Jehovah Na Ṭihnak Lungthin Kha Ṭhancho Ter

“Keimah ṭih le ka nawlbia hna ulh lungthin a tu i an ngeih bang hin a zungzal ngei [“ṭhancho ter,” NW] hna sehlaw.”​—⁠DEUTERONOMI 5:⁠29.

1. Nikhat khat cu minung hi ṭihnak in kan luat te lai ti cu zeitindah kan zumh khawh?

Ṭihnak nih kum zabu tampi chung minung kha a rak ṭhihphaih lengmang. Rawlṭamnak, zawtnak, sualnak, asiloah raldohnak ṭihnak nih mi nuai tampi kha a zungzal in lungretheihnak a pek hna. Hi kong caah Minung Vialte Hmuh Awk Tlakmi Thanhnak timi ca i a hramthawknak ah mi vialte nih ṭihnak a um lai lo mi vawlei kha chuahter an duhnak kong kha a langhter.a Lunglawmh awk cu, minung zuamnak in si loin cu bantuk vawlei cu a phan lai tiah Pathian thengte nih bia a kan kamh. Jehovah nih a profet Mikah hmangin dinnak a umnak a vawlei thar ah, ‘aho hmanh nih a mi hna kha an thin a phan ter lai lo,’ tiah bia a kan kamh.​—⁠Mikah 4:​4, NW.

2. (a) Zeitindah Baibal ca nih Pathian ṭih awkah a kan forh? (b)  Pathian kha ṭih awk kan ngeih mi rian kan ruah tikah zei biahalnak dah a chuak kho?

² Khatte lei in cun, ṭihnak nih a ṭha mi thazang zong a chuah ter khawh. Cathiang chung ah, Pathian sal hna cu Jehovah kha ṭih awkah atu le atu forh an si. Moses nih Israel mi hna kha hitin a rak ti hna: “Bawipa [“Jehovah, NW] na Pathian cu na ṭih lai; na biak lai.” (Deuteronomi 6:13) Kum zabu tampi hnu ah Solomon nih hitin a rak ṭial: “Pathian kha ṭih law a nawlbia kha zul hna, zeicahtiah minung cu hi nawlbia hna tuah awk caah hin pei rak ser a si cu.” (Phungchimtu 12:13) Vancung mi zohkhenhnak tangah hngalh ternak rian kan ṭuannak thawngin mi vialte nih ‘Pathian kha ṭih in a lianhngannak kha thangṭhat’ awkah cu bantuk in kan forh hna. (Biathlam 14:​6, 7) Krifa hna nih Jehovah kha an ṭih lengah, an lungthin dihlak in an dawt awk a si. (Matthai 22:​37, 38) Zeitindah Pathian kha ṭih buin kan dawt khawh lai? Zeiruang ah dawtnak a ngei mi Pathian ṭih cu a herh? Pathian ṭihnak kan ngeihnak thawngin zei ṭhathnemnak dah kan hmuh? Hi biahalnak hna phit awkah, Pathian ṭih ti mi a sullam le hi ṭihnak phun cu Jehovah he kan i pehtlaihnak a hrampi ah zeitindah aa tel ti kha kan hngalh hmasa awk a si.

Upatnak, Hmaizahnak, le Ṭihnak

3. Pathian ṭihnak ti mi a sullam cu zeidah a si?

³ Pathian ṭihnak cu Krifa hna nih an Sertu sinah an ngeih awk a si mi lungputning khi a si. Hi ṭihnak kong fianternak pakhat cu “Sertu kha upat hmaizah ngaingainak le a lung aa lawm sual lai lo tiah thinphan mi a ṭhahnem mi ṭihnak” kha a si. Cucaah, Pathian ṭihnak nih kan nunnak i a biapi ngai mi kap hnih kha a hruai: Pathian sin i kan lungputning le a huat mi ziaza sin i kan lungputning ah khan a si. A kap hnih tein a biapi ngai mi le ralring tein ruah awk ah aa tlak ngai mi an si cu a fiang tuk ko. Vine i Biakam Thar i Biafang Hna Sullam Fianternak Cauk nih a sawh bantuk in, Krifa caah hi ṭihzahnak cu ‘thlarau lei kong ah siseh ziaza lei kong ah siseh nunnak a uk mi a kong pakhat’ kha a si.

