khawh. Nang zong Baibal in ruahnak an in cheuhmi kha na zulh ahcun na nu le na pa cu an i nuam lai. A biapi bikmi cu Pathian zong aa nuam lai i nan i hawikomhnak zong a fek chinchin lai. (Ptb. 22:6; 23:15, 24) Mah cu Jehoash a no lio kong kan i zohchunh awk a sinak a ruang ṭha a si. w23.09 8-9 ¶3-5

Jehovah nih kan thlacamnak kaan ngaihpiak hna lai tiah bia aa kam. Pathian nih zumfek tein amah a biami hna kha a dawt hna caah an thlacamnak kha zei rel loin a um bal lo. (Salm 10:17; 37:28) Asinain kan halmi poah in a kan pek dih lai tinak a si lo. Kan thlacamnak cheukhat hmuh awkah vawlei thar a phanh tiang kan hngah a hau kho men. Jehovah nih kan thlacamnak a ngaih lioah aa tinhnak kong zong kha a ruah ve. (Isa. 55:8, 9) Aa tinhnak pakhat cu a uknak tang ah nuam te le lung rual tein a nawl a ngai dingmi pawl vawleicung ah khah dih ding kha a si. Asinain Satan nih minung cu anmah tein an i uk ahcun a ṭha deuh lai tiah a ti. (Gen. 3:1-5) Khuachia chimmi cu lihbia a si ti langhter awkah Jehovah nih minung kha anmah tein uknak nawl a awnh hna. Asinain anmah tein an i uk caah tuchan ah harnak tampi a chuak. (Pct. 8:9) Atu ah Jehovah nih mah buaibainak vialte a hlo dih lai lo ti kha kan hngalh. w23.11 21 ¶4-5

Jehovah nih Abraham thawng in “miphun tampi” cu thluachuah an hmu lai tiah bia aa kam. Asinain Abraham cu kum 100 a si i Sarah cu kum 90 a si tiang fapa an ngei rih lo. Minung hmuhnak in cun Abraham le Sarah caah fapa ngeih cu a si kho lomi a lo. Mah cu Abraham caah hneksaknak taktak a si. “A rak zumh ṭhiamṭhiam, a rak i bochan ṭhiamṭhiam caah miphun tampi hna pa ah khan a cang.” (Rom 4:18, 19) A donghnak ah Abraham nih aa ruahchanmi cu a rak tling taktak. Kum saupi chung aa ruahchanmi fapa Isak a hun ngei. (Rom 4:20-22) Abraham bantuk in kannih zong Pathian mithmai ṭha kan hmu kho i a hawikom zong kan si kho ve. Cucaah Paul nih hitin a ti: “Miding in a cohlan ti bia hi Abraham ca lawng ah ṭial a si lo. Jesuh kan Bawipa thihnak in a thawhtertu a zummi, miding in cohlan ding kanmah ca zong ah hin ṭial a si ve.” (Rom 4:23, 24) Abraham bantuk in kannih zong kan zumhnak kha tuahsernak in kan langhter leng ah ruahchannak zong kan ngeih a hau. w23.12 7 ¶16-17

Nang zong ṭih a nungmi thil na ton tikah Jehovah nih na tonmi le na intuarmi a hngalh dih ti kha i cinken. Tahchunhnak ah, Jehovah nih Izipt ram ah Israel mi pawl a ding loin pehtlaih an simi lawng si loin ‘an nganfahnak [harnak an tonmi]’ zong kha a hngalh. (Ex. 3:7) Asinain ṭih a nungmi hneksaknak na ton tikah Jehovah nih aan bawmh ning kha hngalh awkah naa harh men lai. Cucaah Jehovah nih aan bawmh ning kha na hngalh khawh nakhnga a sinah bawmhnak hal. (2 Si. 6:15-17) Cun hitin ruat: Khrihfabu pumhnak ah na theihmi phungchimnak asiloah a phi an pekmi nih thazaang aan ngeihter maw? Cauk, video asiloah original hla pakhat nih thazaang aan ngeihter maw? Mi pakhatkhat nih thazaang a pemi bia asiloah Baibal caang pakhatkhat an in chim maw? Unau pawl nih kan cung ah an langhtermi dawtnak le Baibal in kan hmuhmi thazaang peknak hna kha kan philh caan a um men lai. Asinain mah cu Jehovah sinin kan hmuhmi a ṭha tukmi laksawng an si. (Isa. 65:13; Mar. 10: 29, 30) Mah nih Jehovah nih na zawn an ruah ti kha a langhter. (Isa. 49:14-16) Cun Jehovah cu bochan awkah a tlak ti zong a langhter. w24.01 4-5 ¶9-10

