Vale Hna—Khrih Lu Sinak Kha I Zohchunh U
“Khrih cu mi [“pa,” NW] vialte lu a si.”—1 KORIN 11:3.
1, 2. (a) Va ṭha pakhat kha zei in dah tah khawh a si? (b) Chungkhar hramthawktu Pathian a si ti cohlan cu zeiruangah a biapit?
VA ṬHA pakhat kha zei in dah na tah lai? A fimnak asiloah a takpum thazang in maw? Tangka a hmuhmi in dik? Asiloah nupi le fale cungah dawtnak le zaangfahnak a ngeihmi in dah? A donghnak in hin na tah a si ahcun vale tampi cu mah sining an tlinh kho lai lo, zeicahtiah vawlei thinlung le minung phung nih a uk hna caah a si. Zeiruangah? “Mipa hnakruh a zuhmi cun minu pakhat a ser i a sinah cun a ratpi”mi chungkhar Hramthawktu i lamhruainak kha an cohlan lo le an zulh lo ruangah a si.—Genesis 2:21-24.
2 Chungkhar hramthawktu Pathian a si timi a cunglei Baibal bia kha Jesuh nih a rak fehter. Amah chan i sual a kawlmi hna kha hitin a ti hna: “A hramthawk in Pathian nih nu le pa in a ser hna, ‘cucaah pa nih a nu le a pa kha a kaltak hna lai i a nupi he an i fon lai i cu hna pahnih cu pum khat an si lai,’ tiah Sertu nih cun a ti timi Ca Thiang chung ṭialmi kha nan rel bal lo maw? Cucaah pahnih an si ti lo i pakhat an si cang. Pathian nih a fonhmi hna cu mi nih an ṭhen awk hna a si lo.” (Matthai 19:4-6) Hlawhtlingmi chungkhar dirh khawh awkah tawhfung cu chungkhar hramthawktu Pathian a si ti cohlan le Pathian Bia, Baibal lamhruainak hna zulhnak cungah aa hngat.
Va Ṭha A Sitermi Tawhfung
3, 4. (a) Zeicaah Jesuh nih innchungkhar kong ṭha tein a hngalh? (b) Jesuh i langhternak a nupi cu ahodah a si i vale nih an nupile kha zeitindah an pehtlaih hna awk a si?
3 Jesuh a rak chimmi hlathlainak le a tuahmi i cawnnak nih va ṭha pakhat a siter khawh. Hmasa bik mipa le minu ser an si le fonh an rak si lio ah Jesuh a um caah chungkhar kong kha ṭha tein a hngalh. Jehovah Pathian nih hitin a rak ti: “Atu cu minung kan ser cang hna lai; kanmah mui an keng lai.” (Genesis 1:26) Pathian nih hmasa bik ah a rak sermi “a pawngah khan rian thiam ngaimi bantuk in” a ummi Mi Pakhat sinah bia a rak chimmi a si. (Phungthlukbia 8:22-30) Hi Mi Pakhat cu “Pathian fater” a si. Amah cu “Pathian nih a sermi vialte hram a si” i vanrang thil hna ser an si hlan ah a rak um cang.—Kolose 1:15; Biathlam 3:14.
4 Jesuh cu “Pathian Tuufa” tiah auh a si i va pakhat in langhter a rak si. Vancungmi pakhat nih “ra hmanh, Tuufa nupi, va ngei lai ngaknu cu kan hmuhsak lai,” tiah a ti. (Johan 1:29; Biathlam 21:9) Jesuh nupi asiloah va ngei lai ngaknu cu hodah a si? Thlarau chiti thuhmi zumhawktlak Khrihfa hna an si i van ah amah he uktu an ṭuan ṭi lai. (Biathlam 14:1, 3) Cucaah, Jesuh vawlei cung a rak um lio ah a zultu pawl a pehtlaih hna ningin vale nih nupile pehtlaih ding a si.