4. Kan Sertu kha upatnak le hmaizahnak ngeihnak kha zeitindah kan ṭhancho ter khawh?

⁴ Zeitindah a kan Sertu cungah upatnak le hmaizahnak kha kan ṭhancho ter khawh? Aa dawh ngai mi khua le ram, duh a nung ngai mi tisor, asiloah aa dawh ngai mi ni a tlak mi hna kan hmuh tikah kan khuaruah a har. Cu bantuk ser mi thil hna hnu lei ah Pathian kut rianṭuannak kha zumhnak mit in kan hngalh tikah hi lungputning hi a san ter deuh. Cu hlei ah, Siangpahrang David bantuk in, Jehovah khuarauhhar a si mi a thil sernak he tahchunh in kanmah theng i biapi kan si lo nak kha kan hngalh. “Nangmah na ser mi van le an hmun cio te ah na chiah mi hna thlapa le arfi hna khi ka zoh tikah, minung hi zeidah a si i na hnak kar ah na tenh? Minung menmen a si mi hi zeidah a si i a zawn na ruah?” (Salm 8:​3, 4) Hi upat tuk nak nih Jehovah kha kan caah a kan tuah piak mi dihlak caah lawmh le thangṭhat awkah a kan forh. David nih hiti zong in a rak ṭial: “Keimah kong i khuaruahhar a si mi thil le nangmah nih na tuah mi thil khuaruahhar a si mi hna kong ah hin kan lomh. Nangmah nih na ka hngalh dih cikcek ko.”​—⁠Salm 139:⁠14.

5. Zeiruang ahdah Jehovah kha kan ṭih awk a si i, mah kong he aa tlai in zeibantuk a ṭha mi zohchunh awk dah kan ngeih?

⁵ Upatnak le hmaizahnak nih Sertu Pathian ṭhawnnak le universe Uktu i a nawlngeihnak cungah a ṭhahnem mi ṭihnak le upatnak a kan ngeih ter. Langhnak i lamkaltu Johan nih a hmuhmi ah, “sahrang le a milem a teitu hna”​—⁠vancung lei umhmun a hmu mi, chiti thuh mi Kri zul tu hna​—⁠nih hitin an thanh: “Bawipa, a lianngan bik Pathian, Zeitluk in dah na thil tuah mi hi an lianngan i khuaruahhar an si. Miphun vialte Siangpahrang, Na lam cu zeitluk in dah a dik mi le a hmaan mi an si! Bawipa, ahodah nangmah ṭih lo in a um ngam lai? Na lianhngannak chim duh lo in ahodah a um lai?” (Biathlam 15:​2-4) A sunparnak caah hmaizahnak nganpi in a ra mi Pathian ṭihnak nih vancung Pennak ah Kri he uktu bawi a ṭuan ṭi hnga ding mi hna kha a sang bik mi nawlngeihnak in Pathian kha upat awkah a hruai hna. Jehovah nih a tlam tlin termi thil vialte le dinnak lam in universe a uknak kong kan ruah tikah, amah kha ṭih awkah aa tlak mi a kong kan ngei lo maw?​—⁠Salm 2:11; Jeremiah 10:⁠7.