Jesuh nih vancung a kai hlante ah a zultu pawl kha “Jerusalem khua le Judea ram vialte le Samaria ram ah le vawleicung khuazakip ah” amah kong tehte khaan dingin rian a pekmi hna kha a hngalhter ṭhan hna. (Lam. 1:8; Luka 24:46-48) Caan tlawmpal hnuah Judah biaknaklei hruaitu pawl nih lamkaltu Peter le Johan kha an tlaih hna i Sanhedrin hmaiah an chuahpi hna. Mah zumhfekmi pa hna kha phungchim rian ngol dingin nawl an pek hna i a tlerh hmanh an rak tlerhkhonh hna. (Lam. 4:18, 21) Peter le Johan nih hitin an lehrulh hna: “Pathian mithmuh ah nanmah bia ngaih cu maw a ṭha deuh, Pathian bia ngaih dah a ṭha deuh, ti cu nanmah nih ruat ko ngat u. Zeiti si hmanhah kannih nih cun kanmah hrimhrim nih kan hmuh komi le kan theih komi cu chim lo cun kan um kho bal lai lo.” (Lam. 4:19, 20) Peter le Johan an luat tikah zultu pawl nih a duhnak tuahnak he aa tlaiin Jehovah sinah hitin thla an cam. Jehovah nih cu bantuk lungtak tein thla an cammi kha a rak leh hna.—Lam. 4:31. w23.05 5 ¶11-12

Jehovah le a Fapa cu vancung ah kum nuai thong tampi chung an umṭi caah pakhat le pakhat an i naih chin i an i dawtnak zong a fek tuk. Matthai 17:5 ah Jehovah nih Jesuh a dawtnak kong kha fiang tein a langhter. Jehovah nih ‘amah hi ka lung a ka tong ngaingaimi a si’ tiah a sawhsawh tein a chim. Asinain zei tluk in dah a dawt ti kha hngal hna seh ti a kan duh caah Jesuh kha “ka dawtmi ka Fapa” tiah a auh. Jehovah cu Jesuh tuahmi thil kong ah aa uangthlar tuk. (Efe. 1:7) Cun Jesuh zong nih a Pa nih a dawtnak cung ah lunghrinnak a ngei lo. A Pa nih a ka dawt ti kha tling tein a zumh. Cucaah a Pa nih a dawt ti kha Jesuh nih zumhnak he atu le atu a langhter.—Johan 3:35; 10:17; 17:24. w24.01 28 ¶8