5. Jesuh cu ahote caah dah zohchunh awk a si?
5 Jesuh cu zultu vialte caah zohchunhawk a si kha Baibal nih hitin a langhter: “Khrih hrimhrim nih nan caah khan a in cang i ka keneh ka zul hna seh tiah i zohchunh awk an chiahpiak cang hna.” (1 Piter 2:21) Asinain, Jesuh cu a hlei in pa pawl caah zohchunh awk a si. Baibal nih hitihin a chim: “Pathian cu Khrih lu a si bantuk in pa cu nu lu a si i Khrih cu mi [“pa,” NW] vialte lu a si.” (1 Korin 11:3) Khrih cu pa lu a si caah vale nih Jesuh i zohchunhawk kha an i cawn a herh. Cucaah, innchungkhar pakhat nih hlawhtlinnak le nuamhnak kha hmuh a duh a si ahcun lu sinak phung kha a zulh awk a si. Cu ti a si nakhnga langhternak in a nupi a simi chiti thuhmi a zultu pawl Jesuh nih dawtnak in a pehtlaih hna ning in khan vale nih nupile pehtlaih ding a si.
Chungkhar Buainak hna Ṭei Khawh Ning
6. 1 Piter 3:7 chim ningin vale nih nupile kha zeitindah pehtlaih awk a si?
6 Nihin harnak in a khatmi vawlei ah vale nih a hlei in Jesuh a lungsaunak, dawtnak le dinnak phung i tlaihnak ah a fehnak hna kha i zohchunh a herh. (2 Timote 3:1-5) Jesuh chiahmi zohchunh awk he aa tlai in Baibal nih hitin a ti: “Nannih patung hna zong, fimnak in nan nupile he nan um tikah, . . . bia nan chimh hna tikah hmaizahnak tein nan chimh hna lai.” (1 Piter 3:7, NW) A si, Jesuh nih harnak hna kha fimnak in a rak tonghthamh bantuk in vale zong nih chungkhar harnak hna kha fimnak in tonghtham a herh. Jesuh nih a ngan ngaingaimi hneksaknak hna a rak ton nain mah khakha Satan, a khuachia pawl le a ṭha lomi vawlei ruangah a si ti kha a rak cohlan. (Johan 14:30; Efesa 6:12) Jesuh nih hneksaknak hna a ton tikah a khuaruah a rak har lo bantuk in chungkhar a ngeimi hna zong nih “ni fate in a chuak lengmangmi harnak an ton” tikah an khuaruah a har awk a si lo. Mah harnak hna kha nupi va a ngeimi nih an ton lai tiah Baibal nih ralrinpeknak a rak chim cang.—1 Korin 7:28.
7, 8. (a) Fimnak in nupile pehtlaihnak ah zeidah aa tel? (b) Zeiruangah nupile nih hmaizahnak hmuh cu an i tlak?
7 Vale nih “fimnak in nan nupile he nan um tikah, a der deuhmi an si kha philh hlah u. Cucaah bia nan chimh hna tikah hmaizahnak tein nan chimh hna” awk a si tiah Baibal nih a ti. (1 Piter 3:7, NW) Pathian mithmai ṭha a hmumi va nih Baibal a rak chimchung bantuk in a nupi kha puarhrang ngai in uk can ah hmaizahnak a pek lai. (Genesis 3:16) A nupi kha laksawng bantuk in a pehtlaih lai i thazang i bochan in a namneh lai lo. A nupi intuarnak kha a ruahpiak thiam lai i upatnak le hmaizahnak in a pehtlaih zungzal lai.
8 Vale nih nupi le cu zeiruangah an hmaizah hna awk a si? ‘Zeihmanh nih nan thlacamnak kha hna a hnawh nakhnga lo Pathian pekmi laksawng nunnak a co ṭimi’ an si tiah Baibal nih a ti caah a si. (1 Piter 3:7) Jehovah nih pa kha nu nak sang deuh in a hmu lo ti kha vale nih hngalh a herh. Pathian mithmai ṭha a hmumi nu hna nih pa he i tluk in zungzal nunnak laksawng an hmuh lai. “Nu le pa karah zeihmanh thleidannak a um ti” lomi van nunnak hmanh kha nu tampi nih an hmuh. (Galati 3:28) Cucaah, pa siseh, nu siseh, ngakchia siseh zumhawktlak a simi lawng Pathian hmai ah a sunglawimi an si ti kha vale nih i cinken a hau.—1 Korin 4:2.
9. (a) Piter nih a chim bangin zeiruangah vale nih an nupile cu an hmaizah hna awk a si? (b) Nu pawl a hmaizah hna kha Jesuh nih zeitindah a rak langhter?
