Hngahnak Kong Ah Jesuh Zultu Hna Sin In Cawng
“Hngilh lo tein rak ka hngak u.”—MATT. 26:38.
ZEIDAH NA CAWN KHAWH?
Khuazei ah dah phungchim ding timi lamhruainak hngahnak he aa tlaiin zeidah na cawn khawh?
Thlacam khawh awkah ralring tein umnak he aa tlaiin zeidah na cawn khawh?
Harnak ton buin phungchimnak he aa tlaiin zeidah na cawn khawh?
1-3. Jesuh vawleicung a nunnak a dih lai zan ah a zultu pawl nih zei palhnak dah an tuah? An palhnak in fimnak an i lak ti kha zeinihdah a langhter?
JESUH vawleicung a nunnak a dih lai zan i a cangmi thil kha na mitthlam ah cuanter hmanh. Jesuh cu Jerusalem nichuahlei ah a ummi Gethsemane dum ah a kal zumhfekmi a zultu kha aa kalpi hna, mah dum cu a duh bikmi hmun pakhat ah aa tel vemi a si. Jesuh cu a biapimi kong tampi ruah awk a ngeih caah amah lawng in thlacam ding a ṭhatnak hmun a herh.—Matt. 26:36; Johan 18:1, 2.
2 Jesuh nih dum ah aa kalpimi hna cu lamkaltu Piter, Jeim le Johan an si. Jesuh nih “hika ah hin rak um u law hngilh lo tein rak ka hngak u” tiah a ti hna i thlacam ah a kal. A rak kir tikah an i hngilh kha a hmuh. Cu tikah “hngilh lo tein rak ka hngak u” tiah a ti ṭhan hna. Asinain Jesuh nih mah hnu in voihnih tiang an i hngilh kha a hmuh. Annih cu mah zan ah timhcia in an um lo i an rak hngak lo. Jesuh hmanh kha an rak zamtak.—Matt. 26:38, 41, 56.
3 An rak hngah lo caah lamkaltu hna cu an i ngaichih ko lai. Asinain an palhnak in fimnak an i lak colh. Annih cu hngahnak kong ah zohchunhawk ṭha an hung si kha Lamkaltu cauk nih a langhter. Zohchunhawk ṭha an simi nih kumzabu pakhatnak i a dang Khrihfa hna zong anmah bantukin um awk a bawmh ko hna lai. Hlan nakin tuchan ah hngah a biapi khun. (Matt. 24:42) Cucaah lamkaltu cauk chung in kan i cawn khawhmi pathum kan i ruah lai, mah nih hngah awkah a kan bawmh lai.
Khuazei ah Phungchim ding Lamhruainak an Hngak
4, 5. Paul le a hawile kha thiang thlarau nih zeitindah lam a hruai hna?
4 Kan i cawn khawhmi pakhatnak cu lamkaltu hna nih khuazei ah dah phungchim ding timi lamhruainak an rak hngahmi kha a si. Jesuh nih Pathian thlarau hmang in lamkaltu Paul le a hawile an khualtlawnnak ah lam a hruai hna kha Baibal ah kan hmuh. (Lam. 2:33) Mah kong kha a hramthawk in rel u sih.—Lamkaltu 16:6-10 rel.
5 Paul, Silas le Timote cu Galatia thlanglei ah a ummi Listra khua in an chuak. Ni tlawmpal an kal hnu ah Rom lampi an phan i nitlaklei lam an zawh ahcun Asia ram i mi tam bik umnak hmun an phan lai. Khrih kong hngalh a herhmi mi tampi an umnak khua hna ah kal an i tim. Asinain thil pakhat nih an kalnak lam a kham hna. A hme 6 nih hitin a ti: “Asia ram chungah thiang thlarau nih thawngṭha kha chim awkah a awnh hna lo caah Frizia le Galatia ram chungah khan khual cu an tlawng.” Zeitindah lam a kham hna ti cu Baibal nih a chim lo nain Asia ram ah phungchim lo awkah thiang thlarau nih lam khatkhat in a kham hna. Thiang thlarau nih cutin lam a kham hna cu Jesuh nih khua dang ah phungchim hna seh ti a duh hna caah a si kha Paul le a hawile nih an hngalhthiam.