Mah hi na mitthlam ah cuanter hmanh: Na dawtmi pakhat nih na kong he aa tlaiin a ṭhatlonak lei in a chim. Mah cu lihbia a si ti na hngalh ko nain mi cheukhat nih cun an zumh. Mah nakin a poi deuhmi cu mah mi hna nih an chim chin lengmang caah a dang mi tampi zong nih an zumh ve. Mah tikah zeitindah na um? Na thang an in chiat ruang ah na ngaih a chia ko lai. Mah tahchunhnak nih a min thangchiat a si lioah Jehovah cu zeitindah a um lai ti kha hngalhthiam awkah a kan bawmh. A vancungmi pakhat nih a hmasa bik minu Evi sinah a kong he aa tlaiin lihbia a chim. Evi nih mah lihbia kha a zumh. Mah lihbia ruang ah Adam le Evi nih Jehovah kha an ralchanh. Cucaah kan dihlak in sualnak le thihnak sal kan hung si. (Gen. 3:1-6; Rom 5:12) Thihnak, raltuknak le sifah harnak ti bantuk vawleicung ah kan hmuhmi buaibainak vialte cu Satan nih a chimmi lihbia ruang ah a si. Cu bantuk lihbia ruang ah a chuakmi harnak ruang ah Jehovah cu a lung a fak maw? A fak tuk lai ti cu a fiang ko. Asinain Jehovah cu thinhung le lungfah in a um lo. Mah can ah Pathian cu ‘aa lawmmi’ Pathian a si peng.—1 Tim. 1:11, NWT. w24.02 8 ¶1-2

Josef kha zeitindah naa zohchunh khawh? Lemsoinak na ton tikah zeidah ka tuah lai ti kha atu in bia na khiah khawh. Cun Jehovah huatmi thil kha hrial colh awk le a ruah hmanh ruah lo awkah cawng. (Salm 97:10; 119:165) Cutin na tuah ahcun lemsoinak na ton tikah sualnak na tuah lai lo. Biatak ka hmuh cang ti kha na hngalh i Jehovah kha na lungthin dihlak in biak na duh men ko lai nain a caan ah pumpek awk le tipil in awkah naa cungcang rih men lai. Cutin a si ahcun Siangpahrang David bantuk in na tuah khawh. Jehovah kha hitin na nawl khawh: “Maw Pathian ka pur cikcek law ka lungthin hi hngal ko; ka hneksak law ka ruahnak hi hmu ko. Ka chung ah hlenthawinak a um sual hnga maw? A um sual ahcun ka hmuhpiak law zungzal hmunmi lam ah khan ka hruai ko.” (Salm 139:23, 24) Jehovah nih lungtak tein “amah a kawlmi” hna kha thluachuah a pek hna. Pumpek awk le tipil in awkah hmuitinh na chiahmi nih Pathian na kawlmi a si ti kha a langhter.—Heb. 11:6. w24.03 6 ¶13-15

Tlangbawi ngan nih Pathian hmai ah mi pawl caah rian a ṭuantu kha a aiawh. Puan biakinn an pekchanh lioah Jehovah nih Aaron kha Israel mi hna i hmasa bik tlangbawi ngan in rian a pek. Asinain lamkaltu Paul nih a chim bantuk in “tlangbawi dang hna kha cu a thi lengmangmi an si caah an rian kha aa pehtlai kho lo i a tam zong an tam a herh.” (Heb. 7:23-26) Cun mitling lo an si caah anmah sualnak ca zong ah raithawinak an pek a hau. Mah cu Israel tlangbawi ngan pawl le Tlangbawi Ngan Bik Jesuh Khrih an i thleidannak a si. Kan Tlangbawi Ngan Bik Jesuh Khrih cu “minung sakmi si loin Pathian sakmi biaknak thlam taktak chung ah” rian a ṭuan. (Heb. 8:1, 2) Paul nih “Jesuh cu zungzal in a nungmi a si caah zungzal in tlangbawi a si” tiah a ti. Cun “palhnak a ngei lo, sualnak a ngei lo; mi sual mi hna lak khan ṭhen a si” caah Israel mi tlangbawi hna bantuk in amah sualnak caah “nifa tein raithawinak tuah kha a herh lo.” w23.10 26 ¶8-9