6. Zeiruang ahdah Jehovah a lung lawmh ter sual lai lo timi a ṭhahnem mi ṭihnak cu kan ngeih awk a si?

⁶ Asinain, Pathian ṭihnak ah upatnak le hmaizahnak aa tel lengah amah a lung lawmh ter lai lo asilole amah a nawl ngaih lai lo kha phannak a si mi a ṭhahnem mi ṭihnak aa tel awk a si. Zeiruang ah? Jehovah cu “fawi tein a thin hun ter khawh lo mi, a fek mi dawtnak tampi,” a ngei mi a si ko nain “dantat a tlolh lo mi a si,” ti kha kan hngalh ṭhan ding a si. (Exodus 34:​6, 7) Dawtnak le zangfahnak a ngei mi a si ko nain, Jehovah nih dinlonak le hramhram in sualnak kha a ngaithiam kho lo. (Salm 5:​4, 5; Habakkuk 1:13) Jehovah a mit i a ṭha lo mi kha hramhram in le i ngaihchih lo tein a tuah mi hna le amah kha hramhram in a ralchan mi hna nih cun dantatnak in an luat kho lai lo. Lamkaltu Paul nih a chim bantuk in, “Pathian nung kut chung i tlak cu thil ṭihnung ngaingai a si.” Cu bantuk sining chungah tlaknak kha a phang mi a ṭhahnem mi ṭihnak cu a donghnak ah kan caah huhphenhnak a si.​—⁠Hebru 10:⁠31.

“Amah Sinah Khan Nan I Bek Lai”

7. Jehovah khamhnak ṭhawnnak kha zumhnak caah zeibantuk a konglam dah kan ngeih?

⁷ Pathian kha hmaizahnak he ṭihnak le upat awk a tlak mi a ṭhawnak kha tliang tein hngalhnak cu Jehovah kha zumhnak le fek tein i bochannak i hmaisuang a si. Ngakchia pakhat nih a pawng ah a pa a um tikah a hna a ngam bantuk in kannih zong Jehovah hruainak kut tangah kan him i kan lung a dai. Jehovah nih Izipt in a chuahpi hna hnu ah Israel mi hna nih zeitindah an lehrulh ti mi kha zoh hmanh: “Izipt mi hna cungah a lianngan mi ṭhawnnak in BAWIPA nih rian a ṭuan ti kha an hmuh i BAWIPA kha an ṭih; BAWIPA cungah khan zumhnak an ngei.” (Exodus 14:31) “BAWIPA a ṭih mi cu a vancungmi nih khan an zoh hna i ṭihnak chung in an luat ter hna,” ti mi thil kha Elisha hmuhtonnak zong nih a langhter. (Salm 34:7; 2 Siangpahrang 6:​15-17) Pathian cu amah a bia mi hna caah a ṭhawnnak kha a langhter ti kha atu chan i Jehovah a mi hna le kanmah pumpak theng i hmuhtonnak hna nih fek tein a kan zumh ter. (2 Chanrelnak 16:⁠9) Cucaah “BAWIPA ṭihnak aa bochan mi miṭhawng cu, a tefa hna caah himnak a si,” ti kha kan hun hngalh.​—⁠Phungthlukbia 14:⁠26.

8. (a) Pathian ṭihnak nih a lam kha zulh awkah zeiruang ahdah a kan forh? (b) Zeitindah Jehovah sinah kan i “bek” awk a si ti kha fianter.

⁸ Pathian kha aṭhahnem mi in ṭihnak nih zumhfehnak le amah kha i bochannak lawng si loin a lam chung ah kal awk zongah a kan forh. Solomon nih biakinn kha Jehovah sinah pek nak a rak tuah lio ah hitin thla a rak cam: “Zeitintiah kan pupa na rak pek mi hna ram ah hin an khua sak chung vialte nangmah kha [Israel mi nih] an in ṭih i na lam kha an zulh hna nak hnga.” (2 Chanrelnak 6:31) Tuan deuh ah, Moses nih Israel mi kha hitin a rak forh hna: “BAWIPA nan Pathian cu nan zulh lai i nan ṭih lai, a nawlbia kha nan zulh hna lai i a aw kha nan ngaih lai, amah kha nan biak lai i amah sinah khan nan i bek lai.” (Deuteronomi 13:⁠4) Hi cacang hna nih fiang tein a langhter bantuk in, Jehovah a lam chungah kal le amah sinah i ‘bek duhnak’ cu zumhnak le Pathian kha fek tein i bochannak in a ra mi an si. A si, ngakchia pakhat nih a zumh ngai mi le aa bochan ngai mi a pa sinah aa bek taktak lai bantuk in Pathian ṭihnak nih Jehovah a nawl ngaih awkah le amah sinah i bek awkah a kan hruai.​—⁠Salm 63:8; Isaiah 41:⁠13.