6, 7. (a) Paul le a hawile cu Bithinia an phanh lai ah zeidah an ton? (b) Lamkaltu hna nih zei biakhiahnak dah an tuah? A phichuak zeidah a si?
6 Paul le a hawile cu khuazei ah dah an kal? A hme 7 nih hitin a ti: “Misia ramri an va phak ah khan Bithinia ram chungah luh an i zal i sihmanhsehlaw Jesuh thlarau nih khan a awnh hna lo.” Asia ram ah phungchim kha Jesuh nih thlarau hmang in a kham hna caah chaklei Bithinia ram ah kal an i tim. Asinain Bithinia ram an phanh lai ah Jesuh nih thiang thlarau in a kham ṭhan hna. Cu tikah an khuaruah a har ngai ko lai. Annih nih zei kong dah kan chim lai i zeitindah kan chim lai ti cu an hngalh nain khuazei ah dah kan chim lai ti cu an hngal lo. Asia ram ah phungchim an i tim nain an hlawh a tling lo. Cun Bithinia ram i phungchim an i timh tik zong ah an an hlawh a tling ṭhiamṭhiam lo. Cu tikah phungchim kha an ngol maw? An ngol lo.
7 Atu tan an biakhiahnak cu aa phundangmi a lo. A hme 8 nih hitin a ti: “Misia ram kha an tan i Troas khua ah khan an vung kal.” Annih cu nitlaklei ah an kal ṭhan i meng 350 chung an ke in an kal. Khuakhat hnu khuakhat an lonh i Troas tilawng dinhnak an phan. Mahka in Masidonia lei kal duh ahcun tilawng i cit a hau. A hme 9 nih hitin a ti: “Cu zan ah cun Paul nih langhnak pakhat a hmuh i cu ah cun mipa pakhat, Masidonia mi a simi kha a dir i, ‘Masidonia leiah hin ra law ra kan bawm,’ tiah a ti lengmangmi kha a hmuh.” A donghnak ah Paul le a hawile nih khuazei ah dah phungchim ding a si kha an hngalh. Mah cu kaa khatkhat ah a voithumnak phungchim an i timh a si i tutan cu an hlawh a tling. Cu tikah tilawng in Mesidonia ahcun an kal colh.
8, 9. Paul khualtlawnnak in zeidah kan hngalh khawh?
8 Mah kong in zeidah kan cawn khawh? Paul cu Asia ram a kal hnu lawng ah Pathian thlarau nih lam a hruai kha i cinken. Cun Jesuh nih lamhruainak a pek ṭhan cu Bithinia ram pawng a phanh hnu lawng ah a si. A donghnak ah Troas khua a phanh hnu lawng ah Jesuh nih Masidonia kal awkah lam a hruai. Khrihfabu lu a simi Jesuh nih cu bantukin lam a kan hruai ve men lai. (Kol. 1:18) Tahchunhnak ah, hmaikal ṭuan naa tim men lai asiloah phungchim a herh deuhnak hmun ah ṭhial naa tim men lai. Asinain naa tinhmi tuah naa zuam hnu lawng ah Jesuh nih Pathian thlarau in lam an hruai men lai. Mah cu mawṭaw mawngh he aa lo. Mawṭaw na mawngh hnu lawng ah kehlei, orhlei ah na pial kho lai. Cu bantukin kan i tinhmi tlinh kan i zuam lawng ah phungchimnak ah tam deuh in kan i tel khawh nakhnga Jesuh nih lam a kan hruai lai.
9 Kan i tinhmi tuah kan i zuam nain kan hlawh a tlin colh lo ah tah zeitin? Pathian thlarau nih lam a ka hruai lo ti ruat in ngol awk a si maw? Paul zong aa ruahchanmi ning in thil a si colh lo kha philhhlah. Asinain anih cu aa zuam peng. Nang zong “rian ṭuannak caan ṭha” na kawl peng ahcun na hlawh a tling ve ko lai.—1 Kor. 16:9.