“Van hmasa” timi nih Satan le a khuachia kut tang ah a ummi cozah pawl kha a chim duhmi hna a si. (Matt. 4:8, 9; 1 Johan 5:19) Baibal ah “vawlei” tiah a hman tikah vawleicung minung pawl kha a chim duhmi an si tawn. (Gen. 11:1; Salm 96:1) Cucaah “vawlei hmasa” timi nih tuchan i miṭhalo pawl kha a chim duhmi hna a si. Jehovah nih atu i “van” le “vawlei” hi remh canah a hrawh dih lai. Atu hi van le vawlei kha “van thar le vawlei thar” in a airolh lai. Van thar le vawlei thar timi nih midang pawl a uk dingmi cozah thar kha a chim duhmi a si. Jehovah nih vawlei le minung a damter hnanak thawng in a thar bantuk in a siter hna lai. Isaiah nih a chimchung bantuk in vawleicung pumpi cu Eden dum bantuk a nuam tukmi hmun a si cang lai. Cun kan dihlak in a tlingmi ngandamnak a kan peknak thawng in a thar bantuk in a kan ser lai. A ke a beimi, a mit a cawmi, a hna a chetmi le a holh kholomi hna kha a damter hna lai i a thimi hmanh kha a nunter ṭhan hna lai.—Isa. 25:8; 35:1-7. w23.11 4 ¶9-10

“Harnak” nganpi cu ruahlopi in aa thawk lai. (Matt. 24:21) Asinain harnak nganpi cu a dang leiser ral he aa lo lai lo i a ra hrimhrim lai ti kha kan hngalh. A luancia kum 2,000 lio in Jesuh nih a zultu pawl kha mah ni caah timhcia tein um awkah ralrin a rak pek hna. Kan i timhtuah ahcun mah harnak caan chung ah inkhawhnak kan ngei deuh lai i midang zong cutin tuah ve awkah kan bawmh khawh ve hna lai. (Luka 21:36) Jehovah nawlngaih awkah inkhawhnak kan ngeih a hau i amah nih a kan huhphenh lai ti kha kan zumh a hau. Kan unau pawl nih thil cheukhat asiloah an ngeihmi thilri vialte an sungh ahcun zeidah kan tuah lai? (Hab. 3:17, 18) An cung ah zaangfahnak kan ngeih ahcun an herhmi bawmhnak kha kan pek khawh hna lai. Ram tampi in dirhmi phu pakhat dohnak ruang ah unau pawl he caankhat chung kan umṭi ah tah zeitindah kan lehrulh hna lai? (Ezek. 38:10-12) Harnak caan chung ah kan bawmh khawh hna nakhnga an cung ah a fekmi dawtnak kan ngeih a hau. w23.07 2 ¶2-3

A hmasa Khrihfa hna nih an sunsak tukmi nuva, Akuila le Prisilla sinin nuva hna nih an cawn khawh. (Rom 16:3, 4) Hmunkhat ah rian an ṭuan, phungchimnak ah an i tel i midang kha an bawmh hna. (Lam. 18:2, 3, 24-26) A tak ti ahcun Baibal nih Akuila le Prisilla kong a langhter fatin an pahnih in hmunkhat ah a langhter peng. Zeitindah nan i zohchunh khawh hna? Nangmah he, na innchunghawi he nan tuah a herhmi thil tampi kong kha ruat. Mah rian hna kha pakhat cio in tuah canah nan pahnih in nan tuahṭi kho lai maw? Tahchunhnak ah, Akuila le Prisilla cu hmunkhat ah phung an chim. Cutin tuah ve awkah timhtuahnak hmaan tein nan ngei ve maw? Akuila le Prisilla cu rian zong an ṭuanṭi. Nangmah le na innchunghawi cu nan rian aa khat men lai lo, asinain inn rian hna kha nan ṭuanṭi kho lai maw? (Pct. 4:9) Pakhat le pakhat nan i bawmh tikah phu pakhat bantukin nan i ruat deuh lai i bia i ruahnak caanṭha zong nan ngei lai. w23.05 22-23 ¶10-12

