Zumhnak Le Pathian Ṭihnak Thawngin RalṬhatnak

“Ṭhawng ngai le ralṭha ngai in um ko . . . BAWIPA na Pathian cu . . . na sinah a um.”​​—⁠JOSHUA 1:⁠9.

1, 2. (a) Minung hmuhnak ah, Israel mi nih Kanaan mi hna kha tei khawh dawh a si maw? (b) Zei biakamhnak dah Joshua nih a hmuh?

B.C. 1473 kum ah Israel mi hna cu Biakammi Ram chung luh awkah timh cia an rak si. Hmailei an ton laimi harnak kongah Moses nih hitin ralrin a rak pek hna: “Israel, nangmah nakin a lianngan deuh le a ṭhawng deuhmi miphun hna, van tawngin kulhmi khua lianngan pipi a ngeimi hna, a ngan le a sangmi hna miphun Anak tefa hna, ‘Anak tefa hna hmai ah ahodah a dir kho lai,’ an ti na theih . . . mi hna cu pawnchuah awkah nihin ah hin Jordan tiva cu na tan cang lai.” (Deuteronomi 9:​1, 2) Mah mi nganpipi ralkap hna cu an min a thang ngaingai! Cuhleiah, Kanaan miphun cheukhat cu rang le lengkekual ah nam bunhmi rangleng hna, cun ral hriamnam tling tein a ngeimi ralkap hna zong an ngei.​​—⁠Biaceihtu 4:​13.

² Israel miphun tu cu sal an rak si i kum 40 chung ramcar ah an rak vakvai. Cucaah, minung hmuhnak in zoh ahcun teinak a hmu kho ding dawhdang an si lo. Asinain, Moses cu zumhnak a ngei i Jehovah nih a hruai hnanak kha a rak ‘hmuh.’ (Hebru 11:27) Moses nih mi hna kha hitin a ti hna, “nangmah hmai ah . . . a kalmi cu BAWIPA na Pathian a si . . . amah nih na hmai ah a hrawh hna lai i a tei hna lai.” (Deuteronomi 9:3; Salm 33:​16, 17) Moses a thih hnu ah Joshua kha Jehovah nih Kan ṭanpi lai tiah hitin bia a kamh: “Nangmah le hi mi vialte hna hi tho u law, hi Jordan tiva hi tan u law, anmah Israel mi hna ka pek laimi ram chungah lut tuah u. Na nunchung vialte ahohmanh na hmai i a dir khomi an um lai lo; Moses sinah ka um bang khan nangmah sin zongah ka um lai; kan deuh lai lo i kan hlaw fawn lai lo.”​​—⁠Joshua 1:​2, 5. 

3. Zumhnak le ralṭhatnak ngeih awkah Joshua kha zei nih dah a bawmh?

³ Joshua nih Jehovah bawmhnak le lamhruainak a hmuh nakhnga Pathian phungbia kha a rel lai i a ruat lai i mah ningin a nung lai. “Khi tikah na lam ka tluanter lai i khi tikah khua awng na tong lai. Keimah nih nawl kan pek a si lo mei? Ṭhawng ngai le ralṭha ngai in um ko; na thin phang hlah, na lung zong dong hlah; zeicahtiah BAWIPA na Pathian cu khuazeika na kalnak hmanh ah na sinah a um ko” tiah Jehovah nih a ti. (Joshua 1:​8, 9) Joshua cu Pathian nawl a ngaih caah a ṭhawng, a ral a ṭha i khua awng a rak tong. Asinain, amah chan i mi tam deuh cu nawl an rak ngai lo. Cu ruangah, khua awng an tong lo i ramcar chungah an rak thi.

Zumhnak A Ngei Lomi Miphun Nih Ralṭhatnak An Ngei Lo

4, 5. (a) Joshua le Kaleb i lungput le mi ngiatu pahra hna lungput cu zeitindah aa thleidan? (b) Zumhnak a ngei lomi miphun kha Jehovah nih zeitindah a rak lehrulh hna?

⁴ Israel mi hna Kanaan ram lei an kal lio a hmasa kum 40 ah khan Moses nih mah ram kha va ngiatthlai awkah mi ngiatu 12 a thlah hna. Pahra cu ṭihphang ngai in an hung kir. “Cu ram chungah kan hmuhmi hna cu mi nganpipi an si. Cu ka ah cun Nefilim mi (Nefilim in a chuakmi Anak fapa hna kha) kan hmuh hna i kanmah le kanmah cu khaubawk bantuk ceu ah khin kan i hmu” tiah therphang in an rak chim. Anak fapa hna lawng si loin mi vialte cu mi nganpipi an si maw? An si lo. Anak miphun cu Buanchukcho hlan i Nefilim hna an tefa maw an si? Si hlah! A hleihluat in bia an perhmi nih khan riah hmun chung dihlak kha ṭihnak in a khahter. Mi hna cu sal an rak sinak Izipt ram i kir hmanh kha an rak duh.​​—⁠Nambar 13:​31–14:⁠4.