Thlacam khawh awkah Ralring tein an Um
10. Hngilh lo tein hngah khawh awkah thlacam a herh kha zeinihdah a langhter?
10 Kumzabu pakhatnak unau pawl sin in kan i cawn khawhmi pahnihnak cu thlacam khawh awkah ralring tein an ummi kha a si. (1 Pit. 4:7) Hngah peng khawh awkah thla cam zungzal a hau. Jesuh nih tlaih a si hlan, Gethsemane dum i a um lio ah a zultu pathum kha “hngilh lo tein um u law thlacam tuah u” tiah a ti hna.—Matt. 26:41.
11, 12. Khrihfa hna kha Herod nih zeicah a hrem hna? Jeim le Piter kha zeitindah a tuah hna?
11 Gethsemane dum i Jesuh chimmi bia a thei vemi Piter nih lungtak in thlacam zeitlukin dah man a ngeih kha a hnu amah hmuhtonnak in a hngalh. (Lamkaltu 12:1-6 rel.) Lamkaltu a ngan 12 a hramthawklei ah Herod nih Judah mi hna lungton a duh caah Khrihfa pawl a hrem hna kha kan hmuh. Herod nih Jeim cu Jesuh he aa kom tukmi lamkaltu a si kha a hngalh ko lai. Cucaah Jeim kha “vainam in a thahter hna.” (A hme 2) Unau pawl nih Jeim cu an dawt tukmi a si caah mah cu an caah hneksaknak nganpi a si.
12 Mah hnu ah Herod nih zeidah a tuah ṭhan? A hme 3 nih hitin a ti: “Hi nih hin Judah mi kha an lung a lawmhter hna ti kha a hmuh tikah Piter zong kha a tlaihter fawn hna.” Mah hlan deuh ah lamkaltu cheukhat cu thonginn chung in khuaruahhar in an rak luat, an lakah Piter zong aa tel ve. (Lam. 5:17-20) Mah kong kha Herod nih a theih ko lai. Cucaah Piter cu a luat khawh nakhnga lo ṭha tein a tuah. Piter cu “ralkapbu bu li nih an cawngh; bu khat ah cun ralkap pali lengmang an um. Herod nih aa timhning ah cun Lanhtak Puai dih in zapi hmai ah bia ka ceih te lai, ti a si.” (A hme 4) Mah hi na mitthlam ah cuanter hmanh. Herod nih Piter cu thirhri in a hrenter hna i ralvengtu 2 karlak ah a chiah, cun a luat khawh nakhnga lo ralkap 16 kha chun he zan he a cawnghter hna. Herod nih mibu an lungton awkah Lanhtak Puai dih in Piter cu thah a timh. Cu bantuk ṭih a nungmi caan ah unau pawl nih zeidah an tuah khawh?
13, 14. (a) Piter thong a tlak lio ah unau pawl nih zeidah an tuah? (b) Unau pawl nih an tuahmi in zeidah kan i cawn khawh?
13 Unau pawl nih zeidah tuah awk a si kha an hngalh. A hme 5 nih hitin a ti: “Piter cu thong chungah khan an chiah ko, asinain khrihfabu chungmi hna nih cun a caah khan thla fakpi in an cam.” Piter caah lungtak in fakpi’n thla an cam. Jeim a thih ruangah ruahchannak ngei lo in an um lo, cun kan thlacamnak a ṭhahnem lo timi ruahnak zong an ngei lo. Jehovah nih zumhfekmi hna thlacamnak mansung ah a chiah kha an hngalh. Thla an cammi cu Jehovah duhmi he aa tlakmi a si ahcun a leh hna lai.—Heb. 13:18, 19; Jeim 5:16.
14 Unau pawl nih an tuahmi in zeidah kan i cawn khawh? Ralring tein a hngakmi si kan duh ahcun kanmah ca lawng thla cam lo in unau pawl ca zong ah thla kan cam lai. (Efe. 6:18) Harnak a tongmi unau na hngalhmi an um maw? A cheu cu hremnak asiloah leiser ral an tong men lai. Cheukhat cu cozah nih phungchim rian a khenkhammi ram ah a ummi an si men lai. Cu bantuk unau pawl caah fakpi’n thlacam cu a ṭha. Innchungkhar buaibainak, lungdonghnak le zawtfahnak ti bantuk thil a tongmi unau zong na hngalh men hna lai. “Thlacamnak a kan lettu” Jehovah sin thla na cam tikah an min telh in na cam khawh.—Salm 65:1.