9 “Zeihmanh nih nan thlacamnak kha hna a hnawh” nakhnga lo timi lamkaltu Piter a bia nih va nih a nupi hmaizah zeitluk in a biapit kha a langhter khun. Cuti hna a hnawh a si ahcun zeitluk ṭihnung dah a si! Pathian nawlbia zei a rel lomi hlan lio salle cheukhat thlacamnak kha Pathian nih a rak ngaih lo bantuk in nupi a hmaizah lomi vale thlacamnak zong ngaihpiak lo tiang a si kho. (Ṭahnakhla 3:43, 44) Khrihfa pa hna nih nupi a ngeimi an si ah, nupi ṭhit aa timmi an si ah, upat hmaizahnak in nu pawl Jesuh nih a pehtlaih hna ning kha an cawn lai. Jesuh cu nu pawl he phungchimnak rian an rak ṭuan ṭi i upatnak le zaangfahnak in a rak pehtlaih hna. Voikhat cu Jesuh nih nu pawl kha lung a hlau ngaimi biatak a rak chimh hmasa hna i mah kong kha pa pawl a va chimhter hna!—Matthai 28:1, 8-10; Luka 8:1-3.
Vale caah A Ṭha Khunmi Zohchunhawk
10, 11. (a) Vale nih a hlei in Jesuh i zohchunhawk kha zeiruangah an hlathlai a herh? (b) Vale nih an nupile an dawt hna kha zeitindah an langhter awk a si?
10 Baibal nih vale le nupile i pehtlaihnak kha “va ngei lai ngaknu” a simi chiti thuhmi hna i Khrihfabu le Khrih pehtlaihnak he a rak tahchunh. “Khrih cu Khrihfabu lu a si bantuk in vale zong nupile lu an si ve” tiah Baibal nih a ti. (Efesa 5:23, NW) Hi bia hna cu Jesuh lu si ning kha vale nih ṭha tein ruat dingin forhnak a si awk a si. Cuti ruahnak thawng lawngin vale nih Jesuh zohchunhawk kha an zulh khawh lai. Cun Jesuh bantuk in an nupile kha lam an hruai hna lai i dawtnak in an zohkhenh khawh hna lai.
11 “Vale hna, Khrih nih Khrihfabu a dawt i a nunnak a pek bantuk in nannih zong nih nan nupile kha nan dawt hna awk a si” tiah Baibal nih Khrihfa pawl kha a kan forh. (Efesa 5:25) A hmasa dal ah “Khrihfabu” kha “Khrih pum” tiah a auh. Hi langhternak pum ah pum cheubang a simi nu pa tampi an i tel i an dihlak in pum cawlcanghnak kha an bawmh. Jesuh cu “a pum a simi Khrihfabu lu kha a si.”—Efesa 4:12; Kolose 1:18; 1 Korin 12:12, 13, 27.
12. Jesuh nih langhternak a pum a dawt kha zeitindah a rak langhter?
12 Jesuh nih langhternak a pum a simi “Khrihfabu” cungah dawtnak a rak langhter. A hlei in a pum i cheubang a si hngami kha a rak siaherh hna. A zultu pawl an bat tikah, “kanmah lawngte kan um khawh nakhnga dingah kal tuah u sih law a dinh zong nan i din tuah lai,” tiah a ti hna. (Marka 6:31) An thah lai suimilam tlawmpal a duh ah Jesuh tuahmi vialte he aa tlai in a zultu pakhat nih hitin a rak ṭial: “Hi vawlei cung i a ummi a mi [langhternak a pum cheubang hna] kha a dawt zungzal hna i annih cu a dongh tiang hrimhrim in a dawt hna.” (Johan 13:1) Vale nih nupile zeitin pehtlaih ding ti he aa tlai in zeitluk ṭhami zohchunhawk dah a si!
13. An nupile dawt dingin vale cu zeitindah chimhhrinh an si?
13 Vale caah Jesuh nih a chiahmi zohchunhawk kha naih tein zulh peng awkah lamkaltu Paul nih hitin a rak forh hna: “Pa nih an nupile cu anmah pum an i dawt bantuk in an dawt hna awk a si. A nupi a dawmi pa cu amah le amah aa dawt a si ko. Ahohmanh nih mah pum kha an hau bal lo. Khrih nih Khrihfabu kha a cawm a zoh a khenh bantuk in, ahohmanh nih a pum cu a zoh a khenh i a cawm ve.” Cun hitin a peh rih: “Vale nih nan nupi le cu nan pum nan i dawt bantuk in nan dawt hna lai.”—Efesa 5:28, 29, 33.