⁵ Mi ngiatu pahnih Joshua le Kaleb nih cun Biakammi Ram chung i va luh ding kha an rak duh ngaingai. Kanaan mi hna cu “kan caah rawl pei an si ko cu; annih an himnak cu an sinin ṭhial a si cang, BAWIPA cu kanmah he pei a um cu, ṭih hna hlah u,” tiah an ti hna. (Nambar 14:⁠9) Joshua le Kaleb cu hrut ngai in zei thil paoh a ṭhatnak in a hmumi maw an si? Si hrimhrim hlah! Jehovah nih Harnak phun-hra in a ṭhawngmi Izipt le an pathian hna ningzahnak a phakter hna kha mi dang nih an hmuh bantukin an rak hmuh ve. Cun Faraoh le a ralkap bu rili chungah a paih hna zong kha an hmuh. (Salm 136:15) Mi ngiatu pahra le an bia a ngaimi hna nih ṭihnak an ngeih cu ngaihthiam khawh lo awk a si. “Zei caan dah zumh loin an ka um lai, anmah lak i hmelchunhnak mah vialte ka tuah ko ṭung?” tiah Jehovah nih lungfak ngai in a rak ti.​​—⁠Nambar 14:⁠11.

6. Ralṭhatnak cu zumhnak he zeiti lam in dah aa pehtlaih i mah cucu atu chan ah zeitindah hmuh a si?

⁶ Mi an ṭih hna cu zumhnak an ngeih lo ruangah a si kha Jehovah nih a rak langhter. A si, zumhnak le ralṭhatnak cu naih tein aa pehtlaih caah lamkaltu Johan nih Khrihfabu le thlarau raldohnak kong kha hitin a rak ṭial khawhnak a si: “Vawlei kan tei khawh cu kan zumhnak hin a si.” (1 Johan 5:⁠4) Nihin ah, Joshua le Kaleb bantuk zumhnak in tar le no, a zawfakmi le a dammi nuai ruk leng kai Jehovah Hngaltu hna cu Pennak kong thawng ṭha an chim. Zei bantuk ral hmanh nih a ṭhawng i a ral a ṭhami hi mi hna cu an daihter kho hna lai lo.​​—⁠Rom 8:​31.

I Let Hlah

7. “Aa let” timi a sullam cu zeidah a si?

⁷ Nihin Jehovah salle nih lamkaltu Paul lungthin bantuk an ngeih caah ralṭha ngai in thawng ṭha an chim. Paul nih hitin a rak ṭial: “Kannih cu aa let i a tlaumi kha kan si lo. Zumhnak a ngei i khamhnak a hmumi tu kha kan si.” (Hebru 10:39) Zumhawktlak Pathian salle hna nih ṭihnak an ngeih caan hna a rak um caah Paul nih a chimmi “aa let” timi cu chikkhat ṭihnak ngeih kha a chim duhmi a si lo. (1 Samuel 21:12; 1 Siangpahrang 19:​1-4) Mah can ah, “biatak i tlaihmi dorh” awkah “hnulei kir ṭhan” a si tiah Baibal dictionary pakhat nih a ti. Cun Pathian rianṭuannak kongah “aa let” timi cu “tilawng puanzar ṭhumh in a khul nuarhter” kha hrambunh in lakmi tahchunhnak zong a si kho tiah a ti. A si, zumhnak a ṭhawngmi hna nih cun hremnak, ​zawtfahnak asiloah hneksaknak dang hna an ton hmanh ah “khul nuarhter” ding kha an ruat lo. Mah can ah, Jehovah nih kan zawn a ruah tuk ti le ri kan ngeih a hngalh ti kha an theih caah a rian cu an ṭuan peng. (Salm 55:22; 103:14) Cu bantuk zumhnak na ngei ve maw?

8, 9. (a) Hmasa Khrihfa hna zumhnak kha Jehovah nih zeitindah a ṭhawnter? (b) Kan zumhnak a feh nakhnga zeidah kan tuah khawh?

