CCANGKUNAW 03
Baebu Kha Na Zyn Kho Tou?
Baebu kya byaking hae te tuanaw pyapaw patae a ung. Baebu ccangpyapaw kong kha na ny ry zemah zyn lang tuh a ru kho. A ryng vaepaw ccah-uh kya-e byaking hae te tuanaw pyapaw hae tuh zyn kho a thua ve mah? Atu te malang kya hingnaw kha hoi sah kho lang cite Baebu hopaw kha zyn kho a thua ve mah? Ccungccaw patae nynh tuh a zyn hae. Na maw ccacceimaw ccangkuh tua.
1. Baebu bya hae tuh a cyihkuh ccaccing paw tou, tuanaw huataw tou?
Baebu kya “byaccing athuapaw bya” a ung cite a ho. (Phunghotu 12:10) E kya a cyihkuh ccaccing paw kong te ccungccaw hae kong a ung. (Luka 1:3; 3:1, 2 kha ria.) Baebu kya-e a bapipaw ninsaw, ccungccaw hae, khua te rang hae te a cyihkuh ccaccingpaw kha phungpaw kong a thya haepaw te khuryng kong a leihla haepaw nynh mah mihnaw a ccah.
2. Baebu tuh kum nynh a cciataw vaepaw ccah-uh thuakhyh cite pawcce a ho kho oh?
Malang kya yn cyihkuh langpaw kong kha Baebu kya a phuin phuin te a langsah vae. Tousenawze, science te asekupaw kong hae kha a langsah. Tuh-e kong a zei lya heize ccungccaw hae nynh zyn khyh hae. Thuasalama, atu she science thyahawnaw nynh Baebu hopaw tuh a mepaw nynh thua cipaw kha mihnaw a ccah. Baebu tuh “zungzae te zungzae cia a tyn.”—Sam 111:8.
3. Malang hanglang kong Baebu hopaw kha pawcce zyn kho a thua?
“Rae a thua loh leipaw” kong hotypawbyaa hae Baebu kya a ung. (Isaiah 46:10) A cyihkuh loh leihpaw ccungccaw phungpaw kong hae kha kum shepi te phe ccinglang a la hoty. Atu she laephi ungtuziazae kong kha mah phe ccinglang te a la hoty. E ccangkunaw kya Baebu hoty bya abang kha hokuh lang oh. Tuh-e hoty bya hae a menaw tuh ngaeang lang phe ung!
HOUH CCANGKUH LANG HOUH MUIH LANG
Atu she science thyahawnaw nynh Baebu kha pawtemou thoh a khang cipaw kha ccangkuh. Ngaeang lang ungpaw Baebu hotypaw bya abang kha ccangkuh tua.
4. Science thyahawnaw nynh Baebu kha thohkhangnaw
Laephi tuh ccangkhakheit vawlang nynh a khang kuh cite langmaw e ccungccaw a lunghua nynh a la zyn hae. VIDEO kha pia.
A thangvaepaw kum 3,500 hang kya Job ccah-uh kya pawtemou a zei kuh cipaw ria tua si. Job 26:7 kha ria tuhkoute e bakhianaw kha hokuh oh:
Laephi tuh “pawpaw kya mah sae kuh khyh” cipaw bya kha pawcce ngaeang lang a ung?
Kum 1800 yn ro te nynh tui luathungnaw kong (water cycle) kha ccungccaw hae nynh hoyte yn ny hae. Thuasalama kum shepi mawte Baebu nynh pawtemou a la hoty vae cipaw kha ria tua si. Job 36:27, 28 kha ria tuhkoute e bakhianaw kha hokuh oh:
Tui luathungnaw kong huatawte hopaw hynh pawcce syngtaw lang a ung?
Atu maw na riapaw Baebu bya nynh Baebu kha houh ae zynngang sah kho tou?
5. Baebu nynh a bapipaw a cyihkuh hae paw kong kha a hoty
Isaiah 44:27–45:2 kha ria tuhkoute e bakhianaw kha hokuh oh:
Babilon khua a romaw kum 200 hangte Baebu nynh akaw aleih pawtemou a lah hoty?
B.C.E.b 539 kya Persia Siangpharang Sairas nynh Babilon a la ronaw kong phungpaw ccah-uh nynh thoh a khang. Minming nynh khua a thungkhaw paw vawtui kha a ccanglang ccahring a lua sah hae. A hung kuhtypaw thuakaw kyate te hae zah dou holei te khua kha a tae vae hae. Kum 2500 lae yn ro te Babilon khuarohpaw tuh atu nin kya a ung ung. Baebu hotypaw bya ria tua si.
Isaiah 13:19, 20 kha ria tuhkoute e bakhianaw kha hokuh oh:
Babylon te asekute hotypaw bya pawtemou a lah ccing?
Atu she Iraq rang kya-e Babilon khuarohpaw
6. Atu she a cyihkuh hae paw kong kha Baebu nynh a hoty
Baebu nynh aening she kha “nyathya nin” cite a la ci. (2 Timote 3:1) Nyathya nin kong te asekute Baebu nynh pawmou a ho cipaw kha ria tua si.
Matthai 24:6, 7 kha ria tuhkoute e bakhianaw kha hokuh oh:
Nyathya nin kong Baebu nynh pawtemou a langsah?
2 Timote 3:1-5 kha ria tuhkoute e bakhianaw kha hokuh oh:
Nyathya nin ccyh e ccungccaw hae ozia te asekuhte Baebu nynh pawtemou a langsah?
Paw ozia hae mou na muih?
CCUNGCCAW ABANG NYNH HO HAE PAW: “Baebu tuh ccungccaw phungpaw ccah-uh nynh thua.”
Paw kong keiccumou Baebu tuh zynngang kho a ung cite na tua?
ADYNGNAWTE
Ccungccaw phungpaw, science thyahawnaw, te hotypaw bya hae nynh Baebu hynh zyn kho a thua cipaw a langsah hae.
Bua Liathuinaw
Baebu bya hae tuh a cyihkuh ccaccing paw tou, tuanaw huataw tou?
Paw hae kyamou science thyahawnaw nynh Baebu kha thoh a khang?
Baebu nynh malang she kong a hoty cite na tua tou? Pawcce?
HOUH CCUNGCHIH
Baebu kya science thyahawnaw te a rawse kuh paw a ung tou?
“Science Thyahawnaw Tuh Baebu Te A Rawse Kuh Tou?” (Website ccaw)
“Nyathya nin” te asekute a mepaw kong tuh pawmou?
Grik Empire kong te asekute Baebu hotypaw bya pawtemou a la ccing cipaw kha ccangkuh tua.
Baebu hotypaw bya hae nynh pise paw lukheit ozia a rulae kho naw kong do tua.
“Ka Maw Elang Tuh Pachia Cipaw Ung Khyh” (Rawvianaw No. 5 2017)
a Hoty bya kya malang kong te asekute Pachia kyate yn thuapaw bya hae a ung.
b B.C.E. cipaw tuh “Zisu Khrih A Pui Maw E Kum,” C.E. cipaw tuh “Zisu Khrih Kum” cipaw nynh a hory.