Pathian Dawt Cu Amah Kha Ṭih A Si

9. Pathian dawtnak le Pathian ṭihnak cu zeitindah aa pehtlaih?

⁹ Baibal hmuhning in cun, Pathian ṭihnak nih amah kha dawt lo awkah zei ti lam hmanh in a don lo. Mah he aa ralchan in, Israel mi hna cu “Pathian ṭih le a lam vial te kha zulh le, amah kha dawt,” awkah cawnpiak an si. (Deuteronomi 10:12) Cucaah, Pathian ṭih le Pathian dawt cu fek tein aa pehtlai mi an si. Pathian ṭihnak nih a lam zulh awkah a kan forh i, mah nih cun amah kan dawtnak zong kha a langh ter. (1 Johan 5:⁠3) Mi pakhat khat kha kan dawt tikah, a lung a fah lai kha kan ṭih taktak caah mah cucu aa tlak mi a si. Israel mi nih ram car ah doh a hmangmi lam in Jehovah kha a lung an rak fah ter. Vancung kan Pa a ngaih a chiat ter mi thil zeihmanh kha kan tuah duh hrim hrim lai lo. (Salm 78:​40, 41) Khatte lei in, “[Jehovah] a lung a tong mi cu amah a ṭih mi” kha an si caah nawl kan ngaihnak le zumh awk tlak tein kan umnak nih a lung a lawmh ter. (Salm 147:11; Phungthlukbia 27:11) Pathian dawtnak nih amah kha a lunglawmh ter awkah a kan forh i, Pathian ṭihnak nih amah kha a lung fahter nak in a kan khamh. Annih cu aa ralkah mi si loin aa chapchih mi ziaza an si.

10. Jesuh nih Jehovah ṭihnak ah aa lawmhnak kha zeitindah a rak langhter?

¹⁰ Jesuh Kri nuncan nih zeitindah Pathian kha ṭih bu in kan dawt khawh lai ti kha fiang tein a langhter. Jesuh he aa pehtlai in profet Isaiah nih hitin a rak ṭial: “A mi kha a uk khawh hna nak hnga BAWIPA ṭhawnnak nih amah cu fimnak le hngalhnak le thiamnak a pek lai. BAWIPA duhnak kha zeidah a si ti a hngalh lai i BAWIPA cu a ṭih lai. Cun BAWIPA rianṭuan kha aa lawmhnak a si lai.” (Isaiah 11:​2, 3) Hi chimchung bia ning in, Pathian thlarau nih Jesuh kha vancung a Pa ṭih awkah a rak forh. Cu hlei ah, hi ṭihnak cu thilrit si nemmam loin hnangamnak hrampi a rak si ti kha kan hngalh. Jesuh cu a har bik mi thil umtuning hmanh ah khan Pathian duhnak tuahnak ah le a lunglawmh ter nak ah aa rak i lawm. Hremnak tung cungah thahnak a rak ton lai te ah khan, Jehovah sinah hitin a rak ti: “Keimah duh mi cu si hlah seh, nangmah duh mi tu si ko seh.” (Matthai 26:39) Hi Pathian ṭihnak ruang ah hin, Jehovah nih a Fapa nih a nawlnak kha a rak ngaih piak, tha a rak pek i, thihnak chung in a rak khamh.​—⁠Hebru 5:⁠7.

Jehovah Ṭih kha Cawnnak

11, 12. (a) Zeiruang ahdah Pathian ṭih cu kan cawn awk hrim a si? (b) Jehovah kha ṭih awkah Jesuh nih zeitindah a kan cawnpiak?