⁸ Voikhat cu lamkaltu hna nih zumhnak kan ngei lo tiah an ruah caah Jesuh kha “kan zumhnak hi nganter deuh tuah” tiah an rak ti. (Luka 17:⁠5) Lungtak tein an rak halnak cu A.D. 33, Pentekos ni ah leh an rak si. Bia a kamh hna bantukin lamkaltu hna nih thiang thlarau an hmuh i Pathian Bia le aa tinhmi kha thuk deuh in an rak hngalhthiam. (Johan 14:26; Lamkaltu 2:​ 1-4) An zumhnak a hung ṭhawng i ralchannak lakah “van rang tang khuazakip ah sermi thil vialte” sinah thawng ṭha a phanhtermi phungchimnak rian kha an rak thawk.​​—⁠Kolose 1:23; Lamkaltu 1:8; 28:⁠22.

⁹ Kan zumhnak a ṭhawn nakhnga le phungchim rianṭuannak ah kan i tel khawh peng nakhnga Cathiang hlathlainak le ṭha tein ruahnak kan tuah lai i thiang thlarau hmuh awkah thla kan cam lai. Joshua, Kaleb le hmasa Khrihfa hna bantukin kan lungthin chungah Pathian biatak aa sengh chih lawng ah thlarau raldohnak ah ralṭha tein in khawhnak a pemi zumhnak kan ngei lai i teinak kan hmuh lai.​​—⁠Rom 10:⁠17.

Zumhnak Timi Cu Zumh Menmen Khi A Si Lo

10. A hmaanmi zumhnak ah zeidah aa tel?

¹⁰ Hlan i zumhfekmi hna nih an rak langhter bantukin ralṭhatnak le in khawhnak a pemi zumhnak cu Pathian a um ti zumh lawng a si lo. (Jeim 2:​19) Jehovah cu pumpak pakhat in a nungmi a si kha hngal in thinlung dihlak in i bochan a herh. (Salm 78:​5-8; Phungthlukbia 3:​5, 6) Mah nih Pathian nawlbia le phunglam hna zulh cu kanmah caah a si ti lungthin dihlak in zumh kha a chim duhmi a si. (Isaiah 48:​17, 18) Jehovah biakamnak vialte cu an tling lai i “amah a kawlmi cu laksawng a pek hna” ti zumhnak zong aa tel.​​—⁠Hebru 11:​1, 6; Isaiah 55:⁠11.

11. Joshua le Kaleb cu zumhnak le ralṭhatnak an ngeih ruangah zeitindah thluachuah pek an rak si?

¹¹ Cu bantuk zumhnak cu a thimi a si lo. Biatak ningin nunnak, mah i a ṭhatnak kha ‘kawlnak,’ kan thlacamnak leh a si hngalhnak le kan nunnak ah lam tampi in Jehovah lamhruainak kan hmuhnak thawngin kan zumhnak a ṭhangcho. (Salm 34:​8; 1 Johan 5:​14, 15) Joshua le Kaleb nih Pathian a ṭhatnak kha an kawl caah an zumhnak a rak fek ti cu fiangte in kan zumh khawh. (Joshua 23:14) Hi hna hi ruat hmanh: Ramcar ah kum 40 chung an vaih hnu ah Pathian biakam bangin an rak nung rih. (Nambar 14:​27-30; 32:​11, 12) Kum ruk chung Kanaan mi hna dohnak le teinak ah thatho ngai in an i tel. A donghnak ah, ngandam in caan saupi an nun lengah ram chung i an covo hmanh kha an rak hmuh. Jehovah nih zumhnak le ralṭhatnak in amah a biami hna kha laksawng tampi a pek taktak hna!​​—⁠Joshua 14:​6, 9-​14; 19:​49, 50; 24:⁠29.

12. Jehovah nih a bia kha zeitindah a sang bik a siter?

¹² Joshua le Kaleb cungah a langhtermi Pathian dawt-zaangfahnak nih salm caṭialtupa i hi bia hna hi a kan theihter ṭhan: “Nangmah le na nawlbia cu a sang bik nan si kha na langhter.” (Salm 138:⁠2) Jehovah nih a min chalh in biakamnak a tuah tikah ruahchanmi leng in a tlinternak thawngin mah biakamnak kha “a sang bik” a siter. (Efesa 3:​20) A si, Jehovah nih amah aa “bochan” mi hna kha zeitikhmanh ah an lung a donghter hna lai lo.​​—⁠Salm 37:​3, 4. 