14. Va a simi pakhat nih a tling lomi a pum kha zeitindah a tuah lai, mah nih a nupi a pehtlaih ning he aa tlai in zeidah a langhter?
14 Paul chimmi bia hna kha ruat hmanh. A lung a hmaanmi pa pakhat nih timh ciammam in a pum kha fahnak a pe lai maw? A rilh sual tikah ka kedong ruangah a si tiin a ke kha a cum lai maw? Cuticun a tuah hrimhrim lai lo! Cu bantuk in va a simi nih a hawile hmai ah a pum kha ningzah a thlaih lai maw? Asiloah mi hmai ah a congoih lai maw? A tuah lai lo! Cuti a si ahcun a nupi nih palhnak a tuah sual tikah bia chiachia in ti asiloah ṭhuat cu zeiruangah a hman lai? A ngaite in vale nih anmah duhmi nakin nupile duhnak kha biapi deuh in an ruah awk a si.—1 Korin 10:24; 13:5.
15. (a) A zultu pawl an tha dernak a ruahthiampiak hna caah Jesuh nih zeidah a rak tuah? (b) Mah in khan zei cawn awk hna dah kan i lak khawh?
15 Jesuh nih a thih lai zan ah a zultu pawl an thadernak a rak ruahthiampiak hna ning kong kha ruat hmanh. Thlacam dingin atu le atu a fial hna nain Gethsemane dum ah voi thum tiang an rak i hngilh. Ruah lopi in hriamnam aa putmi mibu nih an hun kulh hna. Jesuh nih mibu kha “ahodah nan kawl?” tiah a hal hna. Annih nih “Nazareth khuami Jesuh” tiah an rak leh tikah “Keimah hi amah cu ka si,” tiah a ti hna. A thihnak ding “caan a phan cang” ti kha a hngalh caah “Keimah nan ka kawl a si ahcun a dang tu hi cu kalter hna u,” tiah a ti hna. Jesuh nih a zultu pawl ca ṭhatnak kha a ruah zungzal i an luat nakhnga lam a rak kawlpiak hna. Jesuh nih a zultu pawl a pehtlaih hna ning hlathlainak thawngin vale nih nupile pehtlaih tikah zulh khawh a simi phung tampi hmuh khawh a si.—Johan 18:1-9; Marka 14:34-37, 41.
Jesuh Dawtnak Cu Lungduhnak Menmen A Si Lo
16. Jesuh cu Martha cungah zei lungput dah a ngeih, asinain zeitindah a rak cawnpiak?
16 “Jesuh nih Martha le a nau nu le Lazaruh kha a dawt hna” tiah Baibal nih ti. An inn ah a rak tlung tawn. (Johan 11:5) Asinain, Martha nih thlarau lei cawnpiaknak kha ngaih awkah caan pe loin eidin ca a ruah tuk tikah chimhhrin loin a rak um lo. “Martha, Martha, thil tam tuk kongah na lung re a thei i na phun na zai, na tlok na ciar, sihmanhsehlaw a herh taktakmi cu pakhat lawng a si ko” tiah a rak cawnpiak. (Luka 10:41, 42) Mah chimhhrinnak ah Jesuh dawtnak a langh caah Martha nih fawi tein a rak cohlan lai ti cu zumh lo awk a um lo. Cu bantuk in, vale nih nupile kha zaangfahnak le dawtnak in an chimh hna awk a si. Asinain, a herh tikah Jesuh bantuk in hlangfang in chimhhrinh ding a si.
17, 18. (a) Piter nih Jesuh kha zeitindah a rak mawhchiat i zeiruangah Piter cu cawnpiak a rak herh? (b) Va a simi pakhat nih zei ṭuanvo dah a ngeih?
17 Caan dang ah, Jesuh nih Jerusalem ah ka kal lai i khika ah “upa hna le tlangbawi ngan bikbik hna le Phungbia cawnpiaktu saya hna nih harnak tampi an ka pek lai. An ka thah lai i ni thum ni ah nunter ka si ṭhan lai,” tiah a zultu pawl kha fiang tein a chimh hna. Cu tikah Piter nih Jesuh kha “Bawipa, hi thil cu Pathian nih na cungah tlunter sawh hlah seh,” tiah a mawhchiat. A thinlung cawlcangh ruangah Piter ruahnak a palh ti cu a fiang. Chimhhrin a herh caah Jesuh nih “Satan, ka sinah um hlah. Na ruahnak hi Pathian ruahnak si loin minung ruahnak a si caah ka caah dawntu na si,” tiah a ti.—Matthai 16:21-23.