¹¹ Vawlei cung thil ṭhawnnak le lianhngannak kha hmaiton in kan ton tikah a mah tein ṭihnak kan ngeih bantuk khi si loin, Pathian ṭihnak cu amah tein a rak chuak thluahmah mi thil a si lo. Mah ruangah cun a Ngan Deuh mi David a si mi Jesuh Kri nih a hlankan in hitin a rak kan sawm: “Ka hawile mino hna, ra u law, ka bia ngai tuah u; BAWIPA ṭihning cu kan cawnpiak hna lai.” (Salm 34:11) Zeitindah Jesuh sinin Jehovah ṭih cu kan cawn khawh lai?

¹² Jesuh nih vancung kan Pa i khuaruahhar a si mi a pumpak sining kha hngalhthiam awkah a kan bawmhnak thawngin Jehovah ṭih kha a kan cawnpiak. (Johan 1:18) Jesuh nih a Pa i a pumpak sining kha tling tein a langhter caah zohchunhawk a tlak mi Jesuh a nunning theng nih Pathian a ruahning le midang kha zeitindah a pehtlaih hna ti kha a langhter. (Johan 14:​9, 10) Cu hlei ah, Jesuh a thawinak thawngin, kan sualnak ngaihthiamnak caah thla kan cam tikah Jehovah kha naihnak nawl kan hmu. Hi Pathian zangfahnak a hlei in langhternak theng hi amah kha ṭih awkah forhnak pakhat a si. Salm caṭial tu nih hitin a rak ṭial: “Sihmanhsehlaw nangmah nih kan sualnak cu na kan ngaihthiam, cucaah nangmah cu kan in ṭih.”​—⁠Salm 130:⁠4.

13. Jehovah kha ṭih awkah Phungthlukbia cauk chung i zeibantuk langhter mi kehlan hna nih dah a kan bawmh?

¹³ Phungthlukbia cauk nih Pathian ṭihnak kan ṭhancho ter khawhnak kha aa chang chang in a langhter. “Ka fapa ka bia kha naa lak hna i ka nawlbia kha na lung chungah naa khon hna i fimnak lei ah na hna na chit i hngalhthiamnak leiah na lungthin na pek ahcun, ahmaan le hmaanlo thleidan khawhnak lungthin kha na auh i hngalhthiamnak kha na kawh ahcun, . . . khi tikah BAWIPA ṭihnak cu na hngalh lai i Pathian hngalhnak cu na hmuh lai.” (Phungthlukbia 2:​1-5) Cucaah, Pathian kha ṭih awkah a Bia kha kan cawn lai i, a lamhruainak kha hngalhthiam awkah fak pi in kan i zuam lai, cun a fim chimhnak kha ṭha tein kan ngaih awk a si.

14. Israel siangpahrang hna sinah pek mi ruahnak cheuhnak kha zeitindah kan zulh khawh?

¹⁴ Hlanlio Israel siangpahrang paohpaoh cu nawlbia cauk kha tlen awkah cawnpiak an rak si i, “hi nawlbia hna ulhnak le tuahnak hin BAWIPA a Pathian ṭih cu a thiam nak hnga . . . a nun chung vialte a rel lai.” (Deuteronomi 17:​18, 19) Jehovah kha ṭih awkah kan cawn a si ahcun kan caah Baibal relnak le cawnnak hna cu a biapi ngai mi an si. Kan nunnak ah Baibal phunglam kan zulh lio ah, Pathian sinin a ra mi fimnak le hngalhnak kha duhsah tein kan hun ngei. Kan nunnak ah mah nih a chuah ter mi a ṭha mi a man kha kan hmuh i Pathian he kan i pehtlaihnak kha a man kan sun ter caah “Pathian ṭih” kha kan hun hngalhthiam. Cu lengah, zumtu hawi hna he hmaan tein i pumhnak thawngin, tar he no he Pathian cawnpiaknak kha kan ngaih khawh i a lam chungah kan kal kho.​—⁠Deuteronomi 31:⁠12.