‘Pathian Lung A Tongmi’ Pa

13, 14. Zeiruangah Enok nih zumhnak le ​ralṭhatnak a rak herh?

¹³ Khrihfa chan a phanh hlan i hngaltu pakhat a simi Enok i zohchunhawk kha ruahnak thawngin zumhnak le ralṭhatnak kong tampi kan hngalh khawh. Enok nih profet bia a chim hlan in khan a zumhnak le a ralṭhatnak hneksak a si lai kha rak hngalh dawhdang a si. Zeitindah a hngalh? Pathian a biami le Satan Khuachia a biami hna lakah huatnak le ralnak a um lai kha Eden dum ah Jehovah nih a rak chim cang caah a si. (Genesis 3:​15) Cun minung tuanbia hramthawk ah Kain nih anau Abel a rak thah lio in khan mah huatnak a chuah zong kha Enok nih a rak hngalh. A taktak ah, an pa Adam cu Enok a chuah hnu kum 310 tiang a nung rih.​​—⁠Genesis 5:​3-18.

¹⁴ Cuti a si ko nain, Enok cu ralṭha in “Pathian he a kal ṭi, NW” i Jehovah a ralchanmi hna kha Pathian zeirel loin an “thangchiatnak vialte” ruangah sual a rak phawt hna. (Genesis 5:​22; Judas 14, 15) Enok cu a hmaanmi biaknak ah ṭihnak ngei loin a dir caah ral tampi a rak ngei i annih nih a nunnak hmanh kha hloh an rak i tim. Cucaah, Jehovah nih a profet kha thih fak in a thih nakhnga lo a rak khamh. Enok nih “ Pathian lung kha a ton” tiah Jehovah nih a ti hnu ah amah kha profet he aa tlaimi mangcang hlan in a lak i cuticun nunnak in thihnak ah a rak thlen.​​—⁠Hebru 11:​5, 13; Genesis 5:⁠24.

15. Nihin Jehovah salle hna caah Enok nih zei zohchunhawk ṭha dah a chiah?

¹⁵ Enok a nunnak lak a sinak kong a chim dih le cangka Paul nih zumhnak a biapitnak kha langhter khun in hitihin a chim: “Zumhnak loin Pathian lungton khawh a si lo.” (Hebru 11:⁠6) A si ko, Enok nih zumhnak a ngeih caah ralṭha in Pathian he a rak kal ṭi kho i Pathian zei i a rel lomi vawlei ah Pathian biaceihnak kong kha a rak thanh. ​Cuticun, Enok nih kan caah zohchunhawk a rak chiah. A hmaanmi biaknak ralchanhnak le ṭhatlonak in a khatmi hi vawlei ah kannih zong Enok a ṭuanmi rian bantuk kha kan ṭuan ve.​​—⁠Salm 92:7; Matthai 24:14; Biathlam 12:⁠17.

Pathian Ṭihnak Nih Ral A Ṭhatter

16, 17. Obadiah cu hodah a si i zei thil sining dah a rak ton?

¹⁶ Zumhnak lengah ralṭhatnak a pemi sining dang pakhat cu Pathian ṭihzah upatnak a si. Pathian a ṭihmi zohchunhawk ṭha pakhat kong kha i ruah hna hmanh u sih. Amah cu profet Elijah le Siangpahrang Ahab nih chaklei Israel a pen lio caan ah a rak nung. Ahab a bawi lio caan ah, chaklei pennak cu Baal biaknak ruangah cu hlan vialte nakin ziaza ṭhatlonak an rak tuah. Baal profet 450 le Asherah profet 400 hna cu Ahab nupi “Jezebel cabuai i rawl” einak nawl an hmu.​​—⁠1 Siangpahrang 16:​30-​33; 18:⁠19.

¹⁷ Jehovah i a puarhrangmi a ral Jezebel nih a hmaanmi biaknak kha ram chungin hloh dih cikcek awkah a rak i zuam. Jehovah profet cheukhat kha a rak thah hna i Elijah hmanh kha thah awk aa zuam ko nain Pathian ​lamhruainak bangin Jordan tiva ral lei i a zam caah Elijah cu a rak luat. (1 Siangpahrang 17:​1-3; 18:13) Cu bantuk caan ah chaklei pennak ah a hmaanmi biaknak i tlaih zeitluk in a har lai kha na ruat kho maw? Siangpahrang inn ah rian a ṭuanmi caah zeitluk in dah a va har chinchin lai? Ahab innchungkhar zohkhenhtu Obadiaha cu mah bantuk thil umtuning kha a rak tong.​​—⁠1 Siangpahrang 18:⁠3.