Kan dihlak in ṭihnak kan ngeih caan a um. Tahchunhnak ah, Siangpahrang Saul nih thah ding in a kawl lioah David nih Filistin ram, Gath khua ah zam ding in bia a khiah. Gath Siangpahrang Akhish nih David cu Filistin mi “a sangsang in” a thattu a si ti kha a hun hngalh. Mah tikah David nih “a ṭih” tuk. (1 Sam. 21:10-12) Akhish nih zeitindah a ka tuah lai timi kong ah a thin a phang. David nih a ṭihnak kha zeitindah a tei? Salm 56 ah David nih Gath a um lioah a intuarnak kong kha a langhter. Mah ah David nih ṭihnak a ngeihnak a ruang lawng si loin ṭihnak a tei khawhnak a ruang zong kha a fianter. Ṭihnak a ngeih tikah David nih Jehovah aa bochan. (Salm 56:1-3, 11) David cu Jehovah i bochan awkah a ruang ṭha a ngei. Jehovah bawmhnak thawng in aa thleidang tukmi thil cheukhat kha tuah awkah bia a khiah. Mihrut bantuk in aa umter i aa tinhnak cu a hlawh a tling. Mah tikah Akhish nih David kha thah can ah a ṭhawl tu a rak ṭhawl. Cucaah David cu a rak luat.—1 Sam. 21:13–22:1. w24.01 2 ¶1-3

Tuni nicaang Baibal ah a langhtermi hna cu ahote dah an si? A tho ṭhanmi chiti thuhmi an si. Cucaah harnak nganpi a donghnaklei ah hi vawlei ah a tang rihmi chiti thuhmi hna cu vancung ah an kai lai i a hmasa bik an rian cu raldoh a si lai. Vancung an kai hnuah cun Khrih le a thiangmi vancungmi hna he Pathian ral pawl kha an doh hna lai. Mah kong hi ruathmanh. Vawleicung ah an um lioah chiti thuhmi Khrihfa cheukhat cu a kum a upami le a derthawmmi an si. Asinain vancung nunnak in an thawhṭhan tikah cun a ṭhawng i a thi kho lomi thlarau pum an ngei cang lai i an Siangpahrang Jesuh Khrih he ral an doṭi lai. Armageddon raldohnak a dih hnuah mi pawl kha mitling an si nakhnga an bawmh hna lai. An dawtmi unau pawl kha mitling lo an si lio, vawleicung an um lio i an bawmhmi hna nakin ṭha deuh in an bawmh khawh hna lai. w24.02 6-7 ¶15-16

Pumpek awk le tipil in awkah timhcia a si cangmi cheukhat cu an i let ṭhan. Hitin an ruah men lai: ‘Tipil ka in hnuah sualnak ngan ka tuah sual i buchung chuah ka si ahcun zeitin?’ Cu bantuk ṭihnak na ngeih ahcun Jehovah nih a ‘duhning in na nun khawh nakhnga le a duhnak na tuah khawh zungzal nakhnga’ na herhmi thil vialte aan pek lai ti kha zum. (Kol. 1:10) A hmaanmi thil tuah awkah thazaang zong aan pek lai. A hmaanmi thil tuah awkah mi tampi zong a bawmh cang hna. (1 Kor. 10:13) Mah cu Khrihfabu chung in mi tlawmte an chuah hnanak a ruang pakhat a si. Jehovah nih a miphun pawl kha zumhfek tein an um peng khawh nakhnga a bawmh hna. Mitling lo a simi paoh cu thil ṭha lo tuah awkah lemsoinak an tong. (Jeim 1:14) Asinain lemsoinak na ton tikah na tuah lai maw, tuah lai lo timi cu nangmah tein naa thim a hau. Zeitindah ka nun lai ti bia a khiak khomi cu nangmah lawng na si. Mi cheukhat nih kan ruahnak le kan tuahsernak cu kanmah tein kan i uk kho lo tiah an ruah. Asinain mah cu a hmaan lo. A ṭha lomi duhnak na ngeihmi kha na uk khawh ko. w24.03 5 ¶11-12