Jehovah A Ṭih Mi Poah Cu Lunglawm Mi An Si

15. Pathian ṭihnak cu amah kan biaknak he zeitindah aa pehtlaih?

¹⁵ A cunglei ah kan hmuh bantuk in, Pathian ṭihnak cu a ṭhahnem mi lungput a si i kan dihlak nih kan ngeih awk a si ti kha kan hmuh, mah cucu Jehovah kan biaknak a hrampi i a cheubang pakhat a si. Mah nih cun amah kha lung um lo tein zumh awk ah, a lam chungah kal awkah le amah sinah i bek awkah a kan hruai. Jesuh Kri kong ah a rak si bantuk in, Pathian ṭihnak cu pumpek in bia kan i kam mi kha atu ah le a zungzal in tlin ter awk caah zong a kan forh khawh.

16. Zeiruang ahdah amah kha ṭih awkah Jehovah nih tha a kan pek?

¹⁶ Pathian ṭihnak cu zeitikhmanh ah tuksapur a si mi asiloah aa tlak lo ngai in khenkhamnak a si lo. “BAWIPA a ṭih mi cu lunglawm mi an si, a nawl a ngai mi cu mi lunglawm an si,” tiah Baibal nih fek tein a kan chimh. (Salm 128:⁠1) Hi Pathian ṭihnak nih khan kanmah kha a kan huhphenh lai ti kha a hngalh caah amah kha ṭih awkah Jehovah nih tha a kan pek. Moses sinah a chim mi bia in a dawt zawnruahnak kha kan hngalh: “Keimah ṭih le ka nawlbia hna ulh lungthin atu i an ngeih bang hin a zungzal in ngei hna sehlaw ka hei duh dah, anmah le an fale caah a zungzal in aa remrel nak hnga!”​—⁠Deuteronomi 5:⁠29.

17. (a) Pathian ṭihnak in zei ṭhatnak dah kan hmuh? (b) A hun zul mi article ah zeibantuk phun Pathian ṭihnak kha dah ruah a si lai?

¹⁷ Cu bantuk in, Pathian ṭihnak kha kan ṭhancho ter a si ahcun, mah cucu kan caah aa remrel dih ko lai. Zeiti lam indah? A pakhatnak ah, cu bantuk lungput ning nih Pathian kha a lung a lawmh ter i amah sinah a kan naih ter. “Amah a ṭih mi paoh cu an herh mi vialte kha a pek hna i an aunak kha a theih i a khamh hna,” ti kha David nih amah pumpak hmuhtonnak theng in a rak hngalh. (Salm 145:19) A pahnihnak ah, Pathian ṭihnak nih a ṭhalo mi kan lung put ning inkhan a kan thlen lai caah mah cucu kan caah man a ngei lai. (Phungthlukbia 3:⁠7) A hun zul mi article nih hi ṭihnak nih thlarau lei thil ṭihnung in a kan kilven ning kha ṭha tein a fian ter lai i Baibal ah Pathian a ṭih mi le ṭhatlonak kha a mertak mi zohchunhawk tlak minung cheukhat hna kong kha a langhter ṭhan lai.

[A Tanglei Fianternak]

A Tanglei Hna Hi Na Let Kho Hna Maw?

• Pathian ṭihnak ti mi sullam cu zeidah a si i, mah nih khan zeitindah a kan ṭhathnem?

• Pathian ṭihnak le Pathian he kal ṭi nak cu zeitindah aa pehtlai?

• Pathian ṭihnak cu Pathian dawtnak he aa pehtlai ti kha Jesuh i zohchun awk a nunning nih zeitindah a langhter?

• Jehovah kan ṭihnak lungthin kha zeitilam indah kan ṭhancho ter khawh?

[Cahmai 7nak i Hmanthlak]

Israel siangpahrang hna kha anmah pumpak thengin Nawlbia cauk pakhat kha tlen awkah le ni fate in rel awkah fial an si

Jehovah ṭihnak nih fapa pakhat nih a pa aa bochan bantuk in amah kha i bochan awkah a kan hruai