18. Jehovah a biatu pakhat in Obadiah kha zei nih dah aa phundangmi a siter?

¹⁸ Obadiah cu Jehovah a biaknak ah fim te le ralring tein a um lai ti cu a fiang. Asinain, mi kha aa teiter hna lo. 1 Siangpahrang 18:​3 nih hitin a ti: “Obadiah nih cun BAWIPA cu fakpi in a upat [‘ṭih,’ NW].” Obadiah nih Pathian a ṭihnak cu aa phungdang taktak! Mah ṭihnak nih ralṭhatnak a ngeihter i Jezebel nih Jehovah profet pawl a thah hna cangka a ralṭhatnak kha a rak langhter.

19. Obadiah tuahmi zei nih dah a ralṭhatnak kha a langhter?

¹⁹ Hitin kan rel: “Jezebel nih BAWIPA profet hna a thah hna ah khan, Obadiah nih ​profet za khat a lak hna i sawm nga sawm nga in lungkua ah a thuh hna i ti le rawl in a cawm hna.” (1 Siangpahrang 18:⁠4) Na hngalh bangin mi za khat a thlithup in rawl pek cu ṭih a nung tukmi rian a si. Obadiah nih Ahab, ​Jezebel le siangpahrang inn ah a ra ​lengmangmi profet hmaanlo 850 hna nih an hngalh nakhnga lo a rak hrial hna. ​Cuhleiah, ram chung i a ummi a hmaanlomi ​biaknak a ṭanhmi pawl, siangpahrang ​chungkhar in lothlo tiang nih siangpahrang le ​siangpahrangnu mithmaiṭha hmuhnak ding caah Obadiah kha phuan awkah zei caanṭha paoh kha an hman lai ti cu zumh lo awk a um lo. Asinain, Obadiah nih kha ​siasal a biami hna hmai ah Jehovah profet hna an herhmi kha ralṭha ngai in a rak tuahpiak hna. Pathian ṭihnak cu ṭhawnnak a va ngei ​hringhran dah!

20. Pathian ṭihnak nih Obadiah kha zeitindah a rak bawmh i amah zohchunhawk nih zeitindah an bawmh?

²⁰ Obadiah cu Pathian a ṭih ruangah ​ralṭhatnak a rak langhter caah Jehovah nih a ral hna kut in a rak huhphenh. Phungthlukbia 29:25 nih hitin a chim: “Mi dang nih zeitindah an ka ruah hnga ti hi thil ṭihnung a si, sihmanhsehlaw BAWIPA i bochan hi ​himnak a si.” Obadiah cu hawi dang bantukin mi sawhsawh te a si ve ko. Tlaih lai le thah lai kha kanmah bantuk in a rak ṭih ve. (1 Siangpahrang 18:​7-9, 12) Asinain, Pathian a ṭih caah minung kha ṭih lo in ralṭhatnak a rak ngei. Obadiah cu kan dihlak caah, a hlei in ​zalonnak sungh asiloah nunnak caah ṭihnungmi phanh khawhnak lakah Jehovah a biami hna caah zohchunhawk ṭha a si. (Matthai 24:⁠9) Kan dihlak in Jehovah kha “upatnak le ṭihnak” in bia kho hna u sih.​​—⁠Hebru 12:⁠29.

21. A hun changtu capar ah zei kong dah kan i ruah lai?

²¹ Zumhnak le Pathian ṭihnak lawng nih ral a ṭhatter lo. Dawtnak nih mahnak hmanh khan ral a ṭhatter khawh deuh. “Pathian nih a kan pekmi thlarau nih cun mi ralchia ah a kan ser lo, ṭhawnnak le dawtnak le mah le mah i uk khawhnak tu khan a kan khahter” tiah Paul nih a rak ṭial. (2 Timote 1:​7) Dawtnak nih sifah harnak caan chungah ​ralṭha tein Jehovah biak awkah zeitindah a kan bawmh ti kha a hun changtu capar ah kan i ruah lai.​​—⁠ 2 Timote 3:⁠1.

[A Tanglei Fianternak]

Na Let Kho Lai Maw?

• Joshua le Kaleb kha zei nih dah ralṭhatnak a ngeihter hna?

• A hmaanmi zumhnak ah zeidah aa tel?

• Pathian biaceihnak kong a chim tikah Enok cu zeiruangah ṭihnak a rak ngeih lo?

• Pathian ṭihnak nih zeitindah ral a ṭhatter?