15, 16. (a) Jehovah vancungmi nih Piter kha thonginn chung in zeitindah a luatter? (A tanglei hmanthlak zoh.) (b) Jehovah nih Piter a khamhnak kong ruah tikah zeicah kan zumhnak a feh chin?
15 Piter nih zei thil dah a ton? Piter cu thonginn chung i aa hngilh lioah khuaruahhar thil pakhat a hung cang. (Lamkaltu 12:7-11 rel.) Mah hi na mitthlam ah cuanter hmanh: Chikkhatte ah thonginn chung cu a hung ceu. Piter cu thirhri he ralvengtu 2 karlak ah a um, Piter pawng ah vancungmi a dir nain ralvengtu nih an hmu lo. Vancungmi nih Piter cu khulrang in tho tuah tiah a ti. Cutikah a kut thirhri cu a tla. Vancungmi nih Piter cu innleng a cawngmi ralvengtu hna hmai in a kalpi i thir kutka an phanh ah kutka cu amah tein aa hung i an chuak. Thonginn chung in an chuah hnu ah vancungmi cu a lo. Piter cu a luat cang.
16 Jehovah nih a salle khamh awkah a hmanmi a ṭhawnnak kong kan ruah tikah kan zumhnak a fek chin. Tuchan ah Jehovah nih khuaruahhar thil hmang in a kan khamh lai ti cu kan i ruahchan lo. Asinain a miphun bawmh awkah a hmanmi a ṭhawnnak tu cu kan zumh. (2 Chan. 16:9) Kan tonmi zei bantuk harnak paoh inkhawh awkah a ṭhawngmi a thiang thlarau in a kan bawmh khawh. (2 Kor. 4:7; 2 Pit. 2:9) A rauhhlan ah Jehovah nih Jesuh cu mithi nuai tampi thawhter awkah ṭhawnnak a pek cang lai. (Johan 5:28, 29) Pathian biakam kan zumh caah atu kan tonmi zei harnak paoh kan in khawh.
Harnak Ton buin Phung an Chim
17. Lungtho te le a biapimi lungput he phungchim rian ṭuannak ah Paul cu zeitindah zohchunhawk ṭha a si?
17 Ralring tein hngahnak ah lamkaltu hna sin in kan i cawn khawhmi pathumnak cu harnak ton buin phungchim ding ti kha a si. Ralring tein a hngakmi si awkah phungchim rian kha lungtho te le a biapimi lungput he ṭuan a hau. Mah kong ah lamkaltu Paul cu zohchunhawk ṭha a si. Phungchim rian kha teima tein a ṭuan. Hmun tampi ah khual a tlawng i Khrihfabu tampi a dirh. Harnak tampi a tong nain phungchim rian kha lungtho te le a biapimi lungput he a ṭuan.—2 Kor. 11:23-29.
18. Paul cu Rom khua i thong a tlak lio ah zeitindah phung a chim?
18 Lamkaltu cauk ah Paul kong hmanung bik kan hmuhmi cu a ngan 28 ah a si. Paul cu Rom uktu Nero nih biaceih dingah Rom khua a phan. Thongtla a si caah cikcin in an khih lai i a cawngtu zong a um ko lai. Asinain Paul cu phungchim lo in a um lo. Midang phungchimh khawhnak lam kha a kawl. (Lamkaltu 28:17, 23, 24 rel.) Nithum hnuah cuka i a ummi Judah mi hruaitu hna kha phungchimh a duh hna caah pumh a sawm hna. Judah mi nih i ton ṭhan ding ni an khiah i mah ni ah Paul nih phung tampi a chimh hna. A hme 23 nih hitin a ti: “Ni an i tuk i cu ni ah cun Paul umnak ah khan tampi an ra. Zinglei in zan tiang Pathian Pennak kong kha a chimh hna i a fianter hna. Jesuh kong ah an lung a pem khawh nakhnga Moses Phungbia chungin le profet hna ṭialmi chungin bia kha a lak hna.”
