COLTɅNTEL CHAʼAN JIÑI FAMILIA TAC | TATɅLOB
Muʼ tac bʌ i mejlel a mel chaʼan maʼ sujtel ti wem bʌ tatʌl
Ti ili tema mi caj laj qʼuel iliyi:
¿Chuqui yom miʼ mel jiñi tatʌl?
Cheʼ bʌ maxto i yila pañimil jiñi a walobil. Mi wem bʌ ñoxiʼalet ili ora, wem bʌ tatʌl mi caj a sujtel. Jiñi libro Do Fathers Matter? (¿Importa el papel del padre?) miʼ yʌl:
«Mi jiñi tatʌl miʼ majlel yicʼot i yijñam chaʼan miʼ mʌñob chuqui i cʼʌjñibalob i chaʼan, miʼ pʌy majlel ti doctor, miʼ qʼuel jiñi ultrasonido o miʼ ñʌchʼtʌben pusicʼal jiñi i yalobil cheʼ bʌ cʌntʌbilto ñumen lʌcʼʌl mi caj i yajñel tiʼ tojlel i yijñam yicʼot i yalobil cheʼ bʌ muqʼuix i yilan pañimil».
«Cheʼ bʌ embarazada jiñi quijñam mach comic chaʼan miʼ ñaʼtan chaʼan jin bajñel an tiʼ wenta pejtelel chuqui yom bʌ mejlel. Jin chaʼan tsaʼ j colta tiʼ pejtelel chuqui yom bʌ, comol tsaʼ lon c chajpa baqui mi caj i yajñel jiñi lon calobil. Tsaʼ lon c mulaj chaʼan chajpʌbiloñix lojon cheʼ bʌ miʼ yilan pañimil. Wen utsʼatax tsaʼ lon c ñusa» (James).
Texto: «Mach bajñel laʼ wenlelic mi laʼ sʌclan, mi laʼ sʌclan i chaʼan yambʌlob jaʼel» (Filipenses 2:4).
Cheʼ bʌ miʼ yilan pañimil jiñi laʼ walobil. Chaʼlen alas a wicʼot yicʼot meqʼue, cheʼ bajcheʼ jiñi mi caj i ñʌmʼan a wicʼot. Cheʼ jaʼel, coltan a wijñam chaʼan miʼ cʌntan. Jiñi muʼ bʌ a mel mi caj i coltan chaʼan wen miʼ colel jiñi a walobil. Mi mucʼʌch a wen ñʌmʼan a wicʼot mi caj a pʌs chaʼan cʼux maʼ wubin a walobil.
«Ajñen ti piso a wicʼot jiñi a walobil, chaʼlenla alas, mach a quisñin alas bajcheʼ juntiquil alʌl. Cʼajtesan chaʼan jatetʌch muʼ bʌ caj a ñaxan aqʼuen i yubin chaʼan miʼ cʼuxbintel» (Richard).
Texto: «La calobilob lac majtañʌch aqʼuebilonla i chaʼan lac Yum. Lac chobejtʌbalob tilemoʼ bʌ ti lac Yum» (Salmo 127:3).
Cheʼ bʌ miʼ colel majlel. Qʼuelbil chaʼan jiñi alobob wen ñʌmʌloʼ bʌ yicʼot i papá ñumen wen miʼ ñusañob ti escuela. Cheʼ jaʼel, ñumen tijicñayob yicʼot maʼañic miʼ cʼʌñob tac droga o miʼ melob yan tac bʌ i mul. Jin chaʼan, wen ñusan tiempo a wicʼot a walobil chaʼan miʼ wen ñʌmʼan a wicʼot.
«Jiñi calobil miʼ subeñon tac chaʼan muʼ bʌ caj i ñumen ñaʼtan cheʼ ba ora miʼ loqʼuel majlel ti cotot jiñʌch bajcheʼ mic wen chaʼlen lon tʼan cheʼ bʌ mic chaʼlen lon viaje yicʼot cheʼ bʌ mij cʼuxe lon c waj. An i tajol ñumen wento bajcheʼ mi lon c chaʼlen tʼan cheʼ bʌ mach ñaʼtʌbilic lon c chaʼan. Cheʼ miʼ yujtel bajcheʼ iliyi come mucʼʌch c wen ñusan tiempo quicʼot» (Dennis).
Texto: «Yom wen tsajaletla chaʼan mach cheʼeticla bajcheʼ jiñi tontojoʼ bʌ, cheʼ yometla bajcheʼ jiñi añoʼ bʌ i ñaʼtʌbal, cheʼ mi laʼ cʼʌn ti wen jiñi i yorajlel am bʌ laʼ chaʼan» (Efesios 5:15, 16).
¿Bajcheʼ an i sujmlel cheʼ maʼañic yambʌ bajcheʼ juntiquil tatʌl?