18 Harnak tampi a tawn lai le thah a si lainak i Pathian duhnak kha Jesuh nih a rak chimh cang hna. (Salm 16:10; Isaiah 53:12) Cucaah Piter nih Jesuh a rak mawhchiat cu a palh. Hlangfang tein chimhhrinh a rak hau. Cu bantuk in kan dihlak in a chel caan ah chimhhrinh kan herh ve. Innchungkhar lu in va a simi nih a nupi i tel in chungkhar mi dihlak chimhhrinh ding ṭuanvo le nawlngeihnak a ngei. Cu ti a tuahnak ah hmualngeih a herh nain zaangfahnak le dawtnak in a si awk a si. Thil sining hna kha hmaan tein an hmuh thiam nakhnga Jesuh nih Piter a rak bawmh bantuk in a caan caan ah vale nih an nupile kha an bawmh hna a herh lai. Tahchunhnak ah, a nupi i thilpuan fenhaih ning, ṭhi hlawn in i thuamh ning asiloah i ṭamh ning hna cu Cathiang chimmi zoh dawhmi sawisam he aa khah lo ahcun i remh a herh kha zaangfahnak in a chimh a hau lai.
Vale Lungsaunak Cu A Ṭhahnem
19, 20. (a) Jesuh zultu hna lak ah zei buainak dah a rak chuah i Jesuh nih zeitindah a rak tuah? (b) Jesuh aa zuamnak cu zeitluk tiang dah a hlawh a rak tlin?
19 Vale nih an chimhhrin hnanak kha nupile nih an cohlan lai i an i remh colh lai tiah an i ruahchan awk a si lo. Jesuh nih a lamkaltu pawl lungput kha remh awkah atu le atu a rak i zuam. Tahchunhnak ah, Jesuh a rianṭuannak a dih laite ah kan lakah ahodah a ngan bik tiah lamkaltu pawl an rak i al ṭhan. (Marka 9:33-37; 10:35-45) Cu ti voihnihnak an i al hnu tlawmpal ah Jesuh nih a lamkaltu pawl he Lanhtak Puai tuah dingin a rak timhlamh. Cu caan lio ah a niammi rian si dawh a lomi midang an ke ṭawlpiak phung kha ahohmanh nih tuah hram an thawk lo. Asinain Jesuh nih a rak tuah. Cun hitin a ti hna: “Nan caah i zohchunh awk kan tuahpiak cang hna: nan ca i ka tuah bantuk khan nannih zong nih nan tuah ve awk a si.”—Johan 13:2-15.
20 Jesuh bantuk in toidornak lungput a ngeimi vale nih an nupile he lung khat in an um lai i an bawmh hna lai. Asinain lungsaunak ngeih a herh. Langhtak Puai zan hrimhrim ah khan, Jesuh nih an ke a ṭawlpiak hna hnu ah ahodah a ngan bik timi kong kha lamkaltu pawl an i al ṭhan. (Luka 22:24) Cucaah lungput le ziaza cu hmakhatte ah thlen khawh a si lo. Duhsah in a caan lak a hau. Asinain, lamkaltu pawl an lungput le an zia aa thlen bantuk in atu zong a si ve ahcun zeitluk in dah a ṭhat lai!
21. Nihin harnak hna ton tikah vale cu zei i cinken awk le tuah awk dah forh an si?
21 Nihin ah, innchungkhar cu hlan nakin harnak a tong chin lengmang. Mi tampi nih ṭhitumh an biakamnak kha zei ah an rel ti lo. Cucaah, vale nih ṭhitum hram aa thawknak kha an ruah awk a si. Ṭhitumnak hram a thawktu cu dawtnak Pathian, Jehovah a si ti kha i cinken. Pathian nih a Fapa Jesuh kha a kan Tlantu le a kan Khamhtu lawng in si loin vale caah zohchunh awk zong in a rak pek.—Matthai 20:28; Johan 3:29; 1 Piter 2:21.
Zeitindah Na Leh Lai?
• Chungkhar thawktu Pathian a si cohlan cu zeiruangah a biapit?
• Zei lam hna in dah an nupile kha dawt awkah vale cu forh an si?
• Khrih bantuk in lu sinak langhter ning kha Jesuh le a zultu pawl an i pehtlaihnak zei tahchunhnak hna nih dah a fianter?