19, 20. (a) Paul phungchimnak cu zeicah hmual a ngeih? (b) Cheukhat nih thawngṭha bia an cohlang lo nain Paul nih zeidah a tuah?
19 Paul phungchimnak cu zeicah hmual a ngeih? A hme 23 nih a ruang cheukhat a chim. (1) Pathian Pennak le Jesuh Khirh kong a chimh hna. (2) A bia a ngaimi hna “an lung a pem khawh nakhnga” aa zuam. (3) Baibal hmang in a ruah hna. (4) Amah zawn nakin mi zawn a ruah deuh kha “zinglei in zan tiang” phung a chimhmi hna in a langhter. Paul cu a phungchim a ṭha tuk ko nain mikip nih cun an cohlang lo. A hme 24 nih hitin a ti: “A cheu cu an lung a pem, sihmanhsehlaw a cheu nih cun an zum lo.” Cuticun mi cu lungrual lo ngai in an ṭian.
20 A chimmi thawngṭha bia kha mikip nih an cohlan lo tikah Paul cu a lung a dong maw? A dong lo. Lamkaltu 28:30, 31 nih hitin a ti: “Kum hnih chung Paul cu khika ah inn aa hlan i a um; amah chawnhbiak awkah a rami vialte kha a rak lawmh hna. Pathian Pennak kong kha a chimh hna i Bawipa Jesuh Khrih kong kha a cawnpiak hna i ralṭha ngai le zeihmanh dawntu um loin a chimh hna.” Thiang thlarau thawng in ṭialmi Lamkaltu cauk cu cu bantuk thazaang a pemi bia in a dong.
21. Paul nih thong a tlak lio i a tuahmi in zeidah kan cawn khawh?
21 Paul kong in zeidah kan cawn khawh? Paul cu thong a tlak caah innkhat hnu innkhat phungchim ah a kal kho lo. Asinain mah ruang ah a lung a dong lo i a sinah a rami vialte tu kha phung a chimh hna. Cu bantukin tuchan Pathian miphun tampi zong an zumhnak ruang ah thong an tlak hmanh ah lunglawm tein phung an chim peng. Kan dawtmi unau cheukhat cu an tar asiloah an dam lo ruang ah innleng an chuak kho lo asiloah tar le a zawmi zohkhenhnak inn ah an um. Annih nih siibawi le rianṭuantu pawl, a rak lengmi hna le midang kha an si khawh chung in phung an chimh hna. An duhmi cu Pathian Pennak kong lungtak in chim kha a si. Mah an tuahmi kha mansung ah kan chiah.
22. (a) Lamkaltu Baibal cauk in ṭhatnak hmuh awkah zei cauk nih dah a kan bawmh khawh? (A cunglei rinlikulh zoh.) (b) Hi vawlei ṭhalo a dongh lai na hngah lioah zei tuah dah na duh?
22 Kumzabu pakhatnak lamkaltu hna le Khrihfa hna kong aa ṭialmi Lamkaltu cauk kan rel tikah hngahnak he aa tlaimi kong tampi kan hngalh. Hi vawlei ṭhalo a dongh lai kan hngah lioah ralṭha te le teima tein phungchimnak thawng in anmah i zohchunh kha kan duh ko lai. Kan hmuhmi tinvo sung bik cu Pathian Pennak kong thawngṭha chim hi a si.—Lam. 28:23.
[Cahmai 13nak i hmanthlak]
“Lamkaltu Baibal cauk nih Zeitikhmanh ah a Ka Simh lai Lo”
Khualtlawng rianṭuantu pakhat nih Pathian Pennak Kong ‘Felfai Tein Chim’ cauk a rel dih hnu ah hitin a chim: “Lamkaltu Baibal cauk nih zeitikhmanh ah a ka simh lai lo.” Anih cu Lamkaltu Baibal cauk voi tampi a rel cangmi a si, asinain atu hi cauk thar a rel tik zongah ṭhatnak tampi a hmu chap.
[Cahmai 12nak i hmanthlak]
Vancungmi nih Piter cu thir kutka in a chuahpi