Lʌcʼʌ tiʼ pejtelel lac piʼʌlob miʼ ñaʼtañob chaʼan jiñi tatʌl jiñʌch am bʌ tiʼ wenta chaʼan miʼ mʌcʼlan i familia yicʼot chaʼan maʼañic chuqui miʼ chaʼlen. I chaʼan jiñi ñaʼʌl an tiʼ wenta miʼ cʌntan jiñi familia chaʼan tijicña miʼ yajñelob come jiñʌch muʼ bʌ i ñumen chʼʌmbeñob i sujm (Deuteronomio 1:31; Isaías 49:15). Pero an familia tac baqui mach cheʼic bajcheʼ jiñi. An i tajol jiñi tatʌl miʼ mel eʼtel tac ñʌmʌl bʌ i mel juntiquil ñaʼʌl, i jiñi ñaʼʌl miʼ chʼʌm tiʼ wenta eʼtel tac ñʌmʌl bʌ i mel jiñi tatʌl. Pero tiʼ sujm, jiñi expertojob miʼ yʌlob chaʼan jujuntiquilob, jiñi tatʌl yicʼot ñaʼʌl, an chuqui wen utsʼat bʌ tiʼ tojlelob muʼ bʌ i coltan jiñi i yalobilob.a
Jumpʼejl ejemplo muʼ bʌ i pʌs iliyi jiñʌch tsaʼ bʌ ujti tiʼ tojlel Judith Wallerstein, wen yujil bʌ chaʼan familia tac. Miʼ yʌl chaʼan cheʼ bʌ jiñi i yixicʼal am bʌ 12 i jabilel tsaʼ jujchʼi ti carro, tsiʼ cʼajti chaʼan jin i papá miʼ majlel yicʼot yaʼ ti ambulancia come miʼ ñaʼtan chaʼan ñumen yujil chuqui muʼ bʌ mejlel i mel ti jiñi wocol. Pero cheʼ bʌ yaʼix an ti hospital, jiñi i yixicʼal tsiʼ cʼajti chaʼan jin i mamá miʼ yajñel yicʼot yaʼ ti hospital chaʼan miʼ tijicñesʌben i pusicʼal.b
«Jiñi tatʌl miʼ mejlel i cʌntan i familia chaʼan maʼañic chuqui miʼ chaʼlen yicʼot chaʼan wen miʼ yajñel, juntiquil ñaʼʌl tajol wocol miʼ yubin chaʼan miʼ mejlel i bajñel mel iliyi. Pero jiñi ñaʼʌl mach wocolic miʼ yubin chaʼan miʼ pʌsben cʼuxbiya i yalobil yicʼot chaʼan miʼ wen ñʌchʼtan, cheʼ bajcheʼ jiñi miʼ yʌqʼuen i yubin i yalobil chaʼan mucʼʌch i chʼʌmben i sujm. Jiñi tatʌl yicʼot ñaʼʌl comol miʼ chaʼleñob eʼtel» (Daniel).
Texto: «Calobil, chʼujbiben i cʌntesa a tat. Mach a cʌy a jacʼben i mandar a ñaʼ» (Proverbios 1:8).
Jiñi tatʌlob yicʼot i yixicʼalob
Jiñi xchʼocob miʼ mejlel i cʌñob tiʼ tojlel i tat i ñaʼ bajcheʼ yilal yom miʼ mejlelob tiʼ tojlel yambʌ wiñicob. Laʼ laj qʼuel chuqui tac miʼ mejlel i cʌn ti a tojlel jiñi a wixicʼal.
Cheʼ bʌ miʼ qʼuel bajcheʼ yilalet tiʼ tojlel a wijñam. Mi jiñi a wixicʼal miʼ qʼuel chaʼan maʼ cʼuxbin yicʼot maʼ qʼuel ti ñuc a wijñam, mi caj i ñaʼtan chuqui yom bʌ miʼ qʼuel tiʼ tojlel juntiquil wiñic cheʼ bʌ muqʼuix i ñaʼtan ñujpuñel (1 Pedro 3:7).
Cheʼ bʌ miʼ qʼuel bajcheʼ yilalet tiʼ tojlel. Mi jiñi a wixicʼal miʼ qʼuel chaʼan mucʼʌch a chaʼlen ti respetar, mi caj i cʌn chaʼan yomʌch miʼ qʼuel i bʌ ti ñuc jaʼel yicʼot chaʼan jiñi yambʌ wiñicob yomʌch miʼ chaʼleñob ti respetar.
Pero mi jatet jin jach maʼ mulan a suben chuqui mach bʌ weñic tiʼ tojlel, tajol maʼañix i cʼʌjñibal mi caj i yubin i bʌ. I tiʼ caj jiñi, mi caj i sʌclan juntiquil wiñic mucʼʌch bʌ i poj qʼuel ti ñuc yilal anquese tiʼ sujm yom jach i cʼʌn jiñi a wixicʼal.
«Cheʼ bʌ juntiquil xchʼoc mucʼʌch i cʼuxbintel yicʼot miʼ coltʌntel tiʼ papá miʼ yubin, maʼañic mi caj i waʼ acʼ i bʌ ti lotintel tiʼ tojlel juntiquil wiñic mach bʌ weñic chaʼan miʼ sujtel tiʼ ñoxial» (Wayne).
a Qʼuelbil chaʼan juntiquil ñaʼʌl mucʼʌch i mejlel i cosan ti wen i yalobil anquese maʼañic i ñoxiʼal.
b Tsaʼ loqʼui ti jiñi libro El inesperado legado del divorcio, tsaʼ bʌ i chaʼle ti traducir Graciela Jáuregui Lorda.